Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bedesten ― Şimali Nikosiyanın Səlimiyyə məhəlləsində, Səlimiyə məscidinin birbaşa yanında yerləşən tarixi bina. Tikilinin min ildən uzun və mürəkkəb bir tarixi var. Bina təxminən
| Bedesten | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Status | aktiv |
| Növü | bina |
| Yerləşmə | Nikosiya |
| Ölkə | |
| Koordinatlar | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
altıncı əsrdə əvvəlcə bir kilsə olaraq inşa edilmiş və XII-XVI əsrlər arasında Müqəddəs Nikolaya həsr olunraq genişləndirilmiş və yenidən qurulmuş, Osmanlı hakimiyyəti dövründə isə örtülü bir bazar növü olan bedestenə çevrilmişdir. Bina hal-hazırda mədəniyyət mərkəzi kimi istifadə olunur.
Tarix
Bizans dövrü
Bedesten ən qədim tarixində Bizans bazilikası olmuşdur və onun fraqmentləri mövcud binada hələ də qorunub saxlanılır. Kiprdəki Afendrika və Ayios-Filon kilsələri ilə bənzər struktur xüsusiyyətləri daşıyan bu qalıqlar ehtimal ki, altıncı əsrə aiddir. Bu qalıqlar şəhərdəki ilk Müqəddəs Sofiya kafedralinin yeri olaraq qəbul edilmişdir.
Kipr krallığı dövrü
Daha sonra Kipr krallarının hakimiyyətinə keçən binanın sonrakı tarixi yaxşı sənədləşdirilməmişdir. Lakin Kamil Enlart da daxil olmaqla bəzi tarixçilər Əkkanın süqutundan sonra, XII əsrin sonlarında Tomas Beketin davamçıları olan ingilis rahiblərinin bu ərazidə Müqəddəs Nikolaya həsr edilmiş yeni bir Latın kilsəsi qurduqlarını qeyd etmişdir. Lakin bu mənbələr Müqəddəs Tomas cəngavərlərinin Latın şərq tarixində az rol oynadığı nəzərə alınaraq ümumiyyətlə qəbul edilmir. Kilsə bir neçə dəfə genişləndirilmiş və on dördüncü və on beşinci əsrlərdə yenidən qurulsa da, köhnə Bizans apsisi saxlanılmışdır.
Venesiya dövrü
Adada Venesiya hakimiyyəti dövründə Bedesten, Pravoslav kilsəsinə məxsus metropoliten yepiskop binası olaraq istifadə edilmiş və Məryəmə həsr edilmişdir. Bina bu dövrdə onun ən diqqətəlayiq hissəsini - şimal fasadını inşa etmiş venesiyalarının səlahiyyətində idi. Tikilinin himayədarları isə əsas girişin üstündə oyulmuş gerblər tərəfindən qismən sənədləşdirilmiş nəcib Kiprli ailələr idi. Məhz bu dövrdə Bizans dövrünə aid orijinalını əvəz edən günbəz və böyük mərkəzi apsis inşa edilmişdir.
Osmanlı dövrü
1573-cü ildə, Osmanlının Kipri fəth etməsindən bir neçə il sonra bina Osmanlı rəhbərliyi tərəfindən bedesten (örtülü bazar) olaraq istifadə edilməyə başlanıldı. Tikili daha sonra qida üçün bir bazar olaraq istifadə edildi və 1760-cı illərdə türk, yunan və erməni tacirləri üçün bir qida ticarəti mərkəzi oldu. Bina 1873-cü ilə qədər dövlət məmurları tərəfindən Kitreyadan gətirilmiş məhdud şəkildə satıldığı un deposuan çevrildi. Tikili həmçinin 1870-ci illərdə buğda anbarı və 1930-cu illərdə ümumi bir anbar kimi də istifadə edilmişdir.
İngilsi dövrü
1880-ci illərdə, İngilis müstəmləkə hakimiyyətinin ilk illərində Herberd Kitçener və Kiprdəki digər məşhur ingilislər yenidən Müqəddəs Nikolay kilsəsi olaraq istifadə etmək üçün binanı almaq və ya icarəyə götürmək istədilər. Lakin məsciddən 100 metr məsafədə yerləşən bir vəqf mülkünün satıla bilmədiyi və başqa bir dinin ziyarətgahı açıla bilmədiyi üçün buna icazə verilmədi. İngilislər hava və zəlzələ səbəbindən zədələnmiş binada bir qədər bərpa işləri həyata keçirsə də, bu, orijinal memarlığa uyğun olmadığı üçün uğursuzluqla nəticələndi. 1932-ci ildə şəhərdə Bandabulya adlı yeni bələdiyyə bazarının açılması ilə bina istifadəsiz hala gəldi. 1930-cu illərdə bina anbar olarq istifadə edildi və 1935-ci ildə binaya Ömerge məscidindən bəzi orta əsr qəbir daşları gətirildi. Bu məzar daşları bir müddət Osmanlı dövrünün bəzəkli tavanı ilə birlikdə otaqda nümayiş olnumşdur.
Memarlıq
Nikosiya bedesteni üslub baxımından Osmanlı İmperiyasındakı digər bedestenlərdən olduqca fərqlidir. Tikili əsasən Bizans və Qotik memarlığın qarışığından ibarətdir. Bedestenə həmçinin ikincisi Kipor krallları tərəfindən əlavə olnumşdur və intibah, Venesiya və bi qədər də ispan memarlıq üslublarının elementlərini özündə birləşdirir. Binada bizans üslubuna aid xaç şəkilli bir quruluş üslubundan və tərtibatından istifadə ediilmiş, eyni zamanda qoik üslubuna aid yüksək tavanlı bir nef inşa edilmişdir. Cənub nefi Bizans kilsəsinin qalığıdır və orta hissəsi binanın ən qədim hissəsi hesap olunur. Şimaldakı nefin xarici fasadı isə binada ən çox bəzədilmiş hissədir. Bu fasad Səlimiyə məscidinin ön tağları arasındadır və girişin yerləşdiyi tərəfdir. Giriş daha sonra italyan renesans memarlığının elementləri əlavə edilmiş və Müqəddəs Nikolas heykəlciyi ilə bəzədilmiş qotik üslublu qapıdan ibarətdir. Girişin hər iki tərəfində gerblər işlənilib. Bu fasadda çox sayda heyvan heykəlciyi və qarqoyl mövcuddur.
Təmir və indiki istifadə
Binada 2004-cü ilin iyunu və 2009-cu il arasında BMT-nin İnkişaf proqramı çərçivəsində Avropa Birliyi və Evkaf idarəsi tərəfindən maliyyələşdirilən yeniləmə layihəsi həyata keçirilmişdir. Bərpa zamanı binanın divarları təmizlənmiş və sütunlar ənənəvi tikinti materialları və texnikadan istifadə edilərək möhkəmləndirilmişdir. Bərpa işləri başa çatdıqdan sonra bina mədəniyyət mərkəzi olaraq yenidən açışmışdır.
Binanın ev sahibliyi etdiyi fəaliyyətlər arasında həftəlik sufi rəqs şouları var. Binada həmçinin, Lefkoşa Divarlı Şəhər Caz Festivalı da keçirilir.
İstinadlar
- See Michael D. Willis, "Byzantine Beginnings," Κυπριακαί Σπουδαί 50 (1986): 185-92, available online: WILLIS, Michael. (1986). Byzantine Beginnings of the Bedesten. Κυπριακαί Σπουδαί, 50, 185–192. http://doi.org/10.5281/zenodo.265185 2023-07-02 at the Wayback Machine.
- T. C. Papacostas. ""In search of a lost Byzantine monument: Saint Sophia of Nicosia," επετηρίδα του κέντρου επιστημονικών ερευνών". 2005. səh. 11-37. 2019-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-21.
- "Bedesten" (PDF) (türk). Evkaf Administration. 2016-03-04 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 24 iyul 2015.
- The case rejected in Michael D. Willis, "Byzantine Beginnings," Κυπριακαί Σπουδαί 50 (1987): 192; the general assessment of the order's signficiance P. W. Edbury, The Kingdom of Cyprus and the Crusades, 1191-1374 (Cambridge: Cambridge University Press, 1991): 79.
- Bağışkan, Tuncer. (türk). Yeni Düzen. 8 noyabr 2014. 2015-07-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 iyul 2015.
- Arslangazi, Havva, Lefkoşa Kent Dokusunda Mimari Üsluplar (PhD thesis) (türk), Mərmərə Universiteti, 2007, 57–62
- "Restoration and re-use of the Bedestan (St. Nicholas Church)". UNDP. 2019-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 24 iyul 2015.
- "Lefkoşa Jazz Festivali Başlıyor" (türk). Haber Kıbrıs. 2019-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 24 iyul 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bedesten Simali Nikosiyanin Selimiyye mehellesinde Selimiye mescidinin birbasa yaninda yerlesen tarixi bina Tikilinin min ilden uzun ve murekkeb bir tarixi var Bina texminenBedestenUmumi melumatlarStatus aktivNovu binaYerlesme NikosiyaOlke Kipr Simali Kipr Turk RespublikasiKoordinatlar 35 10 34 sm e 33 21 51 s u Vikianbarda elaqeli mediafayllar altinci esrde evvelce bir kilse olaraq insa edilmis ve XII XVI esrler arasinda Muqeddes Nikolaya hesr olunraq genislendirilmis ve yeniden qurulmus Osmanli hakimiyyeti dovrunde ise ortulu bir bazar novu olan bedestene cevrilmisdir Bina hal hazirda medeniyyet merkezi kimi istifade olunur TarixBedestenin serq ucunun erken Bizans apsisini gosteren plani 1914 cu ilde Bedestenin gunbezi ile bitisik Selimiye Mescidinin umumi gorunusu Bizans dovru Bedesten en qedim tarixinde Bizans bazilikasi olmusdur ve onun fraqmentleri movcud binada hele de qorunub saxlanilir Kiprdeki Afendrika ve Ayios Filon kilseleri ile benzer struktur xususiyyetleri dasiyan bu qaliqlar ehtimal ki altinci esre aiddir Bu qaliqlar seherdeki ilk Muqeddes Sofiya kafedralinin yeri olaraq qebul edilmisdir Kipr kralligi dovru Daha sonra Kipr krallarinin hakimiyyetine kecen binanin sonraki tarixi yaxsi senedlesdirilmemisdir Lakin Kamil Enlart da daxil olmaqla bezi tarixciler Ekkanin suqutundan sonra XII esrin sonlarinda Tomas Beketin davamcilari olan ingilis rahiblerinin bu erazide Muqeddes Nikolaya hesr edilmis yeni bir Latin kilsesi qurduqlarini qeyd etmisdir Lakin bu menbeler Muqeddes Tomas cengaverlerinin Latin serq tarixinde az rol oynadigi nezere alinaraq umumiyyetle qebul edilmir Kilse bir nece defe genislendirilmis ve on dorduncu ve on besinci esrlerde yeniden qurulsa da kohne Bizans apsisi saxlanilmisdir Venesiya dovru Adada Venesiya hakimiyyeti dovrunde Bedesten Pravoslav kilsesine mexsus metropoliten yepiskop binasi olaraq istifade edilmis ve Meryeme hesr edilmisdir Bina bu dovrde onun en diqqetelayiq hissesini simal fasadini insa etmis venesiyalarinin selahiyyetinde idi Tikilinin himayedarlari ise esas girisin ustunde oyulmus gerbler terefinden qismen senedlesdirilmis necib Kiprli aileler idi Mehz bu dovrde Bizans dovrune aid orijinalini evez eden gunbez ve boyuk merkezi apsis insa edilmisdir Bedesten Nikosiya 2014 cu ilde binanin simal fasadi ve esas qapi Osmanli dovru 1573 cu ilde Osmanlinin Kipri feth etmesinden bir nece il sonra bina Osmanli rehberliyi terefinden bedesten ortulu bazar olaraq istifade edilmeye baslanildi Tikili daha sonra qida ucun bir bazar olaraq istifade edildi ve 1760 ci illerde turk yunan ve ermeni tacirleri ucun bir qida ticareti merkezi oldu Bina 1873 cu ile qeder dovlet memurlari terefinden Kitreyadan getirilmis mehdud sekilde satildigi un deposuan cevrildi Tikili hemcinin 1870 ci illerde bugda anbari ve 1930 cu illerde umumi bir anbar kimi de istifade edilmisdir Ingilsi dovru 1880 ci illerde Ingilis mustemleke hakimiyyetinin ilk illerinde Herberd Kitcener ve Kiprdeki diger meshur ingilisler yeniden Muqeddes Nikolay kilsesi olaraq istifade etmek ucun binani almaq ve ya icareye goturmek istediler Lakin mescidden 100 metr mesafede yerlesen bir veqf mulkunun satila bilmediyi ve basqa bir dinin ziyaretgahi acila bilmediyi ucun buna icaze verilmedi Ingilisler hava ve zelzele sebebinden zedelenmis binada bir qeder berpa isleri heyata kecirse de bu orijinal memarliga uygun olmadigi ucun ugursuzluqla neticelendi 1932 ci ilde seherde Bandabulya adli yeni belediyye bazarinin acilmasi ile bina istifadesiz hala geldi 1930 cu illerde bina anbar olarq istifade edildi ve 1935 ci ilde binaya Omerge mescidinden bezi orta esr qebir daslari getirildi Bu mezar daslari bir muddet Osmanli dovrunun bezekli tavani ile birlikde otaqda numayis olnumsdur Memarliq1881 ci ilde Bedestenin simal terefindeki esas qapisini gosteren resm Nikosiya bedesteni uslub baximindan Osmanli Imperiyasindaki diger bedestenlerden olduqca ferqlidir Tikili esasen Bizans ve Qotik memarligin qarisigindan ibaretdir Bedestene hemcinin ikincisi Kipor kralllari terefinden elave olnumsdur ve intibah Venesiya ve bi qeder de ispan memarliq uslublarinin elementlerini ozunde birlesdirir Binada bizans uslubuna aid xac sekilli bir qurulus uslubundan ve tertibatindan istifade ediilmis eyni zamanda qoik uslubuna aid yuksek tavanli bir nef insa edilmisdir Cenub nefi Bizans kilsesinin qaligidir ve orta hissesi binanin en qedim hissesi hesap olunur Simaldaki nefin xarici fasadi ise binada en cox bezedilmis hissedir Bu fasad Selimiye mescidinin on taglari arasindadir ve girisin yerlesdiyi terefdir Giris daha sonra italyan renesans memarliginin elementleri elave edilmis ve Muqeddes Nikolas heykelciyi ile bezedilmis qotik uslublu qapidan ibaretdir Girisin her iki terefinde gerbler islenilib Bu fasadda cox sayda heyvan heykelciyi ve qarqoyl movcuddur Temir ve indiki istifadeBinada 2004 cu ilin iyunu ve 2009 cu il arasinda BMT nin Inkisaf proqrami cercivesinde Avropa Birliyi ve Evkaf idaresi terefinden maliyyelesdirilen yenileme layihesi heyata kecirilmisdir Berpa zamani binanin divarlari temizlenmis ve sutunlar enenevi tikinti materiallari ve texnikadan istifade edilerek mohkemlendirilmisdir Berpa isleri basa catdiqdan sonra bina medeniyyet merkezi olaraq yeniden acismisdir Binanin ev sahibliyi etdiyi fealiyyetler arasinda heftelik sufi reqs soulari var Binada hemcinin Lefkosa Divarli Seher Caz Festivali da kecirilir IstinadlarSee Michael D Willis Byzantine Beginnings Kypriakai Spoydai 50 1986 185 92 available online WILLIS Michael 1986 Byzantine Beginnings of the Bedesten Kypriakai Spoydai 50 185 192 http doi org 10 5281 zenodo 265185 2023 07 02 at the Wayback Machine T C Papacostas In search of a lost Byzantine monument Saint Sophia of Nicosia epethrida toy kentroy episthmonikwn ereynwn 2005 seh 11 37 2019 10 16 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 21 Bedesten PDF turk Evkaf Administration 2016 03 04 tarixinde PDF Istifade tarixi 24 iyul 2015 The case rejected in Michael D Willis Byzantine Beginnings Kypriakai Spoydai 50 1987 192 the general assessment of the order s signficiance P W Edbury The Kingdom of Cyprus and the Crusades 1191 1374 Cambridge Cambridge University Press 1991 79 Bagiskan Tuncer turk Yeni Duzen 8 noyabr 2014 2015 07 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 iyul 2015 Arslangazi Havva Lefkosa Kent Dokusunda Mimari Usluplar PhD thesis turk Mermere Universiteti 2007 57 62 Restoration and re use of the Bedestan St Nicholas Church UNDP 2019 02 01 tarixinde Istifade tarixi 24 iyul 2015 Lefkosa Jazz Festivali Basliyor turk Haber Kibris 2019 02 01 tarixinde Istifade tarixi 24 iyul 2015