Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Baş Layısqı — Azərbaycan Respublikasının Şəki rayonunun Baş Layısqı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Şəki rayon mərkəzindən təxminən 35 km məsafədə yerləşir. Kənd 3 tərəfdən uca dağlar, sıldırım qayalar ilə əhatələnib.
| Baş Layısqı | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Şəki rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 5.968 nəfər |
| | |
Etimologiyası
Şin çayının sahilində, Baş Qafqaz silsiləsinin cənub ətəyindədir. Oykonim Baş və Layski (Laskiqaya adından) komponentlərindən düzəlib, "Layski yaşayış məntəqəsinin yuxarı hissəsi" deməkdir. Layski komponenti Laysqi, Laski, Laysıqı variantında da qeydə alınmışdır.
1831-ci il mənbələrində Layısqı kəndinin adı "Layiqsə" kimi qeyd edilmişdir. Belə ki, 1831-ci ildə kənd əhalisindən Balaşağa Əhməd oğlu, Məhəmməd Şəfi oğlu, Oruc İmamqulu oğlu, Məhəmməd Ramazan oğlu, Sofi Yüzbaşı Məhəmməd Əmin oğlu, Abbas Qasım oğlu, Kərim Cabbar oğlu, Kovxa Dərviş oğlu, Kərim Şəfi oğlu, Hümmət balaoğlan oğlu olmaqla ümumilikdə 14 nəfərim imzaları ilə təsdiqlədikləri Azərbaycan türkcəsində ərəb qrafikası ilə yazılmış sənəddə kəndin adı Layısqı deyil, Layiqsə kimi göstərilmişdir. Sənəddə yazılıb: Şəki vilayətinin Köynük mahalının Layiqsə kəndinin nüfus dəftəri. Biz bu aşağıda siyahı üzrə olan adamların xəbəri ilə doğru və dürüstlük olaraq məcmuin bu dəftərə yazdırmışıq. Hər şeyi, bu şeyi də gizli tutmamışıq. O səbəbdən adlarımızı yazdırıb möhür və barmaq basdıq. Fişəhri Rəcəb-ül mərsəb (Şərəfli Rəcəb ayı — A.R.) 1247
Əhalisi
Kəndin əhalisinin böyük bir hissəsi Azərbaycan türküdür. Az sayda ləzgilərdə yaşayırlar. Əhali islam dininə etiqad edir. Baş Layıskı İcra nümayəndəliyinin tərkibində olan Qumux kəndinə gedən yolun üstünə Kənd məscidi yerləşir. Kəndin əhalisi 5772 nəfər-2920 kişi və 2852 qadın təşkil edir. Əhalisinin sayına görə Şəki rayonunda 5-ci yerdədir.
| Şəki | Əhalisi | Milliyət | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Azərbaycan | 3105 | Azərbaycan türkü | |||
| Ləzgiyar | 1703 | Ləzgi | |||
| Avar | 3 | Avarlar | |||
| Çeçenistan | Çeçənlər | ||||
| Türkiyə | 15 | Türklər | |||
| Digər millət | 42 | UK KZ DG RUS... |
Siyahıya alınmalar
Rusiya İmperiyasının müvafiq orqanları tərəfindən Şəki əyalətinin Layısqı kəndi XIX yüzillikdə 6 dəfə siyahıya alınmışdır. Bu siyahıyaalınmalarda əhalinin tərkibi, həyat tərzi, sosial-iqtisadi güzəranı fərqli, özünəməxsus xüsusiyyətləri qeyd olunmuşdur. Kəndin əhalisi azalan tendensiya ilə 1824-cü ildə 195 ailə, 1831-ci ildə 190, 1842-ci ildə 155, 1863-cü ildə isə ilə 116-ya enmişdir. 1886-cı ildəki siyahıya əsasən Baş Layısqı kəndində 202 ailə,1250 nəfərdən çox sakin yaşıyır. Baş Layısqı kəndinin milli tərkibi bütün sənədlərdə tatar(türk) olduğu, dini dünyagörüş etibarilə islam dininə məsubluğu qeyd edilir.
Maddi tapıntılar
1980-ci ildə kənddə bir küp-qəbir aşkar edilmişdir. Eramızdan əvvəl VIII–VII əsrə aid edilən Layısqı tapıntılarının içərisində insan sümükləri, bəzək əşyaları ilə yanaşı xeyli sayda nizə ucluqları, 90-dan çox adda müxtəlif bürünc nümunələr tapılmışdır. Bu tapıntı ərazinin qədim insan məskənlərindən biri olduğuna dəlalət edir.
Mədəniyyət abidələri
Baş Layısqı kəndində 7 qədim ziyarətgah var. Bunlar Şeyx Nurullah Əfəndi Ziyarətgahı, , , , , , . Bu ziyatrətgahların hər birinin öz əfsanəsi vardır. Bu ziyarətgahlardan başqa Əhməd Salman oğlunun və kəndin Yusiflilər ailəsinin maliyyə dəstəyi ilə Böyük Vətən müharibəsi iştirak edən və həlak olan kənd sakinlərinin şərəfinə ucaldılmış möhtəşəm abidə və Qarabağ müharibəsində qəhrəmanlıqla şəhid olan şəxslər üçün salınmış "Şəhidlər Xiyabanı" var.
Şəhidləri
Birinci Qarabağ müharibəsində həlak olanlar:
- - Məzarsız şəhid
- - Məzarsız şəhid
- - Məzarsız şəhid
- İsmayılov Elşən Məmməd oğlu- Məzarsız şəhid
- - Məzarsız şəhid
- 1971-1993
- Osmanov Nazim Müzəffər oğlu 09.09.1973-09.09.1992
- İsmailov Kamran Əsabəli oğlu
- Lətifov Əkrəm Mövlud oğlu 1974-1994
- Əhmədov Elçin Hacı oğlu
- Hüseyinov Habil Camal oğlu
Atəşkəs dövründə həlak olanlar:
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2019. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-09-29.
- "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti". İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007.
- AR Dövlət Tarix Arxivi, fond-24, siyahı-1, saxlama vahidi-365, vərəq-366
- "Asif Rüstəmli — Tariximizin qaranlıq qatları arxeoloji tapıntıların və arxiv sənədlərinin işığında". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-08-31.
- "Anl.Az — Tariximizin qaranlıq qatları arxeoloji tapıntıların və arxiv sənədlərinin işığında". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-08-31.
Xarici keçidlər
 | Şəki rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bas Layisqi Azerbaycan Respublikasinin Seki rayonunun Bas Layisqi kend inzibati erazi dairesinde kend Seki rayon merkezinden texminen 35 km mesafede yerlesir Kend 3 terefden uca daglar sildirim qayalar ile ehatelenib Bas Layisqi41 21 03 sm e 47 05 08 s u Olke AzerbaycanRayon Seki rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 5 968 neferXeriteni goster gizle Bas LayisqiEtimologiyasiSin cayinin sahilinde Bas Qafqaz silsilesinin cenub eteyindedir Oykonim Bas ve Layski Laskiqaya adindan komponentlerinden duzelib Layski yasayis menteqesinin yuxari hissesi demekdir Layski komponenti Laysqi Laski Laysiqi variantinda da qeyde alinmisdir 1831 ci il menbelerinde Layisqi kendinin adi Layiqse kimi qeyd edilmisdir Bele ki 1831 ci ilde kend ehalisinden Balasaga Ehmed oglu Mehemmed Sefi oglu Oruc Imamqulu oglu Mehemmed Ramazan oglu Sofi Yuzbasi Mehemmed Emin oglu Abbas Qasim oglu Kerim Cabbar oglu Kovxa Dervis oglu Kerim Sefi oglu Hummet balaoglan oglu olmaqla umumilikde 14 neferim imzalari ile tesdiqledikleri Azerbaycan turkcesinde ereb qrafikasi ile yazilmis senedde kendin adi Layisqi deyil Layiqse kimi gosterilmisdir Senedde yazilib Seki vilayetinin Koynuk mahalinin Layiqse kendinin nufus defteri Biz bu asagida siyahi uzre olan adamlarin xeberi ile dogru ve durustluk olaraq mecmuin bu deftere yazdirmisiq Her seyi bu seyi de gizli tutmamisiq O sebebden adlarimizi yazdirib mohur ve barmaq basdiq Fisehri Receb ul merseb Serefli Receb ayi A R 1247EhalisiKendin ehalisinin boyuk bir hissesi Azerbaycan turkudur Az sayda lezgilerde yasayirlar Ehali islam dinine etiqad edir Bas Layiski Icra numayendeliyinin terkibinde olan Qumux kendine geden yolun ustune Kend mescidi yerlesir Kendin ehalisi 5772 nefer 2920 kisi ve 2852 qadin teskil edir Ehalisinin sayina gore Seki rayonunda 5 ci yerdedir Seki Ehalisi MilliyetAzerbaycan 3105 Azerbaycan turkuLezgiyar 1703 LezgiAvar 3 AvarlarCecenistan CecenlerTurkiye 15 TurklerDiger millet 42 UK KZ DG RUS Siyahiya alinmalar Rusiya Imperiyasinin muvafiq orqanlari terefinden Seki eyaletinin Layisqi kendi XIX yuzillikde 6 defe siyahiya alinmisdir Bu siyahiyaalinmalarda ehalinin terkibi heyat terzi sosial iqtisadi guzerani ferqli ozunemexsus xususiyyetleri qeyd olunmusdur Kendin ehalisi azalan tendensiya ile 1824 cu ilde 195 aile 1831 ci ilde 190 1842 ci ilde 155 1863 cu ilde ise ile 116 ya enmisdir 1886 ci ildeki siyahiya esasen Bas Layisqi kendinde 202 aile 1250 neferden cox sakin yasiyir Bas Layisqi kendinin milli terkibi butun senedlerde tatar turk oldugu dini dunyagorus etibarile islam dinine mesublugu qeyd edilir Maddi tapintilar1980 ci ilde kendde bir kup qebir askar edilmisdir Eramizdan evvel VIII VII esre aid edilen Layisqi tapintilarinin icerisinde insan sumukleri bezek esyalari ile yanasi xeyli sayda nize ucluqlari 90 dan cox adda muxtelif burunc numuneler tapilmisdir Bu tapinti erazinin qedim insan meskenlerinden biri olduguna delalet edir Medeniyyet abideleri Bas Layisqi kendinde 7 qedim ziyaretgah var Bunlar Seyx Nurullah Efendi Ziyaretgahi Nisanli qiz oglan ziyaretgahi Gunahsiz gencler ziyaretgahidir Bu ziyatretgahlarin her birinin oz efsanesi vardir Bu ziyaretgahlardan basqa Ehmed Salman oglunun ve kendin Yusifliler ailesinin maliyye desteyi ile Boyuk Veten muharibesi istirak eden ve helak olan kend sakinlerinin serefine ucaldilmis mohtesem abide ve Qarabag muharibesinde qehremanliqla sehid olan sexsler ucun salinmis Sehidler Xiyabani var SehidleriBirinci Qarabag muharibesinde helak olanlar Mezarsiz sehid Mezarsiz sehid Mezarsiz sehid Ismayilov Elsen Memmed oglu Mezarsiz sehid Mezarsiz sehid 1971 1993 Osmanov Nazim Muzeffer oglu 09 09 1973 09 09 1992 Ismailov Kamran Esabeli oglu Letifov Ekrem Movlud oglu 1974 1994 Ehmedov Elcin Haci oglu Huseyinov Habil Camal ogluAteskes dovrunde helak olanlar IstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Inzibati erazi bolgusu tesnifati PDF az stat gov az 2019 2020 04 16 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 09 29 Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti Iki cildde I cild Baki Serq Qerb 2007 AR Dovlet Tarix Arxivi fond 24 siyahi 1 saxlama vahidi 365 vereq 366 Asif Rustemli Tariximizin qaranliq qatlari arxeoloji tapintilarin ve arxiv senedlerinin isiginda 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2015 08 31 Anl Az Tariximizin qaranliq qatlari arxeoloji tapintilarin ve arxiv senedlerinin isiginda 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2015 08 31 Xarici kecidler Seki rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin