Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Basiç, Barssiq, Basiq və ya Başix (yunanca:Βασίχ; d. ? - ö. 395-ci ildən sonra) — 395-ci ildə Sasani imperiyasına yürüş edən Hun ordusunun iki komandanından biri. O, bu yürüş zamanı böyük Hun tayfaları ilə birlikdə Azərbaycan ərazisindən də keçmişdir. Bəzi qaynaqlara görə, bu yürüş zamanı xeyli Hun ailəsi müasir Azərbaycan ərazisində məskunlaşmışdır.
| Basiç, Barssiq, Basiq və ya Başix | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | IV əsr |
| Vəfat tarixi | 395-ci ildən sonra |
| Milliyyəti | Hun |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Hun ordusu |
| Vəzifəsi | Hun ordularından birinin komandanı |
| Döyüşlər | |
Etimologiya
Otto Maenchen-Helfen Basiç və ya Basix sözünün sonundakı hissəsinin iq şəkilçisi olduğunu iddia edir və təklif edir ki, basiq kiçik başçı anlamına gəlməkdədir. Omeljan Pritsak isə sonluqdakı hissənin əslində siq şəklində olduğunu, bu hissənin nəyəsə bənzər anlamına gəldiyini, bu adın türk dilində bars-siq, yəni barsa (bəbirə) bənzər anlamına gəldiyini bildirir. Gerhard Doerfer adın Hun kökənli olduğunu bildirsə də, lakin hər iki türk izahını mövcudluğu asanlıqla sübuta yetirilməyən qeyri-məhsuldar şəkilçilərə əsaslandığına görə tənqid etmişdir.
Bioqrafiya
Qaynaqlar Barssiq və Kursiqi hunların kraliyyət ailəsindən olan şəxslər kimi təqdim edirlər. Onların hər ikisi qədim qaynaqlardan müəyyənləşdirilə bilən ilk hunlardırlar. O, çox güman ki, Hun tayfasının rəhbəridir. Həmçinin onların hər ikisinin hunların ikili kralları olması ehtimalı da mümkündür. Bu adət Attilanın dövründən məlumdur və hunların sələfi olan xionqnularda da olmuşdur.
Sasani imperiyasının ələ keçirilməsi
395-ci ildə hunlar özlərinin romalılar üzərinə təşkil edilmiş ilk hücumlarına başladılar və həmin ilin yayında Qafqaz dağlarını keçdilər. Qafqaz dağlarını keçdikdən sonra onların daxil oldiğu ərazilər içində müasir Azərbaycan əraziləri də var idi. 395-ci ilin qışında bir digər Hun ordusu dönmuş Dunay çayını keçərək Frakiyanı yağmaladı və Dalmatiyaya yaxınlaşdı. Bu zaman Qafqazdakı Hun ordusu Romanın buradakı vilayətlərini və Sasani əyalətlərini ələ keçirməkdə idi.
Bir qrup Fərat çatını keçsə də, Roma ordusu tərəfindən məğlub edildi. Bundan sonra Barssiq və Kurssiqin komandanlıq etdiyi başqa bir Hun ordusu da Fəratı keçərək Sasani paytaxtı Ktesifonu təhdid etməyə başladı. Lakin onlar farslar tərəfindən məğlub edildilər və Dərbənd keçidinə geri çəkildilər.
Priskus qeyd edir ki, Barssiq Kurssiq ilə birlikdə Romaya gələrək onunla ittifaq bağlamışdırlar. Otto Maenchen-Helfen onların Romaya 404 və ya 407-ci ildə gəldiklərini və muzdlu döyüşçü kimi xidmətə başladıqları ehtimalının həqiqətə daha uyğun ola biləcəyini yazır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Maenchen-Helfen, 1973
- Pritsak, 1982. səh. 435
- Doerfer, 1973. səh. 39
- Doerfer, 1973. səh. 42
- Martindale, 1985. səh. 211
- Hughes, 2019
- Thompson, 1996. səh. 30–31
- Sinor, 1990. səh. 177, 183–184, 203
- Maenchen-Helfen, 1973. səh. 55
Mənbə
- Omeljan Pritsak. The Hunnic Language of the Attila Clan (PDF). Cambridge, Massachusetts: Harvard Ukrainian Studies. 1982. ISBN .
- Gerhard Doerfer. Zur Sprache der Hunnen. Central Asiatic Journal. 1973. 1–50.
- Otto J. Maenchen-Helfen. The World of the Huns: Studies in Their History and Culture. University of California Press. Max Knight (ed.). 1973. 978-0-520-01596-8.
- John R. Martindale. The Prosopography of the Later Roman Empire. Cambridge: Cambridge University Press. 1980. ISBN .
- Ian Hughes. Attila the Hun Arch-Enemy of Rome. Pen & Sword Books. 2019. ISBN .
- Denis Sinor. The Hun Period. The Cambridge history of early Inner Asia (1. publ. ed.). Cambridge [u.a.]: Cambridge Univ. Press. Denis Sinor (ed.). 1990. 177–203. ISBN .
- E. A. Thompson. The Huns. Blackwell Publishers. Peter Heather (ed.). 1996. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Basic Barssiq Basiq ve ya Basix yunanca Basix d o 395 ci ilden sonra 395 ci ilde Sasani imperiyasina yurus eden Hun ordusunun iki komandanindan biri O bu yurus zamani boyuk Hun tayfalari ile birlikde Azerbaycan erazisinden de kecmisdir Bezi qaynaqlara gore bu yurus zamani xeyli Hun ailesi muasir Azerbaycan erazisinde meskunlasmisdir Basic Barssiq Basiq ve ya BasixSexsi melumatlarDogum tarixi IV esrVefat tarixi 395 ci ilden sonraMilliyyeti HunHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Hun ordusuVezifesi Hun ordularindan birinin komandaniDoyuslerEtimologiyaOtto Maenchen Helfen Basic ve ya Basix sozunun sonundaki hissesinin iq sekilcisi oldugunu iddia edir ve teklif edir ki basiq kicik basci anlamina gelmekdedir Omeljan Pritsak ise sonluqdaki hissenin eslinde siq seklinde oldugunu bu hissenin neyese benzer anlamina geldiyini bu adin turk dilinde bars siq yeni barsa bebire benzer anlamina geldiyini bildirir Gerhard Doerfer adin Hun kokenli oldugunu bildirse de lakin her iki turk izahini movcudlugu asanliqla subuta yetirilmeyen qeyri mehsuldar sekilcilere esaslandigina gore tenqid etmisdir BioqrafiyaQaynaqlar Barssiq ve Kursiqi hunlarin kraliyyet ailesinden olan sexsler kimi teqdim edirler Onlarin her ikisi qedim qaynaqlardan mueyyenlesdirile bilen ilk hunlardirlar O cox guman ki Hun tayfasinin rehberidir Hemcinin onlarin her ikisinin hunlarin ikili krallari olmasi ehtimali da mumkundur Bu adet Attilanin dovrunden melumdur ve hunlarin selefi olan xionqnularda da olmusdur Sasani imperiyasinin ele kecirilmesi 395 ci ilde hunlar ozlerinin romalilar uzerine teskil edilmis ilk hucumlarina basladilar ve hemin ilin yayinda Qafqaz daglarini kecdiler Qafqaz daglarini kecdikden sonra onlarin daxil oldigu eraziler icinde muasir Azerbaycan erazileri de var idi 395 ci ilin qisinda bir diger Hun ordusu donmus Dunay cayini kecerek Frakiyani yagmaladi ve Dalmatiyaya yaxinlasdi Bu zaman Qafqazdaki Hun ordusu Romanin buradaki vilayetlerini ve Sasani eyaletlerini ele kecirmekde idi Bir qrup Ferat catini kecse de Roma ordusu terefinden meglub edildi Bundan sonra Barssiq ve Kurssiqin komandanliq etdiyi basqa bir Hun ordusu da Ferati kecerek Sasani paytaxti Ktesifonu tehdid etmeye basladi Lakin onlar farslar terefinden meglub edildiler ve Derbend kecidine geri cekildiler Priskus qeyd edir ki Barssiq Kurssiq ile birlikde Romaya gelerek onunla ittifaq baglamisdirlar Otto Maenchen Helfen onlarin Romaya 404 ve ya 407 ci ilde geldiklerini ve muzdlu doyuscu kimi xidmete basladiqlari ehtimalinin heqiqete daha uygun ola bileceyini yazir Hemcinin baxKursicIstinadlarMaenchen Helfen 1973 Pritsak 1982 seh 435 Doerfer 1973 seh 39 Doerfer 1973 seh 42 Martindale 1985 seh 211 Hughes 2019 Thompson 1996 seh 30 31 Sinor 1990 seh 177 183 184 203 Maenchen Helfen 1973 seh 55MenbeOmeljan Pritsak The Hunnic Language of the Attila Clan PDF Cambridge Massachusetts Harvard Ukrainian Studies 1982 ISBN 0363 5570 Gerhard Doerfer Zur Sprache der Hunnen Central Asiatic Journal 1973 1 50 Otto J Maenchen Helfen The World of the Huns Studies in Their History and Culture University of California Press Max Knight ed 1973 978 0 520 01596 8 John R Martindale The Prosopography of the Later Roman Empire Cambridge Cambridge University Press 1980 ISBN 0 521 20159 4 Ian Hughes Attila the Hun Arch Enemy of Rome Pen amp Sword Books 2019 ISBN 9781473890329 Denis Sinor The Hun Period The Cambridge history of early Inner Asia 1 publ ed Cambridge u a Cambridge Univ Press Denis Sinor ed 1990 177 203 ISBN 9780521243049 E A Thompson The Huns Blackwell Publishers Peter Heather ed 1996 ISBN 978 0 631 15899 8