Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Barıt qülləsi (çex. Prašná brána) — XV əsrə aid memarlıq abidəsi. Qotik qüllə Praqanın Respublika meydanında yerləşir və ilə üstüörtülü körpü vasitəsilə birləşdirilib. Barıt qülləsi Praqanın ayrılmaz rəmzlərindən hesab olunur. Ayrıca olaraq bu diqqətəlayiq abidə "Barıt darvazası" kimi də adlanır. Bələdçilər turistlərə həmişə qülləni göstərirlər, lakin bir qayda olaraq, onlar tikilinin yalnız xarici gözəlliyinin təsviri ilə məhdudlaşırlar, onun tarixi haqqda isə çox az izah edirlər. Darvazalardan Praqa qəsrinə aparan Kral yolunun birinci hissəsi, yəni başlayır.
| Barıt qülləsi | |
|---|---|
| Prašná brána | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Çexiya |
| Şəhər |  Praqa |
| Memar | Matey Raysek |
| Sifarişçi | Vladislav Yagellon |
| Tikilmə tarixi | 1475-???? |
| Üslubu | qotika |
| Rəsmi sayt | muzeumprahy.cz/199-prasn… |
| İstinad nöm. | 1-13 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
Nove Mesto rayonunun formalaşmasından öncə hələ XIII əsrdə hazırkı yerdə darvazalı digər qüllə yerləşirdi. Mövcud plana əsasən, qüllə Köhnə şəhərin istehkam sisteminə daxil 13 mövcud qüllədən biri olmalı idi, lakin o zamanlar Nove Mestonun inşasından sonra, bu natamam istehkam qüllə öz əhəmiyyətini itirərək tədricən dağılmağa başladı. Dağılmaqda olan tikili elə görkəmsiz görünüşə malik idi ki, yerli sakinlər ona isteza ilə "soyulmuş qüllə" (çex. Odrana brána) adı vermişdirlər . Yeri gəlmişkən bu cür ad hətta o zamanın sənədlərində belə saxlanılmışdır. Şəhər Şurası düşünərək qərara qəlir ki, bu cür baxımsız və yararsız tikilinin kral iqamətgahın yaxınlığında yerləşməsi həm kral yolunu, həm də şəhərin ümumi mənzərəsini bərbad hala salır. Onlar köhnə darvazalı qüllənin sökülməsi və onun yerində şəhəri bəzəyəcək yeni qüllənin inşası barədə qətnamə çıxarırlar.
Yeni barıt qülləsinin inşası 1475-ci ilə aid edilir. Tikilinin layihəsi istedadlı memar Matey Raysek tərəfindən hazırlanmışdır. Lakin Çexiyada baş vermiş qeyri-stabil siyasi vəziyyət nəticəsində kral Vladislav Yagellon Praqa qəsrinə köçür və təbii ki, yeni iqamətgahın yaxınlıqda olmaması səbəbindən vəziyyət o qədər gərginləşmişdir ki, hətta qüllənin tamam sökülməsinin qorxusu yaranmışdır. Lakin sonda Şəhər Şurası bu fikirdən daşınaraq tikinti işlərinin sadəcə olaraq müvəqqəti dayandırılması barədə qərar verir.
XVIII əsrin əvvəllərində qüllə müvəqqəti damla örtülmüşdür və bina barıt saxlanması üçün anbara çevrilmişdir. Məhz burada yaradılmış barıt anbarına görə, qüllə daha sonralar bu adla tanınmağa başlayır. Mövcud olduğu müddət ərzində Barıt qülləsi dəfələrlə yenidənqurma işlərinə məruz qalmışdır.
Belə ki, 1757-ci ildə Prusiya qoşunlarının Praqanı mühasirəyə alması və artilleriya atəşinə tutması nəticəsində qüllə zədələnmişdir. Qüllənin divarlarından asılmış bəzək elementləri şəhər sakinlərinin həyatına təhlükə yaradırdı və buna görə də şəhər bələdiyyəsinin əmri ilə onlar binanın fasadından çıxarılmışdır. 1823-cü ildə qüllənin yuxarısına kurantlar quraşdırılmışdır. 1878-ci ildə şəhər bələdiyyəsi qüllənin yenidən qurulması məqsədilə memar Yozef Moker (Josef Mocker) ilə müqavilə imzalamışdır. Barıt qülləsinin yenidənqurmadan öncəki fotolarına baxdıqda onun daha sonra nə qədər dəyişdiyini anlamaq olar. Bunun əsas səbəbi onda idi ki, Moker purizm memarlıq ənənələrinin daşıyıcılarından biri idi. Puristlər orta əsr köhnə binaların saflığı uğrunda mübarizə aparırdılar və qotik dövrdən sonra əlavə olunmuş bir çox dekorları da bina fasadından məhrum edirdilər. Yenidənqurma işləri nəticəsində qüllənin kurantları və bir çox digər elementlər çıxarılmışdır. Barıt qülləsi psevdoqotik üslubda bərpa edilmişdir. Qüllənin divarları zadəgan nəsillərin, milli müqəddəslərin, kilsə mövzusuna aid fərqli süjetlərin, eləcə də inşa zamanı binanı mühafizə edən insanların heykəlləri ilə bəzədilmişdir. Həmçinin burada memarlar Raysek və Mokerin də heykəlləri var.
Xüsusiyyətlər
Hazırda Barıt qülləsinin üst mərtəbələrində müşahidə meydançaları düzəldilib. Həmçinin qüllədə tez-tez fotosərgilər təşkil olunur. Qüllənin ən hündür nöqtəsindən Praqanın ümumi mənzərəsini seyr etmək üçün, onun içərisindəki spiralvari pilləkənin 186 pilləsini qət etmək lazımdır. Hal-hazırda qüllənin ümumi hündürlüyü 65 metr təşkil edir.
Barıt gülləsi həqiqətən Çex memarlığının ən gözəl nümunələrindən biri sayılır.
İstinadlar
- . 2012-05-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-18.
- "Pražský chytrák: …se na Prašné bráně dějí nemravnosti?". 2015-01-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-03-18.
- Thomas Rygl, Prag,
- Strojny A., Przewodnik Praga - Złoty hrad nad Wełtawą, Bezdroża, Kraków, 2007 Seiten 102-103,
Xarici keçidlər
- Informace na stránkách PIS, správce Prašné brány
- Panoramatické fotografie z Prašné brány 2007-09-27 at the Wayback Machine
- Projekt zpřístupňující sedm pražských věží veřejnosti
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Barit qullesi cex Prasna brana XV esre aid memarliq abidesi Qotik qulle Praqanin Respublika meydaninda yerlesir ve ile ustuortulu korpu vasitesile birlesdirilib Barit qullesi Praqanin ayrilmaz remzlerinden hesab olunur Ayrica olaraq bu diqqetelayiq abide Barit darvazasi kimi de adlanir Beledciler turistlere hemise qulleni gosterirler lakin bir qayda olaraq onlar tikilinin yalniz xarici gozelliyinin tesviri ile mehdudlasirlar onun tarixi haqqda ise cox az izah edirler Darvazalardan Praqa qesrine aparan Kral yolunun birinci hissesi yeni baslayir Barit qullesiPrasna brana50 05 14 sm e 14 25 40 s u Olke CexiyaSeher PraqaMemar Matey RaysekSifarisci Vladislav YagellonTikilme tarixi 1475 Uslubu qotikaResmi sayt muzeumprahy cz 199 prasn Istinad nom 1 13 Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixBarit qullesi 1856 ci ilde Fotosekiln muellifi Andreas QrollBarit qullesi 1911 ci ilde Fotosekiln muellifi Rihard Moser Nove Mesto rayonunun formalasmasindan once hele XIII esrde hazirki yerde darvazali diger qulle yerlesirdi Movcud plana esasen qulle Kohne seherin istehkam sistemine daxil 13 movcud qulleden biri olmali idi lakin o zamanlar Nove Mestonun insasindan sonra bu natamam istehkam qulle oz ehemiyyetini itirerek tedricen dagilmaga basladi Dagilmaqda olan tikili ele gorkemsiz gorunuse malik idi ki yerli sakinler ona isteza ile soyulmus qulle cex Odrana brana adi vermisdirler Yeri gelmisken bu cur ad hetta o zamanin senedlerinde bele saxlanilmisdir Seher Surasi dusunerek qerara qelir ki bu cur baximsiz ve yararsiz tikilinin kral iqametgahin yaxinliginda yerlesmesi hem kral yolunu hem de seherin umumi menzeresini berbad hala salir Onlar kohne darvazali qullenin sokulmesi ve onun yerinde seheri bezeyecek yeni qullenin insasi barede qetname cixarirlar Yeni barit qullesinin insasi 1475 ci ile aid edilir Tikilinin layihesi istedadli memar Matey Raysek terefinden hazirlanmisdir Lakin Cexiyada bas vermis qeyri stabil siyasi veziyyet neticesinde kral Vladislav Yagellon Praqa qesrine kocur ve tebii ki yeni iqametgahin yaxinliqda olmamasi sebebinden veziyyet o qeder gerginlesmisdir ki hetta qullenin tamam sokulmesinin qorxusu yaranmisdir Lakin sonda Seher Surasi bu fikirden dasinaraq tikinti islerinin sadece olaraq muveqqeti dayandirilmasi barede qerar verir XVIII esrin evvellerinde qulle muveqqeti damla ortulmusdur ve bina barit saxlanmasi ucun anbara cevrilmisdir Mehz burada yaradilmis barit anbarina gore qulle daha sonralar bu adla taninmaga baslayir Movcud oldugu muddet erzinde Barit qullesi defelerle yenidenqurma islerine meruz qalmisdir Bele ki 1757 ci ilde Prusiya qosunlarinin Praqani muhasireye almasi ve artilleriya atesine tutmasi neticesinde qulle zedelenmisdir Qullenin divarlarindan asilmis bezek elementleri seher sakinlerinin heyatina tehluke yaradirdi ve buna gore de seher belediyyesinin emri ile onlar binanin fasadindan cixarilmisdir 1823 cu ilde qullenin yuxarisina kurantlar qurasdirilmisdir 1878 ci ilde seher belediyyesi qullenin yeniden qurulmasi meqsedile memar Yozef Moker Josef Mocker ile muqavile imzalamisdir Barit qullesinin yenidenqurmadan onceki fotolarina baxdiqda onun daha sonra ne qeder deyisdiyini anlamaq olar Bunun esas sebebi onda idi ki Moker purizm memarliq enenelerinin dasiyicilarindan biri idi Puristler orta esr kohne binalarin safligi ugrunda mubarize aparirdilar ve qotik dovrden sonra elave olunmus bir cox dekorlari da bina fasadindan mehrum edirdiler Yenidenqurma isleri neticesinde qullenin kurantlari ve bir cox diger elementler cixarilmisdir Barit qullesi psevdoqotik uslubda berpa edilmisdir Qullenin divarlari zadegan nesillerin milli muqeddeslerin kilse movzusuna aid ferqli sujetlerin elece de insa zamani binani muhafize eden insanlarin heykelleri ile bezedilmisdir Hemcinin burada memarlar Raysek ve Mokerin de heykelleri var XususiyyetlerHazirda Barit qullesinin ust mertebelerinde musahide meydancalari duzeldilib Hemcinin qullede tez tez fotosergiler teskil olunur Qullenin en hundur noqtesinden Praqanin umumi menzeresini seyr etmek ucun onun icerisindeki spiralvari pillekenin 186 pillesini qet etmek lazimdir Hal hazirda qullenin umumi hundurluyu 65 metr teskil edir Barit gullesi heqiqeten Cex memarliginin en gozel numunelerinden biri sayilir Istinadlar 2012 05 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 03 18 Prazsky chytrak se na Prasne brane deji nemravnosti 2015 01 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 03 18 Thomas Rygl Prag ISBN 80 86893 51 0 Strojny A Przewodnik Praga Zloty hrad nad Weltawa Bezdroza Krakow 2007 Seiten 102 103 ISBN 978 83 60506 57 8Xarici kecidlerInformace na strankach PIS spravce Prasne brany Panoramaticke fotografie z Prasne brany 2007 09 27 at the Wayback Machine Projekt zpristupnujici sedm prazskych vezi verejnosti