Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ballata (it. ballata, ballere sözündən əmələ gəlir, tərcümədə "rəqs etmək" deməkdi) — XIII–XV əsrlərdə yaranan İtaliyada poeziya və musiqi forması, dövrünə aid olan lirik məzmunlu səciyyəvi janrlarından biri.
| Ballata |
|---|
XIII əsrdə və XIV əsrin birinci yarısında təksəsli, amma XIV əsrin ikinci yarısında isə (italyan Ars Nova dövründə) çoxsəsli rəqsli mahnıya çönür. Ən mühüm ballata musiqi nümunələrini italiyalı bəstəkar Françesko Landini yaradıb. Digər müəlliflər isə Landininin davamçıları sayılır:Nikkolo Perudjiyskiy, Bartolino Paduanskiy, Andrea Florentinskiy.
Poeziya forması:ripresa (nəqərat)+stanza (oxumağın başlığı)+ripresanın təkrarı. Stanza isə öz növbəsində iki piedaya (duru) və volta (dönüş) bölünür. Ripresanın və voltun qurum uzunluğu eynidi, piedin qurumu isə ayrıdı. Ripresada və voltda şeir sayı birdən dördə qədər ola bilər (çox vaxt 3 dənə olur), piedalarda yalnız 2 dənə ola bilər. Bir sətirli ripresiya müasir mənbələrdə ballata minima adlanır, iki sətirli-ballata minore, üç sətirli-ballata mezzana, dörd sətirli isə ballata grande. Həmdə bir neçə stanzalı ballatalarda olur, onların çox vaxt sxemi bundan ibarətdir:ripresa+birinci stanza+ripresa+ikinci stanza+ripresa.
Musiqi forması:iki hissədən ibarətdir, və bir qayda kimi olaraq, ikinci hissədə musiqi sonluğlar birləşir (birləşməssiz çox az vaxt olur), və açığ və bağlı kandensiyalar itifadə olunur bu formada.
Məsələn,3 səsli Non avrà ma' pietà adlı olan ballatanın musiqili və mətinli forması belədi:
| ripresa | birinci pieda | ikinci pieda | volt | ripresa (təkrarən) | |
|---|---|---|---|---|---|
| mətn | a11b7b11 | a11b7b11 | |||
| musiqi |
Cədvəllə aid qeydlər:Kiçik latın həriflər qafiyəni göstərir, onların yanında olan eynən rəqəmlər isə şeirdə heca miqdarını göstərir. Latın baş hərfləri isə musiqi bölmələrini qeyd edir. B1 və B2 başında olan sətirüstü rəqəmlər musqi "polustorofların" ayrı sonluğuna işarə edir.
Əgər ballatada bir neçe "metastrof" (stanza+ripresa), o zaman bütün musiqinin və mətnin qurumunun bütün ardıcılığı (uzunluğu və qafiyələnməsi) növbəti "metastroflarda" təkrarlarnır.
XV əsrdə ballata musiqidə istifadədən çıxır, amma hələdə şairanəlikdə geniş yayılır. Uzun müddətdən sonra yaddan çıxan bədii ballata, yalnız XIX əsirdə D`Annuntsio və Cozue Karduççi əsərlərində canlanır.
Ədəbiyyatda
- Suchla B. R. Studien zur Provenienz der Trecento-Ballata. Göttingen, 1976
- Baumann D. Die dreistimmige italienische Lied-Satztechnik im Trecento. Baden-Baden, 1979
- Gallo F. A. Ballata (Trecento) // Handwörterbuch der musikalischen Terminologie (1980)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ballata it ballata ballere sozunden emele gelir tercumede reqs etmek demekdi XIII XV esrlerde yaranan Italiyada poeziya ve musiqi formasi dovrune aid olan lirik mezmunlu seciyyevi janrlarindan biri Ballata XIII esrde ve XIV esrin birinci yarisinda teksesli amma XIV esrin ikinci yarisinda ise italyan Ars Nova dovrunde coxsesli reqsli mahniya conur En muhum ballata musiqi numunelerini italiyali bestekar Francesko Landini yaradib Diger muellifler ise Landininin davamcilari sayilir Nikkolo Perudjiyskiy Bartolino Paduanskiy Andrea Florentinskiy Poeziya formasi ripresa neqerat stanza oxumagin basligi ripresanin tekrari Stanza ise oz novbesinde iki piedaya duru ve volta donus bolunur Ripresanin ve voltun qurum uzunlugu eynidi piedin qurumu ise ayridi Ripresada ve voltda seir sayi birden dorde qeder ola biler cox vaxt 3 dene olur piedalarda yalniz 2 dene ola biler Bir setirli ripresiya muasir menbelerde ballata minima adlanir iki setirli ballata minore uc setirli ballata mezzana dord setirli ise ballata grande Hemde bir nece stanzali ballatalarda olur onlarin cox vaxt sxemi bundan ibaretdir ripresa birinci stanza ripresa ikinci stanza ripresa Musiqi formasi iki hisseden ibaretdir ve bir qayda kimi olaraq ikinci hissede musiqi sonluglar birlesir birlesmessiz cox az vaxt olur ve acig ve bagli kandensiyalar itifade olunur bu formada Meselen 3 sesli Non avra ma pieta adli olan ballatanin musiqili ve metinli formasi beledi ripresa birinci pieda ikinci pieda volt ripresa tekraren metn a11b7b11 c11d11 c11d11 a11b7b11 a11b7b11musiqi A B1 B2 A A Cedvelle aid qeydler Kicik latin herifler qafiyeni gosterir onlarin yaninda olan eynen reqemler ise seirde heca miqdarini gosterir Latin bas herfleri ise musiqi bolmelerini qeyd edir B1 ve B2 basinda olan setirustu reqemler musqi polustoroflarin ayri sonluguna isare edir Eger ballatada bir nece metastrof stanza ripresa o zaman butun musiqinin ve metnin qurumunun butun ardiciligi uzunlugu ve qafiyelenmesi novbeti metastroflarda tekrarlarnir XV esrde ballata musiqide istifadeden cixir amma helede sairanelikde genis yayilir Uzun muddetden sonra yaddan cixan bedii ballata yalniz XIX esirde D Annuntsio ve Cozue Karducci eserlerinde canlanir EdebiyyatdaSuchla B R Studien zur Provenienz der Trecento Ballata Gottingen 1976 Baumann D Die dreistimmige italienische Lied Satztechnik im Trecento Baden Baden 1979 Gallo F A Ballata Trecento Handworterbuch der musikalischen Terminologie 1980