Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bakı bonları (bon-pul nişanları, alıcılıq və ödəmə vasıtəsı kimi istifadə olunanan qısamüddətli borc öhdəliyidir) — ilk dəfə 1918-ci il fevralın 5-də Zaqafqaziya Komissarlığı tərəfindən, sonra isə müstəqil Cənubi Qafqaz respublikası arasında razılaşma əsasında buraxılmışdır. 1918-ci ilin yazında Bakı şəhər özünüidarə orqanı və şəhər təsərrüfatı şurasında da bonlar buraxılmışdır.
Sonrakı inkişafı
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin yeni bonlar buraxılması haqqında Gürcüstan və Ermənistanla apardığı danışıqlar, irəli sürülən şərtlər Azərbaycan üçün sərfəli olmadığından, uğursuzluqla nəticələndi. Bununla əlaqədar, 1918-ci il 18 iyulda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin sədri Fətəli xan Xoyski İstanbuldakı Azərbaycan nümayəndə heyətinə Türkiyədə Azərbaycan bonlarının hazırlanmasını sifariş etməyi tapşırdı. Türkiyədəki danışıqları nəticəsində kredit biletləri buraxmaq qərara alındı. Türkiyə Dəniz Nazirliyinin mətbəəsi bonların çapını öz üzərinə götürdü.
1918-ci il 22 sentyabrda respublikada pul dövriyyəsi məsələsi həll olunana qədər 10, 25 və 50 manatlıq Bakı şəhər pul nişanlarının buraxılması qərara alındı həmin pul nişanlarının buraxılması dövriyyədən çıxarılması qaydaları müəyyən olunarkən, Bakı şəhər özünüidarə orqanının və keçmiş şəhər təsərrüfatı şurasının dövriyyədəki pul nişanları ilə əlaqədar qəbul etdiyi qaydalar əsas götürüldü.
1918-ci il 9 oktyabrda Hökumət respublikada dövriyyədə olan pul nişanları üçün vahid məzənnə müəyyən etdi. 1919-cu il 27 yanvarda Gürcüstanla birgə Cənubi Qafqaz nümunəli 40 milyon bon buraxılması qərara alındı (respublikaların hərəsi 20 milyon bon almalı idi). 1919-cu il 30 martda Cümhuriyyət Hökuməti mövcud pul nişanlarından əlavə, 100 manatlıq pul əskinaslarının yeni seriyasının buraxılmasına icazə verildi. Cümhuriyyəti Hökumətinin 1919-cu il 3 mart tarixli qərarı ilə Bakı bonlarının Cənubi Qafqaz bonlarına sərbəst dəyişdirilməsinə icazə verildi. 11 martdan etibarən isə bonların buraxılması bərpa olundu. Buraxılan pul nişanlarının Bakı xəzinədarlığında saxlanılması və uçotunun aparılması qaydası Hökumətin 1919-cu il 2 aprel tarixli qərarı ilə müəyyən edildi. 23 apreldən etibarən isə Bakı bonlarının Cənubi Qafqaz bonlarına sərbəst dəyişilməsi ilə yanaşı, onların Azərbaycan bazarına buraxılmasına icazə verildi.
Milli valyutanın dönərliyini təmin etmək məqsədi ilə hökumət Bakı bonu ilə digər valyutaların mübadilə məzənnəsini aşağıdakı kimi müəyyən etmişdir: 1000 rublluq "Kerenka" — 1850 bon (rubl) 500 rublluq "Romanovka" — 1600 bon 100 rublluq "Romanovka" — 350 bon 1 ingilis funt sterlinqi — 310–315 bon 1 ABŞ dolları — 280 bon 1 fransız frankı — 8–10 bon 1 italyan liri — 7 bon 1 İran tüməni — 125–130 bon 1 türk qızıl lirəsi — 390 bon 1 rus qızıl onluğu (çervon) — 420 bon və s. 1919–1920-ci illərdə buraxılmış pul vahidlərinin adları Azərbaycan dilində manatla, rus dilində isə rubl ilə verilmişdir. Burada əsas məqsəd uzun illər Rusiya kağız pullarına öyrəşən əhalinin hələ də dövriyyədə qalan Rusiya rubluna nisbətdə tədricən yeni milli Respublika puluna inancını qazanmaq idi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin bu sahədəki iqtisadi siyasəti milli valyuta-manatın beynəlxalq miqyasda tanınması ilə üzvi surətdə bağlı olmuşdur. Məhz buna görə də Fransa hökumətinin dəstəyini hiss edərək (qismən də fransız dilinin o çağlarda beynəlxalq dil rolunu nəzərə alaraq), Cümhuriyyət 500 manatlıq pulların üzərində Respublikanın və nominalın adlarını fransız dilində verməyi lazım bilmişdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin icazəsi ilə Bakı Bələdiyyə İdarəsi tərəfindən 1919-cu il 20 avqustda hər biri 500 manat olmaqla yüz min ədəd və hərəsi əlli bilet olmaqla iki min seriyaya bölünmüş əlli milyon manatlıq uduşlu istiqraz buraxılmışdır. Biletlərin üzərində istiqrazın buraxılması haqqında Qanundan iqtibas — uduşun miqdarı, qaydaları və müddəti (1920–1972) göstərilmişdir.
1919-cu il 26 mayda hökumətin qəbul etdiyi qərarda köhnəlmiş pul nişanlarının ödənişə qəbul olunması və dəyişdirilməsinin qaydaları, habelə belə pul nişanlarını qəbul etməkdən boyun qaçıran xəzinədarlıq kassaları işçiləri barədə görüləcək inzibati tədbirlər ətraflı şəkildə göstərilmişdi. 1919-cu il 8 noyabrdan etibarən bütün idarələrin dövlət kassalarına yalnız Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin, habelə Bakı şəhər özünüidarə orqanı, şəhər təsərrüfatı şurasının və Zaqafqaziya komisarlığının pul nişanlarını qəbul etmək icazəsi verilmişdi. 1919-cu il 1 dekabrda Parlamentin qəbul etdiyi qanuna əsasən, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 600 milyon manat məbləğində pul nişanlarını buraxmaq barədə icazə verildi. Bakı bonlarının buraxılmsı müstəqil dövlətin maliyyə-təsərrüfat işlərinin səhmana salınmasında və müstəqil maliyyə siyasətinin yeridilməsində əhəmiyyətli rol oynadı.
Həmçinin bax
Mənbə
- AZƏRBAYCAN XALQ CÜMHURİYYƏTİ ENSİKLOPEDİYASI, I cild, baş redaktor Yaqub Mahmudov, Bakı — 2004
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baki bonlari bon pul nisanlari aliciliq ve odeme vasitesi kimi istifade olunanan qisamuddetli borc ohdeliyidir ilk defe 1918 ci il fevralin 5 de Zaqafqaziya Komissarligi terefinden sonra ise musteqil Cenubi Qafqaz respublikasi arasinda razilasma esasinda buraxilmisdir 1918 ci ilin yazinda Baki seher ozunuidare orqani ve seher teserrufati surasinda da bonlar buraxilmisdir Sonraki inkisafiAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetinin yeni bonlar buraxilmasi haqqinda Gurcustan ve Ermenistanla apardigi danisiqlar ireli surulen sertler Azerbaycan ucun serfeli olmadigindan ugursuzluqla neticelendi Bununla elaqedar 1918 ci il 18 iyulda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetinin sedri Feteli xan Xoyski Istanbuldaki Azerbaycan numayende heyetine Turkiyede Azerbaycan bonlarinin hazirlanmasini sifaris etmeyi tapsirdi Turkiyedeki danisiqlari neticesinde kredit biletleri buraxmaq qerara alindi Turkiye Deniz Nazirliyinin metbeesi bonlarin capini oz uzerine goturdu 1918 ci il 22 sentyabrda respublikada pul dovriyyesi meselesi hell olunana qeder 10 25 ve 50 manatliq Baki seher pul nisanlarinin buraxilmasi qerara alindi hemin pul nisanlarinin buraxilmasi dovriyyeden cixarilmasi qaydalari mueyyen olunarken Baki seher ozunuidare orqaninin ve kecmis seher teserrufati surasinin dovriyyedeki pul nisanlari ile elaqedar qebul etdiyi qaydalar esas goturuldu 1918 ci il 9 oktyabrda Hokumet respublikada dovriyyede olan pul nisanlari ucun vahid mezenne mueyyen etdi 1919 cu il 27 yanvarda Gurcustanla birge Cenubi Qafqaz numuneli 40 milyon bon buraxilmasi qerara alindi respublikalarin heresi 20 milyon bon almali idi 1919 cu il 30 martda Cumhuriyyet Hokumeti movcud pul nisanlarindan elave 100 manatliq pul eskinaslarinin yeni seriyasinin buraxilmasina icaze verildi Cumhuriyyeti Hokumetinin 1919 cu il 3 mart tarixli qerari ile Baki bonlarinin Cenubi Qafqaz bonlarina serbest deyisdirilmesine icaze verildi 11 martdan etibaren ise bonlarin buraxilmasi berpa olundu Buraxilan pul nisanlarinin Baki xezinedarliginda saxlanilmasi ve ucotunun aparilmasi qaydasi Hokumetin 1919 cu il 2 aprel tarixli qerari ile mueyyen edildi 23 aprelden etibaren ise Baki bonlarinin Cenubi Qafqaz bonlarina serbest deyisilmesi ile yanasi onlarin Azerbaycan bazarina buraxilmasina icaze verildi Milli valyutanin donerliyini temin etmek meqsedi ile hokumet Baki bonu ile diger valyutalarin mubadile mezennesini asagidaki kimi mueyyen etmisdir 1000 rublluq Kerenka 1850 bon rubl 500 rublluq Romanovka 1600 bon 100 rublluq Romanovka 350 bon 1 ingilis funt sterlinqi 310 315 bon 1 ABS dollari 280 bon 1 fransiz franki 8 10 bon 1 italyan liri 7 bon 1 Iran tumeni 125 130 bon 1 turk qizil liresi 390 bon 1 rus qizil onlugu cervon 420 bon ve s 1919 1920 ci illerde buraxilmis pul vahidlerinin adlari Azerbaycan dilinde manatla rus dilinde ise rubl ile verilmisdir Burada esas meqsed uzun iller Rusiya kagiz pullarina oyresen ehalinin hele de dovriyyede qalan Rusiya rubluna nisbetde tedricen yeni milli Respublika puluna inancini qazanmaq idi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin bu sahedeki iqtisadi siyaseti milli valyuta manatin beynelxalq miqyasda taninmasi ile uzvi suretde bagli olmusdur Mehz buna gore de Fransa hokumetinin desteyini hiss ederek qismen de fransiz dilinin o caglarda beynelxalq dil rolunu nezere alaraq Cumhuriyyet 500 manatliq pullarin uzerinde Respublikanin ve nominalin adlarini fransiz dilinde vermeyi lazim bilmisdi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti hokumetinin icazesi ile Baki Belediyye Idaresi terefinden 1919 cu il 20 avqustda her biri 500 manat olmaqla yuz min eded ve heresi elli bilet olmaqla iki min seriyaya bolunmus elli milyon manatliq uduslu istiqraz buraxilmisdir Biletlerin uzerinde istiqrazin buraxilmasi haqqinda Qanundan iqtibas udusun miqdari qaydalari ve muddeti 1920 1972 gosterilmisdir 1919 cu il 26 mayda hokumetin qebul etdiyi qerarda kohnelmis pul nisanlarinin odenise qebul olunmasi ve deyisdirilmesinin qaydalari habele bele pul nisanlarini qebul etmekden boyun qaciran xezinedarliq kassalari iscileri barede gorulecek inzibati tedbirler etrafli sekilde gosterilmisdi 1919 cu il 8 noyabrdan etibaren butun idarelerin dovlet kassalarina yalniz Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin habele Baki seher ozunuidare orqani seher teserrufati surasinin ve Zaqafqaziya komisarliginin pul nisanlarini qebul etmek icazesi verilmisdi 1919 cu il 1 dekabrda Parlamentin qebul etdiyi qanuna esasen Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti 600 milyon manat mebleginde pul nisanlarini buraxmaq barede icaze verildi Baki bonlarinin buraxilmsi musteqil dovletin maliyye teserrufat islerinin sehmana salinmasinda ve musteqil maliyye siyasetinin yeridilmesinde ehemiyyetli rol oynadi Hemcinin baxAzerbaycan rublu Zaqafqaziya bonlariMenbeAZERBAYCAN XALQ CUMHURIYYETI ENSIKLOPEDIYASI I cild bas redaktor Yaqub Mahmudov Baki 2004Xarici kecidler 1