Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Babadərviş yaşayış yeri — — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun Qazax şəhərinin cənub-qərbində, Mingəçevirdən qərbdə, Ağstafaçayın sol sahilində yerləşən qədim yaşayış yeri. Qədim yaşayış yeri Ağstafaçay vadisinin dağ silsiləsi ilə birləşdiyi yerdə mövcud olan təpələrdən birinin üstündə salınmışdır.
Yaşayış yerində 600 m² sahədə aparılan qazıntılar zamanı aşkar edilən mədəni qatlarının ən qədimi yarımqazma tipli evlərlə xarakterizə olunan Eneolit təbəqəsidir. Bundan üstdə yerləşən Kür-Araz təbəqəsinin qalınlığı 50–60 sm-dir. Bu təbəqə kül qatları, çiy kərpic parçaları, suvanmış çuxur qalıqları, çay daşları və s. maddi-mədəniyyət qalıqlarından ibarətdir. Təbəqədə təsərrüfat məqsədi üçün istifadə olunmuş 25 çuxura rast gəlinmişdir. Bəzi çuxurların divarları çiy kərpic parçaları ilə bərkidilərək suvanmışdır. Təsərrüfat çuxurlarının içərisindən gil qab parçaları, məişət əşyaları, heyvan sümükləri və yanmış taxıl qalıqları aşkar edilmişdir. Çuxurların əksəriyyəti aşağıya doğru genişlənən quyu formasındadır. Onların ən irisinin yuxarıdan diametri 1,15m, altdan diametri isə 2,5m- dir. Şübhəsiz ki, bu çuxurlar taxıl ehtiyatı saxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu qədər böyük təsərrüfat quyusunun yaşayış binalarının olmadığı kiçik bir ərazidə qeydə alınması, abidənin bu hissəsindən taxıl ehtiyatlarının saxlanması üçün ümumi anbar kimi istifadə edildiyini göstərir.
Yaşayış yerində məişət tullantılarının doldurulduğu çuxurlara və ocaqlara da rast gəlinmişdir. Ocaqlar silindirik-dairəvi formalı olub, divarları odun təsirindən qızarmış və bişmişdir. Onların birinin içərisindən heyvan sümükləri, öküz fiquru, naxışlanmış gil qab tapılmışdır. Ehtimal ki, bu ocaqdan müəyyən ayinlərin icrası üçün istifadə olunmuşdur. Yaşayış yerinin kənarında, bir-birinin yaxınlığında üç oval çuxura rast gəlinmişdir. Həmin çuxurların təmizlənməsi zamanı müəyyən edilmişdir ki, onlar metaləritmə sobalarının aşağı hissəsindən ibarətdir. Bu qurğuların ətrafından şlak qalığı, görük ucluğu, metal çubuqlar tökmək üçün formalar tapılmışdır.
Qazıntının mərkəzi hissəsində qoşa spiralla naxışlanmış daş stela aşkar olunmuşdur. Ola bilsin ki, bu stela ritual ocaqla vahid bir kompleksə daxil olaraq ziyarətgah rolu oynamışdır.
Yaşayış yerində qeydə alınmış xeyli tikinti qalıqları, çiy kərpic qırıqları, suvaq parçaları, çay daşları və s. burada dairəvi formalı, yerüstü tikintilərin mövcud olduğunu göstərir. Tikinti qalıqları arasında rast gəlinən iki ocaq qurğusu xüsusilə diqqətəlayiqdir. Bu qurğuların içəridən çıxıntıları və yarımşar şəkilli qulpları vardır.
Yaşayış yerindən aşkar edilmiş keramika məmulatı müxtəlifdir. Onların bir qrupu arxaik formada olub, kobud hazırlanmışdır. Digər qrupa isə qara cilalı, naxışlı qablar daxildir. Ehtimal ki, abidədə Kür-Araz mədəniyyətinin bütün mərhələlərində yaşayış olmuşdur. Мədəni təbəqənin az yığılması, onun mövsümi yaşayış yeri kimi istifadə edilməsini göstərir. Yaşayış yerində, həmçinin insan və heyvan fiqurları, daş çəkiclər, baltalar, dən daşları, həvənglər, dəstələr, toxa parçaları, bıçaqşəkilli plastinkalar, ox ucluqları, toppuz başlıqları, asmalar, sümük bizlər, iynələr, balıq qarmağı, dəlici və cilalayıcı alətlər aşkar edilmişdir. Мədəni təbəqədə rast gəlinən xeyli istehsal tullantıları, xüsusilə daş çıxarları, alətlərin yerli istehsala aid olduğunu göstərir.
1966-cı ildə V yaşayış sahəsində qəbir aşkarlanmışdır. İlk Tunc dövrünə aid qəbir təpənin səthindən 1,5 m dərinlikdə yerləşmişdi. Qəbirdə skelet sol böyürü üstə, başı şimala, üzü şərqə, bükülmüş ayaqları cənuba doğru yönəlmişdi. Qəbirdən sümük iy başlığı, qara rəngli cilallanmış gil qablar, tunc halqa tapılmışdır. Gil qablar qab altlığı, küpə və xeyrədən ibarətdir. Qəbir tədqiqatçılar tərəfindən e.ə. III minilliyin birinci yarısına aid edilmişdir.
İstinadlar
- Алиев В. Археологические раскопки в урочище Бабадервиш. СА, 2, 1971
- Алиев В. Катакомба в Бабадервише.//ИАН АзССР, серия истории, философии, права, 1969, № 4.
Mənbə
- Vəli Baxşəli oğlu Baxşəliyev. Azərbaycan arxeologiyası (Ali məktəb tələbələri üçün vəsait). I cild. Bakı: Elm, 2007
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Babadervis Babadervis yasayis yeri Azerbaycan Respublikasinin Qazax rayonunun Qazax seherinin cenub qerbinde Mingecevirden qerbde Agstafacayin sol sahilinde yerlesen qedim yasayis yeri Qedim yasayis yeri Agstafacay vadisinin dag silsilesi ile birlesdiyi yerde movcud olan tepelerden birinin ustunde salinmisdir Babadervis yasayis yerinden tapilmis saxsi qazanBabadervis yasayis yerinden tapilmis saxsi qazan Yasayis yerinde 600 m sahede aparilan qazintilar zamani askar edilen medeni qatlarinin en qedimi yarimqazma tipli evlerle xarakterize olunan Eneolit tebeqesidir Bundan ustde yerlesen Kur Araz tebeqesinin qalinligi 50 60 sm dir Bu tebeqe kul qatlari ciy kerpic parcalari suvanmis cuxur qaliqlari cay daslari ve s maddi medeniyyet qaliqlarindan ibaretdir Tebeqede teserrufat meqsedi ucun istifade olunmus 25 cuxura rast gelinmisdir Bezi cuxurlarin divarlari ciy kerpic parcalari ile berkidilerek suvanmisdir Teserrufat cuxurlarinin icerisinden gil qab parcalari meiset esyalari heyvan sumukleri ve yanmis taxil qaliqlari askar edilmisdir Cuxurlarin ekseriyyeti asagiya dogru genislenen quyu formasindadir Onlarin en irisinin yuxaridan diametri 1 15m altdan diametri ise 2 5m dir Subhesiz ki bu cuxurlar taxil ehtiyati saxlamaq ucun nezerde tutulmusdur Bu qeder boyuk teserrufat quyusunun yasayis binalarinin olmadigi kicik bir erazide qeyde alinmasi abidenin bu hissesinden taxil ehtiyatlarinin saxlanmasi ucun umumi anbar kimi istifade edildiyini gosterir Yasayis yerinde meiset tullantilarinin dolduruldugu cuxurlara ve ocaqlara da rast gelinmisdir Ocaqlar silindirik dairevi formali olub divarlari odun tesirinden qizarmis ve bismisdir Onlarin birinin icerisinden heyvan sumukleri okuz fiquru naxislanmis gil qab tapilmisdir Ehtimal ki bu ocaqdan mueyyen ayinlerin icrasi ucun istifade olunmusdur Yasayis yerinin kenarinda bir birinin yaxinliginda uc oval cuxura rast gelinmisdir Hemin cuxurlarin temizlenmesi zamani mueyyen edilmisdir ki onlar metaleritme sobalarinin asagi hissesinden ibaretdir Bu qurgularin etrafindan slak qaligi goruk uclugu metal cubuqlar tokmek ucun formalar tapilmisdir Qazintinin merkezi hissesinde qosa spiralla naxislanmis das stela askar olunmusdur Ola bilsin ki bu stela ritual ocaqla vahid bir komplekse daxil olaraq ziyaretgah rolu oynamisdir Yasayis yerinde qeyde alinmis xeyli tikinti qaliqlari ciy kerpic qiriqlari suvaq parcalari cay daslari ve s burada dairevi formali yerustu tikintilerin movcud oldugunu gosterir Tikinti qaliqlari arasinda rast gelinen iki ocaq qurgusu xususile diqqetelayiqdir Bu qurgularin iceriden cixintilari ve yarimsar sekilli qulplari vardir Yasayis yerinden askar edilmis keramika memulati muxtelifdir Onlarin bir qrupu arxaik formada olub kobud hazirlanmisdir Diger qrupa ise qara cilali naxisli qablar daxildir Ehtimal ki abidede Kur Araz medeniyyetinin butun merhelelerinde yasayis olmusdur Medeni tebeqenin az yigilmasi onun movsumi yasayis yeri kimi istifade edilmesini gosterir Yasayis yerinde hemcinin insan ve heyvan fiqurlari das cekicler baltalar den daslari hevengler desteler toxa parcalari bicaqsekilli plastinkalar ox ucluqlari toppuz basliqlari asmalar sumuk bizler iyneler baliq qarmagi delici ve cilalayici aletler askar edilmisdir Medeni tebeqede rast gelinen xeyli istehsal tullantilari xususile das cixarlari aletlerin yerli istehsala aid oldugunu gosterir 1966 ci ilde V yasayis sahesinde qebir askarlanmisdir Ilk Tunc dovrune aid qebir tepenin sethinden 1 5 m derinlikde yerlesmisdi Qebirde skelet sol boyuru uste basi simala uzu serqe bukulmus ayaqlari cenuba dogru yonelmisdi Qebirden sumuk iy basligi qara rengli cilallanmis gil qablar tunc halqa tapilmisdir Gil qablar qab altligi kupe ve xeyreden ibaretdir Qebir tedqiqatcilar terefinden e e III minilliyin birinci yarisina aid edilmisdir IstinadlarAliev V Arheologicheskie raskopki v urochishe Babadervish SA 2 1971 Aliev V Katakomba v Babadervishe IAN AzSSR seriya istorii filosofii prava 1969 4 MenbeVeli Baxseli oglu Baxseliyev Azerbaycan arxeologiyasi Ali mekteb telebeleri ucun vesait I cild Baki Elm 2007Hemcinin baxBabadervis magarasi