Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağ Aşıq Allahverdi (1754, Kərkibaş və ya Nəqədə, Qərbi Azərbaycan ostanı – 1860, Kərkibaş) — Aşıq Alının ustadı, görkəmli aşıq, şair.
| AĞ AŞIQ | |
|---|---|
| Allahverdi | |
| Doğum tarixi | 1754 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1860 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | musiqiçi, şair, aşıq |
 Ağ Aşıq Allahverdi Vikimənbədə | |
Həyatı
Ağ Aşıq kimi tanınmış Aşıq Allahverdi 1754-cü ildə Göyçə mahalının Kərkibaş kəndində anadan olmuşdur. Bəzi təxribatçılar onun Şərurdan və ya Sulduzdan qaçıb gəldiyini söyləsələr də bu həqiqəti əks etdirmir. Əgər belə olmuş olsaydı Ağ aşıq Osmanlı paşasının və ya sərdarının "əsirliyindən" azad olduqdan sonra Göyçəyə yox öz doğma yurduna qayıdardı. Ancaq məlum olduğu kimi o Göyçəyə- ata yurduna dönmüşdür.
Ağ aşığın Babası Şeyx Osman Göyçənin sayılıb seçilən kişilərindən olub. Şeyx Osman və oğlu Qara Osmanoğlu, aşıq olmasalar da, gözəl saz çalıb oxuyurmuşlar. Yəni onların "… aşıqlığı…təkkə mərasimi çevrəsindən kənara çıxmayıbmış". Lakin Allahverdi "coşub-daşdığından", xalq yığnaqlarına can atdığından, dindar çərçivəyə sığmadığından o peşəkar aşıqlıq sənətini seşmişdir. Atası Qaranın şairliyi yoxuymuş, lakin babası Şeyx Osmanın söz deməyi var imişsə də, heç bir nümunəsi bizlərə gəlib çatmayıb. Hər üçü gözəl təhsil görüblərmiş. Ağ Aşığın bacısı da saz-söz sənətinin bilicisiymiş və Kosacanda gəlin olduğuna baxmayaraq, ölənədək sazı yerə qoymayıb.
Ağ Aşığın iki oğlu olub: İsmayıl və Məhərrəm. Həyat yoldaşı Telli Cəfərin qızı Süsənbər xanım imiş ki, "Süsənbəri" havasını onun adıyla bağlayırlar. Məhərrəm lap gənc ikən dünyadan köçür.
. Allahverdiyə Allah vergisi verildiyindən, çalıb-çağırmağı xəstələri sağaldırmış. Həmin xəbər Şərqi Anadolu hakimlərindən Sərdar Hüseyn paşaya çatır. Yuxusuzluqdan əzab çəkən Sərdar Hüseyn paşa əmr edir ki, aşığı, nəyin bahasına olursa-olsun, tapıb gətirsinlər. Göndərilən silahlı dəstə onu çox axtarır və nəhayət tapır və Ruma aparırlar. Ağ Aşıq 5 ilə yaxın Rumda qalır. Deyilənlərə görə, ilk çalıb-çağırmağı ilə Sərdar Hüseyn yuxuya gedibmiş. Yaxın adamları onu ölmüş bilib, Allahverdini öldürmək istəyirlər, lakin çağrılan həkim paşanın nəbzini yoxlayıb, yuxuya getdiyini bildirir. Sərdar Hüseyn 2 gün 2 gecə yatıb oyanır və həmin andan Ağ Aşığı yanından buraxmır; hara getsə, onu da özüynən aparırmış. Günlərin birində Sərdar Hüseyn paşa böyük bir məclis yığır. Qonaqlar soruşurlar ki, "bu aşığı haradan tapmısan?" Sərdar Hüseyn deyir: "Mən onu Göyçə mahalından gətirtmişəm. Yuxum tamam çəkilmişdi, o isə sağaldıb. İndi 5 ilə yaxındır ki, yanımdadır". Qonaqlar deyirlər: "Yazıqdır, onun da ailəsi var. Burax getsin". Sərdar Hüseyn Allahverdiyə qızıl yəhər-yüyənli at və çoxlu pul bağışlayıb, yola salır. Ağ Aşıq Göyçəyə üz tutur. Onun yolda dediyi:
Durnam, gedər olsan bizim ellərə,
Qatıq söylə, qaymaq söylə, yağ söylə.
Əgər soruşsalar Ağ Aşığın halını,
Boynu armud saplaq, canın sağ söylə
— bəndi ilə başlanan şeri bizlərə gəlib çatıb.
. Ağsaqqalların söylədiyinə görə, "Ağ Aşıq başdan ayağadək ağ tük rəngində idi. Papağı gözünün üstünə çəkərdi. Tük, sifət, barmaqlar, – hamısı ağappaq idi. Çuxa, buxara papaq və İran məsti ("əcəmi çarıq" da deyərdilər o zaman!) geyərdi. Geydiyi çuxa həmişə şabalıdı rəngdəydi. Kim olursa-olsun, heç zaman hərcayı-hədyan sözlərə baş qoşmazdı. Çox ağır dolanan, "şair yolu gözləyən, usta yanında hərəkət eləyəndi". Ağzından bircə ağır söz belə qaçırmazdı. Heç kim və heç nə qarşısında əyilməzdi. Çox zilnən oxuyardı". Ağ Aşıq ömrünün son 15 ilini çalıb-oxumazmış, lakin söz qoşurmuş.
Yaşadığı illər haqqında əks fikirlər var. Məsələn, tanınmış filoloq-araşdırıcı Mürsəl Həkimov onun ömrünü 1754–1860 arası, Ziyəddin Məhərrəmov isə XVIII yüzilliyin sonu – XIX yüzilliyin əvvəli kimi göstərirlər. Mənim araşdırmama görə, Ağ Aşığın ömrünü 20 il öncəyə çəkiblər və bu sonuca onun kötükcəsinin verdiyi bilgilər əsasında gəlmişəm. Həmin bilgilərə üz tutaq:
a) Ağ Aşıq Alını 17 yaşında, özü də Türkiyədən qayıtdıqdan sonra şagirdliyə götürüb. Deməli, Aşıq Alının şagirdliyə başlaması, haradasa, 1818-ci ilə düşür. Digər tərəfdən, Ağ Aşıq doğma yurd-yuvasına 40–45 yaşlarında qayıdıb. Deməli, o, haradasa, 1770–1775-ci illərdə dünyaya göz açıb.
b) Əziz Əhmədovun (Ağ Aşığın kötükçəsi) 1977-ci ildə dünyadan köçmüş ata babası Babaşov Əhməd söyləyirmiş ki, "mən 1870-ci ildə dünyaya göz açmışam və öz gözümlə Ağ Aşığı görmüşəm. O, bir sinirli kişiydi, artıq saz çalmırdı. 10 yaşım olanda həmin kişi rəhmətə getdi".
c) Nəhayət, əldə olan bilgiyə görə, tanınmış Tovuz-Şəmşədil ustadı Öysüzlü Səməd 7 il Ağ Aşığa "qulluq" edibmiş. Əgər Aşıq Səmədin 1918-ci ildə 70, yaxud bir qədər artıq yaşında dünyadan köçdüyünü nəzərə alsaq, onun şagirdliyinin haradasa 1865–1870-ci illərə düşdüyü aşkarlanacaq. Lakin bircə çətinliyimiz ondadır ki, Ağ Aşıq son 10–15 ilini çalıb-çağırmırmış. Bəlkə də, ancaq öyrədirmiş?! Hər halda Ağ Aşığın 1775–1880-ci illərdə yaşaması daha ağlabatandır.
IX. Əziz Əhmədovun söylədiyinə görə, Keşişoğlu adlı üç aşıq yaxud şair Ağ Aşığın çağdaşı olub və hətta onunla deyişib: I – Borçalıdakı Keşişoğlu; II Naxçıvanlı Keşişoğlu və III Bala Məzrəli Keşişoğlu. Deyişmələrdən ancaq biri bizlərə gəlib çatıb. X. Ağ Aşığın gəzib-dolaşdığı, çalıb-çağırdığı coğrafi çevrə özündən sonrakılarla tutuşdurula bilməz. Misirdən Şərqi Türküstana kimi gəzib dolaşdığı güman olunur və bir təcnisində özü buna işarə edir. Lakin Məkkəni ziyarət etdiyi haqda heç bir bilgi yoxdur.
XI. Əziz Əhmədovun söylədiyinə görə, Aşıq Alı da öz ustadı kimi, savadlı imiş və Ağ Aşığın qoşduğu bütün sözləri bir əlyazmaya toplayıbmış. Kəlbəcərə köçərkən həm öz sözləri, həm ustadı qoşduqları əlyazmaları yerli şagirdlərdən birinə bağışlayır. 1937-ci ildə əski ərəb əlifbası ilə yazılmış əlyazmalar (oxuya bilmirlərmiş!) cəzalanma qorxusu altında yandırılır.
XII. Kötükcəsinin dediyinə görə, Babacanlı Aşıq Qədir dünyasını dəyişənədək Ağ Aşıqdan bildiklərini M. Həkimova tam şəkildə verməyib və qalanları onun oğlanlarındadır. Aşıq Alının törəmələrində, məsələn, Gədəbəyin Slavyanka kəndində Qaytaran adlı iqtisadçıda və vaxtı ilə Kəsəmən kəndində yaşamış Molla Muxtarın oğlanlarında Ağ Aşığın şeirləri və hekayətləri toplanıb. Kötükcəsinin özü də az-çox topladığını qoruyub saxlayır.
Yaradıcılığı
İstinadlar
- Vahid, T. Ağ Aşığın bəyaz dünyası //Mədəniyyət.- 2011.- 6 may.- S. 12.
Xarici keçidlər
- "Azərbaycan Aşıqlar Birliyi: Ozan dünyası. №4(11)" (PDF) (az.). "Ozan dünyası" jurnalı. 2012. 2017-05-18 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-05-18.
- A. O. Kərimli. Göyçə aşıq məktəbi
- "Sazlı-sözlü Göyçə (II kitab)" (PDF) (az.). Elm və təhsil. 2018. 2018-06-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-06-01.
Mənbə
- Mürsəl Həkimov, "Ustad aşıqlar", Bakı: Gənclik, 1983, səh.50–54.
- Tərlan Göyçəli. "Göyçə aşıq məktəbi". Bakı-1998. səh.23–27.
- Azad Ozan Kərimli, "Musiqi dünyası" jurnalı, № 1, 2000-ci il. səh.69.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Ag Asiq Ag Asiq Allahverdi 1754 Kerkibas ve ya Neqede Qerbi Azerbaycan ostani 1860 Kerkibas Asiq Alinin ustadi gorkemli asiq sair AG ASIQAllahverdiDogum tarixi 1754Dogum yeri Kerkibas Rusiya imperiyasi ve yaNeqede Neqede sehristani Qerbi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 1860Vefat yeri KerkibasDefn yeri KerkibasFealiyyeti musiqici sair asiqAg Asiq Allahverdi VikimenbedeHeyatiAg Asiq kimi taninmis Asiq Allahverdi 1754 cu ilde Goyce mahalinin Kerkibas kendinde anadan olmusdur Bezi texribatcilar onun Serurdan ve ya Sulduzdan qacib geldiyini soyleseler de bu heqiqeti eks etdirmir Eger bele olmus olsaydi Ag asiq Osmanli pasasinin ve ya serdarinin esirliyinden azad olduqdan sonra Goyceye yox oz dogma yurduna qayidardi Ancaq melum oldugu kimi o Goyceye ata yurduna donmusdur Ag asigin Babasi Seyx Osman Goycenin sayilib secilen kisilerinden olub Seyx Osman ve oglu Qara Osmanoglu asiq olmasalar da gozel saz calib oxuyurmuslar Yeni onlarin asiqligi tekke merasimi cevresinden kenara cixmayibmis Lakin Allahverdi cosub dasdigindan xalq yignaqlarina can atdigindan dindar cerciveye sigmadigindan o pesekar asiqliq senetini sesmisdir Atasi Qaranin sairliyi yoxuymus lakin babasi Seyx Osmanin soz demeyi var imisse de hec bir numunesi bizlere gelib catmayib Her ucu gozel tehsil gorublermis Ag Asigin bacisi da saz soz senetinin bilicisiymis ve Kosacanda gelin olduguna baxmayaraq olenedek sazi yere qoymayib Ag Asigin iki oglu olub Ismayil ve Meherrem Heyat yoldasi Telli Ceferin qizi Susenber xanim imis ki Susenberi havasini onun adiyla baglayirlar Meherrem lap genc iken dunyadan kocur Allahverdiye Allah vergisi verildiyinden calib cagirmagi xesteleri sagaldirmis Hemin xeber Serqi Anadolu hakimlerinden Serdar Huseyn pasaya catir Yuxusuzluqdan ezab ceken Serdar Huseyn pasa emr edir ki asigi neyin bahasina olursa olsun tapib getirsinler Gonderilen silahli deste onu cox axtarir ve nehayet tapir ve Ruma aparirlar Ag Asiq 5 ile yaxin Rumda qalir Deyilenlere gore ilk calib cagirmagi ile Serdar Huseyn yuxuya gedibmis Yaxin adamlari onu olmus bilib Allahverdini oldurmek isteyirler lakin cagrilan hekim pasanin nebzini yoxlayib yuxuya getdiyini bildirir Serdar Huseyn 2 gun 2 gece yatib oyanir ve hemin andan Ag Asigi yanindan buraxmir hara getse onu da ozuynen aparirmis Gunlerin birinde Serdar Huseyn pasa boyuk bir meclis yigir Qonaqlar sorusurlar ki bu asigi haradan tapmisan Serdar Huseyn deyir Men onu Goyce mahalindan getirtmisem Yuxum tamam cekilmisdi o ise sagaldib Indi 5 ile yaxindir ki yanimdadir Qonaqlar deyirler Yaziqdir onun da ailesi var Burax getsin Serdar Huseyn Allahverdiye qizil yeher yuyenli at ve coxlu pul bagislayib yola salir Ag Asiq Goyceye uz tutur Onun yolda dediyi Durnam geder olsan bizim ellere Qatiq soyle qaymaq soyle yag soyle Eger sorussalar Ag Asigin halini Boynu armud saplaq canin sag soyle bendi ile baslanan seri bizlere gelib catib Agsaqqallarin soylediyine gore Ag Asiq basdan ayagadek ag tuk renginde idi Papagi gozunun ustune cekerdi Tuk sifet barmaqlar hamisi agappaq idi Cuxa buxara papaq ve Iran mesti ecemi cariq da deyerdiler o zaman geyerdi Geydiyi cuxa hemise sabalidi rengdeydi Kim olursa olsun hec zaman hercayi hedyan sozlere bas qosmazdi Cox agir dolanan sair yolu gozleyen usta yaninda hereket eleyendi Agzindan birce agir soz bele qacirmazdi Hec kim ve hec ne qarsisinda eyilmezdi Cox zilnen oxuyardi Ag Asiq omrunun son 15 ilini calib oxumazmis lakin soz qosurmus Yasadigi iller haqqinda eks fikirler var Meselen taninmis filoloq arasdirici Mursel Hekimov onun omrunu 1754 1860 arasi Ziyeddin Meherremov ise XVIII yuzilliyin sonu XIX yuzilliyin evveli kimi gosterirler Menim arasdirmama gore Ag Asigin omrunu 20 il onceye cekibler ve bu sonuca onun kotukcesinin verdiyi bilgiler esasinda gelmisem Hemin bilgilere uz tutaq a Ag Asiq Alini 17 yasinda ozu de Turkiyeden qayitdiqdan sonra sagirdliye goturub Demeli Asiq Alinin sagirdliye baslamasi haradasa 1818 ci ile dusur Diger terefden Ag Asiq dogma yurd yuvasina 40 45 yaslarinda qayidib Demeli o haradasa 1770 1775 ci illerde dunyaya goz acib b Eziz Ehmedovun Ag Asigin kotukcesi 1977 ci ilde dunyadan kocmus ata babasi Babasov Ehmed soyleyirmis ki men 1870 ci ilde dunyaya goz acmisam ve oz gozumle Ag Asigi gormusem O bir sinirli kisiydi artiq saz calmirdi 10 yasim olanda hemin kisi rehmete getdi c Nehayet elde olan bilgiye gore taninmis Tovuz Semsedil ustadi Oysuzlu Semed 7 il Ag Asiga qulluq edibmis Eger Asiq Semedin 1918 ci ilde 70 yaxud bir qeder artiq yasinda dunyadan kocduyunu nezere alsaq onun sagirdliyinin haradasa 1865 1870 ci illere dusduyu askarlanacaq Lakin birce cetinliyimiz ondadir ki Ag Asiq son 10 15 ilini calib cagirmirmis Belke de ancaq oyredirmis Her halda Ag Asigin 1775 1880 ci illerde yasamasi daha aglabatandir IX Eziz Ehmedovun soylediyine gore Kesisoglu adli uc asiq yaxud sair Ag Asigin cagdasi olub ve hetta onunla deyisib I Borcalidaki Kesisoglu II Naxcivanli Kesisoglu ve III Bala Mezreli Kesisoglu Deyismelerden ancaq biri bizlere gelib catib X Ag Asigin gezib dolasdigi calib cagirdigi cografi cevre ozunden sonrakilarla tutusdurula bilmez Misirden Serqi Turkustana kimi gezib dolasdigi guman olunur ve bir tecnisinde ozu buna isare edir Lakin Mekkeni ziyaret etdiyi haqda hec bir bilgi yoxdur XI Eziz Ehmedovun soylediyine gore Asiq Ali da oz ustadi kimi savadli imis ve Ag Asigin qosdugu butun sozleri bir elyazmaya toplayibmis Kelbecere kocerken hem oz sozleri hem ustadi qosduqlari elyazmalari yerli sagirdlerden birine bagislayir 1937 ci ilde eski ereb elifbasi ile yazilmis elyazmalar oxuya bilmirlermis cezalanma qorxusu altinda yandirilir XII Kotukcesinin dediyine gore Babacanli Asiq Qedir dunyasini deyisenedek Ag Asiqdan bildiklerini M Hekimova tam sekilde vermeyib ve qalanlari onun oglanlarindadir Asiq Alinin toremelerinde meselen Gedebeyin Slavyanka kendinde Qaytaran adli iqtisadcida ve vaxti ile Kesemen kendinde yasamis Molla Muxtarin oglanlarinda Ag Asigin seirleri ve hekayetleri toplanib Kotukcesinin ozu de az cox topladigini qoruyub saxlayir YaradiciligiVikimenbede elaqeli metnlerIstinadlarVahid T Ag Asigin beyaz dunyasi Medeniyyet 2011 6 may S 12 Xarici kecidler Azerbaycan Asiqlar Birliyi Ozan dunyasi 4 11 PDF az Ozan dunyasi jurnali 2012 2017 05 18 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2017 05 18 A O Kerimli Goyce asiq mektebi Sazli sozlu Goyce II kitab PDF az Elm ve tehsil 2018 2018 06 01 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 06 01 MenbeMursel Hekimov Ustad asiqlar Baki Genclik 1983 seh 50 54 Terlan Goyceli Goyce asiq mektebi Baki 1998 seh 23 27 Azad Ozan Kerimli Musiqi dunyasi jurnali 1 2000 ci il seh 69