Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əkinçilik Elmi Tədqiqat İnstitutu -
| Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutu | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Yaradılıb | 1950 |
| Ünvan | Pirşağı qəsəbəsi, 2 Saylı Sovxoz |
| Sayt | aetei.az |
Tarixi
Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutu SSRİ Nazirlər Sovetinin 20 may 1950-ci il 2117 saylı və Azərbaycan K(b)P MK-nın və Nazirlər Sovetinin 6 iyun 802 saylı müvafiq qərarları ilə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının nəzdində yaradılmış və 1950-ci ilin oktyabrından fəaliyyətə başlamışdır.
Əkinçilik ET İnstitutu Sov.İKP MK-nın və SSRİ Nazirlər Sovetinin 14 fevral 1956-cı il 253 saylı qərarına, SSRİ Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin 8 mart 1956-cı il 87 saylı əmrinə və Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin “Kənd Təsərrüfatı üzrə elmi tədqiqat müəssisələrinin işinin yaxşılaşdırılmasına dair tədbirlər haqda” 27 aprel 1956-cı il 222 saylı qərarına uyğun olaraq Azərbaycan SSR Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyinə keçmişdir. Əkinçilik ET İnstitutunun bazasında 1965-ci ildə ET Tərəvəzçilik İnstitutu, 1969-cu ildə Yemçilik, Çəmənçilik və Otlaqlar İnstitutu yaradılmışdır.
Respublikada taxıl istehsalının artırılması ilə əlaqədar ixtisaslaşmış təsərrüfatları yüksək kondisiyalı toxumlarla təmin etmək və ölkədə toxumçuluq işinin fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə Əkinçilik ET İnstitunun bazasında “Elit” Elm İstehsalat Birliyi yaradılmışdır. 2000-2015-ci illər aralığında Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 16 dekabr 1999-cu il 190 saylı qərarına əsasən yaradılmış Aqrar Elm Mərkəzinin struktur tabeliyində fəaliyyət göstərmişdir. Hal-hazırda Əkinçilik ET İnstitutu Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin “Azərbaycan Aqrar Elm Mərkəzinin və onun tabeliyindəki elmi-tədqiqat institutlarının strukturunun təkmilləşdirilməsi haqqında” 17 aprel 2015-ci il 109 nömrəli qərarı ilə Azərbaycan ET Əkinçilik İnstitutu və Azərbaycan ET Yemçilik, Çəmənçilik və Otlaqlar İnstitutunun bazasında yenidən yaradılaraq fəaliyyət göstərir.
Fəaliyyəti
İslahatdan sonra Institutun hazırkı strukturuna 3 şöbə (bitki seleksiyasi; bitki fıziologiyası və biotexnologiya; davamlı əkinçilik və bitki diversifikasiyası); 4 laboratoriya (dənin keyfiyyəti; ilkin toxumçuluq və toxumun keyfiyyəti; xəstəlik və zərərvericilərə nəzarət; torpaq və bitki analizləri), yayım və təlim əlaqə qrupu, kitabxana və kompüter mərkəzi, xarici dil və ictimai elmlər kafedrası 4 bölgə təcrübə stansiyasi (Tərtər, Qobustan, Cəlilabad, Zaqatala), 1 dayaq məntəqəsi (Şəki) və 1 yardımçı təcrübə təsərrüfatı (Abşeron) daxildir.
Azərbaycan ET Əkinçilik İnstitutunun qarşısında ölkənin müxtəlif aqroekoloji bölgələri üçün dənli taxıl (buğda, arpa, qarğıdalı) və paxlalı (noxud, mərci) bitkilərin yeni yüksək məhsuldar və keyfiyyətli, biotik və abiotik amillərə davamlı sort və hibridlərin yaradılması və onlardan yüksək məhsul alınmasını təmin edən kompleks becərmə texnologiyalarının elmi və praktiki əsaslarının işlənib hazırlanması, tətbiqi və yayımı kimi geniş və əhatəli məqsəd durur. Qarşıya qoyulan məqəsədə nail olmaq üçün institutda yerinə yetirilən 9 mövzu və 9 iş, 5 tədqiqat proqramı (buğda, arpa, qarğıdalı, ərzaq pax¬lalıları, davamlı əkinçilik və bitki diversifıkasiyası) üzrə yerinə yetirilir.
Bu proqramlardan 4-ü seleksiya, 1-i becərmə texnologiyası istiqamətlidir. Yerinə yetirilən 9 mövzudan 5-i tətbiq, 4-ü isə fundamental xarakterlidir. Bu tədqiqatların yerinə yetirilməsində AMEA-nın Genetik Ehtiyatlar İnstitutu, Botanika İnstitutu və Beynəlxalq seleksiya mərkəzləri olan İCARDA və CİMMYT-lə əmək¬daşlıq edilir. Aparılan tədqiqatlar aşağıdakı vəzifələri daşıyır:
- 1. Yerli və introduksiya olunmuş rüşeym plazmasının seçilməsi və hibridləşməsi yolu ilə yüksək məhsuldar və keyfıyyətli, ekoloji cəhətdən uyğunlaşa bilən yeni bitki sortlarının yaradılması.
- 2. Bitkilərin biotik və abiotik stress amillərə (quraqlığa, yüksək temperaturaya, duza, qışa və s.) qarşı davmlılığının artırılması;
- 3. Vəsaitə qanəatedici becərmə texnologiyaları tətbiq etməklə suvarma və dəmyə əkinçiliyində bitkilərin məhsuldarlığının və keyfiyyətinin artırılması;
- 4. Yeni texnologiyaların yayılmasına nail olmaq, eləcə də tədqiqat prioritetlərinin müəyyənləşdirilməsində fermerlərin fıkirlərini bilmək üçün yayım xidmətləri ilə sıx əməkdaşlıq şəraitində işləmək.
Hər il İkinci KTİKL-nin "Uyğunlaşdırılmış texnologiyalara çıxışın təkmilləşdirilməsi" yarımkomponenti çərçivəsində respublika¬nın 20-yə qədər rayonunun 40-50 fermer təsərrüfatında institutun yeni sortlarına və texnologiyalarına aid tamamlanmış tədqiqat işlərinin nəticələri nümayiş əkinlərində sərgilənir.
- 5. Təsərrüfat hesablı toxumçuluq sistemi vasitəsilə artırılmaq üçün bioloji cəhətdən təmiz orijinal, super-elit və elit toxumları istehsal etmək.
Beləliklə, fəaliyyət göstərdiyi bu illər ərzində respublikanın müxtəlif bölgəsinə uyğun aparılan dərin kompleks elmi işlərin nəticəsində təcrübi seleksiya məsələləri müvəffəqiyyətlə həll olunaraq müxtəlif kənd təsərrüfatı bitkilərinin 100-dən artıq sortları yaradılmış və Seleksiya Nailiyyətlərinin Sınağı və Mühafizəsi üzrə Dövlət Komissiyasına təqdim edilmişdir. Onlardan 52-si (14 yumşaq buğda; 15 bərk buğda; 5 arpa; 1 çovdar; 1 tritikale; 1 vələmir; 4 qarğıdalı; 4 no¬xud; 2 mərci; 1 lobya; 4 tütün) rayonlaşaraq seleksiya nailiyyətlərinin Dövlət reyestrinə daxil edilmişdir. Hal-hazırda respublikada ümumi taxıl əkinləri sahəsinin (809 min ha) 70-80%-də ET Əkinçilik İnstitutunun sortları əkilir.
ET Əkinçilik Institutu 1996-cı ildən başlayaraq beynəlxalq seleksiya mərkəzləri olan İCARDA (Quraq Bölgələrdə Kənd Təsərrüfatı Tədqiqatları üzrə Beynəlxalq Seleksiya Mərkəzi) və CİMMYT-lə (Qarğıdalı və Buğdanın yaxşılaşdırılması üzrə Beynəlxalq Seleksiya Mərkəzi) dənli və dənli paxlalı bitkilərə dair beynəlxalq pitomniklərin introduksiya və sınağı, beynəlxalq və regional tədbirlərdə iştirak, tədris və təkmilləşdirmə kurslarında kadr hazırlığı və s. sahələrdə sıx əməkdaşlıq edir. Birgə əməkdaşlıq nəticəsində 4 yumşaq buğda, 1 arpa, 1 noxud və 1 mərci sortu yaradılmış və rayonlaşmışdır. Bu sortlar respublikada böyük əkin sahəsini əhatə edir.
Təhsil
İnstitutda fəlsəfə və elmlər doktorları üzrə doktorantura təhsili həyata keçirilir.
Mənbə
- İsmət Abasov, "Ərzaq təhlükəsizliyi və kənd təsərrüfatının prioritet istiqamətləri", Bakı, "Elm və təhsil" 2011. Səh.478-480
İstinadlar
- “Doktoranturalar yaradılan Azərbaycan Respublikasının ali təhsil müəssisələrinin, elmi müəssisə və təşkilatların Siyahısı”nın təsdiq edilməsi haqqında 2022-07-06 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 14 dekabr 2010-cu il tarixli, 235 nömrəli Qərarı. e-qanun.az (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ekincilik Elmi Tedqiqat Institutu Ekincilik Elmi Tedqiqat InstitutuUmumi melumatlarOlke AzerbaycanYaradilib 1950Unvan Pirsagi qesebesi 2 Sayli SovxozSayt aetei azTarixiEkincilik Elmi Tedqiqat Institutu SSRI Nazirler Sovetinin 20 may 1950 ci il 2117 sayli ve Azerbaycan K b P MK nin ve Nazirler Sovetinin 6 iyun 802 sayli muvafiq qerarlari ile Azerbaycan Elmler Akademiyasinin nezdinde yaradilmis ve 1950 ci ilin oktyabrindan fealiyyete baslamisdir Ekincilik ET Institutu Sov IKP MK nin ve SSRI Nazirler Sovetinin 14 fevral 1956 ci il 253 sayli qerarina SSRI Kend Teserrufati Nazirliyinin 8 mart 1956 ci il 87 sayli emrine ve Azerbaycan KP MK nin ve Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin Kend Teserrufati uzre elmi tedqiqat muessiselerinin isinin yaxsilasdirilmasina dair tedbirler haqda 27 aprel 1956 ci il 222 sayli qerarina uygun olaraq Azerbaycan SSR Kend Teserrufati Nazirliyinin tabeliyine kecmisdir Ekincilik ET Institutunun bazasinda 1965 ci ilde ET Terevezcilik Institutu 1969 cu ilde Yemcilik Cemencilik ve Otlaqlar Institutu yaradilmisdir Respublikada taxil istehsalinin artirilmasi ile elaqedar ixtisaslasmis teserrufatlari yuksek kondisiyali toxumlarla temin etmek ve olkede toxumculuq isinin fealiyyetini yaxsilasdirmaq meqsedile Ekincilik ET Institunun bazasinda Elit Elm Istehsalat Birliyi yaradilmisdir 2000 2015 ci iller araliginda Azerbaycan Respublikasinin Nazirler Kabinetinin 16 dekabr 1999 cu il 190 sayli qerarina esasen yaradilmis Aqrar Elm Merkezinin struktur tabeliyinde fealiyyet gostermisdir Hal hazirda Ekincilik ET Institutu Azerbaycan Respublikasinin Nazirler Kabinetinin Azerbaycan Aqrar Elm Merkezinin ve onun tabeliyindeki elmi tedqiqat institutlarinin strukturunun tekmillesdirilmesi haqqinda 17 aprel 2015 ci il 109 nomreli qerari ile Azerbaycan ET Ekincilik Institutu ve Azerbaycan ET Yemcilik Cemencilik ve Otlaqlar Institutunun bazasinda yeniden yaradilaraq fealiyyet gosterir FealiyyetiIslahatdan sonra Institutun hazirki strukturuna 3 sobe bitki seleksiyasi bitki fiziologiyasi ve biotexnologiya davamli ekincilik ve bitki diversifikasiyasi 4 laboratoriya denin keyfiyyeti ilkin toxumculuq ve toxumun keyfiyyeti xestelik ve zerervericilere nezaret torpaq ve bitki analizleri yayim ve telim elaqe qrupu kitabxana ve komputer merkezi xarici dil ve ictimai elmler kafedrasi 4 bolge tecrube stansiyasi Terter Qobustan Celilabad Zaqatala 1 dayaq menteqesi Seki ve 1 yardimci tecrube teserrufati Abseron daxildir Azerbaycan ET Ekincilik Institutunun qarsisinda olkenin muxtelif aqroekoloji bolgeleri ucun denli taxil bugda arpa qargidali ve paxlali noxud merci bitkilerin yeni yuksek mehsuldar ve keyfiyyetli biotik ve abiotik amillere davamli sort ve hibridlerin yaradilmasi ve onlardan yuksek mehsul alinmasini temin eden kompleks becerme texnologiyalarinin elmi ve praktiki esaslarinin islenib hazirlanmasi tetbiqi ve yayimi kimi genis ve ehateli meqsed durur Qarsiya qoyulan meqesede nail olmaq ucun institutda yerine yetirilen 9 movzu ve 9 is 5 tedqiqat proqrami bugda arpa qargidali erzaq pax lalilari davamli ekincilik ve bitki diversifikasiyasi uzre yerine yetirilir Bu proqramlardan 4 u seleksiya 1 i becerme texnologiyasi istiqametlidir Yerine yetirilen 9 movzudan 5 i tetbiq 4 u ise fundamental xarakterlidir Bu tedqiqatlarin yerine yetirilmesinde AMEA nin Genetik Ehtiyatlar Institutu Botanika Institutu ve Beynelxalq seleksiya merkezleri olan ICARDA ve CIMMYT le emek dasliq edilir Aparilan tedqiqatlar asagidaki vezifeleri dasiyir 1 Yerli ve introduksiya olunmus ruseym plazmasinin secilmesi ve hibridlesmesi yolu ile yuksek mehsuldar ve keyfiyyetli ekoloji cehetden uygunlasa bilen yeni bitki sortlarinin yaradilmasi 2 Bitkilerin biotik ve abiotik stress amillere quraqliga yuksek temperaturaya duza qisa ve s qarsi davmliliginin artirilmasi 3 Vesaite qaneatedici becerme texnologiyalari tetbiq etmekle suvarma ve demye ekinciliyinde bitkilerin mehsuldarliginin ve keyfiyyetinin artirilmasi 4 Yeni texnologiyalarin yayilmasina nail olmaq elece de tedqiqat prioritetlerinin mueyyenlesdirilmesinde fermerlerin fikirlerini bilmek ucun yayim xidmetleri ile six emekdasliq seraitinde islemek Her il Ikinci KTIKL nin Uygunlasdirilmis texnologiyalara cixisin tekmillesdirilmesi yarimkomponenti cercivesinde respublika nin 20 ye qeder rayonunun 40 50 fermer teserrufatinda institutun yeni sortlarina ve texnologiyalarina aid tamamlanmis tedqiqat islerinin neticeleri numayis ekinlerinde sergilenir 5 Teserrufat hesabli toxumculuq sistemi vasitesile artirilmaq ucun bioloji cehetden temiz orijinal super elit ve elit toxumlari istehsal etmek Belelikle fealiyyet gosterdiyi bu iller erzinde respublikanin muxtelif bolgesine uygun aparilan derin kompleks elmi islerin neticesinde tecrubi seleksiya meseleleri muveffeqiyyetle hell olunaraq muxtelif kend teserrufati bitkilerinin 100 den artiq sortlari yaradilmis ve Seleksiya Nailiyyetlerinin Sinagi ve Muhafizesi uzre Dovlet Komissiyasina teqdim edilmisdir Onlardan 52 si 14 yumsaq bugda 15 berk bugda 5 arpa 1 covdar 1 tritikale 1 velemir 4 qargidali 4 no xud 2 merci 1 lobya 4 tutun rayonlasaraq seleksiya nailiyyetlerinin Dovlet reyestrine daxil edilmisdir Hal hazirda respublikada umumi taxil ekinleri sahesinin 809 min ha 70 80 de ET Ekincilik Institutunun sortlari ekilir ET Ekincilik Institutu 1996 ci ilden baslayaraq beynelxalq seleksiya merkezleri olan ICARDA Quraq Bolgelerde Kend Teserrufati Tedqiqatlari uzre Beynelxalq Seleksiya Merkezi ve CIMMYT le Qargidali ve Bugdanin yaxsilasdirilmasi uzre Beynelxalq Seleksiya Merkezi denli ve denli paxlali bitkilere dair beynelxalq pitomniklerin introduksiya ve sinagi beynelxalq ve regional tedbirlerde istirak tedris ve tekmillesdirme kurslarinda kadr hazirligi ve s sahelerde six emekdasliq edir Birge emekdasliq neticesinde 4 yumsaq bugda 1 arpa 1 noxud ve 1 merci sortu yaradilmis ve rayonlasmisdir Bu sortlar respublikada boyuk ekin sahesini ehate edir TehsilInstitutda felsefe ve elmler doktorlari uzre doktorantura tehsili heyata kecirilir MenbeIsmet Abasov Erzaq tehlukesizliyi ve kend teserrufatinin prioritet istiqametleri Baki Elm ve tehsil 2011 Seh 478 480Istinadlar Doktoranturalar yaradilan Azerbaycan Respublikasinin ali tehsil muessiselerinin elmi muessise ve teskilatlarin Siyahisi nin tesdiq edilmesi haqqinda 2022 07 06 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 14 dekabr 2010 cu il tarixli 235 nomreli Qerari e qanun az az