Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan-Gürcüstan hərbi müdafiə sazişi — Denikin qoşunlarının təcavüzü təhlükəsinə qarşı iki respublika arasında qarşılıqlı müdafiə haqqında 1919-cu ilin iyunun 16-da Tiflisdə imzalanmış sənəd.
Müqavilənin imzalanması və şərtləri
Sazişi Azərbaycan tərəfdən xaric işlər naziri Məmməd Yusif Cəfərov, hərbi nazir Səməd bəy Mehmandarov, Baş Qərərgah rəisi general-leytenant Süleyman bəy Sulkeviç, Gürcüstan tərəfdən xarici işlər naziri Y.P.Gegeçkori, hərbi nazir N.Ramişvili, hərbi nazirin müavini general-mayor Gedevanov və general Odişelidze 3 il müddətinə imzalamışdılar. Müqavilənin şərtləri belə idi:
- Tərəflər onlardan birinin və ya hər ikisinin müstəqilliynə və ərazi bütövlüyünə yönəlmiş hər hansı bir təcavüzə qarşı sərəncamlarında olan bütün qüvvələrlə birgə çıxış etməyi öhtələrinə götürürdülər.
- Qonşu dövlətlərdən hər hansı biri əvvəlinci bəndə uyğun olaraq başlanmış hərbi əməliyyatlar zamanı sərhəd mübahisələrini silah gücünə həll etmək üçün müqavilədə iştirak edən tərəflərin birinə yaxud hər ikisinə hücum edərsə, həmin tərəf vuruşan tərəf kimi tanınır.
- Sazişə görə, tərəflər bir-birindən ayrı separat sülh bağlamamalı, sərhəd münaqişələrini danışıqlar yolu ilə həll etməli idi.
- Tərəflər, həmçinin, qabaqcadan xəbərdarlıq etmədən digər dövlətlə hərbi saziş bağlamamağı, hər iki dövlətin suveren hüquqlarının və müstəqilliyinin qorunmasına yönəlmiş diplomatik danışıqlarda həmrəy çıxış etməyi də öz üzərlərinə götürürüdülər.
- Ermənistanın da bu sazişə qoşulmaq hüququna malik olması və iki həftə ərzində buna öz münasibətni açıqlaması barədə razılıq əldə olunmuşdu. Ancaq Ermənistan bu sazişə qoşulmadı.
Nəticəsi
Sənədə əlavə olaraq, hərbi-texniki sazişin də imzalanması iki respublika arasında hərbi-texniki əməkdaşlığı genişləndirdi. Qonşu respublikadan mümkün olan hərbi texnikanın, vəsaitlərin, ərzağın alınması üçün hərbi nazirin əmri ilə xüsusi komissiya yaradıldı və ona rəhbərlik general-mayor Murad Gəray bəy Tlexasa həvalə olundu. Komissiyanın fəaliyyəti nəticəsində qısa müddətdə Gürcüstandan 12 ədəd dağ topu, dağ topları üçün 10 qutu partladıcı maddə, 3000 ədəd tüfəng, toplar və tüfənglər üçün xeyli sayda ehtiyat hissələr, 8 ədəd yüngül top, həmin toplar üçün 16 qutu partladıcı maddə, 4 min pud qənd, 12885 manat dəyərində dərman və tibb ləvazimatı, topoqrafiya əşyaları alınaraq Azərbaycana gətirildi. Qarşılıqlı əməkdaşlığın genişlənməsi ilə gürcüstanlı hərbi mütəxəsislər şimal sərhədlərinin, Abşeronun və Bakının müdafiə sistemlərinin yaradılmasına cəlb edildilər. Azərbaycan-Gürcüstan hərb müdafiə sazişinin yerinə yetirilməsini həmin sazişə əsasən yaradılmış hərbi şura təmin edirdi.
Lakin bolşevik qoşunları Azərbaycanı işğal edərkən, Gürcüstan bolşeviklərlə separata danışığa gedərək, müqaviləylə öhtəsinə götürdüyü öhtəlikləri yerinə yetirmədi.
İstinadlar
- Cəmil Həsənli. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində. (1918-1920). Bakı: 1993
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusu. Bakı: 1998
Mənbə
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. "Azərbaycan-Gürcüstan hərbi müdafiə sazişi" məqaləsi.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Gurcustan herbi mudafie sazisi Denikin qosunlarinin tecavuzu tehlukesine qarsi iki respublika arasinda qarsiliqli mudafie haqqinda 1919 cu ilin iyunun 16 da Tiflisde imzalanmis sened Azerbaycan ordusunun zabitiMuqavilenin imzalanmasi ve sertleriSazisi Azerbaycan terefden xaric isler naziri Memmed Yusif Ceferov herbi nazir Semed bey Mehmandarov Bas Qerergah reisi general leytenant Suleyman bey Sulkevic Gurcustan terefden xarici isler naziri Y P Gegeckori herbi nazir N Ramisvili herbi nazirin muavini general mayor Gedevanov ve general Odiselidze 3 il muddetine imzalamisdilar Muqavilenin sertleri bele idi Memmed Yusif CeferovTerefler onlardan birinin ve ya her ikisinin musteqilliyne ve erazi butovluyune yonelmis her hansi bir tecavuze qarsi serencamlarinda olan butun quvvelerle birge cixis etmeyi ohtelerine gotururduler Qonsu dovletlerden her hansi biri evvelinci bende uygun olaraq baslanmis herbi emeliyyatlar zamani serhed mubahiselerini silah gucune hell etmek ucun muqavilede istirak eden tereflerin birine yaxud her ikisine hucum ederse hemin teref vurusan teref kimi taninir Suleyman bey SulkevicSazise gore terefler bir birinden ayri separat sulh baglamamali serhed munaqiselerini danisiqlar yolu ile hell etmeli idi Terefler hemcinin qabaqcadan xeberdarliq etmeden diger dovletle herbi sazis baglamamagi her iki dovletin suveren huquqlarinin ve musteqilliyinin qorunmasina yonelmis diplomatik danisiqlarda hemrey cixis etmeyi de oz uzerlerine gotururuduler Ermenistanin da bu sazise qosulmaq huququna malik olmasi ve iki hefte erzinde buna oz munasibetni aciqlamasi barede raziliq elde olunmusdu Ancaq Ermenistan bu sazise qosulmadi NeticesiSenede elave olaraq herbi texniki sazisin de imzalanmasi iki respublika arasinda herbi texniki emekdasligi genislendirdi Qonsu respublikadan mumkun olan herbi texnikanin vesaitlerin erzagin alinmasi ucun herbi nazirin emri ile xususi komissiya yaradildi ve ona rehberlik general mayor Murad Geray bey Tlexasa hevale olundu Komissiyanin fealiyyeti neticesinde qisa muddetde Gurcustandan 12 eded dag topu dag toplari ucun 10 qutu partladici madde 3000 eded tufeng toplar ve tufengler ucun xeyli sayda ehtiyat hisseler 8 eded yungul top hemin toplar ucun 16 qutu partladici madde 4 min pud qend 12885 manat deyerinde derman ve tibb levazimati topoqrafiya esyalari alinaraq Azerbaycana getirildi Qarsiliqli emekdasligin genislenmesi ile gurcustanli herbi mutexesisler simal serhedlerinin Abseronun ve Bakinin mudafie sistemlerinin yaradilmasina celb edildiler Azerbaycan Gurcustan herb mudafie sazisinin yerine yetirilmesini hemin sazise esasen yaradilmis herbi sura temin edirdi Lakin bolsevik qosunlari Azerbaycani isgal ederken Gurcustan bolseviklerle separata danisiga gederek muqavileyle ohtesine goturduyu ohtelikleri yerine yetirmedi IstinadlarCemil Hesenli Azerbaycan beynelxalq munasibetler sisteminde 1918 1920 Baki 1993 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ordusu Baki 1998MenbeAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi Azerbaycan Gurcustan herbi mudafie sazisi meqalesi Hemcinin baxAzerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin xarici siyaseti