Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq (fr. Liberté, égalité, fraternité) — Fransanın və Haiti Respublikasının milli devizidir və üçşaxəli devizlərə örnəkdir. Tarixi Böyük Fransa inqilabına qədər uzanmağına baxmayaraq, o bir neçə devizdən sadəcə biri idi və 19-cü əsrin sonuna, Üçüncü Respublika qurulana qədər rəsmiləşmədi. Üç ifadənin uyğunluğu və sırası İnqilabla eyni dönəmdə müzakirə olunurdu. Bu həmçinin Grand Orient de France və Grande Loge de France kimi təşkilətların da devizidir.
Bu məqaləni lazımdır. |
Böyük Fransız İnqilabı dönəmindəki mənşəyi
Devizi ilk olaraq 1790-cı ilin 5 Dekabrında Maksimillian Robespyer özünün "Milli Qaravulun təşkili haqqında" (Fransızca: Discours sur l'organisation des gardes nationales) nitqinin XVI maddəsində səsləndirmişdir və deviz milli cəmiyyətlər tərəfindən tezliklə bütün Fransaya yayılmışdır.fr. Discours sur l'organisation des gardes nationales
19-cu əsr
Fərdi azadlıq və hüquqi bərabərliyi nəticələrin bərabərliyi və qardaşlığı bir araya gətirməyin mümkünlüyünə heç kim inanmadığı üçün Napalyonun əmri ilə üçlük ləğv olundu. İnsan fərdi azadlıq fikrini və təbii hüquqları bəşəriyyət kollektiv şəkildə birləşmədən də əvvəl əldə etdiyi üçün onlar şəffaf və qardaş cəmiyyətin təşkili ilə təzad təşkil edirdi. Liberallar azadlıq və bərabərliyi (hüquqların bərbarliyi olaraq) qəbul etsə də qardaşlığı qəbul etmədilər.
1848 İnqilabı
Paris Kommunası və Üçüncü Respublika
Paris Kommunasının meri Paş kommunanın divarları üzərində "Liberté, Égalité, Fraternité, ou la mort" formulasını çəkmişdi. Deviz yalnız Üçüncü Respublika dönəmində öz rəsmiyyətini tapdı. Bundan sonra deviz üsyanlar və inqilabı canfəşanlıqlar tərəfindən imtina edilmədi və Yul Feri və ya Qambetta kimi Müxalifətçi Respublikaçılar tərəfindən yeni siyasi vəziyyətə uyğun qəbul edildi.
20-ci əsr
İkinci Dünya Müharibəsində Fransanın Almaniya tərəfindən işğalı dönəmində 1940-cı ildə Vişi Fransız hökumətinin lideri olacaq Marşal Pétain tərəfindən deviz "travail, famille, patrie" (iş, ailə, vətən) olaraq dəyişdirildi.
Müstəqilliyin ardından Fransız Respublikasının Müvəqqəti Hökuməti respublikaçı devizi (Liberté, égalité, fraternité) geri qaytardı. Həmin deviz daha sonra 1946 və 1958-ci illər Fransız konstitusiyasına da birləşdirildi.
Digər millətlər
Digər bir çox millətlər də Fransız "azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq" şüarını ideal olaraq qəbul etmişdirlər. Bu sözlər 1950-ci ildə tətbiq edilmiş Hindistan Konstitusiyasının müqəddiməsində də təzahür edir. "Azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq" Danimarkanın Sosial Demokrat Partiyasının quruluşundan bəri bu partiyanın baş prinsipi olub. Birləşmiş Krallığın Liberal Demokratlar partiyası özünün Federal Konstitusiyasının müqəddiməsində "azadlıq, bərabərlik və cəmiyyətin başlıca dəyərlərinə" istinad edir və bu partiyanın üzvlük kartında da dərc olunub.
Filippinin düzbucaqlı dizayna malik olan milli bayrağındakı ağ bərabərtərəfli üçbucaq azadlığı, bərabərliyi və qardaşlığı; mavi üfüqi zolaq sülhü, həqiqəti və ədaləti; qırmızı üfüqi zolaq isə vətənpərvərliyi və şücaəti təmsil edir. Ağ üçbucağın mərkəzində birliyi, azadlığı, xalqın demokratiyasını və suverenliyi təmsil edən səkkiz guşəli qızılı günəş yerləşir.
"Azadlıq, Bərabərlik, Qardaşlıq" şüarı fikri İnsan Hüquqlarının Universal Bəyannaməsinin Birinci Maddəsinə də təbii qanun olaraq öz təsirini göstərib:
Bütün insanlar öz ləyaqət və hüquqlarında azad və bərabər olaraq doğulub. Onlara idrak və vicdan bəxş edilmişdir və bir-birilərinə qardaşlıq ruhunda rəftar etməlidirlər.
Mədəniyyət
1905-ci ildə dövləti kilsədən ayıran Fransız qanunun qəbulundan sonra deviz bir müddət Katolik Kilsəsinin yox Fransız respublikasının idarə etdiyi kilsələrin üzərinə həkk olunurdu.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azadliq beraberlik qardasliq fr Liberte egalite fraternite Fransanin ve Haiti Respublikasinin milli devizidir ve ucsaxeli devizlere ornekdir Tarixi Boyuk Fransa inqilabina qeder uzanmagina baxmayaraq o bir nece devizden sadece biri idi ve 19 cu esrin sonuna Ucuncu Respublika qurulana qeder resmilesmedi Uc ifadenin uygunlugu ve sirasi Inqilabla eyni donemde muzakire olunurdu Bu hemcinin Grand Orient de France ve Grande Loge de France kimi teskiletlarin da devizidir Birinci Fransiz Respublikasini temsil eden 1793 cu ile aid afisa Afisadaki suarda deyilir Birlik Respublikanin Bolunmezliyi Azadliq Beraberlik Qardasliq ve ya Olum Suarla birlikde ucrengli bayraq deynek destesi frigiya papagi ve Qalliya xoruzu kimi simvollar da gosterilir Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Boyuk Fransiz Inqilabi donemindeki menseyiMillilesdirilmis mulkun satisini gosteren plakatin ustundeki yazi 1793 Deviz Inqilabdan az sonra tez tez Azadliq Beraberlik Qardasliq ve ya Olum olaraq yazilirdi Daha sonra Inqilabin ifrat terefi ile elaqeli oldugu dusunulduyu ucun olum hissesi cixarildi Devizi ilk olaraq 1790 ci ilin 5 Dekabrinda Maksimillian Robespyer ozunun Milli Qaravulun teskili haqqinda Fransizca Discours sur l organisation des gardes nationales nitqinin XVI maddesinde seslendirmisdir ve deviz milli cemiyyetler terefinden tezlikle butun Fransaya yayilmisdir fr Discours sur l organisation des gardes nationales19 cu esrFerdi azadliq ve huquqi beraberliyi neticelerin beraberliyi ve qardasligi bir araya getirmeyin mumkunluyune hec kim inanmadigi ucun Napalyonun emri ile ucluk legv olundu Insan ferdi azadliq fikrini ve tebii huquqlari beseriyyet kollektiv sekilde birlesmeden de evvel elde etdiyi ucun onlar seffaf ve qardas cemiyyetin teskili ile tezad teskil edirdi Liberallar azadliq ve beraberliyi huquqlarin berbarliyi olaraq qebul etse de qardasligi qebul etmediler 1848 Inqilabi Paris Kommunasi ve Ucuncu Respublika Paris Kommunasinin meri Pas kommunanin divarlari uzerinde Liberte Egalite Fraternite ou la mort formulasini cekmisdi Deviz yalniz Ucuncu Respublika doneminde oz resmiyyetini tapdi Bundan sonra deviz usyanlar ve inqilabi canfesanliqlar terefinden imtina edilmedi ve Yul Feri ve ya Qambetta kimi Muxalifetci Respublikacilar terefinden yeni siyasi veziyyete uygun qebul edildi 20 ci esrLent ve Liberte egalite fraternite devizi ile Fransiz Respublikasinin gerbi 1905 1922 1953 Ikinci Dunya Muharibesinde Fransanin Almaniya terefinden isgali doneminde 1940 ci ilde Visi Fransiz hokumetinin lideri olacaq Marsal Petain terefinden deviz travail famille patrie is aile veten olaraq deyisdirildi Musteqilliyin ardindan Fransiz Respublikasinin Muveqqeti Hokumeti respublikaci devizi Liberte egalite fraternite geri qaytardi Hemin deviz daha sonra 1946 ve 1958 ci iller Fransiz konstitusiyasina da birlesdirildi Diger milletlerDiger bir cox milletler de Fransiz azadliq beraberlik qardasliq suarini ideal olaraq qebul etmisdirler Bu sozler 1950 ci ilde tetbiq edilmis Hindistan Konstitusiyasinin muqeddimesinde de tezahur edir Azadliq beraberlik qardasliq Danimarkanin Sosial Demokrat Partiyasinin qurulusundan beri bu partiyanin bas prinsipi olub Birlesmis Kralligin Liberal Demokratlar partiyasi ozunun Federal Konstitusiyasinin muqeddimesinde azadliq beraberlik ve cemiyyetin baslica deyerlerine istinad edir ve bu partiyanin uzvluk kartinda da derc olunub Filippinin duzbucaqli dizayna malik olan milli bayragindaki ag beraberterefli ucbucaq azadligi beraberliyi ve qardasligi mavi ufuqi zolaq sulhu heqiqeti ve edaleti qirmizi ufuqi zolaq ise vetenperverliyi ve sucaeti temsil edir Ag ucbucagin merkezinde birliyi azadligi xalqin demokratiyasini ve suverenliyi temsil eden sekkiz guseli qizili gunes yerlesir Azadliq Beraberlik Qardasliq suari fikri Insan Huquqlarinin Universal Beyannamesinin Birinci Maddesine de tebii qanun olaraq oz tesirini gosterib Butun insanlar oz leyaqet ve huquqlarinda azad ve beraber olaraq dogulub Onlara idrak ve vicdan bexs edilmisdir ve bir birilerine qardasliq ruhunda reftar etmelidirler MedeniyyetDovlete mexsus kilsenin girisinin timpanum uzerindeki respublikaci deviz 1905 ci ilde dovleti kilseden ayiran Fransiz qanunun qebulundan sonra deviz bir muddet Katolik Kilsesinin yox Fransiz respublikasinin idare etdiyi kilselerin uzerine hekk olunurdu Istinadlar