Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutu — Respublikada üzümçülük və şərabçılıq sahəsinin inkişafını təmin etmək və tənzimləmək üçün yaradılmışdır.
| Üzümçülük və Şərabçılıq Elmi-Tədqiqat İnstitutu | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
| Yaradılıb | mart 1977 |
Tarixi
Heydər Əliyevin şəxsi göstərişi ilə respublikada üzümçülük və şərabçılıq sahəsinin inkişafını idarə etmək və tənzimləmək məqsədilə 1970-ci ildə respublika Dövlət Üzümçülük və Şərabçılıq Komitəsi yaradılmışdır. Azərbaycanda üzümçülük və şərabçılıq sahəsinin elmi əsaslarla inkişafını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutu Respublika Nazirlər Sovetinin 12 avqust 1976-cı il tarixli, sərəncamı ilə yaradılmış, 1977-ci ilin mart ayından fəaliyyət göstərir.
İndiki adını 17 aprel 2015-ci ildən daşıyır. Həmin vaxta qədər Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutu adlanırdı.
Institut alimləri tərəfindən Seleksiya Nailiyyətlərinin Sınağı və Mühafizəsi üzrə Dövlət Komissiyasina sınaqdan keçirilmək üçün 6 perspektivli hibrid formaları təqdim edilmişdir. Onlardan biri – "Azəri" sort kimi təsdiq olunmuş və rayonlaşdırılmışdır. İnstitut tərəfindən Gəncə Regional Aqrar Elm Mərkəzındə 1 hektar, Abşeronda 15 hektar ampeloqrafık kolleksiya bağı salınmışdır. Bu kolleksiya bağlarında fillokseraya davamlı 6 calaqaltı Amerika sortları, Azərbaycanın və dünyanın üzümçülük ölkələrindən gətirilmiş 310 üzüm sortu, eləcə də xəstəlik və zərərvericilərə davamlı olan yabanı üzüm formaları becərilir. Ampeloqrafık kolleksiya bağının salınması ilə üzümün vətənlərindən biri olan Azərbaycan üçün ən qiymətli yerli üzüm sortlarının itməsinin qarşısı alınmışdır. Burada sortların artırılması və üzümçülük təsərrüfatlarına tətbiq edilməsi istiqamətində böyük işlər aparılır.
İnstitutda yaradılan üzüm sortları Beynəlxalq Üzümçülük və Şərabçılıq Təşkilatının "Ticarət Liderləri Klubu" tərəfindən 1998-ci ildə Madrid şəhərində keçirilən müsabiqədə Beynəlxalq Prizə, 2002-ci ildə isə Meksikanın Milli Marketinq Institutu tərəfindən "Almaz Ulduz" mükafatına layiq görülmüşdür.
Üzümün vətənlərindən biri olan Respublikamızda 512-dən çox müxtəlif istiqamətli üzüm sortları becərilir. Aparılan tədqiqat və araşdırmalarla müəyyən edilmişdir ki, bunların 434-ü Azərbaycanın yerli üzüm sortlarıdır.
Aparılan seleksiya işləri nəticəsində 17 texniki istiqamətli üzüm hibridləri yaradılmışdır. Yeni hibridlər tədqiq edilərkən müəyyən edilmişdir ki, onlardan ikisi: "Kəpəz" və "Göy-göl" sortları emal sənayesində istifadə edilmək üçün daha yararlıdır.
Elmi-Tədqiqat Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutu alimlərinin müxtəlif calaqaltıların öyrənilməsi üzrə apardıqları tədqiqatlar nəticəsində, Azərbaycanın torpaq-iqlim şəraitinə uyğun calaqaltı istehsal etmək üçün fillokseraya davamlı altı Amerika sortu seçilmişdir. Bu sortlardan calaqaltı anaclıqlar salmaqla yaxın iki-üç il müddətində calaq olunmuş əkin materialı istehsalına nail olmaq olar.
"Madlen", "Anjevin" və "Qara kişmiş" sortlarından əldə edilmiş hibrid, Respublikada becərilən kişmiş sortları ilə müqayisədə qurutma üçün daha yararlıdır. Məhsuldar və yüksək keyfiyyət göstəricilərinə malik yeni süfrə üzüm sortlarının yaradılması istiqamətində də geniş tədqiqatlar aparılır. Aparılan tədqiqatlar nətiъəsində 16 süfrə istiqamətli üzüm hibridləri yaradılmışdır. Onlardan "Azəri" üzüm sortu 24 mart 2005-ci ildə, "Göy-göl" üzüm sortu isə 2010-cu ildə Seleksiya Nailiyyətlərinin Sınağı və Mühafizəsi üzrə Dövlət Komissiyasi tərəfindən təsdiq edilərək rayonlaşdırılmışdır.
2008-ci ildə Dövlət Komissiyasına "Emin", "Elmin", "Nərmin", "Kişmiş" üzüm hibrid formaları sınaq üçün təqdim edilmişdir. Institutun seleksiya istiqamətində apardığı tədqiqatlar beynəlxalq elmi mərkəzlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.
İnstitutun Şamaxı Təcrübə Stansiyasında Şamaxı rayonunun aborigen üzüm sortları olan "Şamaxı Mərəndisi" və "Mədrəsə" sortlarının yüksək məhsuldar klon variasiyaları, eləcə də rayonun yabanı üzüm genofondu öyrənilir. Təcrübə Stansiyasında həmin sortlardan 1 hektar yeni üzüm bağı salınmışdır.
Təhsil
İnstitutda fəlsəfə doktoru üzrə doktorantura təhsili həyata keçirilir.
Beynəlxalq əlaqələri
Azərbaycan ET Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutu bir çox ölkələrin, o cümlədən Rusiya (Kuban Aqrar Dövlət Universiteti və s.), Ukrayna (V. Y. Tairov adına Üzümçülıük və Şərabçılıq İnstitutu), Gürcüstan (Gürcüstan Bağçılıq, Üzümçülük və Şərabçılıq Institutu), Yunanıstan, Fransa və İtaliyanın müvafiq institutları, müxtəlif elmi təşkilat və mərkəzləri (Bioversity İnternational, OİV və s.) və şirkətləri ilə (Fransanın "Wines&Spirts", İtaliyanın "Vivai Cooperativi Rauscedo" məşhur tingçilik şirkəti) elmi əməkdaşlıq edir.
Mənbə
- İsmət Abasov, "Ərzaq təhlükəsizliyi və kənd təsərrüfatının prioritet istiqamətləri", Bakı, "Elm və təhsil" 2011.
İstinadlar
- "Üzümçülük Və Şərabçılığın Inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Rolu" (az.). Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Üzümçülük və Şərabçılıq Elmi Tədqiqat İnstitutu. 16.03.2023 tarixində arxivləşdirilib.
- "Azərbaycan Aqrar-Elm Mərkəzinin və onun tabeliyindəki elmi-tədqiqat institutlarının strukturunun təkmilləşdirilməsi haqqında" 2022-09-08 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 17 aprel 2015-ci il tarixli, 109 nömrəli Qərarı. e-qanun.az (az.)
- "Doktoranturalar yaradılan Azərbaycan Respublikasının ali təhsil müəssisələrinin, elmi müəssisə və təşkilatların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında 2022-07-06 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 14 dekabr 2010-cu il tarixli, 235 nömrəli Qərarı. e-qanun.az (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Elmi Tedqiqat Uzumculuk ve Serabciliq Institutu Respublikada uzumculuk ve serabciliq sahesinin inkisafini temin etmek ve tenzimlemek ucun yaradilmisdir Uzumculuk ve Serabciliq Elmi Tedqiqat InstitutuUmumi melumatlarOlke AzerbaycanYaradilib mart 1977TarixiHeyder Eliyevin sexsi gosterisi ile respublikada uzumculuk ve serabciliq sahesinin inkisafini idare etmek ve tenzimlemek meqsedile 1970 ci ilde respublika Dovlet Uzumculuk ve Serabciliq Komitesi yaradilmisdir Azerbaycanda uzumculuk ve serabciliq sahesinin elmi esaslarla inkisafini temin etmek meqsedile Azerbaycan Elmi Tedqiqat Uzumculuk ve Serabciliq Institutu Respublika Nazirler Sovetinin 12 avqust 1976 ci il tarixli serencami ile yaradilmis 1977 ci ilin mart ayindan fealiyyet gosterir Indiki adini 17 aprel 2015 ci ilden dasiyir Hemin vaxta qeder Azerbaycan Elmi Tedqiqat Uzumculuk ve Serabciliq Institutu adlanirdi Institut alimleri terefinden Seleksiya Nailiyyetlerinin Sinagi ve Muhafizesi uzre Dovlet Komissiyasina sinaqdan kecirilmek ucun 6 perspektivli hibrid formalari teqdim edilmisdir Onlardan biri Azeri sort kimi tesdiq olunmus ve rayonlasdirilmisdir Institut terefinden Gence Regional Aqrar Elm Merkezinde 1 hektar Abseronda 15 hektar ampeloqrafik kolleksiya bagi salinmisdir Bu kolleksiya baglarinda fillokseraya davamli 6 calaqalti Amerika sortlari Azerbaycanin ve dunyanin uzumculuk olkelerinden getirilmis 310 uzum sortu elece de xestelik ve zerervericilere davamli olan yabani uzum formalari becerilir Ampeloqrafik kolleksiya baginin salinmasi ile uzumun vetenlerinden biri olan Azerbaycan ucun en qiymetli yerli uzum sortlarinin itmesinin qarsisi alinmisdir Burada sortlarin artirilmasi ve uzumculuk teserrufatlarina tetbiq edilmesi istiqametinde boyuk isler aparilir Institutda yaradilan uzum sortlari Beynelxalq Uzumculuk ve Serabciliq Teskilatinin Ticaret Liderleri Klubu terefinden 1998 ci ilde Madrid seherinde kecirilen musabiqede Beynelxalq Prize 2002 ci ilde ise Meksikanin Milli Marketinq Institutu terefinden Almaz Ulduz mukafatina layiq gorulmusdur Uzumun vetenlerinden biri olan Respublikamizda 512 den cox muxtelif istiqametli uzum sortlari becerilir Aparilan tedqiqat ve arasdirmalarla mueyyen edilmisdir ki bunlarin 434 u Azerbaycanin yerli uzum sortlaridir Aparilan seleksiya isleri neticesinde 17 texniki istiqametli uzum hibridleri yaradilmisdir Yeni hibridler tedqiq edilerken mueyyen edilmisdir ki onlardan ikisi Kepez ve Goy gol sortlari emal senayesinde istifade edilmek ucun daha yararlidir Elmi Tedqiqat Uzumculuk ve Serabciliq Institutu alimlerinin muxtelif calaqaltilarin oyrenilmesi uzre apardiqlari tedqiqatlar neticesinde Azerbaycanin torpaq iqlim seraitine uygun calaqalti istehsal etmek ucun fillokseraya davamli alti Amerika sortu secilmisdir Bu sortlardan calaqalti anacliqlar salmaqla yaxin iki uc il muddetinde calaq olunmus ekin materiali istehsalina nail olmaq olar Madlen Anjevin ve Qara kismis sortlarindan elde edilmis hibrid Respublikada becerilen kismis sortlari ile muqayisede qurutma ucun daha yararlidir Mehsuldar ve yuksek keyfiyyet gostericilerine malik yeni sufre uzum sortlarinin yaradilmasi istiqametinde de genis tedqiqatlar aparilir Aparilan tedqiqatlar netiesinde 16 sufre istiqametli uzum hibridleri yaradilmisdir Onlardan Azeri uzum sortu 24 mart 2005 ci ilde Goy gol uzum sortu ise 2010 cu ilde Seleksiya Nailiyyetlerinin Sinagi ve Muhafizesi uzre Dovlet Komissiyasi terefinden tesdiq edilerek rayonlasdirilmisdir 2008 ci ilde Dovlet Komissiyasina Emin Elmin Nermin Kismis uzum hibrid formalari sinaq ucun teqdim edilmisdir Institutun seleksiya istiqametinde apardigi tedqiqatlar beynelxalq elmi merkezler terefinden yuksek qiymetlendirilir Institutun Samaxi Tecrube Stansiyasinda Samaxi rayonunun aborigen uzum sortlari olan Samaxi Merendisi ve Medrese sortlarinin yuksek mehsuldar klon variasiyalari elece de rayonun yabani uzum genofondu oyrenilir Tecrube Stansiyasinda hemin sortlardan 1 hektar yeni uzum bagi salinmisdir TehsilInstitutda felsefe doktoru uzre doktorantura tehsili heyata kecirilir Beynelxalq elaqeleriAzerbaycan ET Uzumculuk ve Serabciliq Institutu bir cox olkelerin o cumleden Rusiya Kuban Aqrar Dovlet Universiteti ve s Ukrayna V Y Tairov adina Uzumculiuk ve Serabciliq Institutu Gurcustan Gurcustan Bagciliq Uzumculuk ve Serabciliq Institutu Yunanistan Fransa ve Italiyanin muvafiq institutlari muxtelif elmi teskilat ve merkezleri Bioversity International OIV ve s ve sirketleri ile Fransanin Wines amp Spirts Italiyanin Vivai Cooperativi Rauscedo meshur tingcilik sirketi elmi emekdasliq edir MenbeIsmet Abasov Erzaq tehlukesizliyi ve kend teserrufatinin prioritet istiqametleri Baki Elm ve tehsil 2011 Istinadlar Uzumculuk Ve Serabciligin Inkisafinda Umummilli Lider Heyder Eliyevin Rolu az Kend Teserrufati Nazirliyinin Uzumculuk ve Serabciliq Elmi Tedqiqat Institutu 16 03 2023 tarixinde arxivlesdirilib Azerbaycan Aqrar Elm Merkezinin ve onun tabeliyindeki elmi tedqiqat institutlarinin strukturunun tekmillesdirilmesi haqqinda 2022 09 08 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 17 aprel 2015 ci il tarixli 109 nomreli Qerari e qanun az az Doktoranturalar yaradilan Azerbaycan Respublikasinin ali tehsil muessiselerinin elmi muessise ve teskilatlarin Siyahisi nin tesdiq edilmesi haqqinda 2022 07 06 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 14 dekabr 2010 cu il tarixli 235 nomreli Qerari e qanun az az