Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan–Gürcüstan sərhədi — Azərbaycan və Gürcüstan arasında dövlət sərhəddinin uzunluğu 428 km-dir. Qərbdə Ermənistanla sərhəd qovşağından şərqdə Rusiya ilə sərhəd qovşağına qədər uzanır.
| Azərbaycan–Gürcüstan sərhədi | |
|---|---|
 | |
| Xüsusiyyətləri | |
| Dövlətlər | |
| Uzunluğu |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təsvir
Azərbaycan-Gürcüstan sərhədi qərbdən Ermənistanla sərhəddən başlayır və Candargöl gölünü keçərək cənub-şərq istiqamətində uzanır. Bir qədər sonra Azərbaycanın Mingəçevir su anbarının ətrafından şimal-şərqə doğru qalxır. Sonra sərhəddin bir hissəsi Qanıxçayın yatağını təşkil edir. Əvvəlcə şimal-şərqə, daha sonra şimal-qərb istiqamətində gedir. Bundan əlavə sərhəd Şromis-Xevi su axını ilə şimala doğru keçir. Burada Azərbaycanın Yeni-Şərif kəndi ərazisində Matsinis-Tskali çayına şərqə bir dönüş və sonuncunun mənbəyində Rusiya ilə sərhəd qovşağına çatır.
Tarixi
XIX əsrdə tənəzzülə uğrayan Qafqaz bölgəsi Osmanlı, Qacar dövləti və Rusiya İmperiyası arasında hərbi poliqona çevrilmişdi. Rusiyanın cənub istiqamətində genişlənən genişlənən hərbi müdaxiləsi vardı. Rusiya 1801-ci ildə Şərqi Gürcüstanı (Kartli-Kaxetiya çarlığını), daha sonra 1804-cü ildə Qərbi Gürcüstan (İmeretiya çarlığını) rəsmən ilhaq etdi. 1800-cü illər ərzində Rusiya İran və Osmanlı imperatorluğu hesabına cənub sərhədlərini daha cənuba doğru itələdi. Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813) və ondan sonrakı Gülüstan müqaviləsi nəticəsində Rusiya indiki Azərbaycan ərazilərinin çox hissəsini və Ermənistanın bir hissəsini ələ keçirir. Səlahiyyətlilər Gürcüstan və Azərbaycan ərazilərini Tiflis, Kutaisi, Bakı və Yelizavetpol quberniyalarına çevirdilər.
Rusiyada 1917-ci il inqilabından sonra Cənubi Qafqaz xalqları 1918-ci ildə Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasını elan etdilər və Osmanlı ilə sülh danışıqlarına başladılar. Daxili fikir ayrılıqları Gürcüstanın 1918-ci ilin mayında federasiyadan ayrılmasına, daha sonra isə bunun Ermənistan və Azərbaycan tərəfindən izlənilməsinə səbəb olur. Üç respublika arasındakı sərhədlər mübahisəli olaraq qalır. Azərbaycanla Gürcüstan arasındakı fikir ayrılıqları bir zamanlar keçmiş Tiflis vilayətinin bir hissəsi olan Zaqatala mahalının (Zaqatala) ərazisinə aid idi. Sovet Rusiyası 1920-ci il Moskva Müqaviləsinə əsasən Gürcüstanın müstəqilliyini tanıyır. Zaqatala üzərindəki Gürcüstan suverenliyini də tanıdıqda, bu addım Azərbaycan hökumətinin etirazına səbəb olur. 1920-ci ilin mayında Rusiyanın təşkil edilən komisiyya sərhədin bu bölgənin taleyini həll edəcəyinə qərar verir. Sərhədin böyük bir hissəsi, 12 iyun 1920-ci ildə Zaqatala ilə bağlı qərarın Rusiyanın rəhbərlik etdiyi bir komissiya tərəfindən verilməsi ilə aparılan sülh danışıqlarında razılaşdırılır. 1920-ci ildə Sovet ordusu, hər iki ölkənin müstəqilliyinə son qoyaraq Azərbaycan və Ermənistanı işğal edir. Daha sonra 1921-ci ilin fevral-mart aylarında Gürcüstan ərazisinə daxil olur. 5 iyul 1921-ci ildə RSFSR, Azərbaycan-Gürcüstan sərhədinin mübahisəli hissələrinin dəyişməz qalacağını və Zaqatalanın Azərbaycana veriləcəyini təsdiqləyir və bu razılaşma nəhayət 15 noyabr 1921-ci il tarixli razılaşma ilə təsdiqlənir. 1922-ci ildə hər üç dövlət SSRİ-nin bir hissəsi olaraq Zaqafqaziya SFSR-yə daxil edilir. 1936-cı ildə isə federasiya yenidən bölünür.
Sərhəd 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasından və üzv respublikaların müstəqillik əldə etməsindən sonra dövlət sərhəddinə çevrilir. 1994-cü ildə sərhədlərin delimitasiyası üzərində iş başlayır, lakin tərəflərin iddialarının qismən üst-üstə düşməsi səbəbindən bu istiqamətdə irəliləyiş yavaş gedir. Xüsusilə qızğın mübahisələr birbaşa sərhəddə yerləşən, gürcülər üçün müqəddəs olan Keşikçidağ monastır kompleksi üzərində alovlandr. Gürcüstanda xüsusən Kvemo-Kartli bölgəsinin cənub bələdiyyələrində cəmlənmiş xeyli azərbaycanlı var. Azərbaycanda Qax rayonu ərazisində cəmləşən bir gürcü azlığı vardır. Bunlar ingiloylardır.
Qırmızı Körpü ətrafındakı sərhədin bir hissəsi Azərbaycan tərəfindən Ermənistanın Gürcüstandakı xaosdan istifadə edərək ərazisinə zərbə vurmaq üçün istifadə edəcəyindən qorxduğu üçün 1990-cı illərdəki Qarabağ müharibəsi zamanı minalanmışdır.
Keçid-buraxılış məntəqələri
İkinci Şıxlı (Azərbaycan) - Tsiteli (Gürcüstan)
Balakən (Azərbaycan) - Laqodexi (Gürcüstan), Mazımçay kəndin yaxinliğinda.
İki keçid məntəqənin gün ərzində nəqliyyat vasitələrin buraxma qabiliyyəti 1000 nəqliyyat vasitədir.
İstinadlar
- . Central Intelligence Agency. 2015-10-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 октября 2020.
- The boundary between Turkey and the USSR (PDF), январь 1952, 2020-04-10 tarixində (PDF), İstifadə tarixi: 16 октября 2020
- John F. Baddeley, «The Russian Conquest of the Caucasus», Longman, Green and Co., London: 1908, p. 90
- USSR-Iran Boundary (PDF), февраль 1951, 2020-04-10 tarixində (PDF), İstifadə tarixi: 16 октября 2020
- Richard Hovannisian, The Armenian people from ancient to modern times, 292–293, ISBN , OCLC 312951712 (Armenian Perspective)
- Ezel Kural Shaw, Reform, revolution and republic : the rise of modern Turkey (1808-1975), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, 2, Cambridge University Press, 1977, səh. 326, OCLC 78646544 (Turkish Perspective)
- Samkharadze, Nikoloz. "Georgian State Border – Past and Present" (PDF). Centre for Social Sciences. август 2020. 2021-02-04 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 16 октября 2020.
- Lang, DM (1962). A Modern History of Georgia, p. 226. London: Weidenfeld and Nicolson.
- Hille, Charlotte. State Building and Conflict Resolution in the Caucasus. Leiden, the Netherlands: Koninklijke Brill NV. 2010. 95. ISBN .
- Ekaterina Arkhipova, Georgia and Azerbaijan: border delimitation and security challenges, декабрь 2016, 2021-02-04 tarixində , İstifadə tarixi: 16 октября 2020
- Michael Mainville. "Ancient monastery starts modern-day feud in Caucasus". . 2007-05-03. 29 сентября 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2020.
- Jonathan Wheatley. Obstacles Impeding the Regional Integration of the Kvemo Kartli region of Georgia. European Centre for Minority Issues Working Paper #23. February 2005
- 2014 Georgian General Population Census — Demographic And Social Characteristics 2019-08-15 at the Wayback Machine. Retrieved 21 May 2017.
- Mahdavi, Shirin. "Georgian Churches in Azerbaijan". Georgia Today. 17 сентября 2018. 2021-02-04 tarixində . İstifadə tarixi: 16 октября 2020.
- Council of Europe: Secretariat of the Framework Convention for the Protection of National Minorities, Fourth Report submitted by Azerbaijan pursuant to Article 25, paragraph 2 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities 2021-10-21 at the Wayback Machine (Received on 10 January 2017) , 10 January 2017, ACFC/SR/IV(2017)002
- Cornell, Svante E. "Are Georgia-Azerbaijan Relations at Risk?". CACI Analyst. 30 июля 2019. 2021-02-04 tarixində . İstifadə tarixi: 16 октября 2020.
- "Georgia Border Crossings". Caravanistan. 2021-02-04 tarixində . İstifadə tarixi: 16 октября 2020.
- "DGK "Mazımçay" gömrük postunda yaranan sıxlığa aydınlıq gətirdi". 2022-06-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-05-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Gurcustan serhedi Azerbaycan ve Gurcustan arasinda dovlet serheddinin uzunlugu 428 km dir Qerbde Ermenistanla serhed qovsagindan serqde Rusiya ile serhed qovsagina qeder uzanir Azerbaycan Gurcustan serhediXususiyyetleriDovletler Azerbaycan GurcustanUzunlugu 428 km Vikianbarda elaqeli mediafayllarTesvirAzerbaycan Gurcustan serhedi qerbden Ermenistanla serhedden baslayir ve Candargol golunu kecerek cenub serq istiqametinde uzanir Bir qeder sonra Azerbaycanin Mingecevir su anbarinin etrafindan simal serqe dogru qalxir Sonra serheddin bir hissesi Qanixcayin yatagini teskil edir Evvelce simal serqe daha sonra simal qerb istiqametinde gedir Bundan elave serhed Sromis Xevi su axini ile simala dogru kecir Burada Azerbaycanin Yeni Serif kendi erazisinde Matsinis Tskali cayina serqe bir donus ve sonuncunun menbeyinde Rusiya ile serhed qovsagina catir TarixiXIX esrde tenezzule ugrayan Qafqaz bolgesi Osmanli Qacar dovleti ve Rusiya Imperiyasi arasinda herbi poliqona cevrilmisdi Rusiyanin cenub istiqametinde genislenen genislenen herbi mudaxilesi vardi Rusiya 1801 ci ilde Serqi Gurcustani Kartli Kaxetiya carligini daha sonra 1804 cu ilde Qerbi Gurcustan Imeretiya carligini resmen ilhaq etdi 1800 cu iller erzinde Rusiya Iran ve Osmanli imperatorlugu hesabina cenub serhedlerini daha cenuba dogru iteledi Rusiya Iran muharibesi 1804 1813 ve ondan sonraki Gulustan muqavilesi neticesinde Rusiya indiki Azerbaycan erazilerinin cox hissesini ve Ermenistanin bir hissesini ele kecirir Selahiyyetliler Gurcustan ve Azerbaycan erazilerini Tiflis Kutaisi Baki ve Yelizavetpol quberniyalarina cevirdiler Rusiyada 1917 ci il inqilabindan sonra Cenubi Qafqaz xalqlari 1918 ci ilde Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasini elan etdiler ve Osmanli ile sulh danisiqlarina basladilar Daxili fikir ayriliqlari Gurcustanin 1918 ci ilin mayinda federasiyadan ayrilmasina daha sonra ise bunun Ermenistan ve Azerbaycan terefinden izlenilmesine sebeb olur Uc respublika arasindaki serhedler mubahiseli olaraq qalir Azerbaycanla Gurcustan arasindaki fikir ayriliqlari bir zamanlar kecmis Tiflis vilayetinin bir hissesi olan Zaqatala mahalinin Zaqatala erazisine aid idi Sovet Rusiyasi 1920 ci il Moskva Muqavilesine esasen Gurcustanin musteqilliyini taniyir Zaqatala uzerindeki Gurcustan suverenliyini de tanidiqda bu addim Azerbaycan hokumetinin etirazina sebeb olur 1920 ci ilin mayinda Rusiyanin teskil edilen komisiyya serhedin bu bolgenin taleyini hell edeceyine qerar verir Serhedin boyuk bir hissesi 12 iyun 1920 ci ilde Zaqatala ile bagli qerarin Rusiyanin rehberlik etdiyi bir komissiya terefinden verilmesi ile aparilan sulh danisiqlarinda razilasdirilir 1920 ci ilde Sovet ordusu her iki olkenin musteqilliyine son qoyaraq Azerbaycan ve Ermenistani isgal edir Daha sonra 1921 ci ilin fevral mart aylarinda Gurcustan erazisine daxil olur 5 iyul 1921 ci ilde RSFSR Azerbaycan Gurcustan serhedinin mubahiseli hisselerinin deyismez qalacagini ve Zaqatalanin Azerbaycana verileceyini tesdiqleyir ve bu razilasma nehayet 15 noyabr 1921 ci il tarixli razilasma ile tesdiqlenir 1922 ci ilde her uc dovlet SSRI nin bir hissesi olaraq Zaqafqaziya SFSR ye daxil edilir 1936 ci ilde ise federasiya yeniden bolunur Serhed 1991 ci ilde SSRI nin dagilmasindan ve uzv respublikalarin musteqillik elde etmesinden sonra dovlet serheddine cevrilir 1994 cu ilde serhedlerin delimitasiyasi uzerinde is baslayir lakin tereflerin iddialarinin qismen ust uste dusmesi sebebinden bu istiqametde irelileyis yavas gedir Xususile qizgin mubahiseler birbasa serhedde yerlesen gurculer ucun muqeddes olan Kesikcidag monastir kompleksi uzerinde alovlandr Gurcustanda xususen Kvemo Kartli bolgesinin cenub belediyyelerinde cemlenmis xeyli azerbaycanli var Azerbaycanda Qax rayonu erazisinde cemlesen bir gurcu azligi vardir Bunlar ingiloylardir Qirmizi Korpu etrafindaki serhedin bir hissesi Azerbaycan terefinden Ermenistanin Gurcustandaki xaosdan istifade ederek erazisine zerbe vurmaq ucun istifade edeceyinden qorxdugu ucun 1990 ci illerdeki Qarabag muharibesi zamani minalanmisdir Kecid buraxilis menteqeleriIkinci Sixli Azerbaycan Tsiteli Gurcustan Balaken Azerbaycan Laqodexi Gurcustan Mazimcay kendin yaxinliginda Iki kecid menteqenin gun erzinde neqliyyat vasitelerin buraxma qabiliyyeti 1000 neqliyyat vasitedir Istinadlar Central Intelligence Agency 2015 10 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 The boundary between Turkey and the USSR PDF yanvar 1952 2020 04 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 John F Baddeley The Russian Conquest of the Caucasus Longman Green and Co London 1908 p 90 USSR Iran Boundary PDF fevral 1951 2020 04 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 Richard Hovannisian The Armenian people from ancient to modern times 292 293 ISBN 978 0 333 61974 2 OCLC 312951712 Armenian Perspective Ezel Kural Shaw Reform revolution and republic the rise of modern Turkey 1808 1975 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey 2 Cambridge University Press 1977 seh 326 OCLC 78646544 Turkish Perspective Samkharadze Nikoloz Georgian State Border Past and Present PDF Centre for Social Sciences avgust 2020 2021 02 04 tarixinde PDF Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 Lang DM 1962 A Modern History of Georgia p 226 London Weidenfeld and Nicolson Hille Charlotte State Building and Conflict Resolution in the Caucasus Leiden the Netherlands Koninklijke Brill NV 2010 95 ISBN 978 90 04 17901 1 Ekaterina Arkhipova Georgia and Azerbaijan border delimitation and security challenges dekabr 2016 2021 02 04 tarixinde Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 Michael Mainville Ancient monastery starts modern day feud in Caucasus 2007 05 03 29 sentyabrya 2007 tarixinde Istifade tarixi 16 oktyabr 2020 Jonathan Wheatley Obstacles Impeding the Regional Integration of the Kvemo Kartli region of Georgia European Centre for Minority Issues Working Paper 23 February 2005 2014 Georgian General Population Census Demographic And Social Characteristics 2019 08 15 at the Wayback Machine Retrieved 21 May 2017 Mahdavi Shirin Georgian Churches in Azerbaijan Georgia Today 17 sentyabrya 2018 2021 02 04 tarixinde Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 Council of Europe Secretariat of the Framework Convention for the Protection of National Minorities Fourth Report submitted by Azerbaijan pursuant to Article 25 paragraph 2 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities 2021 10 21 at the Wayback Machine Received on 10 January 2017 10 January 2017 ACFC SR IV 2017 002 Cornell Svante E Are Georgia Azerbaijan Relations at Risk CACI Analyst 30 iyulya 2019 2021 02 04 tarixinde Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 Georgia Border Crossings Caravanistan 2021 02 04 tarixinde Istifade tarixi 16 oktyabrya 2020 DGK Mazimcay gomruk postunda yaranan sixliga aydinliq getirdi 2022 06 06 tarixinde Istifade tarixi 2022 05 14