Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Dövlət Bankı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti maliyyə siyasətinin həyata keçirilməsini təmin edən mühüm dövlət qurumu.
| Azərbaycan Dövlət Bankı | |
|---|---|
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Yaranma tarixi | 30 sentyabr 1919 |
| Sədr | Əliağa Həsənov |
| Valyuta | Azərbaycan rublu |
Yaradılmasında məqsəd
Dövlətin maliyyə-iqtisadi müstəqilliyinin təmin edilməsi məqsədilə yaradılmışdı. Belə ki, Rusiya Mərkəzi Bankının Bakıdakı şöbəsi Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qarşısında duran mühüm dövlətçilik vəzifələrini yerinə yetirə bilməzdi. Buna görə də, Hökumət 1919-cu il martın 7-də ADB-nın təşkili barədə layihəni bəyəndi və bankın nizamnaməsini hazırlamağı maliyyə nazirinə tapşırdı. 1919-cu il, mayın 20-də ADB-nın nizamnaməsi Nazirlər Şurasına təqdim olundu.
Yaradılması
Nizamnamə hazırlanarkən Rusiya Dövlət Bankının nizamnaməsi əsas götürülmüş, lakin bir sıra dəyişikliklər və ixtisarlar edilmişdi. Məsələn, banka qanunvericilik qaydasında müəyyən olunmuş əsaslarla pul nişanları buraxmaq hüququ verilmişdi, mərkəzi idarənin və onun ayrı-ayrı qurumlarının tərkibi ixtisar olunmuş, eyni zamanda, mərkəzi idarə Bakı şəhərindəki əməliyyat şöbəsi ilə birləşdirilmişdi, bankın yerli strukturlarının şöbə və agentlik hesab edilməsi məqbul sayılmamış, yaradılması nəzərdə tutulan strukturların hamısı bölmə adlandırılmışdı. Onların ştat cədvəli, hüquq və vəzifələri də buna müvafiq olmalı idi. Nizamnaməyə görə, ADB-nın vəzifələri kommersiya banklarının vəzifələrindən geniş idi və o dövlət xarakterli bir sıra tapşırılqarı, o cümlədən pul emissiyasının yerinə yetirməsi dövlətin maliyyə aparatı kimi müvafiq hallarda digər ölkələrin eyni orqanları ilə sazişlər bağlanması, valyuta məsələsinin tənzimlənməsi və s. funsksiyaları yerinə yetirməli idi.
ADB haqqında hazırlanmış qanun layihəsi 1919-cu il, mayın 26-da Hökumət tərəfindən bəyənildi və Parlamentin təsdiqinə verildi. Layihə təsdiq olunana qədər isə iyunun 2-də Hökumət Dövlət bankı haqqında məsələnin müzakirəsi üçün özünün və Bakıdakı Britaniya qoşunları komandanlığının nümayəndələrindən ibarət komissiyanın təşkili barədə qərar qəbul etdi. İyunun 9-da Hökumət Dövlət bankının bütün aktiv və passivləri ilə birlikdə Azərbaycan hökumətinə verilməsi barədə Britaniya komandanlığı qarşısında məsələ qaldırdı. Avqustun 25-də qəbul olunmuş qərara əsasən, Maliyyə Nazirliyinin kredit şöbəsinin neft sənayeçilərinə ayırdığı borclar ADB-yə verildi.
Azərbaycan hökumətinin 25 avqust 1919-cu il tarixli qərarı ilə maliyyə nazirinin müavini, Bakı Şəhər İctimai Özünüidarəsinin üzvü Mark Mixayloviç Abezquza 1 yanvar 1920-ci ik tarixinədək Dövlət Bankına müvəqqəti rəhbərlik həvalə olundu.
Bankın təsis edilməsi ölkənin iqtisadi-təsərrüfat həyatını möhkəmləndirmək zərurətindən irəli gəlmişdi. Kredit banklarına ümidini itirən əhali əmanətlərini oraya qoymurdu. Bu da əhalidə çox böyük məbləğdə dövriyyədən çıxmış pulun yığılıb qalmasına səbəb olmuşdu. Nəticədə, əlavə kağız pul kəsilməsi zərurəti doğurur, manatın alıcılıq qabiliyyətinə mənfi təsir göstərirdi. ADB-nin məqsədi pul tədavülünü asanlaşdırmaq, milli ticarət, sənaye və kənd təsərrüfatına yardım etmək, habelə pul sistemini möhkəmləndirmək idi. İlk vaxtlar bankın əsas kapitalı 500 milyon, ehtiyat kapitalı isə 20 milyon manata bərabər idi. Əsas kapitalı yaratmaq üçün Hökumət ADB-yə, əlavə olaraq 50 milyonluq Azərbaycan və Zaqafqaziya bonu verdi. Beləliklə, bank kağız pul kəsmək üçün müstəsna hüquqa malik oldu.
Strukturu
ADB-yə bankirlər şurası rəhbərlik edirdi. 1919-cu il, sentyabrın 18-də Dövlət bankının nizamnaməsi təsdiqləndi, sentyabrın 30-da onun təntənəli açılışı oldu. 1919-cu il sentyabrın 1-dən fəaliyyətə göstərən Gəncə bankı isə oktyabrın 25-də qəbul olunmuş qanunla Dövlət bankının şöbədi statusunu aldı.
Mənbə
Ədəbiyyat
- Азербайджанская Демократическая Республика: 1918–1920: законодательные акты. Azərbaycan Nəşriyyatı. 1998. 560.
İstinadlar
- Azərbaycan tarixi 7 cilddə V cild, Bakı, 2001.
- Azərbaycan cümhuriyyəti (1918–1920), Bakı, 1998.
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 463
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 565
- Qanunverici aktlar, 1998. səh. 652
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Dovlet Banki Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti maliyye siyasetinin heyata kecirilmesini temin eden muhum dovlet qurumu Azerbaycan Dovlet BankiYerlesmesiOlke AXCUmumi melumatlarYaranma tarixi 30 sentyabr 1919Sedr Eliaga HesenovValyuta Azerbaycan rubluEliaga Hesenov Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin maliiye naziri olmus 1919 cu ilin dekabrindan Sovet dovru de daxil olmaqla Dovlet Bankinin mudiri vezifesinde calismisdir Yaradilmasinda meqsedDovletin maliyye iqtisadi musteqilliyinin temin edilmesi meqsedile yaradilmisdi Bele ki Rusiya Merkezi Bankinin Bakidaki sobesi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin qarsisinda duran muhum dovletcilik vezifelerini yerine yetire bilmezdi Buna gore de Hokumet 1919 cu il martin 7 de ADB nin teskili barede layiheni beyendi ve bankin nizamnamesini hazirlamagi maliyye nazirine tapsirdi 1919 cu il mayin 20 de ADB nin nizamnamesi Nazirler Surasina teqdim olundu YaradilmasiNizamname hazirlanarken Rusiya Dovlet Bankinin nizamnamesi esas goturulmus lakin bir sira deyisiklikler ve ixtisarlar edilmisdi Meselen banka qanunvericilik qaydasinda mueyyen olunmus esaslarla pul nisanlari buraxmaq huququ verilmisdi merkezi idarenin ve onun ayri ayri qurumlarinin terkibi ixtisar olunmus eyni zamanda merkezi idare Baki seherindeki emeliyyat sobesi ile birlesdirilmisdi bankin yerli strukturlarinin sobe ve agentlik hesab edilmesi meqbul sayilmamis yaradilmasi nezerde tutulan strukturlarin hamisi bolme adlandirilmisdi Onlarin stat cedveli huquq ve vezifeleri de buna muvafiq olmali idi Nizamnameye gore ADB nin vezifeleri kommersiya banklarinin vezifelerinden genis idi ve o dovlet xarakterli bir sira tapsirilqari o cumleden pul emissiyasinin yerine yetirmesi dovletin maliyye aparati kimi muvafiq hallarda diger olkelerin eyni orqanlari ile sazisler baglanmasi valyuta meselesinin tenzimlenmesi ve s funsksiyalari yerine yetirmeli idi ADB haqqinda hazirlanmis qanun layihesi 1919 cu il mayin 26 da Hokumet terefinden beyenildi ve Parlamentin tesdiqine verildi Layihe tesdiq olunana qeder ise iyunun 2 de Hokumet Dovlet banki haqqinda meselenin muzakiresi ucun ozunun ve Bakidaki Britaniya qosunlari komandanliginin numayendelerinden ibaret komissiyanin teskili barede qerar qebul etdi Iyunun 9 da Hokumet Dovlet bankinin butun aktiv ve passivleri ile birlikde Azerbaycan hokumetine verilmesi barede Britaniya komandanligi qarsisinda mesele qaldirdi Avqustun 25 de qebul olunmus qerara esasen Maliyye Nazirliyinin kredit sobesinin neft senayecilerine ayirdigi borclar ADB ye verildi Azerbaycan hokumetinin 25 avqust 1919 cu il tarixli qerari ile maliyye nazirinin muavini Baki Seher Ictimai Ozunuidaresinin uzvu Mark Mixaylovic Abezquza 1 yanvar 1920 ci ik tarixinedek Dovlet Bankina muveqqeti rehberlik hevale olundu Bankin tesis edilmesi olkenin iqtisadi teserrufat heyatini mohkemlendirmek zeruretinden ireli gelmisdi Kredit banklarina umidini itiren ehali emanetlerini oraya qoymurdu Bu da ehalide cox boyuk meblegde dovriyyeden cixmis pulun yigilib qalmasina sebeb olmusdu Neticede elave kagiz pul kesilmesi zerureti dogurur manatin aliciliq qabiliyyetine menfi tesir gosterirdi ADB nin meqsedi pul tedavulunu asanlasdirmaq milli ticaret senaye ve kend teserrufatina yardim etmek habele pul sistemini mohkemlendirmek idi Ilk vaxtlar bankin esas kapitali 500 milyon ehtiyat kapitali ise 20 milyon manata beraber idi Esas kapitali yaratmaq ucun Hokumet ADB ye elave olaraq 50 milyonluq Azerbaycan ve Zaqafqaziya bonu verdi Belelikle bank kagiz pul kesmek ucun mustesna huquqa malik oldu StrukturuADB ye bankirler surasi rehberlik edirdi 1919 cu il sentyabrin 18 de Dovlet bankinin nizamnamesi tesdiqlendi sentyabrin 30 da onun tenteneli acilisi oldu 1919 cu il sentyabrin 1 den fealiyyete gosteren Gence banki ise oktyabrin 25 de qebul olunmus qanunla Dovlet bankinin sobedi statusunu aldi MenbeEdebiyyat Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika 1918 1920 zakonodatelnye akty Azerbaycan Nesriyyati 1998 560 Istinadlar Azerbaycan tarixi 7 cildde V cild Baki 2001 Azerbaycan cumhuriyyeti 1918 1920 Baki 1998 Qanunverici aktlar 1998 seh 463 Qanunverici aktlar 1998 seh 565 Qanunverici aktlar 1998 seh 652