Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ayven Sazerlend (ing. Ivan Edward Sutherland; 16 may 1938, Hastinqs[d], Nebraska) — kompüter elmləri sahəsində görkəmli alimlərdən biri. O, "Sketchpad" adlı ilk interaktiv qrafik proqramı yaratdığına görə 1988-də "Türinq" mükafatına layiq görülüb. Eyni zamanda ilk dəfə proqramlaşdırmaya obyektyönümlü yanaşma tətbiq etmişdir. O, 2012-ci ildə həmin hazırlamaya görə məşhur "Kioto" mükafatı ilə təltif edilmişdir.
| Ayven Sazerlend | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 16 may 1938(86 yaş) |
| Doğum yeri | |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Klod Şennon |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ayven Sazerlend 16 may 1938-ci ildə Nebraska ştatının şəhərində anadan olmuşdur.
Təhsili
O, Karnegi Texnologiya İnstitutunda (indi Karnegi Mellon Universiteti) elektrik mühəndisliyi ixtisası üzrə bakalavr təhsili alıb. Sonra Kaliforniya Texnologiya İnstitutunda magistr və 1963-cü ildə kompüter mühəndisliyi üzrə elmlər doktoru dərəcələrinə layiq görülüb.
Fəaliyyəti
Yaratdığı ilk interaktiv qrafik proqram
1951-ci ildə Massacusets Texnologiya İnstitutunun mühəndisi "Whirlwind I" adlı yeni kompüteri nümayiş etdirdi. Bu kompüterin çıxış qurğusu görüntünü elektron-şüa borusunun ekranında yaradırdı. Görüntü ayrı-ayrı işıqlı nöqtələrdən formalaşırdı. Sonralar hava hücumundan müdafiə komplekslərinin idarə olunması zamanı kompüteri operativ idarə etmək üçün ilk interaktiv giriş qurğusu – işıq tapançası işlənib hazırlandı. Beləliklə, informasiya texnologiyaları sahəsində yeni istiqamətin – kompüter qrafikasının əsası qoyuldu.
Bu istiqamətdə növbəti əsas addım 1961-1962-ci illərdə Ayven Sazerlend tərəfindən cizgilər çəkmək üçün "Sketchpad" ("Qeyd kitabcası") adlı ilk interaktiv proqramın yaradılması oldu. Bu proqramda ilk dəfə olaraq ayrı-ayrı nöqtələrdən ibarət qrafik primitivlərin (parçaların və qövslərin) interaktiv çəkilməsi gerçəkləşdirildi. Bunun üçün işıq qələm vasitəsilə ekranda lazım olan koordinatlar göstərilirdi.
"Sketchpad" məhdudiyyətləri qəbul edə və seqmentlərin və qövslərin arasında qarşılıqlı əlaqələri verə bilirdi, məsələn, qövslərin diametri. O, eyni zamanda horizontal və vertikal xətləri çəkə və onları müxtəlif fiqurlara kombinasiya edə bilirdi. Əsas xüsusiyyətlərini saxlayaraq onları köçürmək, qarışdırmaq, çevirmək və ya miqyası böyütmək mümkün idi. Həmçinin "Sketçpad" ilk dəfə miqyası böyütməyə imkan verən pəncərələrin təsvirinin alqoritmini və kəsiklərin alqoritmini reallaşdırırdı. "Sketçpad" "Lincoln TX-2" kompüterində işləyirdi.
Hətta indi bizim sadə qəbul etdiyimiz qrafik işlər məhz öz başlanğıcını Ayvenin ideyalarından götürür. İndi əgər kvadrat çəkmək tələb olunursa, sizi tamamilə narahat etmir ki, bunu necə etmək düzgündür. Siz sadəcə kvadratın rəsmçəkilməsi üçün lazımi aləti seçirsiniz, yeri və son ölçülərini verirsiniz, kompüter hər şeyi sizin üçün edir.
"Qeyd kitabçasında" reallaşdırılmış Sazerlend ideyaları obyektləri modelləşdirməyə imkan verirdi. Onun şinlərinin ölçülərini dəyişdirərək, amma modelin qalan hissəsinə toxunmadan avtomobilin təsviri ilə işləmək mümkün idi. İndi bu, çox asan bir hadisə kimi qəbul edilir, amma onda yenilik hesab edilirdi.
Təsvirlərin qurulmasında və işlənməsində kompüter tətbiqinin ilk tədqiqatçılarından olan Ayven Sazerlend sevdiyi sahə haqqında belə demişdi:
 | "Kompüterin displeyi mənimçün Alisanın möcüzələr ölkəsinə pəncərədir. Burada proqramçı həm təbiətin məlum qanunlarına tabe olan obyektləri, həm də təsvir etdiyi hər hansı obyekti proqramda yazılmış qanunlar çərçivəsində yarada bilər. Displeyin köməyi ilə mən təyyarəni hərəkətdə olan gəmiyə endirmiş, raketdə işıq sürətinə yaxın sürətlə uçmuş və hesablama maşınının daxili həyatının sirlərini müşahidə etmişəm". |  |
Kompüter elmləri sahəsində 12 amerikalı tədqiqatçıdan biri – Sazerlend
Artıq 1960-cı illərin ortalarında Sazerlend professoru Evans ilə birlikdə (ABŞ Müdafiə Nazirliyinin Perspektiv Tədqiqat Layihələri Agentliyi) tərəfindən sponsorluq edilən layihələrdə iştirak edirdi.
1968-dən 1974-cü ilə qədər Sazerlend Yuta Universitetində professor kimi çalışıb. Alan Key, Anri Quro, Edvin Katmull və Franklin Krou kimi informasiya texnologiyaları sahəsində nüfuzlu şəxsiyyətlər onun tələbəsi olub.
1968-ci ildə o, öz dostu və həmkarı Devid Evansla birlikdə "Evans & Sutherland" şirkətini təsis edir. Şirkət real vaxtın üçölçülü qrafiklərinin və printer dillərinin sürətlənməsi üçün aparat təminatı sahəsinin pioneri oldu. "Evans & Sutherland"-ın keçmiş işçiləri sırasında "Adobe" (Con Uornok) və "Silicon Graphicsin" (Cim Klark) baniləri də olub. Hazırda "Evans & Sutherland" şirkətinin (http://www.es.com/) 800-dən artıq əməkdaşı var. Şirkət "Windows NT" adı altında məhsuldar işçi stansiyalar üçün vizuallaşdırma sistemlərini istehsal edir.
1974-dən 1978-ci ilə qədər o, Kaliforniya Texnologiya İnstitutunda işləyib, burada kompüter elmləri kafedrasının əsasını qoyub. Sonra o, Sazerlend, Sproul və ortaqlar konsaltinq şirkətini yaradıb. Şirkət sonradan "Sun Microsystems" tərəfindən alınıb, onun əsasında "Sun Labs" tədqiqat bölməsi yaradılıb.
Sazerlend "Sun Microsystems" şirkətinin vitse-prezidenti idi. Həmçinin o, dəvət əsasında 2005-2008-ci illərdə Berkli Kaliforniya Universitetinin kompüter elmləri bölməsində çalışıb.
İndi Sazerlend həyat yoldaşı Marli Ronkenlə birlikdə qeyri-sinxron sistemlərin tədqiqatlarına başçılıq edir. Onlar orada qrup formalaşdırıb və "Asynchronous Research Center"nin əsasını qoyub.
Sazerlend informatika, daha dəqiq kompüter elmləri sahəsində hal-hazırda yaşayan 12 ən məşhur Amerika tədqiqatçısı sırasında yer alır. O, bir sıra ən nüfuzlu akademik mükafatlara layiq görülüb və ABŞ-nin ən yüksək elmi təşkilatlarının üzvüdür.
Ayvenin böyük qardaşı, Bert Sazerlend, həmçinin kompüter elmləri üzrə görkəmli alimdir.
Şəxsi həyatı
Sazerlend boş vaxtlarında rəqs etməyi və hava şarında uçuşu çox xoşlayır, motosiklet sürməyə xüsusi maraq göstərir.
Mükafatları
- 1988 — "Türinq" mükafatı;
- 2012 — "Kioto" mükafatı.
Mənbə
- Cahangir Atakişiyev. Kompüter elmləri sahəsində ən məşhur amerikalı. ictnews.az, 20.07.2013 (az.)
- Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh.
İstinadlar
- Ivan Sutherland // SNAC (ing.). 2010.
- Elizabeth H. Oakes. Encyclopedia of World Scientists. Infobase Publishing. 2007. səh. 701. ISBN . 11 November 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 16 August 2012.
- . Asynchronous Research Center web site. Portland State University. July 20, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 1, 2011.
Xarici keçidlər
- SketchPad, 2004 from "CAD software – history of CAD CAM" by CADAZZ
- Sutherland's 1963 Ph.D. Thesis from Massachusetts Institute of Technology republished in 2003 by University of Cambridge as Technical Report Number 574, Sketchpad, A Man-Machine Graphical Communication System. His thesis supervisor was Claude Shannon, father of information theory.
- Duchess Chips for Process-Specific Wire Capacitance Characterization, The 2009-07-18 at the Wayback Machine, by Jon Lexau, Jonathan Gainsley, Ann Coulthard and Ivan E. Sutherland, Sun Microsystems Laboratories Report Number TR-2001-100, October 2001
- Technology And Courage by Ivan Sutherland, Sun Microsystems Laboratories Perspectives Essay Series, Perspectives-96-1 (April 1996)
- Biography, "Ivan Sutherland" circa 1996, hosted by the Georgia Institute of Technology College of Computing
- Counterflow Pipeline Processor Architecture 2008-06-04 at the Wayback Machine, by Ivan E. Sutherland, Charles E. Molnar (Charles Molnar), and Robert F. Sproull (Bob Sproull), Sun Microsystems Laboratories Report Number TR-94-25, April 1994
- Oral history interview with Ivan Sutherland at Charles Babbage Institute, University of Minnesota, Minneapolis. Sutherland describes his tenure as head of the Information Processing Techniques Office (IPTO) from 1963 to 1965. He discusses the existing programs as established by J. C. R. Licklider and the new initiatives started while he was there: projects in graphics and networking, the ILLIAC IV, and the Macromodule program.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ayven Sazerlend ing Ivan Edward Sutherland 16 may 1938 Hastinqs d Nebraska komputer elmleri sahesinde gorkemli alimlerden biri O Sketchpad adli ilk interaktiv qrafik proqrami yaratdigina gore 1988 de Turinq mukafatina layiq gorulub Eyni zamanda ilk defe proqramlasdirmaya obyektyonumlu yanasma tetbiq etmisdir O 2012 ci ilde hemin hazirlamaya gore meshur Kioto mukafati ile teltif edilmisdir Ayven SazerlendDogum tarixi 16 may 1938 1938 05 16 86 yas Dogum yeri Hastinqs d Nebraska ABSIs yerleri Harvard Universiteti Yuta Universiteti Kaliforniya Texnologiya Institutu Sun MicrosystemsTehsili Massacusets Texnologiya Institutu Kaliforniya Texnologiya Institutu Karnegi Mellon UniversitetiElmi rehberi Klod SennonUzvluyu ABS Milli Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Hesablama Texnikasi Assosiasiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAyven Sazerlend 16 may 1938 ci ilde Nebraska statinin seherinde anadan olmusdur Tehsili O Karnegi Texnologiya Institutunda indi Karnegi Mellon Universiteti elektrik muhendisliyi ixtisasi uzre bakalavr tehsili alib Sonra Kaliforniya Texnologiya Institutunda magistr ve 1963 cu ilde komputer muhendisliyi uzre elmler doktoru derecelerine layiq gorulub FealiyyetiYaratdigi ilk interaktiv qrafik proqram1951 ci ilde Massacusets Texnologiya Institutunun muhendisi Whirlwind I adli yeni komputeri numayis etdirdi Bu komputerin cixis qurgusu goruntunu elektron sua borusunun ekraninda yaradirdi Goruntu ayri ayri isiqli noqtelerden formalasirdi Sonralar hava hucumundan mudafie komplekslerinin idare olunmasi zamani komputeri operativ idare etmek ucun ilk interaktiv giris qurgusu isiq tapancasi islenib hazirlandi Belelikle informasiya texnologiyalari sahesinde yeni istiqametin komputer qrafikasinin esasi qoyuldu Sketchpad Bu istiqametde novbeti esas addim 1961 1962 ci illerde Ayven Sazerlend terefinden cizgiler cekmek ucun Sketchpad Qeyd kitabcasi adli ilk interaktiv proqramin yaradilmasi oldu Bu proqramda ilk defe olaraq ayri ayri noqtelerden ibaret qrafik primitivlerin parcalarin ve qovslerin interaktiv cekilmesi gerceklesdirildi Bunun ucun isiq qelem vasitesile ekranda lazim olan koordinatlar gosterilirdi Sketchpad mehdudiyyetleri qebul ede ve seqmentlerin ve qovslerin arasinda qarsiliqli elaqeleri vere bilirdi meselen qovslerin diametri O eyni zamanda horizontal ve vertikal xetleri ceke ve onlari muxtelif fiqurlara kombinasiya ede bilirdi Esas xususiyyetlerini saxlayaraq onlari kocurmek qarisdirmaq cevirmek ve ya miqyasi boyutmek mumkun idi Hemcinin Sketcpad ilk defe miqyasi boyutmeye imkan veren pencerelerin tesvirinin alqoritmini ve kesiklerin alqoritmini reallasdirirdi Sketcpad Lincoln TX 2 komputerinde isleyirdi Hetta indi bizim sade qebul etdiyimiz qrafik isler mehz oz baslangicini Ayvenin ideyalarindan goturur Indi eger kvadrat cekmek teleb olunursa sizi tamamile narahat etmir ki bunu nece etmek duzgundur Siz sadece kvadratin resmcekilmesi ucun lazimi aleti secirsiniz yeri ve son olculerini verirsiniz komputer her seyi sizin ucun edir Qeyd kitabcasinda reallasdirilmis Sazerlend ideyalari obyektleri modellesdirmeye imkan verirdi Onun sinlerinin olculerini deyisdirerek amma modelin qalan hissesine toxunmadan avtomobilin tesviri ile islemek mumkun idi Indi bu cox asan bir hadise kimi qebul edilir amma onda yenilik hesab edilirdi Tesvirlerin qurulmasinda ve islenmesinde komputer tetbiqinin ilk tedqiqatcilarindan olan Ayven Sazerlend sevdiyi sahe haqqinda bele demisdi Komputerin displeyi menimcun Alisanin mocuzeler olkesine penceredir Burada proqramci hem tebietin melum qanunlarina tabe olan obyektleri hem de tesvir etdiyi her hansi obyekti proqramda yazilmis qanunlar cercivesinde yarada biler Displeyin komeyi ile men teyyareni hereketde olan gemiye endirmis raketde isiq suretine yaxin suretle ucmus ve hesablama masininin daxili heyatinin sirlerini musahide etmisem Komputer elmleri sahesinde 12 amerikali tedqiqatcidan biri SazerlendAyven Sazerlend Komputer Tarixi Muzeyinde Artiq 1960 ci illerin ortalarinda Sazerlend professoru Evans ile birlikde ABS Mudafie Nazirliyinin Perspektiv Tedqiqat Layiheleri Agentliyi terefinden sponsorluq edilen layihelerde istirak edirdi 1968 den 1974 cu ile qeder Sazerlend Yuta Universitetinde professor kimi calisib Alan Key Anri Quro Edvin Katmull ve Franklin Krou kimi informasiya texnologiyalari sahesinde nufuzlu sexsiyyetler onun telebesi olub 1968 ci ilde o oz dostu ve hemkari Devid Evansla birlikde Evans amp Sutherland sirketini tesis edir Sirket real vaxtin ucolculu qrafiklerinin ve printer dillerinin suretlenmesi ucun aparat teminati sahesinin pioneri oldu Evans amp Sutherland in kecmis iscileri sirasinda Adobe Con Uornok ve Silicon Graphicsin Cim Klark banileri de olub Hazirda Evans amp Sutherland sirketinin http www es com 800 den artiq emekdasi var Sirket Windows NT adi altinda mehsuldar isci stansiyalar ucun vizuallasdirma sistemlerini istehsal edir 1974 den 1978 ci ile qeder o Kaliforniya Texnologiya Institutunda isleyib burada komputer elmleri kafedrasinin esasini qoyub Sonra o Sazerlend Sproul ve ortaqlar konsaltinq sirketini yaradib Sirket sonradan Sun Microsystems terefinden alinib onun esasinda Sun Labs tedqiqat bolmesi yaradilib Sazerlend Sun Microsystems sirketinin vitse prezidenti idi Hemcinin o devet esasinda 2005 2008 ci illerde Berkli Kaliforniya Universitetinin komputer elmleri bolmesinde calisib Indi Sazerlend heyat yoldasi Marli Ronkenle birlikde qeyri sinxron sistemlerin tedqiqatlarina basciliq edir Onlar orada qrup formalasdirib ve Asynchronous Research Center nin esasini qoyub Sazerlend informatika daha deqiq komputer elmleri sahesinde hal hazirda yasayan 12 en meshur Amerika tedqiqatcisi sirasinda yer alir O bir sira en nufuzlu akademik mukafatlara layiq gorulub ve ABS nin en yuksek elmi teskilatlarinin uzvudur Ayvenin boyuk qardasi Bert Sazerlend hemcinin komputer elmleri uzre gorkemli alimdir Sexsi heyatiSazerlend bos vaxtlarinda reqs etmeyi ve hava sarinda ucusu cox xoslayir motosiklet surmeye xususi maraq gosterir Mukafatlari1988 Turinq mukafati 2012 Kioto mukafati MenbeCahangir Atakisiyev Komputer elmleri sahesinde en meshur amerikali ictnews az 20 07 2013 az Eliquliyev R M Salmanova P M Informasiya cemiyyeti maraqli xronoloji faktlar Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2013 169 seh IstinadlarIvan Sutherland SNAC ing 2010 Elizabeth H Oakes Encyclopedia of World Scientists Infobase Publishing 2007 seh 701 ISBN 978 1 4381 1882 6 11 November 2021 tarixinde Istifade tarixi 16 August 2012 Asynchronous Research Center web site Portland State University July 20 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi April 1 2011 Xarici kecidlerVikianbarda Ayven Sazerlend ile elaqeli mediafayllar var SketchPad 2004 from CAD software history of CAD CAM by CADAZZ Sutherland s 1963 Ph D Thesis from Massachusetts Institute of Technology republished in 2003 by University of Cambridge as Technical Report Number 574 Sketchpad A Man Machine Graphical Communication System His thesis supervisor was Claude Shannon father of information theory Duchess Chips for Process Specific Wire Capacitance Characterization The 2009 07 18 at the Wayback Machine by Jon Lexau Jonathan Gainsley Ann Coulthard and Ivan E Sutherland Sun Microsystems Laboratories Report Number TR 2001 100 October 2001 Technology And Courage by Ivan Sutherland Sun Microsystems Laboratories Perspectives Essay Series Perspectives 96 1 April 1996 Biography Ivan Sutherland circa 1996 hosted by the Georgia Institute of Technology College of Computing Counterflow Pipeline Processor Architecture 2008 06 04 at the Wayback Machine by Ivan E Sutherland Charles E Molnar Charles Molnar and Robert F Sproull Bob Sproull Sun Microsystems Laboratories Report Number TR 94 25 April 1994 Oral history interview with Ivan Sutherland at Charles Babbage Institute University of Minnesota Minneapolis Sutherland describes his tenure as head of the Information Processing Techniques Office IPTO from 1963 to 1965 He discusses the existing programs as established by J C R Licklider and the new initiatives started while he was there projects in graphics and networking the ILLIAC IV and the Macromodule program