Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ayuka və ya Ayuki xan (1642, Cunqariya, Sincan-Uyğur Muxtar Rayonu – 1 (12) mart 1724) — Kalmık xanı. Onun hakimiyyəti illərində Kalmık xanlığı özünün çiçəklənmə dövrünü keçirmiş və iqtisadi, hərbi, siyasi baxımdan özünün ən güclü dövrünü yaşamışdır. Rusiya adına Ayuka xan imperiyanın cənub sərhədlərini qoruyurdu. O, həmçinin rus qoşunları ilə birlikdə müsəlman tayfalarına qarşı olan bir çox hərbi ekspedisiyalarda iştirak etmişdir. Bu ekspedisiyalar Mərkəzi Asiyaya, Şimali Qafqaza və Krıma qarşı olmuşdur.
| Ayuka xan | |
|---|---|
| kalm. Аюши | |
| Doğum tarixi | 1642 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 (12) mart 1724 |
| Fəaliyyəti | Xan |
Həyatı
O, özünün kalmıklardan ibarət ordusundan Kazanda və Orenburqdakı başqırd üsyanlarının yatırılmasında istifadə etmişdir. Rusiya imperiyası hökuməti danışıqlar üçün Knyaz Qolitsin Aleksey İvanoviçi göndərmişsə də, kalmıklara olan rus hücumları sonlandırılmamışdı.
Rusiya imperiyası hakim dairələri Volqanın aşağı axarı boyunca öz mövqelərini daha da möhkəmləndirmək istəyirdilər. Buna görə də, onlar əllərindəki bütün imkanlarla Ayuka xanı dəstəkləyirdilər. Bunun qarşılığında Ayuke xan öz ordusu ilə daim rusların xidmətində olmuşdur. Rusiya hakim dairələri o və onun ordusundan Astraxan (1705-1706) və Bulavin (1707-1709) üsyanlarının yatırılmasında istifadə etmişdirlər. Habelə, rus hakim dairələri Kalmık ordusundan Şimal müharibəsi (1700-1721) və Rusiya-Səfəvi müharibəsi (1722-1723) zamanı istifadə etmişdir. Rusiya-Səfəvi müharibəsi (1722-1723) zamanı göstərdiyi xidmətə görə, ona I Pyotr tərəfindən qiymətli daş-qaşlarla bəzədilən qılıncla mükafatlandırılmışdır.
Ayuka xan hakimiyyətə gəldikdən sonra Rusiya ilə sülhpərvər münasibətləri bərpa etmiş və bütün diqqətini şərqə yönəltmişdi. Ayuka xan hakimiyyəti dövründə qazaxlar, türkmənlər üzərinə yürüşlər etmiş və onları özünə vergi verməyə məcbur etmişdir. O, Volqa boyuna köçürmüşdür. Eyni dövrdə, dağıstanlılarla, qumuqlarla, kabardalılar və kubanlılarla uğurlu nəticələnən müharibələr aparmışdır.
Ayuka xan və ümumiyyətlə, kalmıklar əsasən buddist idilər. Buna görə də, Dalay Lamanın onlar üçün xüsusi əhəmiyyəti var idi. Belə ki, 1690-cı ildə Dalay Lama onu Kalmık xanı Ayuka xanı xüsusi möhürlü titulla mükafatlandırmışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Аюка (rus.). // Русский биографический словарь СПб: 1900. Т. 2. С. 366–368.
- Аюка (rus.). // Военная энциклопедия СПб: Иван Дмитриевич Сытин, 1911. Т. 3. С. 311.
- "Republic of Kalmykia". Kommersant. 2004-03-10. 2016-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-04-06. "The Kalmyk Khanate reached its peak of power in the period of Ayuka Khan (1669-1724). Ayuka Khan fulfilled his responsibility to protect the southern borders of Russia and conducted many military expeditions against the Crimean Tatars, Ottoman Empire and Kuban Tatars. He also waged wars against the Kazakhs, subjugated the Mangyshlak Turkmens, and made multiple expeditions against the highlanders of the North Caucasus."
- Konstantin Nikolaevich Maksimov. Kalmykia in Russia's Past and Present National Policies and Administrative System 2016-08-11 at the Wayback Machine Central European University Press, 2008 ISBN p 86
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ayuka ve ya Ayuki xan 1642 Cunqariya Sincan Uygur Muxtar Rayonu 1 12 mart 1724 Kalmik xani Onun hakimiyyeti illerinde Kalmik xanligi ozunun ciceklenme dovrunu kecirmis ve iqtisadi herbi siyasi baximdan ozunun en guclu dovrunu yasamisdir Rusiya adina Ayuka xan imperiyanin cenub serhedlerini qoruyurdu O hemcinin rus qosunlari ile birlikde muselman tayfalarina qarsi olan bir cox herbi ekspedisiyalarda istirak etmisdir Bu ekspedisiyalar Merkezi Asiyaya Simali Qafqaza ve Krima qarsi olmusdur Ayuka xankalm AyushiDogum tarixi 1642Dogum yeri Cunqariya Sincan Uygur Muxtar Rayonu CinVefat tarixi 1 12 mart 1724Fealiyyeti XanHeyatiO ozunun kalmiklardan ibaret ordusundan Kazanda ve Orenburqdaki basqird usyanlarinin yatirilmasinda istifade etmisdir Rusiya imperiyasi hokumeti danisiqlar ucun Knyaz Qolitsin Aleksey Ivanovici gondermisse de kalmiklara olan rus hucumlari sonlandirilmamisdi Rusiya imperiyasi hakim daireleri Volqanin asagi axari boyunca oz movqelerini daha da mohkemlendirmek isteyirdiler Buna gore de onlar ellerindeki butun imkanlarla Ayuka xani destekleyirdiler Bunun qarsiliginda Ayuke xan oz ordusu ile daim ruslarin xidmetinde olmusdur Rusiya hakim daireleri o ve onun ordusundan Astraxan 1705 1706 ve Bulavin 1707 1709 usyanlarinin yatirilmasinda istifade etmisdirler Habele rus hakim daireleri Kalmik ordusundan Simal muharibesi 1700 1721 ve Rusiya Sefevi muharibesi 1722 1723 zamani istifade etmisdir Rusiya Sefevi muharibesi 1722 1723 zamani gosterdiyi xidmete gore ona I Pyotr terefinden qiymetli das qaslarla bezedilen qilincla mukafatlandirilmisdir Ayuka xan hakimiyyete geldikden sonra Rusiya ile sulhperver munasibetleri berpa etmis ve butun diqqetini serqe yoneltmisdi Ayuka xan hakimiyyeti dovrunde qazaxlar turkmenler uzerine yurusler etmis ve onlari ozune vergi vermeye mecbur etmisdir O Volqa boyuna kocurmusdur Eyni dovrde dagistanlilarla qumuqlarla kabardalilar ve kubanlilarla ugurlu neticelenen muharibeler aparmisdir Ayuka xan ve umumiyyetle kalmiklar esasen buddist idiler Buna gore de Dalay Lamanin onlar ucun xususi ehemiyyeti var idi Bele ki 1690 ci ilde Dalay Lama onu Kalmik xani Ayuka xani xususi mohurlu titulla mukafatlandirmisdir Hemcinin baxKalmik xanligiIstinadlarAyuka rus Russkij biograficheskij slovarSPb 1900 T 2 S 366 368 Ayuka rus Voennaya enciklopediyaSPb Ivan Dmitrievich Sytin 1911 T 3 S 311 Republic of Kalmykia Kommersant 2004 03 10 2016 05 08 tarixinde Istifade tarixi 2007 04 06 The Kalmyk Khanate reached its peak of power in the period of Ayuka Khan 1669 1724 Ayuka Khan fulfilled his responsibility to protect the southern borders of Russia and conducted many military expeditions against the Crimean Tatars Ottoman Empire and Kuban Tatars He also waged wars against the Kazakhs subjugated the Mangyshlak Turkmens and made multiple expeditions against the highlanders of the North Caucasus Konstantin Nikolaevich Maksimov Kalmykia in Russia s Past and Present National Policies and Administrative System 2016 08 11 at the Wayback Machine Central European University Press 2008 ISBN 9639776173 p 86