Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Axirət cihazı adətən planetdəki bütün həyat formalarını silmə gücünə malik silah və ya silah sistemlərindən ibarət hipotetik quruluşdur. Bir çox hipotetik quruluşlar hidrogen bombalarının daha böyük versiyalarının yaradıla biləcəyi faktına yaxud onların başqa maddələrlə gücləndirilməsi düşüncəsinə əsaslanır (məs: kobalt bombası.)
Axirət cihazları və nüvə qırğınının dünyanı yox etməsi düşüncəsinə 20-ci əsr incəsənət və ədəbiyyatında elm və texnologiyanın təkmilləşməsi ilə inam daha da artdı. Elmi fantastika janrındakı bir çox klassiklər elə bu mövzunu əhatə edir. "Axirət cihazı" termini ilk dəfə 1960-cı ildə öz təstiqini tapıb.
Tarixi
1954-cü ildən bəri Kəstl Bravo istilik-nüvə silahı testi istənilən böyüklükdə dağıdıcı və təsir etdiyi hər yeri intensiv radiasiyaya məruz qoyan bombaların düzəldilməsinin mümkünlüyünü ortaya qoyur. Leo Szilard kimi bir sıra nüvə silahı nəzəriyyəçiləri massiv istilik-nüvə silahını yüzlərlə ton kobaltla əhatə edib partlatdıqda əmələ gələcək Cobalt-60-ın demək olar yer üzündəki canlı həyata son qoyacağını düşünür. RAND şirkətinin strategisti Herman Kahn Sovetin və ya ABŞ-nin bir sıra hidrogen bombasını eyni anda partladmağa proqramlanmış axirət maşınlarının var olduğuna inanırdı.
Axirət cihazının nüvə hücumunu aşkarlaya bilmə qabiliyyəti insansız və insan müqavimətinə məhəl qoymayaraq öz-özünə işə düşməsidir. Kahn bu maşının potensial düşmən hücumlarını dəf etməsi və siyasi önəmini vurğulayaraq bu tip maşının həqiqi olmaq ehtimalının çox yüksək olduğunu bildirir, lakin "axirət maşınları" müzakirəsində Kahn N-ci ölkə eksperimentindən bəhs edir və bildirir ki, o heç vaxt ABŞ-nin axirət maşınına sahiblənməsinin tərəfdarı olmayıb.
Soyuq müharibə zamanı Sovet Birliyinin təkmilləşdirdiyi "Perimetr" sistemi ölümcül nüvə xüsusiyyətlərinə görə "axirət maşını" adlandırılırdı.
Bədii ədəbiyyatda
Axirət cihazları 1940, 1950-ci illərdə bədii ədəbiyyatda daha geniş yayılmağa başladı. Bunun əsas səbəbi nüvə silahların kəşfi və sabit yox olma qorxusu idi. "Dr. Strenclav" filmindəki məşhur nümunəni misal çəkmək olar. Burada natamam şəkildə dayandırılmış Amerikan hücumu "Perimetr" silahını işə salır və dünyada həyat məhv olur. Başqa bir digər nümunəni isə Star Trekdəki The Doomsday Machine (Axirət Maşını, 1967) epizodundan göstərmək olar. Burada isə Enterprise (təşəbbüs) tayfası yadplanetlilərin güclü planet öldürücü silahına qarşı mübarizə aparır, fəqət axirət cihazları elmi fantastika əsərləri sayəsində daha fərqli şəkillər almışdır. Bunun ən bariz nümunəsi ay ölçüsündə Death Star (Ölüm Ulduzu) adlı kosmik stansiyadır.
Süni İntellektin dünyanı ələ keçirməsi səbəbindən aktivləşən bədii axirət cihazı nümunələri də mövcuddur. WarGames-dəki (1983) raketlərin kompüterlər tərəfindən ələ keçirilməsi və Terminatordakı insan irqinin Skynet tərəfindən məhv edilməsini buna nümunə göstərmək olar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Harper, Duqlas . "doomsday 2023-06-28 at the Wayback Machine". Online Etymology Dictionary.
- Kahn, Herman (1960). On Thermonuclear War. Princeton, NJ, USA: Princeton University Press.
- "Dr. Strangelove's 'Doomsday Machine': It's Real" 2021-12-10 at the Wayback Machine. NPR.org. NPR
- "Inside the Apocalyptic Soviet Doomsday Machine". 2012-02-29 at the Wayback Machine Wired.com.
- Hamilton, Con. "Doomsday Devices". Weapons of Science Fiction. 2021-03-08 at the Wayback Machine New York: ABDO Digital. səh. 14. ISBN 1617843636. OCLC 1003840589 2021-03-08 at the Wayback Machine.
- Pilkinqton, Eys Q.; Brin, Devid. "Doomsday Machine". Science Fiction and Futurism: Their Terms and Ideas. 2021-03-08 at the Wayback Machine Cefferson, Şimali Karolina ştatı. səh. 69. ISBN 1476629552. OCLC 973481576.
Xarici keçidlər
- "The Return of the Doomsday Machine?", Ron Rosenbaum, Slate.com, Avq. 31, 2007
- Axirət cihazı verilişində yer alıb Doomsday is Tomorrow
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Axiret cihazi adeten planetdeki butun heyat formalarini silme gucune malik silah ve ya silah sistemlerinden ibaret hipotetik qurulusdur Bir cox hipotetik quruluslar hidrogen bombalarinin daha boyuk versiyalarinin yaradila bileceyi faktina yaxud onlarin basqa maddelerle guclendirilmesi dusuncesine esaslanir mes kobalt bombasi Bir cox hipotetik axiret cihazi hidrogen bombalarinin guclendirilmis formasinin dunyani mehv etme potensialina malik oldugu fikrine esaslanib Axiret cihazlari ve nuve qirgininin dunyani yox etmesi dusuncesine 20 ci esr incesenet ve edebiyyatinda elm ve texnologiyanin tekmillesmesi ile inam daha da artdi Elmi fantastika janrindaki bir cox klassikler ele bu movzunu ehate edir Axiret cihazi termini ilk defe 1960 ci ilde oz testiqini tapib Tarixi1954 cu ilden beri Kestl Bravo istilik nuve silahi testi istenilen boyuklukde dagidici ve tesir etdiyi her yeri intensiv radiasiyaya meruz qoyan bombalarin duzeldilmesinin mumkunluyunu ortaya qoyur Leo Szilard kimi bir sira nuve silahi nezeriyyecileri massiv istilik nuve silahini yuzlerle ton kobaltla ehate edib partlatdiqda emele gelecek Cobalt 60 in demek olar yer uzundeki canli heyata son qoyacagini dusunur RAND sirketinin strategisti Herman Kahn Sovetin ve ya ABS nin bir sira hidrogen bombasini eyni anda partladmaga proqramlanmis axiret masinlarinin var olduguna inanirdi Axiret cihazinin nuve hucumunu askarlaya bilme qabiliyyeti insansiz ve insan muqavimetine mehel qoymayaraq oz ozune ise dusmesidir Kahn bu masinin potensial dusmen hucumlarini def etmesi ve siyasi onemini vurgulayaraq bu tip masinin heqiqi olmaq ehtimalinin cox yuksek oldugunu bildirir lakin axiret masinlari muzakiresinde Kahn N ci olke eksperimentinden behs edir ve bildirir ki o hec vaxt ABS nin axiret masinina sahiblenmesinin terefdari olmayib Soyuq muharibe zamani Sovet Birliyinin tekmillesdirdiyi Perimetr sistemi olumcul nuve xususiyyetlerine gore axiret masini adlandirilirdi Bedii edebiyyatdaAxiret cihazlari 1940 1950 ci illerde bedii edebiyyatda daha genis yayilmaga basladi Bunun esas sebebi nuve silahlarin kesfi ve sabit yox olma qorxusu idi Dr Strenclav filmindeki meshur numuneni misal cekmek olar Burada natamam sekilde dayandirilmis Amerikan hucumu Perimetr silahini ise salir ve dunyada heyat mehv olur Basqa bir diger numuneni ise Star Trekdeki The Doomsday Machine Axiret Masini 1967 epizodundan gostermek olar Burada ise Enterprise tesebbus tayfasi yadplanetlilerin guclu planet oldurucu silahina qarsi mubarize aparir feqet axiret cihazlari elmi fantastika eserleri sayesinde daha ferqli sekiller almisdir Bunun en bariz numunesi ay olcusunde Death Star Olum Ulduzu adli kosmik stansiyadir Suni Intellektin dunyani ele kecirmesi sebebinden aktivlesen bedii axiret cihazi numuneleri de movcuddur WarGames deki 1983 raketlerin komputerler terefinden ele kecirilmesi ve Terminatordaki insan irqinin Skynet terefinden mehv edilmesini buna numune gostermek olar Hemcinin baxKutlevi qirgin silahlariIstinadlarHarper Duqlas doomsday 2023 06 28 at the Wayback Machine Online Etymology Dictionary Kahn Herman 1960 On Thermonuclear War Princeton NJ USA Princeton University Press Dr Strangelove s Doomsday Machine It s Real 2021 12 10 at the Wayback Machine NPR org NPR Inside the Apocalyptic Soviet Doomsday Machine 2012 02 29 at the Wayback Machine Wired com Hamilton Con Doomsday Devices Weapons of Science Fiction 2021 03 08 at the Wayback Machine New York ABDO Digital seh 14 ISBN 1617843636 OCLC 1003840589 2021 03 08 at the Wayback Machine Pilkinqton Eys Q Brin Devid Doomsday Machine Science Fiction and Futurism Their Terms and Ideas 2021 03 08 at the Wayback Machine Cefferson Simali Karolina stati seh 69 ISBN 1476629552 OCLC 973481576 Xarici kecidler The Return of the Doomsday Machine Ron Rosenbaum Slate com Avq 31 2007 Axiret cihazi verilisinde yer alib Doomsday is Tomorrow