Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avstriya-İtaliya müharibəsi — 1848-1849-cu illərdə İtaliyanın xarici ağalıqdan qurtulması uğrunda müharibə. Bu müharibə həm də İtaliyanın birinci istiqlaliyyət müharibəsi adlanır.
Müharibənin səbəbləri
Avropadakı 1848-1849-cu illər inqilabları müharibəyə təkan verdi. İtaliya xalqının feodal-mütləq qaydalara qarşı milli-qurtuluş hərəkatından və mübarizəsindən başlandı. İtaliya 17 mart 1848-ci ildə Avstriya əleyhinə üsyan qaldıran Venesiya vilayəti özünü respublika elan etdi. 18 martda Milanda üsyan qalxdı. Üsyan günlərində yaradılan milli qvardiya dəstələri avstriyalı qoşunları gərgin döyüşlərdən sonra şəhərdən qovdu. Bütün Lombardiya avstriyalılara qarşı qalxdı. Hərbi yardım almaq ümidi ilə, Lombardiya, bəzi Venesiya əyalətləri, Parma və Modena özlərinin Sardiniya krallığına (Pyemont) birləşməsini elan etdilər.
Hərbi əməliyyatlar
Sardiniya kralı Karl Albert 23 mart 1848-ci ildə Avstriyaya müharibə elan etməyə məcbur oldu. Başqa italyan dövlətlərinin hökumətləri Pyemonta dəstəklərini bildirdilər. Bütün İtalyanı vətənpərvər canlanma bürüdü. Avstriyalılarla Lombardiyada vuruşmaq üçün könüllü dəstələr yaranırdı. Cüzeppe Qaribaldinin başçılığı altında olan könüllülər xüsusi ilə seçilirdi. 1848-ci ilin mart–aprelində avstriyalılar Lombardiyanın şərq hissəsinə - Veronaya sıxışdırıldı. Lakin italyan qoşunları yetərincə döyüş bacarığına malik deyildilər: zəif hazırlanmış, pis silahlanmışdılar, süvari və topçular çatışmırdı. Bundan başqa, Karl Albert və onun ətrafı xalqın inqilabi yüksəlişindən qorxuya düşmüşdülər. Yaya doğru təşəbbüs avstriyalıların əlinə keçdi. Venesiya vilayətindən yürüşə başlayıb avstriyalılar Lombardiyaya tərəf irəlilədilər. İyulun 25-də Kustoçedə böyük vuruşma baş verdi. Radetskinin 52 minlik avtriyalı ordusu cinah zərbələri ilə 44 minlik sardiniyalı ordunu qaçmağa məcbur etdi. Sonrakı iki sutka ərzində sardiniyalılar tam məğlub oldular. 9 min adam itirərək Karl Albert Milanı təslim etdi və 9 avqustda Şimali İtaliyada avstriyalıların işğalçı rejimi qalmaq şərti ilə atəşkəs elan etdi.
İtalyan dövlətlərində yeni inqilabi canlanma və xalqın Avstriyaya qarşı müharibəni yenidən başlamaq tələbi ilə, öz taxtını tiriməkdən qorxan Karl Albert atəşkəsi pozub hərbi əməliyyatları davam etdirmək qərarına gəldi.
Müharibənin nəticələri
Sardiniya ordusuna komandanlıq edən polşalı general Xrjanovski, səhlənkarcasına öz 88 minlik qoşununu yol boyu uzatdı. 21-23 mart 1848-ci ildə Mortara və Novara yanında Sardiniya ordusu sarsıdıcı məğlubiyətə uğradı. Karl Albert taxtdan imtina edib İtalyanı tərk etdi. Onun oğlu Viktor İmmanuil, avstriyalıların Lombardiya və Venesiya vilayətində hakimiyyətini təsdiq edən atəşkəs razılığı bağladı, 6 avqustda isə Milanda imzalanan sazişə görə Pyemont Avstriyaya 65 mln. frank kontribusiya ödəməli oldu. Sardiniya ordusunun məğlubiyyəti Şimali İtaliyada xalq müqavimətini dayandırmadı. Genuyada və Roma respublikası elan olunan avstriyalılara qarşı döyüşlər davam edirdi. 22 avqust 1849-cu ilə qədər Venesiya blokada şəraitində üstün avstriyalı qüvvələrə qarşı müdafiə olunurdu. Sardiniya ordusunun məğlubiyyəti milli-qurtuluş hərəkatınn müvəqqəti məğlubiyyətinə və İtaliyada 1848-1849–cu illər inqilabının məğlub olmasına gətirdi.
Mənbə
- Советская военная энциклопедия. Военное издательство Министерства обороны СССР. Москва-1976 год. Т.1 səh. 70
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avstriya Italiya muharibesi 1848 1849 cu illerde Italiyanin xarici agaliqdan qurtulmasi ugrunda muharibe Bu muharibe hem de Italiyanin birinci istiqlaliyyet muharibesi adlanir Novara doyusu 1849 Muharibenin sebebleriAvropadaki 1848 1849 cu iller inqilablari muharibeye tekan verdi Italiya xalqinin feodal mutleq qaydalara qarsi milli qurtulus herekatindan ve mubarizesinden baslandi Italiya 17 mart 1848 ci ilde Avstriya eleyhine usyan qaldiran Venesiya vilayeti ozunu respublika elan etdi 18 martda Milanda usyan qalxdi Usyan gunlerinde yaradilan milli qvardiya desteleri avstriyali qosunlari gergin doyuslerden sonra seherden qovdu Butun Lombardiya avstriyalilara qarsi qalxdi Herbi yardim almaq umidi ile Lombardiya bezi Venesiya eyaletleri Parma ve Modena ozlerinin Sardiniya kralligina Pyemont birlesmesini elan etdiler Herbi emeliyyatlarSardiniya krali Karl Albert 23 mart 1848 ci ilde Avstriyaya muharibe elan etmeye mecbur oldu Basqa italyan dovletlerinin hokumetleri Pyemonta desteklerini bildirdiler Butun Italyani vetenperver canlanma burudu Avstriyalilarla Lombardiyada vurusmaq ucun konullu desteler yaranirdi Cuzeppe Qaribaldinin basciligi altinda olan konulluler xususi ile secilirdi 1848 ci ilin mart aprelinde avstriyalilar Lombardiyanin serq hissesine Veronaya sixisdirildi Lakin italyan qosunlari yeterince doyus bacarigina malik deyildiler zeif hazirlanmis pis silahlanmisdilar suvari ve topcular catismirdi Bundan basqa Karl Albert ve onun etrafi xalqin inqilabi yukselisinden qorxuya dusmusduler Yaya dogru tesebbus avstriyalilarin eline kecdi Venesiya vilayetinden yuruse baslayib avstriyalilar Lombardiyaya teref irelilediler Iyulun 25 de Kustocede boyuk vurusma bas verdi Radetskinin 52 minlik avtriyali ordusu cinah zerbeleri ile 44 minlik sardiniyali ordunu qacmaga mecbur etdi Sonraki iki sutka erzinde sardiniyalilar tam meglub oldular 9 min adam itirerek Karl Albert Milani teslim etdi ve 9 avqustda Simali Italiyada avstriyalilarin isgalci rejimi qalmaq serti ile ateskes elan etdi Italyan dovletlerinde yeni inqilabi canlanma ve xalqin Avstriyaya qarsi muharibeni yeniden baslamaq telebi ile oz taxtini tirimekden qorxan Karl Albert ateskesi pozub herbi emeliyyatlari davam etdirmek qerarina geldi Muharibenin neticeleriSardiniya ordusuna komandanliq eden polsali general Xrjanovski sehlenkarcasina oz 88 minlik qosununu yol boyu uzatdi 21 23 mart 1848 ci ilde Mortara ve Novara yaninda Sardiniya ordusu sarsidici meglubiyete ugradi Karl Albert taxtdan imtina edib Italyani terk etdi Onun oglu Viktor Immanuil avstriyalilarin Lombardiya ve Venesiya vilayetinde hakimiyyetini tesdiq eden ateskes raziligi bagladi 6 avqustda ise Milanda imzalanan sazise gore Pyemont Avstriyaya 65 mln frank kontribusiya odemeli oldu Sardiniya ordusunun meglubiyyeti Simali Italiyada xalq muqavimetini dayandirmadi Genuyada ve Roma respublikasi elan olunan avstriyalilara qarsi doyusler davam edirdi 22 avqust 1849 cu ile qeder Venesiya blokada seraitinde ustun avstriyali quvvelere qarsi mudafie olunurdu Sardiniya ordusunun meglubiyyeti milli qurtulus herekatinn muveqqeti meglubiyyetine ve Italiyada 1848 1849 cu iller inqilabinin meglub olmasina getirdi MenbeSovetskaya voennaya enciklopediya Voennoe izdatelstvo Ministerstva oborony SSSR Moskva 1976 god T 1 seh 70