Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avey monastırı və ya Ay məbədi — Qazax rayonunun Daş Salahlı kəndi ərazisində Aveydağ silsiləsinin ən yüksək zirvəsində yerləşən Alban məbəd kompleksi. Kompleks Avey dağının zirvəsində, dəniz səviyyəsindən 922 metr, dağ ətəyindən isə 420 metr yüksəklikdə yerləşir. Tikili Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən ölkə əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidəsi kimi qeydiyyata alınmışdır.
| Avey monastırı | |
|---|---|
| Müqəddəs Sarqis monastırı | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Qazax |
| Yerləşir | Daş Salahlı |
| Aidiyyatı | Alban Həvari Kilsəsi Erməni Qriqorian Kilsəsi |
| Əsas tarixlər | V əsr təməli qoyulub X-XI əsrlər hazırkı kilsə binası inşa edilib 1230 - Hovannes Tavuşetsi monastıra köçmüşdür 1851 - monastırda əsaslı yenidənqurma işləri aparılmışdır |
| İstinad nöm. | 283 |
| Kateqoriya | Məbəd |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
| | |
 Monastır kilsəsinin planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məbəd kompleksinə iki kilsə, sovməə, qala divarları və bir neçə köməkçi tikililər daxildir. Kompleksin şimal tərəfindən yerləşən kilsə planda düzbucaqlı formaya malik olmaqla, yarımdairəvi tağ-tavanla örtülmüşdür. Cənub tərəfdə yerləşən günbəzli kilsə xaricdən düzbucaqlı, daxildən isə xaçvari plana malikdir.
Tarixi
Məbəd erkən xristianlıq dövrünə (V-VII əsrlər) aid edilsə də, memarlıq üslübuna görə əsasən, Roma və ellinizm mədəni abidələrini xatırladır. Belə bir iddia var ki, məbəd yunan mifologiyasında Ay ilahəsi Selenanın şərəfinə inşa edilib. Görkəmli tarixçi Qiyasəddin Qeybullayevin fikrincə, "Avey" sözü "Ay evi" mənasını verir ki, bu da Selenaya həsr olunması versiyasını gücləndirir.
Bir digər versiyaya görə, bura ov yeri olub. Məbədin həyətində qəbirlər aşkar edilib. Sinə daşları albanlara xas üslubda naxışlanıb. Daşların birinin üzərində lotos gülü və onun yuxarısında günəş simvolu təsvir olunub.
Bir çox erməni mənbələrində buranın guya müqəddəs Sargisin şərəfinə tikildiyi iddia olunur. Lakin xalqa açıq ibadət yerinin belə bir yerdə, sıldırımlı qayaların üstündə tikilməsi versiyası ağlabatan deyil. Sovetlər dönəmində məbədin iç divarlarında erməni xaçları və qrabarda (qədim erməni dili) yazılmış mətnlər olan plitələr yapışdırılıb.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Məbəd kompleksinə iki kilsə, sovməə, qala divarları və bir neçə köməkçi tikililər daxildir. Kompleksin şimal tərəfindən yerləşən kilsə planda düzbucaqlı formaya malik olmaqla, yarımdairəvi tağ-tavanla örtülmüşdür. İbadət zalı demək olar ki, kvadrat formasına malikdir, kiçik bemə malik altar apsidası isə planda yarımdairəvi formaya malikdir.
Cənub tərəfdə yerləşən günbəzli kilsə 4.90x5.80 m ölçülərə, xaricdən düzbucaqlı, daxildən isə xaçvari plana malikdir. Xaçın qolları arasında ən uzun ölçüyə malik olan şərq qolu yarımdairəvi sonluğa, digər üç qol isə düzbucaqlı sonluğa malikdir. Planda oval formaya malik olan günbəz (2.7x2x2 m) yarımdairəvi tağların formalaşdırdığı düzbucaqlı üzərində dayanır. Kilsənin daxili plan kompozisiyası, xaçvari plana malik olan Qəbizdərə kilsəsini xatırladır. Xarici fəza həcminə görə isə kilsə günbəzli zal kilsələri ilə yaxınlıq təşkil edir.
Hər iki kilsə iki pilləli binə üzərində və inşa xüsusiyyətlərindən bəlli olduğu kimi ardıcıllıqla inşa edilmişdir. Bunu göstərən əsas amillərdən biri şərq divarında hörgü sıralarının fərqli hündürlüklərə malik olmasıdır.
İstinadlar
- Анохин Г. И. Малый Кавказ. — М.: Физкультура и спорт, 1981. — 191 с.
От узловой вершины 1680 м по тропе на лесном водоразделе на северо-восток 4 км до высшей точки Мисхана (1538 м), 4 км до вершины 1424 м, 3 км на восток через лесную поляну, протянувшуюся поперек хребта, до вершины Эльяк (1361 м) на опушке леса, 5 км вдоль опушки леса до вершины Воскеван (1240 м), 9 км на северо-восток до конца леса. Далее только по травянистому водоразделу: на юго-восток 5 км до вершины Сурбсаркис («Святой Саркис» или Гаг, 924 м) с храмом на ней, на север 8 км до вершины Малачал (544 м) и 2 км до восточной окраины сел. Алибайрамлы, откуда на восток по дороге 7 км до пос. Юхарысалахлы, через который идет автострада Кировабад—Тбилиси. Общая протяженность маршрута от вершины 1680 м до пос. Юхарысалахлы 47 км.
- "Dünya əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı" (PDF). Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. 2 avqust 2001. 2021-07-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 20 iyul 2020.
- Мамедова, 2004. səh. 98
- Ахундов, Д. А. Архитектура древнего и раннесредневекогого Азербайджана. Баку: Азерб. Государств.изв.-во. 1986. 214.
Ədəbiyyat
- Мамедова, Гюльчохра, Зодчество Кавказской Албании, Баку: Чашыоглу, 2004
- Ахундов, Д. А. Архитектура древнего и раннесредневекогого Азербайджана. Баку: Азерб. Государств.изв.-во. 1986.
- "Tarixi abidələrdə yaşayan tariximiz". Bakı, 2017
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avey monastiri ve ya Ay mebedi Qazax rayonunun Das Salahli kendi erazisinde Aveydag silsilesinin en yuksek zirvesinde yerlesen Alban mebed kompleksi Kompleks Avey daginin zirvesinde deniz seviyyesinden 922 metr dag eteyinden ise 420 metr yukseklikde yerlesir Tikili Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi terefinden olke ehemiyyetli tarix memarliq abidesi kimi qeydiyyata alinmisdir Avey monastiriMuqeddes Sarqis monastiri41 08 29 sm e 45 15 58 s u Olke AzerbaycanSeher QazaxYerlesir Das SalahliAidiyyati Alban Hevari Kilsesi Ermeni Qriqorian KilsesiEsas tarixler V esr temeli qoyulub X XI esrler hazirki kilse binasi insa edilib 1230 Hovannes Tavusetsi monastira kocmusdur 1851 monastirda esasli yenidenqurma isleri aparilmisdirAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 283KateqoriyaMebedEhemiyyetiOlke ehemiyyetliAvey monastiriMonastir kilsesinin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mebed kompleksine iki kilse sovmee qala divarlari ve bir nece komekci tikililer daxildir Kompleksin simal terefinden yerlesen kilse planda duzbucaqli formaya malik olmaqla yarimdairevi tag tavanla ortulmusdur Cenub terefde yerlesen gunbezli kilse xaricden duzbucaqli daxilden ise xacvari plana malikdir TarixiKomplekse daxil olan gunbezli kilsenin girisi Mebed erken xristianliq dovrune V VII esrler aid edilse de memarliq uslubuna gore esasen Roma ve ellinizm medeni abidelerini xatirladir Bele bir iddia var ki mebed yunan mifologiyasinda Ay ilahesi Selenanin serefine insa edilib Gorkemli tarixci Qiyaseddin Qeybullayevin fikrince Avey sozu Ay evi menasini verir ki bu da Selenaya hesr olunmasi versiyasini guclendirir Bir diger versiyaya gore bura ov yeri olub Mebedin heyetinde qebirler askar edilib Sine daslari albanlara xas uslubda naxislanib Daslarin birinin uzerinde lotos gulu ve onun yuxarisinda gunes simvolu tesvir olunub Bir cox ermeni menbelerinde buranin guya muqeddes Sargisin serefine tikildiyi iddia olunur Lakin xalqa aciq ibadet yerinin bele bir yerde sildirimli qayalarin ustunde tikilmesi versiyasi aglabatan deyil Sovetler doneminde mebedin ic divarlarinda ermeni xaclari ve qrabarda qedim ermeni dili yazilmis metnler olan pliteler yapisdirilib Memarliq xususiyyetleriMebed kompleksine iki kilse sovmee qala divarlari ve bir nece komekci tikililer daxildir Kompleksin simal terefinden yerlesen kilse planda duzbucaqli formaya malik olmaqla yarimdairevi tag tavanla ortulmusdur Ibadet zali demek olar ki kvadrat formasina malikdir kicik beme malik altar apsidasi ise planda yarimdairevi formaya malikdir Cenub terefde yerlesen gunbezli kilse 4 90x5 80 m olculere xaricden duzbucaqli daxilden ise xacvari plana malikdir Xacin qollari arasinda en uzun olcuye malik olan serq qolu yarimdairevi sonluga diger uc qol ise duzbucaqli sonluga malikdir Planda oval formaya malik olan gunbez 2 7x2x2 m yarimdairevi taglarin formalasdirdigi duzbucaqli uzerinde dayanir Kilsenin daxili plan kompozisiyasi xacvari plana malik olan Qebizdere kilsesini xatirladir Xarici feza hecmine gore ise kilse gunbezli zal kilseleri ile yaxinliq teskil edir Her iki kilse iki pilleli bine uzerinde ve insa xususiyyetlerinden belli oldugu kimi ardicilliqla insa edilmisdir Bunu gosteren esas amillerden biri serq divarinda horgu siralarinin ferqli hundurluklere malik olmasidir IstinadlarAnohin G I Malyj Kavkaz M Fizkultura i sport 1981 191 s Ot uzlovoj vershiny 1680 m po trope na lesnom vodorazdele na severo vostok 4 km do vysshej tochki Mishana 1538 m 4 km do vershiny 1424 m 3 km na vostok cherez lesnuyu polyanu protyanuvshuyusya poperek hrebta do vershiny Elyak 1361 m na opushke lesa 5 km vdol opushki lesa do vershiny Voskevan 1240 m 9 km na severo vostok do konca lesa Dalee tolko po travyanistomu vodorazdelu na yugo vostok 5 km do vershiny Surbsarkis Svyatoj Sarkis ili Gag 924 m s hramom na nej na sever 8 km do vershiny Malachal 544 m i 2 km do vostochnoj okrainy sel Alibajramly otkuda na vostok po doroge 7 km do pos Yuharysalahly cherez kotoryj idet avtostrada Kirovabad Tbilisi Obshaya protyazhennost marshruta ot vershiny 1680 m do pos Yuharysalahly 47 km Dunya ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisi PDF Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi 2 avqust 2001 2021 07 07 tarixinde PDF Istifade tarixi 20 iyul 2020 Mamedova 2004 seh 98 Ahundov D A Arhitektura drevnego i rannesrednevekogogo Azerbajdzhana Baku Azerb Gosudarstv izv vo 1986 214 EdebiyyatMamedova Gyulchohra Zodchestvo Kavkazskoj Albanii Baku Chashyoglu 2004 Ahundov D A Arhitektura drevnego i rannesrednevekogogo Azerbajdzhana Baku Azerb Gosudarstv izv vo 1986 Tarixi abidelerde yasayan tariximiz Baki 2017