Artaksiad Xanədanı və ya Artaşes Xanədanı Ermənicə Արտաշեսյանների հարստություն Artaşesyanneri harstutyun Eramızdan əvvəl

Artaksiad Xanədanı, və ya Artaşes Xanədanı (Ermənicə: Արտաշեսյանների հարստություն / Artaşesyanneri harstutyun), Eramızdan əvvəl 189 - Bizim eranın 1-ci illəri arasında Ermənistan torpaqlarını idarə etmiş sülalənin adıdır. Bu sülalə və Tiqran Krallığı adlı dövlətləri yaratmış və həmin dövlətləri idarə etmişdir.

Artaşes sülaləsinin bayrağı. Eramızdan əvvəl 189 - Bizim eranın 1-ci illəri

Sülalənin mənşəyi

Artaşes sülaləsi İran mənşəli Yevrandid sülaləsinin qolu idi.

Hökmdarlar

Aşağıda bu xanədana məxsus olan hökmdarlar göstərilmişdir:

I Artaksiad (I. Arsax), eramızdan əvvəl 189-160-cı illər. → Arsax Krallığını qurub idarə etmişdir.
I Artavazde, eramızdan əvvəl 160-149-cu illər → Arsax Kralı
I Tigran, eramızdan əvvəl
149-128-ci illər → Arsax Kralı
II Artavazde, eramızdan əvvəl 128-95-ci illər → Arsax Kralı
II Tigran (Böyük Tiqran), eramızdan əvvəl 95-55-ci illər → Tiqran Krallığını qurmuş və idarə etmişdir.
III Artavazde, eramızdan əvvəl 55-34 → Tiqran Kralı

III Artavazde zamanından sonra gələn xanədan mənsubları Tiqran Krallığının süqutundan sonra digər dövlətlərə vassallıq etmişdirlər. Bunlar:

II Artaksiad (II. Arsax), eramızdan əvvəl 30-20-ci illər → Parfiya vassalı
III Tigran, eramızdan əvvəl 20-6-cı illər → Romalıların vassalı
IV Artavazde, eramızdan əvvəl 6-1-ci illər → Romalıların vassallı
IV Tigran, eramızdan əvvəl 6-1-ci illər → Parfiya vassalı

İstinadlar

Garsoian, N. TIGRAN II // Arxivlənmiş surət. Encyclopaedia Iranica. 2005. 2020-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-04. Tigran (Tigranes) II was the most distinguished member of the so-called Artašēsid/Artaxiad dynasty, which has now been identified as a branch of the earlier Eruandid dynasty of Iranian origin attested as ruling in Armenia from at least the 5th century B.C.E
Garsoian, Nina. ARMENO-IRANIAN RELATIONS in the pre-Islamic period // Arxivlənmiş surət. Encyclopaedia Iranica. 2004. 2020-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-04. However, the recent discovery in Armenia of boundary stones with Aramaic inscriptions, in which the ruler Artašēs proclaims himself “the son of Zareh” and an “Eruandid king” (Perikhanian, 1966), demonstrates that both “generals” [Artaxias and Zariadris], far from being Macedonians, belonged in fact to the earlier native dynasty, albeit probably to collateral branches, and that the Eruandids, or Artaxiad/Artašēsids as they came to be known, with their Iranian antecedents, continued to rule Armenia as before. An unexpected corroboration of this dynastic continuity is also provided by Xenophon’s much earlier choice of the name “Tigranes” for the crown prince of Armenia in his historical romance, the Cyropaedia (Xen., Cyr. 3.1.7). (...) Except for the occasional princes imposed by the Romans, none of whom succeeded in consolidating himself on the throne, all the dynasties to rule pre-Islamic Armenia were of Iranian stock.

[1] Garsoian, N. TIGRAN II // Arxivlənmiş surət. Encyclopaedia Iranica. 2005. 2020-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-04. Tigran (Tigranes) II was the most distinguished member of the so-called Artašēsid/Artaxiad dynasty, which has now been identified as a branch of the earlier Eruandid dynasty of Iranian origin attested as ruling in Armenia from at least the 5th century B.C.E

[2] Garsoian, Nina. ARMENO-IRANIAN RELATIONS in the pre-Islamic period // Arxivlənmiş surət. Encyclopaedia Iranica. 2004. 2020-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-04. However, the recent discovery in Armenia of boundary stones with Aramaic inscriptions, in which the ruler Artašēs proclaims himself “the son of Zareh” and an “Eruandid king” (Perikhanian, 1966), demonstrates that both “generals” [Artaxias and Zariadris], far from being Macedonians, belonged in fact to the earlier native dynasty, albeit probably to collateral branches, and that the Eruandids, or Artaxiad/Artašēsids as they came to be known, with their Iranian antecedents, continued to rule Armenia as before. An unexpected corroboration of this dynastic continuity is also provided by Xenophon’s much earlier choice of the name “Tigranes” for the crown prince of Armenia in his historical romance, the Cyropaedia (Xen., Cyr. 3.1.7). (...) Except for the occasional princes imposed by the Romans, none of whom succeeded in consolidating himself on the throne, all the dynasties to rule pre-Islamic Armenia were of Iranian stock.