Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ariel — Uranın məlum olan 27 peykinin dördüncüsüdür. Ariel öz oxu ətrafında fırlanır və Uranın ekvatorial sahəsində dolanır, belə ki onun orbiti Uranın orbitinə demək olar ki perpendikulyardır və bu səbəblə həddindən artıq mövsümi dəyişikliyə malikdir.
 | |
| Kəşf edən | Uilyam Lassel |
|---|---|
| Kəşf tarixi | 24 oktyabr 1851 |
Böyük yarımoxu | 191.020 km |
| Əyilməsi | 0,0045 radian |
| Nəyin peykidir | Uran |
Özünə xas | 0,0012 |
| Kütləsi | 1,353 ± 0,1201021 yottagram |
Orta sıxlığı | 1,592 q/sm³ |
| Albedo | 0,39 ± 0,04 |
| Temperatur | 60 K, maks. 84 K |
| 14,4 | |
O, 1851-ci ilin oktyabrında William Lassell tərəfindən kəşf edilmişdir və ədəbiyyatında iki ayrı ədəd ilə xarakterizə edilir. 2017-ci ilə qədər, Ariel haqqında məlumatlarının əksəriyyəti Uranın 1986-cı ildə "Voyager 2" kosmik aparatı vasitəsiləalçaqdan uçuşlarından əldə edilmişdi və peykin səthinin təxminən 35% -nə təsvir edilmişdir. Uranın orbitləri və zoldlanması kimi müxtəlif konsepsiyalar zaman-zaman təklif olunmasına baxmayaraq, bu peykin müşahidə etmək üçün hələ də aktiv plan yoxdur.
Mirandadan sonra, Ariel Uranın beş əsas dairəvi peykinin ikinci ən kiçiyi və öz planetinə ən yaxın ikinci peykdir. Günəş sisteminin 19 ən məşhur dairəvi peyklərindən biri olub (diametr üzrə 14 sıradadır) təxminən bərabər hissələrdə buz və qayalı materiallardan ibarətdir. Onun kütləsi təxminən Yerin hidrosferinə bərabərdir.
Bütün Uran peykləri kimi, Ariel, ehtimal ki, planetin meydana gəlməsindən qısa müddət sonra onu əhatə edən akkresiya diskindən formalaşmışdır və digər böyük peyklərə oxşardır, ancaq buzlu mantiya ilə əhatələnmiş sərt nüvəyə malik olması ilə fərqlənir. Ariel qoruqlar, kanyonlar və silsilələr sistemi ilə çarpaz kəsilmiş geniş krateri ərazilərdən ibarət olan mürəkkəb səthə malikdir. Peykin səthində digər Uran peyklərinə nisbətən daha çox yeni geoloji aktivliyin əlamətləri nəzərə çarpır, çox güman ki bunun səbəbi gelit isitmədir.
Kəşfi və adlandırılması
Bu peyk 24 oktyabr 1851-ci ildə William Lassell tərəfindən kəşf edilmiş, Şekspirin Qapalı Rəqib və Fırtına əsərlərində yer verilən İskəndər Papanın səma ruhuna görə adlandırılmışdır
Həm Ariel, həm də Uranın bir qədər daha böyük peyki Ambriel 24 oktyabr 1851-ci ildə William Lassell tərəfindən aşkar edilmişdir. Uranın 1787-ci ildə iki böyük peyki olan Titan və Oberonu aşkar edən Villiam Hersşel, dörd əlavə peyk də kəşf etdiyini iddia etmiş, ancaq bunun öz təsdiqini əsla tapmaması dolayısıyla hal-hazırda bu dörd obyektin yalançı olduğu hesab edilir.
Uranın peyklərinin hamısı Uilyam Şekspir və ya Aleksandr Papanın "Qapalı Rəqib" əsərlərindəki obrazlara əsasən adlanırılmışdır. Daha sonra Uranın Con Herşel tərəfindən 1852-ci ildə kəşf edilən məlum dörd peyki Lassellin tələbi adlandırılmışdır. Ariel yuxarıda qeyd edilən əsərdəki aparıcı obraz olan səmanın xəyali ruhunun adını daşıyır. Həm də Şekspirin "Fırtına" əsərindəki mülayimliyə xidmət edən ruhun adıdır. Həmçinin bu peyk Uran I olaraq da qeyd olunur.
Orbit
Uranın beş əsas peykləri (Miranda, Ariel, Ambriel, Titan və Oberon) arasında, Ariel planetə ən yaxın olandır, təxminən 190.000 km məsafədə dolanır. Onun çox kiçikdir Uran ekvatoruna çox az nisbətdə meyl edir. Onun orbital periodu təxminən 2,5 Yer gününə bərabərdir, firlanma periodu ilə təsadüf edir. Yəni peykin planetə həmişə eyni bir üzü dönükdür, bu sinxiron fırlanma adlanır. Arielin orbiti Uran magnetosferinin içərisində yerləşir. Ariel kimi bir magnetosfer içərisində orbitə çıxan havasız peyklərin ardınca gedən yarımkürələr (planetin öz istiqamətlərindən üz döndərənlər) planetlə birlikdə fırlanan magnetosfer plazma ilə vurulur. Bu bombardman, Oberon istisna olmaqla, bütün Uran peykləri üçün müşahidə olunan yarımkürələrin qarışıqlığına səbəb ola bilər (aşağıda bax). Ariel, həmçinin 1986-cı ildə Voyager 2 tərəfindən müşahidə edilən peykin orbitinin yaxınlığında enerjili parçacıq sayında müəyyən bir dip meydana gətirən magnetosferik ittiham parçacıqlarını tutur.
Çünki Ariel, Uran kimi, rotasını nisbətən Günəşə doğru yörünür, çünki şimal və cənub yarımkürələri günəşdən günəşdən doğrudan ya da doğrudan da uzaqlaşır. Bu, həddindən artıq mövsümi dövrü əhatə edir; Yerin dirəkləri solstices ətrafında daimi gecə və ya gündüz baxdığından, Arielin dirəkləri yarım Uranlı il (42 Earth il) üçün gecə və ya gündüz qalıcı görünür, Günəş isə günəşin hər tərəfindəki dirəklərdən birinə zenit yaxınlaşır. Voyager 2 kosmik gəmisi, təxminən bütün şimal yarımkürəsinin qaranlıq olduğu 1986 cənub yaz gündönümü ilə üst-üstə düşdü. Uranın bir bərabər vəziyyəti və onun ekvatorial düzəldiyi Yer üzündən kəsdiyi hər 42 ildən birində, Uran peyklərinin qarşılıqlı oxları mümkün olur. 2007–2008-ci illərdə bir sıra belə hadisələr, o cümlədən, Arielin Ambriel tərəfindən 19-cu avqust 2007-ci ildə oxunması baş vermişdir.
Hal-hazırda Ariel digər Uran peyklər ilə hər hansı bir orbital rezonansa cəlb edilmir, lakin keçmişdə Miranda ilə 5: 3 rezonansı ola bilərdi ki, bu ayın isidilməsi üçün qismən məsuliyyətə gələ biləcəkdi (baxmayaraq ki, Ambriel-in Miranda ilə köhnə 1: 3 rezonansına səbəb olan maksimal istilik təxminən üç dəfə çoxdur). Ariel, bir zamanlar Titan ilə 4: 1 rezonansda kilidlənmiş ola bilərdi, daha sonra qaçdı. Uranın az miqdarda zəiflik səbəbi ilə, Yupiter və ya Saturn üçün olanlardan çox, Uran peyki üçün orta hərəkət rezonansından qaçmaq çox asandır. Bu ehtimal 3,8 milyard il əvvəl qarşılaşdıqları bu rezonans Arielin orbital eksantrikliyini artırmış olardı, bu da Uranusdan gələn vaxt dəyişən güzəşt qüvvələri səbəbiylə gəlget sürtünməsinə gətirib çıxardı. Bu, ayın içərisini 20 K qədər qədər istiləşməyə səbəb olardı.
İstinadlar
- https://dx.doi.org/10.1086%2F116211.
- (ing.). NASA.
- NASA FACTS (ing.). NASA.
- Lassell, W. (1851). "On the interior satellites of Uranus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 12: 15–17. Bibcode:1851MNRAS..12…15L. doi:10.1093/mnras/12.1.15.
- Lassell, William (December 1851). "Letter from William Lassell, Esq., to the Editor". Astronomical Journal. 2(33): 70. Bibcode:1851AJ……2…70L. doi:10.1086/100198.
- Herschel, William, Sr. (1 January 1798). "On the Discovery of Four Additional Satellites of the Georgium Sidus. The Retrograde Motion of Its Old Satellites Announced; And the Cause of Their Disappearance at Certain Distances from the Planet Explained". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 88: 47–79. Bibcode:1798RSPT…88…47H. doi:10.1098/rstl.1798.0005.
- Struve, O. (1848). "Note on the Satellites of Uranus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 8(3): 44–47. Bibcode:1848MNRAS…8…43.. doi:10.1093/mnras/8.3.43.
- Holden, E. S. (1874). "On the inner satellites of Uranus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 35: 16–22. Bibcode:1874MNRAS..35…16H. doi:10.1093/mnras/35.1.16.
- Lassell, W. (1874). "Letter on Prof. Holden's Paper on the inner satellites of Uranus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 35: 22–27. Bibcode:1874MNRAS..35…22L. doi:10.1093/mnras/35.1.22.
- Lassell, W. (1852). "Beobachtungen der Uranus-Satelliten". Astronomische Nachrichten (in German). 34: 325.
- Harrington, Phillip S. (2011). Cosmic Challenge: The Ultimate Observing List for Amateurs. Cambridge University Press. p. 364. ISBN 978-0-521-89936-9.
- Kuiper, G. P. (1949). "The Fifth Satellite of Uranus". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 61 (360): 129. Bibcode:1949PASP…61..129K. doi:10.1086/126146.
- Lassell, William (December 1851). "Letter from William Lassell, Esq., to the Editor". Astronomical Journal. 2(33): 70.
- "Planetary Satellite Mean Orbital Parameters" 2011-08-10 at the Wayback Machine. Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology.
- Smith, B. A.; Soderblom, L. A.; Beebe, A.; Bliss, D.; Boyce, J. M.; Brahic, A.; Briggs, G. A.; Brown, R. H.; Collins, S. A. (4 July 1986). "Voyager 2 in the Uranian System: Imaging Science Results". Science. 233 (4759): 43–64.
- Grundy, W. M.; Young, L. A.; Spencer, J. R.; Johnson, R. E.; Young, E. F.; Buie, M. W. (October 2006). "Distributions of H2O and CO2 ices on Ariel, Umbriel, Titania, and Oberon from IRTF/SpeX observations". Icarus. 184 (2): 543–555
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ariel Uranin melum olan 27 peykinin dorduncusudur Ariel oz oxu etrafinda firlanir ve Uranin ekvatorial sahesinde dolanir bele ki onun orbiti Uranin orbitine demek olar ki perpendikulyardir ve bu sebeble heddinden artiq movsumi deyisikliye malikdir ArielKesf edenUilyam LasselKesf tarixi24 oktyabr 1851Boyuk yarimoxu191 020 kmEyilmesi0 0045 radianNeyin peykidirUranOzune xas0 0012Kutlesi1 353 0 1201021 yottagramOrta sixligi1 592 q sm Albedo0 39 0 04Temperatur60 K maks 84 K14 4 O 1851 ci ilin oktyabrinda William Lassell terefinden kesf edilmisdir ve edebiyyatinda iki ayri eded ile xarakterize edilir 2017 ci ile qeder Ariel haqqinda melumatlarinin ekseriyyeti Uranin 1986 ci ilde Voyager 2 kosmik aparati vasitesilealcaqdan ucuslarindan elde edilmisdi ve peykin sethinin texminen 35 ne tesvir edilmisdir Uranin orbitleri ve zoldlanmasi kimi muxtelif konsepsiyalar zaman zaman teklif olunmasina baxmayaraq bu peykin musahide etmek ucun hele de aktiv plan yoxdur Mirandadan sonra Ariel Uranin bes esas dairevi peykinin ikinci en kiciyi ve oz planetine en yaxin ikinci peykdir Gunes sisteminin 19 en meshur dairevi peyklerinden biri olub diametr uzre 14 siradadir texminen beraber hisselerde buz ve qayali materiallardan ibaretdir Onun kutlesi texminen Yerin hidrosferine beraberdir Butun Uran peykleri kimi Ariel ehtimal ki planetin meydana gelmesinden qisa muddet sonra onu ehate eden akkresiya diskinden formalasmisdir ve diger boyuk peyklere oxsardir ancaq buzlu mantiya ile ehatelenmis sert nuveye malik olmasi ile ferqlenir Ariel qoruqlar kanyonlar ve silsileler sistemi ile carpaz kesilmis genis krateri erazilerden ibaret olan murekkeb sethe malikdir Peykin sethinde diger Uran peyklerine nisbeten daha cox yeni geoloji aktivliyin elametleri nezere carpir cox guman ki bunun sebebi gelit isitmedir Kesfi ve adlandirilmasiBu peyk 24 oktyabr 1851 ci ilde William Lassell terefinden kesf edilmis Sekspirin Qapali Reqib ve Firtina eserlerinde yer verilen Iskender Papanin sema ruhuna gore adlandirilmisdir Hem Ariel hem de Uranin bir qeder daha boyuk peyki Ambriel 24 oktyabr 1851 ci ilde William Lassell terefinden askar edilmisdir Uranin 1787 ci ilde iki boyuk peyki olan Titan ve Oberonu askar eden Villiam Herssel dord elave peyk de kesf etdiyini iddia etmis ancaq bunun oz tesdiqini esla tapmamasi dolayisiyla hal hazirda bu dord obyektin yalanci oldugu hesab edilir Uranin peyklerinin hamisi Uilyam Sekspir ve ya Aleksandr Papanin Qapali Reqib eserlerindeki obrazlara esasen adlanirilmisdir Daha sonra Uranin Con Hersel terefinden 1852 ci ilde kesf edilen melum dord peyki Lassellin telebi adlandirilmisdir Ariel yuxarida qeyd edilen eserdeki aparici obraz olan semanin xeyali ruhunun adini dasiyir Hem de Sekspirin Firtina eserindeki mulayimliye xidmet eden ruhun adidir Hemcinin bu peyk Uran I olaraq da qeyd olunur OrbitMoons of solar system v7 Uranin bes esas peykleri Miranda Ariel Ambriel Titan ve Oberon arasinda Ariel planete en yaxin olandir texminen 190 000 km mesafede dolanir Onun cox kicikdir Uran ekvatoruna cox az nisbetde meyl edir Onun orbital periodu texminen 2 5 Yer gunune beraberdir firlanma periodu ile tesaduf edir Yeni peykin planete hemise eyni bir uzu donukdur bu sinxiron firlanma adlanir Arielin orbiti Uran magnetosferinin icerisinde yerlesir Ariel kimi bir magnetosfer icerisinde orbite cixan havasiz peyklerin ardinca geden yarimkureler planetin oz istiqametlerinden uz donderenler planetle birlikde firlanan magnetosfer plazma ile vurulur Bu bombardman Oberon istisna olmaqla butun Uran peykleri ucun musahide olunan yarimkurelerin qarisiqligina sebeb ola biler asagida bax Ariel hemcinin 1986 ci ilde Voyager 2 terefinden musahide edilen peykin orbitinin yaxinliginda enerjili parcaciq sayinda mueyyen bir dip meydana getiren magnetosferik ittiham parcaciqlarini tutur Cunki Ariel Uran kimi rotasini nisbeten Gunese dogru yorunur cunki simal ve cenub yarimkureleri gunesden gunesden dogrudan ya da dogrudan da uzaqlasir Bu heddinden artiq movsumi dovru ehate edir Yerin direkleri solstices etrafinda daimi gece ve ya gunduz baxdigindan Arielin direkleri yarim Uranli il 42 Earth il ucun gece ve ya gunduz qalici gorunur Gunes ise gunesin her terefindeki direklerden birine zenit yaxinlasir Voyager 2 kosmik gemisi texminen butun simal yarimkuresinin qaranliq oldugu 1986 cenub yaz gundonumu ile ust uste dusdu Uranin bir beraber veziyyeti ve onun ekvatorial duzeldiyi Yer uzunden kesdiyi her 42 ilden birinde Uran peyklerinin qarsiliqli oxlari mumkun olur 2007 2008 ci illerde bir sira bele hadiseler o cumleden Arielin Ambriel terefinden 19 cu avqust 2007 ci ilde oxunmasi bas vermisdir Hal hazirda Ariel diger Uran peykler ile her hansi bir orbital rezonansa celb edilmir lakin kecmisde Miranda ile 5 3 rezonansi ola bilerdi ki bu ayin isidilmesi ucun qismen mesuliyyete gele bilecekdi baxmayaraq ki Ambriel in Miranda ile kohne 1 3 rezonansina sebeb olan maksimal istilik texminen uc defe coxdur Ariel bir zamanlar Titan ile 4 1 rezonansda kilidlenmis ola bilerdi daha sonra qacdi Uranin az miqdarda zeiflik sebebi ile Yupiter ve ya Saturn ucun olanlardan cox Uran peyki ucun orta hereket rezonansindan qacmaq cox asandir Bu ehtimal 3 8 milyard il evvel qarsilasdiqlari bu rezonans Arielin orbital eksantrikliyini artirmis olardi bu da Uranusdan gelen vaxt deyisen guzest quvveleri sebebiyle gelget surtunmesine getirib cixardi Bu ayin icerisini 20 K qeder qeder istilesmeye sebeb olardi Istinadlarhttps dx doi org 10 1086 2F116211 ing NASA NASA FACTS ing NASA Lassell W 1851 On the interior satellites of Uranus Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 12 15 17 Bibcode 1851MNRAS 12 15L doi 10 1093 mnras 12 1 15 Lassell William December 1851 Letter from William Lassell Esq to the Editor Astronomical Journal 2 33 70 Bibcode 1851AJ 2 70L doi 10 1086 100198 Herschel William Sr 1 January 1798 On the Discovery of Four Additional Satellites of the Georgium Sidus The Retrograde Motion of Its Old Satellites Announced And the Cause of Their Disappearance at Certain Distances from the Planet Explained Philosophical Transactions of the Royal Society of London 88 47 79 Bibcode 1798RSPT 88 47H doi 10 1098 rstl 1798 0005 Struve O 1848 Note on the Satellites of Uranus Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 8 3 44 47 Bibcode 1848MNRAS 8 43 doi 10 1093 mnras 8 3 43 Holden E S 1874 On the inner satellites of Uranus Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 35 16 22 Bibcode 1874MNRAS 35 16H doi 10 1093 mnras 35 1 16 Lassell W 1874 Letter on Prof Holden s Paper on the inner satellites of Uranus Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 35 22 27 Bibcode 1874MNRAS 35 22L doi 10 1093 mnras 35 1 22 Lassell W 1852 Beobachtungen der Uranus Satelliten Astronomische Nachrichten in German 34 325 Harrington Phillip S 2011 Cosmic Challenge The Ultimate Observing List for Amateurs Cambridge University Press p 364 ISBN 978 0 521 89936 9 Kuiper G P 1949 The Fifth Satellite of Uranus Publications of the Astronomical Society of the Pacific 61 360 129 Bibcode 1949PASP 61 129K doi 10 1086 126146 Lassell William December 1851 Letter from William Lassell Esq to the Editor Astronomical Journal 2 33 70 Planetary Satellite Mean Orbital Parameters 2011 08 10 at the Wayback Machine Jet Propulsion Laboratory California Institute of Technology Smith B A Soderblom L A Beebe A Bliss D Boyce J M Brahic A Briggs G A Brown R H Collins S A 4 July 1986 Voyager 2 in the Uranian System Imaging Science Results Science 233 4759 43 64 Grundy W M Young L A Spencer J R Johnson R E Young E F Buie M W October 2006 Distributions of H2O and CO2 ices on Ariel Umbriel Titania and Oberon from IRTF SpeX observations Icarus 184 2 543 555