Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Areta Luiza Franklin (ing. Aretha Louise Franklin; 25 mart 1942[…], Memfis, Tennessi – 16 avqust 2018[…], Detroyt, Miçiqan) — , soul və gospel stilində ifa edən amerikan müğənnisi. Uğurlarının zirvəsinə 60-cı illərin ikinci yarısında və 70-ci illərin əvvəllərində çatmışdır.
| Areta Franklin | |
|---|---|
| ing. Aretha Louise Franklin | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 25 mart 1942[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 avqust 2018[…](76 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | mədəaltı vəzin xərçəngi |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Uşağı | 4 |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | müğənni, mahnı yazarı[d], səsyazma sənətçisi[d], pianoçu, bəstəkar |
| Fəaliyyət illəri | 1956–2017 |
| Janrlar | soul, fank[d], qospel, pop musiqisi[…], pop-rok, caz, |
| Musiqi alətləri | piano |
| Səs tembri | messo-soprano |
| Musiqi şirkətləri | Arista Records[d], Atlantic Records, Columbia Records, Warner Music Group[d] |
| Təhsili |
|
| Mükafatları |     |
 | |
| arethafranklin.net | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Son dərəcə güclü vokal imkanlarına görə onu çox vaxt soul janrının kraliçası (ing. The Queen Of Soul) və ya Ledi Soul (ing. Lady Soul) da adlandırırlar. 3 yanvar 1987-ci ildə o, adı "Rock and Roll Hall of Fame"- ə yazılan ilk qadın kimi tarixə düşmüşdür. 2008-ci ilin noyabrında isə Rolling Stone jurnalı onu tarixin ən böyük müğənnisi elan etmişdir. NASA NEOVISE missiyasının aşkarladığı 249516 Areta asteroidinə müğəninin adını verib.
İlk illəri
Areta Detroytda keşiş ailəsində anadan olmuşdur və bacıları ilə birgə kilsə xorunda oxumuşdur. Artıq 14 yaşında onun vokalının ilk səsyazmaları həyata keçirilmişdir. Detroytun "Motown Records" səsyazma şirkəti gənc istedadla maraqlanmış, lakin agenti Con Hemmondun səriştəsi sayəsində o, "Columbia Records" ilə müqavilə bağlamışdır.
1966-cı ilə qədər bu səsyazma şirkəti ilə işləmişdir ki, bu da müğənninin karyerasında əldən qaçırılmış mümkün fürsətlər dönəmi kimi yadda qalmışdır. Bu dövrün kommersiya cəhətdən uyğunlaşdırılmış bayağı musiqilərinin arasında əsl soul janrının notları gözdən itirdi, amma ümumilikdə müğənninin ilk plastinkaları son dərəcə qeyri-sabit keyfiyyəti ilə seçilirdi. Müğənninin talantını müəyyən bir cığıra yönəldə biləcək bir şəxsin yeri açıq aydın görünürdü.
Qızıl illəri
1966-cı ilin sonunda belə bir insan peyda oldu — bu prodüser Cerri Ueksler idi. O, səmimi, ehtiraslı soulun ayrı-ayrı notlarını müğənninin ifaçılıq tərzinə uyğunlaşdırmağa müvəffəq oldu. Bundan sonra müğənni "Atlantic Records"-a keçərək şirkətin əsas ulduzuna çevrildi. 1967-ci ilin başlanğıcından, 1968-ci ilin sonunadək, 18 həftə ərzində Aretanın musiqiləri pop-çartlarda böyük irəliləyiş əldə etdi: bu müddət ərzində onun 10 musiqisi, o cümlədən klassik soul janrının incilərindən olan "Chain of Fools" və "(You Make Me Feel Like) A Natural Woman" "Billboard Hot 100" hit-paradının ən yaxşı onluğuna daxil olur və böyük ehtirasla təkrarən ifa etdiyi Otis Reddinqin "Respect" mahnısı "Feminizm" hərəkatının himninə çevrilərək milli satış hit-paradlarına başçılıq edir. Elə həmin ildə Areta Franklin karyerasında ilk mükafatı olan "Qremmi mükafatı"na layiq görülür. Öz musiqilərində soul ilə gospel janrını birləşdirən müğənni, vətəndaşlıq hüquqları uğrunda mübarizələrdə öz gücünü dərk edərək "qaralar" Amerikasının simasına çevrilir. Onun yeni aranjirovka ilə müşayiət olunmuş kəskin və inamlı vokal imkanları klassik soulun etalonu kimi qəbul olunur. 1972-ci ildə müğənni sırf gospel janrından ibarət olan "Amazing Grace" albomunu yazır ki, bu da onun janrındakı plastinkalarından heç də az satılmır. Və baxmayaraq ki, Areta ilk növbədə məşhur vokalist kimi şöhrət qazanmışdır, çox az adama məlumdur ki, əksər səsyazmalarında klavişlərdə o özü ifa etmişdir. "Soul Kraliçası"-nın ən başlıca çətinliyi isə onun repertuarı ilə bağlı idi. Daimi müəlliflərin çatışmazlığı ucabtından, müğənni digər ifaçıların artıq məşhurlaşmış şlyaqerlərini yenidən işləyərək ifa etməyə məcbur olurdu. Belə ifaçılara misal olaraq, "" ("Spanish Harlem"), "" ("I Say a Little Prayer"), "Rolling Stones", "The Beatles", "", "" kimi məşhurları göstərmək olar.
Sonrakı illəri
Areta Franklinin çartlardakı son böyük uğur qazanan musiqisi Stivi Uanderin "Until You Come Back to Me" (1974) musiqisinə etdiyi cover olmuşdur. Bu səsyazma Franklinin həyatının superulduz çağlarını rəsmi olaraq bağlanmasıdır. Soul musiqisinin "Qızıl əsri" artıq keçmişdə qalmışdı və onun "kraliçası" bunu dərk etməyə bilməzdi. Müğənniyə daha bir zərbə isə atasına malikanəsində soyğunçular tərəfindən edilən hücum və bunun nəticəsində, yaralanaraq iflic olması oldu. Areta 1978-ci ildən 1984-cü ilə qədər məşhur aktyor Qlin Turman ilə evli olmuşdur. Ancaq, evliliyi boşanma ilə yekunlaşmışdır. Yaşı artdıqca müğənninin ifasındakı emosional coşğunluq azalmağa başlayır və ehtiraslı soul əvəzinə, o ənənəvi pop-şlyaqerlərin ifasına doğru istiqamətlənir. Əsasən isə Lüter Vandross kimi gənc ifaçılarla duetlər oxumağa başlayır. 1986-cı ildə "Corc Maykl" ilə oxuduğu duet UK Singles Charta başçılıq edir. Müğənninin 90-cı illərdə oxuduğu daha da uğurlu sinql olan "A Rose Is Still a Rose" (1998) isə The Fugees qrupunun solisti olan Lorin Hill ilə birgə yazılmışdır. "Kraliçanın" müxtəlif illərdə xaç qızlığı olan Vitni Hyuston, , , , Frenk Sinatra, Qloriya Estefan, və digər ifaçılarla oxuduğu duetlər 2007-ci ildə xüsusi disk şəklində ("Jewels in the Crown: All-Star Duets with the Queen") buraxılmışdır. Bundan 2 il əvvəl isə Areta Franklin "" ilə təltif olunmuşdur.
Areta Franklin 16 avqust 2018-ci ildə 76 yaşında Detroyt şəhərində mədəaltı vəzi xərçəngindən vəfat edib.
Diskoqrafiya
Studiya albomları
- 1956 — The Gospel Soul of Aretha Franklin
- 1961 — Aretha: With The Ray Bryant Combo
- 1962 — The Electrifying Aretha Franklin
- 1962 — The Tender, the Moving, the Swinging Aretha Franklin
- 1963 — Laughing on the Outside
- 1964 — Unforgettable - A Tribute to Dinah Washington
- 1964 — Runnin' Out of Fools
- 1965 — Yeah!!!
- 1965 — Once in a Lifetime
- 1966 — Soul Sister
- 1967 — Take It Like You Give It
- 1967 — I Never Loved a Man the Way I Love You
- 1967 — Aretha Arrives
- 1967 — Take A Look
- 1968 — Lady Soul
- 1968 — Aretha Now
- 1969 — Soul '69
- 1969 — Soft and Beautiful
- 1970 — This Girl's in Love with You
- 1970 — Spirit in the Dark
- 1972 — Young, Gifted & Black
- 1973 — Hey Now Hey (The Other Side of the Sky)
- 1974 — Let Me In Your Life
- 1974 — With Everything I Feel in Me
- 1975 — You
- 1976 — Sparkle
- 1977 — Sweet Passion
- 1978 — Almighty Fire
- 1979 — La Diva
- 1980 — Aretha (1980)
- 1980 — Aretha Sings the Blues
- 1981 — Love All the Hurt Away
- 1982 — Jump to It
- 1983 — Get It Right
- 1984 — Never Grow Old
- 1985 — Who's Zoomin' Who?
- 1986 — Aretha (1986)
- 1986 — Soul Survivor
- 1989 — Through the Storm
- 1991 — What You See Is What You Sweat
- 1998 — A Rose Is Still a Rose
- 2003 — So Damn Happy
- 2007 — Jewels in the Crown: All-Star Duets with the Queen
- 2008 — This Christmas
- 2011 — Aretha: A Woman Falling Out of Love
- 2014 — Aretha Franklin Sings the Great Diva Classics
Konsert albomları
- 1956 — Songs of Faith
- 1968 — Aretha in Paris
- 1971 — Aretha Live at Fillmore West
- 1972 — Amazing Grace
- 1987 — One Lord, One Faith, One Baptism
- 2005 — Don't Fight the Feeling: Live at Fillmore West
- 2007 — Oh Me Oh My: Aretha Live in Philly, 1972
Filmoqrafiya
- Black Rodeo (1972) (sənədli film)
- Blüz Qardaşları (1980)
- Listen Up: Quincy Jones (1990) (sənədli film)
- Blüz Qardaşları 2000 (1998)
- Tom Dowd & the Language of Music (2003) (sənədli film)
- The Zen of Bennett (2012) (sənədli film)
- Muscle Shoals (2013) (sənədli film)
İstinadlar
- Ritz D. Aretha Franklin // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Aretha Franklin // Internet Broadway Database (ing.). 2000.
- Aretha Franklin, music’s ‘Queen of Soul,’ dies at 76 (ing.). Washington Post, 2018.
- Aretha Franklin // filmportal.de. 2005.
- https://books.google.no/books?id=RsMDAAAAMBAJ&lpg=PA56&pg=PA56#v=onepage&q&f=false.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118967622 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Aretha Franklin, 'Queen of Soul', dies aged 76 (ing.). // BBC News Online BBC, 2018.
- http://www.939bobfm.com/Music/Album.aspx?id=17309.
- http://www.juno.co.uk/products/funk-soul-classics/423562-01/.
- http://www.karaoke-version.com/mp3-backingtrack/aretha-franklin/rock-steady.html.
- http://www.mtv.com/news/1679376/whitney-houston-clive-davis/.
- http://www.vh1.com/celebrity/2010-12-07/happy-holidays-from-aretha-franklin/.
- http://www.vh1.com/celebrity/2009-12-03/aretha-franklin-stars-in-the-gospel-grizzly/.
- http://www.lyricsfreak.com/a/aretha+franklin/i+wonder+where+are+you+tonight_20827765.html.
- http://www.broadwayworld.com/bwwmusic/article/Knew-You-Were-Waiting-The-Best-of-Aretha-Franklin-to-be-Released-131-20111219.
- Montreux Jazz Festival Database.
- Aretha Franklin, music’s ‘Queen of Soul,’ dies at 76 Arxivləşdirilib 2018-08-16 at Archive.today — Washington Post, 2018. İstifadə tarixi: 25 Aprel, 2019
- "NASA asteroidə müğənninin adını verdi". Axar.Az (az.). 17 avqust 2018. 2018-08-19 tarixində . İstifadə tarixi: 17 avqust 2018.
- Greatest Singers of All Time | Rolling Stone Music | Lists 2010-04-13 at the Wayback Machine. İstifadə tarixi: 25 Aprel, 2019
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Areta Luiza Franklin ing Aretha Louise Franklin 25 mart 1942 Memfis Tennessi 16 avqust 2018 Detroyt Miciqan R amp B soul ve gospel stilinde ifa eden amerikan mugennisi Ugurlarinin zirvesine 60 ci illerin ikinci yarisinda ve 70 ci illerin evvellerinde catmisdir Areta Franklining Aretha Louise FranklinUmumi melumatlarDogum tarixi 25 mart 1942 1942 03 25 Dogum yeri Memfis Selbi d Tennessi ABSVefat tarixi 16 avqust 2018 2018 08 16 76 yasinda Vefat yeri Detroyt Ueyn dairesi d Miciqan ABSVefat sebebi medealti vezin xercengiDefn yeri Vudloun qebiristanligi d Vetendasligi ABSUsagi 4Musiqici melumatlariFealiyyeti mugenni mahni yazari d sesyazma senetcisi d pianocu bestekarFealiyyet illeri 1956 2017Janrlar soul fank d qospel pop musiqisi pop rok caz R amp BMusiqi aletleri pianoSes tembri messo sopranoMusiqi sirketleri Arista Records d Atlantic Records Columbia Records Warner Music Group d Tehsili Culyard musiqi mektebi 1997 Simali Ali Mektebi d Mukafatlariarethafranklin net Vikianbarda elaqeli mediafayllar Son derece guclu vokal imkanlarina gore onu cox vaxt soul janrinin kralicasi ing The Queen Of Soul ve ya Ledi Soul ing Lady Soul da adlandirirlar 3 yanvar 1987 ci ilde o adi Rock and Roll Hall of Fame e yazilan ilk qadin kimi tarixe dusmusdur 2008 ci ilin noyabrinda ise Rolling Stone jurnali onu tarixin en boyuk mugennisi elan etmisdir NASA NEOVISE missiyasinin askarladigi 249516 Areta asteroidine mugeninin adini verib Ilk illeriAreta Detroytda kesis ailesinde anadan olmusdur ve bacilari ile birge kilse xorunda oxumusdur Artiq 14 yasinda onun vokalinin ilk sesyazmalari heyata kecirilmisdir Detroytun Motown Records sesyazma sirketi genc istedadla maraqlanmis lakin agenti Con Hemmondun seristesi sayesinde o Columbia Records ile muqavile baglamisdir 1966 ci ile qeder bu sesyazma sirketi ile islemisdir ki bu da mugenninin karyerasinda elden qacirilmis mumkun fursetler donemi kimi yadda qalmisdir Bu dovrun kommersiya cehetden uygunlasdirilmis bayagi musiqilerinin arasinda esl soul janrinin notlari gozden itirdi amma umumilikde mugenninin ilk plastinkalari son derece qeyri sabit keyfiyyeti ile secilirdi Mugenninin talantini mueyyen bir cigira yonelde bilecek bir sexsin yeri aciq aydin gorunurdu Qizil illeri1966 ci ilin sonunda bele bir insan peyda oldu bu produser Cerri Ueksler idi O semimi ehtirasli soulun ayri ayri notlarini mugenninin ifaciliq terzine uygunlasdirmaga muveffeq oldu Bundan sonra mugenni Atlantic Records a kecerek sirketin esas ulduzuna cevrildi 1967 ci ilin baslangicindan 1968 ci ilin sonunadek 18 hefte erzinde Aretanin musiqileri pop cartlarda boyuk irelileyis elde etdi bu muddet erzinde onun 10 musiqisi o cumleden klassik soul janrinin incilerinden olan Chain of Fools ve You Make Me Feel Like A Natural Woman Billboard Hot 100 hit paradinin en yaxsi onluguna daxil olur ve boyuk ehtirasla tekraren ifa etdiyi Otis Reddinqin Respect mahnisi Feminizm herekatinin himnine cevrilerek milli satis hit paradlarina basciliq edir Ele hemin ilde Areta Franklin karyerasinda ilk mukafati olan Qremmi mukafati na layiq gorulur Oz musiqilerinde soul ile gospel janrini birlesdiren mugenni vetendasliq huquqlari ugrunda mubarizelerde oz gucunu derk ederek qaralar Amerikasinin simasina cevrilir Onun yeni aranjirovka ile musayiet olunmus keskin ve inamli vokal imkanlari klassik soulun etalonu kimi qebul olunur 1972 ci ilde mugenni sirf gospel janrindan ibaret olan Amazing Grace albomunu yazir ki bu da onun R amp B janrindaki plastinkalarindan hec de az satilmir Ve baxmayaraq ki Areta ilk novbede meshur vokalist kimi sohret qazanmisdir cox az adama melumdur ki ekser sesyazmalarinda klavislerde o ozu ifa etmisdir Soul Kralicasi nin en baslica cetinliyi ise onun repertuari ile bagli idi Daimi muelliflerin catismazligi ucabtindan mugenni diger ifacilarin artiq meshurlasmis slyaqerlerini yeniden isleyerek ifa etmeye mecbur olurdu Bele ifacilara misal olaraq Spanish Harlem I Say a Little Prayer Rolling Stones The Beatles kimi meshurlari gostermek olar Sonraki illeriAreta Franklinin cartlardaki son boyuk ugur qazanan musiqisi Stivi Uanderin Until You Come Back to Me 1974 musiqisine etdiyi cover olmusdur Bu sesyazma Franklinin heyatinin superulduz caglarini resmi olaraq baglanmasidir Soul musiqisinin Qizil esri artiq kecmisde qalmisdi ve onun kralicasi bunu derk etmeye bilmezdi Mugenniye daha bir zerbe ise atasina malikanesinde soyguncular terefinden edilen hucum ve bunun neticesinde yaralanaraq iflic olmasi oldu Areta 1978 ci ilden 1984 cu ile qeder meshur aktyor Qlin Turman ile evli olmusdur Ancaq evliliyi bosanma ile yekunlasmisdir Yasi artdiqca mugenninin ifasindaki emosional cosgunluq azalmaga baslayir ve ehtirasli soul evezine o enenevi pop slyaqerlerin ifasina dogru istiqametlenir Esasen ise Luter Vandross kimi genc ifacilarla duetler oxumaga baslayir 1986 ci ilde Corc Maykl ile oxudugu duet UK Singles Charta basciliq edir Mugenninin 90 ci illerde oxudugu daha da ugurlu sinql olan A Rose Is Still a Rose 1998 ise The Fugees qrupunun solisti olan Lorin Hill ile birge yazilmisdir Kralicanin muxtelif illerde xac qizligi olan Vitni Hyuston Frenk Sinatra Qloriya Estefan ve diger ifacilarla oxudugu duetler 2007 ci ilde xususi disk seklinde Jewels in the Crown All Star Duets with the Queen buraxilmisdir Bundan 2 il evvel ise Areta Franklin ile teltif olunmusdur Areta Franklin 16 avqust 2018 ci ilde 76 yasinda Detroyt seherinde medealti vezi xercenginden vefat edib DiskoqrafiyaStudiya albomlari 1956 The Gospel Soul of Aretha Franklin 1961 Aretha With The Ray Bryant Combo 1962 The Electrifying Aretha Franklin 1962 The Tender the Moving the Swinging Aretha Franklin 1963 Laughing on the Outside 1964 Unforgettable A Tribute to Dinah Washington 1964 Runnin Out of Fools 1965 Yeah 1965 Once in a Lifetime 1966 Soul Sister 1967 Take It Like You Give It 1967 I Never Loved a Man the Way I Love You 1967 Aretha Arrives 1967 Take A Look 1968 Lady Soul 1968 Aretha Now 1969 Soul 69 1969 Soft and Beautiful 1970 This Girl s in Love with You 1970 Spirit in the Dark 1972 Young Gifted amp Black 1973 Hey Now Hey The Other Side of the Sky 1974 Let Me In Your Life 1974 With Everything I Feel in Me 1975 You 1976 Sparkle 1977 Sweet Passion 1978 Almighty Fire 1979 La Diva 1980 Aretha 1980 1980 Aretha Sings the Blues 1981 Love All the Hurt Away 1982 Jump to It 1983 Get It Right 1984 Never Grow Old 1985 Who s Zoomin Who 1986 Aretha 1986 1986 Soul Survivor 1989 Through the Storm 1991 What You See Is What You Sweat 1998 A Rose Is Still a Rose 2003 So Damn Happy 2007 Jewels in the Crown All Star Duets with the Queen 2008 This Christmas 2011 Aretha A Woman Falling Out of Love 2014 Aretha Franklin Sings the Great Diva Classics Konsert albomlari 1956 Songs of Faith 1968 Aretha in Paris 1971 Aretha Live at Fillmore West 1972 Amazing Grace 1987 One Lord One Faith One Baptism 2005 Don t Fight the Feeling Live at Fillmore West 2007 Oh Me Oh My Aretha Live in Philly 1972FilmoqrafiyaBlack Rodeo 1972 senedli film Bluz Qardaslari 1980 Listen Up Quincy Jones 1990 senedli film Bluz Qardaslari 2000 1998 Tom Dowd amp the Language of Music 2003 senedli film The Zen of Bennett 2012 senedli film Muscle Shoals 2013 senedli film IstinadlarRitz D Aretha Franklin Encyclopaedia Britannica ing Aretha Franklin Internet Broadway Database ing 2000 Aretha Franklin music s Queen of Soul dies at 76 ing Washington Post 2018 Aretha Franklin filmportal de 2005 https books google no books id RsMDAAAAMBAJ amp lpg PA56 amp pg PA56 v onepage amp q amp f false Deutsche Nationalbibliothek Record 118967622 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Aretha Franklin Queen of Soul dies aged 76 ing BBC News OnlineBBC 2018 http www 939bobfm com Music Album aspx id 17309 http www juno co uk products funk soul classics 423562 01 http www karaoke version com mp3 backingtrack aretha franklin rock steady html http www mtv com news 1679376 whitney houston clive davis http www vh1 com celebrity 2010 12 07 happy holidays from aretha franklin http www vh1 com celebrity 2009 12 03 aretha franklin stars in the gospel grizzly http www lyricsfreak com a aretha franklin i wonder where are you tonight 20827765 html http www broadwayworld com bwwmusic article Knew You Were Waiting The Best of Aretha Franklin to be Released 131 20111219 Montreux Jazz Festival Database Aretha Franklin music s Queen of Soul dies at 76 Arxivlesdirilib 2018 08 16 at Archive today Washington Post 2018 Istifade tarixi 25 Aprel 2019 NASA asteroide mugenninin adini verdi Axar Az az 17 avqust 2018 2018 08 19 tarixinde Istifade tarixi 17 avqust 2018 Greatest Singers of All Time Rolling Stone Music Lists 2010 04 13 at the Wayback Machine Istifade tarixi 25 Aprel 2019Xarici kecidler