Antepin mühasirəsi fr Les Quatres Sièges d Aïntab türk Antep Kuşatması 1920 1921 ci illərdə Türkiyənin istiqlaliyyət müh

Antepin mühasirəsi ( fr. Les Quatres Sièges d'Aïntab ;türk. Antep Kuşatması) — 1920–1921-ci illərdə, Türkiyənin İstiqlaliyyət müharibəsi əsnasında Qüvayi-milliyə ilə Antep şəhərini (indiki Qaziantep) işğal edən ilə Fransanın arasında baş tutmuş hərbi əməliyyat.

Antepin mühasirəsi

Antepin mühasirəyə alınmasından və 8 fevral 1921-ci ildə türklərin təslim olmasından sonra şəhərin türk hakimiyyət orqanları özlərini 2-ci diviziyaya komandanlıq edən general Moris de Lamote təqdim etməsi.

Tarix

1 aprel 1920 – 8 fevral 1921

Yeri

Antep, Hələb vilayəti, Osmanlı imperiyası

Nəticəsi

Fransanın qələbəsi

Münaqişə tərəfləri

Qüvayi-milliyə

Fransa

Komandan(lar)

Əli Qılınc

Əli Şəfiq Özdəmir
Mehmet Kənan Dalbaşar

Kerett
Qubo
Flay Sent-Mari
Abadi
Andrea
Andranik Ozanyan

Tərəflərin qüvvəsi

Ümumi qüvvə:
2,920 milis döyüşçü,
6 pulemyot,
3 artilleriya qurğusu

Ümumi qüvvə:
12,000 Fransa əsgəri,
1,500 erməni əsgəri,
4 tank, 11 artilleriya qurğusu, 1,400 hərbi heyvan, 6 təyyarə, 1 mobil xəstəxana

İtkilər

6,317 nəfər həlak olmuşdur (əsasən mülki şəxslər)
2,000-dən artıq əsir
1,400 silah
10 pulemyot

10 sentyabrda: Fransa ordusunun məlumatına görə, 1,600 fransız əsgəri, o cümlədən 4 yüksək rütbəli zabit həlak olmuşdur

Döyüşlər 1920-ci ilin aprelində fransız qüvvələrinin şəhəri atəşə tutması ilə başlamışdır. Bu, kamalçıların məğlubiyyəti və şəhərin 9 fevral 1921-ci ildə Fransa hərbi qüvvələrinə təslim olması ilə başa çatmışdır. .Bu qələbəyə baxmayaraq, fransızlar son nəticədə Ankara müqaviləsinə uyğun olaraq 20 oktyabr 1921-ci ildə şəhəri kamalçı qüvvələrin ixtiyarına buraxaraq geri çəkilməyə qərar vermişdilər. Müasir Qaziantepdə doğulmuş və Harvardın Yaxın Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin akademiki Ümid Qurdun sözlərinə görə, müqavimət hərəkatı təkcə şəhərə nəzarəti bərpa etmək deyil, həm də qənimətləri ermənilərdən qorumaq məqsədini daşıyırdı.

Qeydlər

2,070 silahlı və 850 silahsız döyüşçü (təqribən 2.920)
1920-ci ilin aprelində fransız qüvvələri 4,500 əsgərdən ibarət idi. 20 noyabr 1920-ci ildə Qubonun komandanlıq etdiyi 4-cü diviziyanın gəlişi ilə Fransanın mühasirə qüvvəsi 13 piyada batalyonu və 1,5 süvari alayına (təqribən 12,000 əsgər) çatmışdır. 18 dekabrda Qubo getdikdən sonra fransız qüvvələri 9 piyada batalyonu (bunlardan dördü 300-dən az döyüşçü ilə) və 2 süvari eskadronu (6,500 əsgər) qədər azalmışdır. Mühasirənin sonunda hələ də 6,000 Fransa əsgəri var idi.
29 oktyabr 1919-cu ildə üçüncü batalyon və Fransanın Erməni legionunun heyəti Antepdəki ingilis qarnizonunu azad etmək üçün təyin edilmiş tələsik yığılmış fransız qüvvələrinin əsas hissəsini təşkil edirdi. 13 noyabrda üçüncü batalyon (2 pulemyot taqımı istisna olmaqla) şəhəri tərk etmişdir. 30 aprel 1920-ci ildə Erməni legionunun sonuncu əsgərləri ərazini tərk etmişdir. Erməni legionu 1 sentyabr 1920-ci ildə ləğv edilmişdir.

İstinadlar

Sabahattin Selek, Millî Mücadele II: İstiklâl Harbi (Yeni Türk Devletinin kuruluşu), p. 19.
Proceedings of the annual meeting of the Western Society for French History, Volume 24, Western Society for French History, 1997, p. 206.
Article about the Siege of Aintab 6 aprel 2012 at the Wayback Machine haber7, Serkan Bilge, 25.12.2008
"Gaziantep şehitlerinin anısı Savaş Müzesi'nde yaşatılıyor 2020-07-03 at the Wayback Machine," , 14.08.2008 {{{2}}}
Kilis'in Antep Müdafaasındaki Yeri 2007-11-05 at the Wayback Machine, Atatürk Araştırma Merkezi (Atatürk Research Center): Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Number 31, Edition: 11, March 1995 {{{2}}}
. The Lions of Marash: Personal Experiences with American Near East Relief, 1919-1922. Albany: State University of New York Press, 1973, p. 222. ISBN .
Bir 'mecbur adam'ın romanı, Radikal, 08.01.2010 {{{2}}}
Şimşir, Bilâl, İngiliz Belgelerinde Atatürk, 1919–1938, Volume 3, Istanbul: Türk Tarih Kurumu Basımevi, p. 168.
Documents on British foreign policy, 1919-1939, London: H. M. Stationery Office, 1970, vol. 15, p. 155.
Abadie.
Gesar, A. "Agony of a City: The 314 Days of Aintab," Pts. 1–2, 30/2-3 (Summer-Autumn 1977): pp. 115–147, 265–281.
Ümit Kurt, The Armenians of Aintab, Harvard University Press, 2021, p. 27
Ümit Kurt, Destruction of Aintab Armenians and Emergence of the New Wealthy Class: Plunder of Armenian Wealth in Aintab (1890s-1920s), Ph.D. Dissertation, Clark University, Worcester, MA, Strassler Center of Holocaust and Genocide Studies, 19 April 2016, quoted in , "", The Independent, 15 October 2016

Əlavə ədəbiyyat

Shepard, Dr. Lorin, " Aintab'da Türklərlə Mübarizə ", Current History 14/4 (iyul 1921).

[5] 2,070 silahlı və 850 silahsız döyüşçü (təqribən 2.920)

[7] 1920-ci ilin aprelində fransız qüvvələri 4,500 əsgərdən ibarət idi. 20 noyabr 1920-ci ildə Qubonun komandanlıq etdiyi 4-cü diviziyanın gəlişi ilə Fransanın mühasirə qüvvəsi 13 piyada batalyonu və 1,5 süvari alayına (təqribən 12,000 əsgər) çatmışdır. 18 dekabrda Qubo getdikdən sonra fransız qüvvələri 9 piyada batalyonu (bunlardan dördü 300-dən az döyüşçü ilə) və 2 süvari eskadronu (6,500 əsgər) qədər azalmışdır. Mühasirənin sonunda hələ də 6,000 Fransa əsgəri var idi.

[9] 29 oktyabr 1919-cu ildə üçüncü batalyon və Fransanın Erməni legionunun heyəti Antepdəki ingilis qarnizonunu azad etmək üçün təyin edilmiş tələsik yığılmış fransız qüvvələrinin əsas hissəsini təşkil edirdi. 13 noyabrda üçüncü batalyon (2 pulemyot taqımı istisna olmaqla) şəhəri tərk etmişdir. 30 aprel 1920-ci ildə Erməni legionunun sonuncu əsgərləri ərazini tərk etmişdir. Erməni legionu 1 sentyabr 1920-ci ildə ləğv edilmişdir.

[1] Sabahattin Selek, Millî Mücadele II: İstiklâl Harbi (Yeni Türk Devletinin kuruluşu), p. 19.

[2] Proceedings of the annual meeting of the Western Society for French History, Volume 24, Western Society for French History, 1997, p. 206.

[haber-3] Article about the Siege of Aintab 6 aprel 2012 at the Wayback Machine haber7, Serkan Bilge, 25.12.2008

[yeni-4] "Gaziantep şehitlerinin anısı Savaş Müzesi'nde yaşatılıyor 2020-07-03 at the Wayback Machine," , 14.08.2008 {{{2}}}

[atam-6] Kilis'in Antep Müdafaasındaki Yeri 2007-11-05 at the Wayback Machine, Atatürk Araştırma Merkezi (Atatürk Research Center): Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Number 31, Edition: 11, March 1995 {{{2}}}

[8] . The Lions of Marash: Personal Experiences with American Near East Relief, 1919-1922. Albany: State University of New York Press, 1973, p. 222. ISBN .

[10] Bir 'mecbur adam'ın romanı, Radikal, 08.01.2010 {{{2}}}

[11] Şimşir, Bilâl, İngiliz Belgelerinde Atatürk, 1919–1938, Volume 3, Istanbul: Türk Tarih Kurumu Basımevi, p. 168.

[12] Documents on British foreign policy, 1919-1939, London: H. M. Stationery Office, 1970, vol. 15, p. 155.

[13] Abadie.

[14] Gesar, A. "Agony of a City: The 314 Days of Aintab," Pts. 1–2, 30/2-3 (Summer-Autumn 1977): pp. 115–147, 265–281.

[15] Ümit Kurt, The Armenians of Aintab, Harvard University Press, 2021, p. 27

[16] Ümit Kurt, Destruction of Aintab Armenians and Emergence of the New Wealthy Class: Plunder of Armenian Wealth in Aintab (1890s-1920s), Ph.D. Dissertation, Clark University, Worcester, MA, Strassler Center of Holocaust and Genocide Studies, 19 April 2016, quoted in , "", The Independent, 15 October 2016