Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anxel şəlaləsi — Venesuelanın cənubundakı yerləşən şəlalə. Yerli əhalinin dilində Kerepakupai meru və ya Churun meru adlanır. Cənubi Amerika materikində yerləşir.
| Anxel şəlaləsi | |
|---|---|
| Salto Ángel | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Hündürlüyü | 979 m |
| Eni | 107 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqında
Anxel dünyada ən hündür şəlalədir, ümumi hündürlüyü 979 metrdir. Digər bir çox sənədlərə əsasən isə 1054 metr sayılır. Suyun aşağı tökülməsi hündürlüyü, yəni hündürlükdən axım zamanı su arası kəsilmədən 807 metrlik yeri əhatə edir. Şəlalənin adı isə pilot Ceyms Anxelin şərəfinə qoyulmuşdur, 1935-ci ildə şəlalənin üzərindən uçuş zamanı buranı kəşf etmişdir.
Şəlalə Venesuelanın tropik meşələrində yerləşir və həmin ərazinin milli parkı sayılan "Canaima" nın səlahiyyətindədir. Şəlalənin coğrafi koordinatı – 5°58′03″ şimal, 62°32′08″ qərb hissə.
Şəlalə Çurun çayının Karao qolunun üzərində yerləşir. "Çurun" yerli insanların dilində Pemón adlanır və mənası "gurultu" kimi tərcümə edilir. Şəlalə həmçinin "Kerepakupai-merú" adlanır, bu adın mənası isə "ən dərin yerdə şəlalə" kimi dilimizə tərcümə edilir.
Tarixçə
Şəlalə XX əsrin əvvəllərində tədqiqatçı Ernesto Sançes La Krus tərəfindən tapılmışdır, lakin buranın adı Ceyms Anxeldən əvvəl belə çox tanınmır və hallanmırdı.
1930-cu illərdə Venesuelada "almaz həyəcanı" var idi. Yüzlərlə tədqiqatçı, həyəcan axtaran, müxtəlif kateqoriyaların insanları bura gəlir və nə isə tapmaq istəyirdilər. 1935-ci ildə Anxel də çox da baha olmayan təyyarə — "Flaminqo"nu alır və Auyan–Tepui massivinə doğru uçmağa başlayır. Çox vaxt dağların başı qarla əhatə olunur yaxud hava dumanlı görünürdü. Elə bu səbəblərə görə də Anxel həmin əraziyə açıq havada uçmağı qərarlaşdırır. Onun ilk gördüyü böyük tapıntı isə şaquli istiqamətdə olan su axını olur.
Şəlalədən axan suyun həcmi saniyədə 300 kub metr hesablanmışdır. Anxel qızıl axtarışını davam etdirmədi, çünki onun təyyarəsi qəzaya uğradı və möcüzə nəticəsində canını qurtarmağı bacardı. Anxel canını qurtardıqdan sonra ilk poçt müəssisəsinə özünü çatdıraraq Birləşmiş Ştatlara dünya coğrafiyasına verdiyi töhfə haqqında ilkin məlumat verdi və bütün dünya xəritələrində hazırda onun adı həkk olunmuşdur. Anxel öz həyatının son illərini Venesuelada keçirdi və Syudad-Bolivar ştatında 1956-cı ildə vəfat etdi. Anxelin öz vəsiyyətinə əsasən onun cəsədinin külləri şəlalədə dağıdıldı.
1949-cu ildə bura gedən amerikan və venesuelalı coğrafiyaçılar beş nəfərdən ibarət idi, onlar şəlaləyə çatmaq üçün çox böyük çətinliklər çəkdilər. Çünki şəlalənin yerləşdiyi selva meşə massivi liana və azğın bitkilərlə dolu idi. Yolun açılması üçün balta və müxtəlif ləvazimatlardan istifadə edildi. Son 36 km ərazini keçmək üçün isə ekspedisiya nümayəndələri 19 gün sərf etməli oldular.
Anxelin monoplanı "Flaminqo" isə su şəlalənin yuxarı hissəsindəki bataqlıq olan torpaqda dayandırıldı və orada 33 il müddətində qaldı. Həmin yerdə onu digər vertolyotların köməyi ilə dartıb, çıxarana qədər qalmışdır. Anxel və onun üç şəriki şəlaləyə düşməyi bacardılar və 11 gün ərzində sivilizasiyaya geri qayırdılar. Hazırkı dövrdə Anxelin təyyarəsi Marakae muzeyində saxlanılır və şəlalənin yuxarısında isə onun əsl oxşarı yaradılmışdır.
Anxel şəlaləsi Venesuelanın ən vəhşi cəngəlliklər olan yerində yaradılmışdır və bura gedib, çatmaq üçün yalnız hava nəqliyyatından istifadə etmək mümkündür. Şəlaləyə turlar komplekt halda verilir və özündə Karkasdan yaxud Kanaymunun Syudad-Bolivar ərazisindəki pilotları birləşdirir. Kanaymoda yerləşən bu qəsəbə özündə milli parka gəzintidə iştirak edən işçiləri birləşdirmişdir. Həmçinin tura suda gəzinti, yemək və yüklərin daşınması, şəlalə üçün lazımı olan avadanlıqlar da daxil edilir. Bundan əlavə, şəlalənin uçuş xəttindən də bilet alıb getmək mümkündür, lakin elə hallar ola bilər ki, səmadan şəlalə görülməsin. Quraqlıq dövründə xüsusən dekabrdan marta qədər olan müddətdə su olduqca az olur, lakin bəzən buludlu və dumanlı hava olan mövsümə də düşmək mümkündür. Bütünlükdə tur təxminən bir sutka vaxt tələb edir.
Yerləşməsi
Şəlalə 1935-ci ildən ziyarətçilər üçün açıq elan edilmişdir. Ümumiyyətlə, bu şəlalənin yerləşdiyi yer çox əlçatmaz yer hesab olunur və məhz buna görə də şəlalə olduqca gec aşkar edilmişdir. Anxel Cənubi Amerikanın Venesuela ərazisində dağlıq massiv sayılan Auyantepuy hissəsində (bu dağ İblis də adlandırılır) yerləşir. Məsaməli qum daşından ibarətdir və 2600 metr yüksəkliyə malikdir, həmçinin qayalıq divarlardan ibarətdir. Qayalıq divarları qalın selva tropik meşələri əhatə edir.
Çaves və Anxel
Çaves Anxel şəlaləsinin bundan sonra Çurum Meru adlanacağını bəyan edib. Venesuela prezidenti şəlalənin amerikalı təyyarəçi şərəfinə Anxel adlandırılmasından qəzəblənib.
Maraqlı faktlar
- Artur Konan Doyl özünün "İtirilmiş dünya" əsərində bu şəlalə haqqında yazmışdır.
- Latın Amerika ölkələrinin xəritələrində bu şəlalənin adı Salto Angel kimi yazılır. Bəziləri bu adı "mələyin tullanması" kimi mənalandırmağı sevir.
İstinadlar
- https://en.wikipedia.org/wiki/Angel_Falls.
- Dünyanın ən hündür şəlaləsinin adı dəyişildi [ölü keçid]
- . 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-21.
- . 2010-09-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-21.
Mənbə
- Anxel şəlaləsi
 | ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Anxel selalesi Venesuelanin cenubundaki yerlesen selale Yerli ehalinin dilinde Kerepakupai meru ve ya Churun meru adlanir Cenubi Amerika materikinde yerlesir Anxel selalesiSalto AngelUmumi melumatlarHundurluyu 979 mEni 107 mYerlesmesi5 58 12 sm e 62 32 10 q u Olke VenesuelaAnxel selalesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaAnxel dunyada en hundur selaledir umumi hundurluyu 979 metrdir Diger bir cox senedlere esasen ise 1054 metr sayilir Suyun asagi tokulmesi hundurluyu yeni hundurlukden axim zamani su arasi kesilmeden 807 metrlik yeri ehate edir Selalenin adi ise pilot Ceyms Anxelin serefine qoyulmusdur 1935 ci ilde selalenin uzerinden ucus zamani burani kesf etmisdir Selale Venesuelanin tropik meselerinde yerlesir ve hemin erazinin milli parki sayilan Canaima nin selahiyyetindedir Selalenin cografi koordinati 5 58 03 simal 62 32 08 qerb hisse Selale Curun cayinin Karao qolunun uzerinde yerlesir Curun yerli insanlarin dilinde Pemon adlanir ve menasi gurultu kimi tercume edilir Selale hemcinin Kerepakupai meru adlanir bu adin menasi ise en derin yerde selale kimi dilimize tercume edilir TarixceSelale XX esrin evvellerinde tedqiqatci Ernesto Sances La Krus terefinden tapilmisdir lakin buranin adi Ceyms Anxelden evvel bele cox taninmir ve hallanmirdi 1930 cu illerde Venesuelada almaz heyecani var idi Yuzlerle tedqiqatci heyecan axtaran muxtelif kateqoriyalarin insanlari bura gelir ve ne ise tapmaq isteyirdiler 1935 ci ilde Anxel de cox da baha olmayan teyyare Flaminqo nu alir ve Auyan Tepui massivine dogru ucmaga baslayir Cox vaxt daglarin basi qarla ehate olunur yaxud hava dumanli gorunurdu Ele bu sebeblere gore de Anxel hemin eraziye aciq havada ucmagi qerarlasdirir Onun ilk gorduyu boyuk tapinti ise saquli istiqametde olan su axini olur Selaleden axan suyun hecmi saniyede 300 kub metr hesablanmisdir Anxel qizil axtarisini davam etdirmedi cunki onun teyyaresi qezaya ugradi ve mocuze neticesinde canini qurtarmagi bacardi Anxel canini qurtardiqdan sonra ilk poct muessisesine ozunu catdiraraq Birlesmis Statlara dunya cografiyasina verdiyi tohfe haqqinda ilkin melumat verdi ve butun dunya xeritelerinde hazirda onun adi hekk olunmusdur Anxel oz heyatinin son illerini Venesuelada kecirdi ve Syudad Bolivar statinda 1956 ci ilde vefat etdi Anxelin oz vesiyyetine esasen onun cesedinin kulleri selalede dagidildi 1949 cu ilde bura geden amerikan ve venesuelali cografiyacilar bes neferden ibaret idi onlar selaleye catmaq ucun cox boyuk cetinlikler cekdiler Cunki selalenin yerlesdiyi selva mese massivi liana ve azgin bitkilerle dolu idi Yolun acilmasi ucun balta ve muxtelif levazimatlardan istifade edildi Son 36 km erazini kecmek ucun ise ekspedisiya numayendeleri 19 gun serf etmeli oldular Anxelin monoplani Flaminqo ise su selalenin yuxari hissesindeki bataqliq olan torpaqda dayandirildi ve orada 33 il muddetinde qaldi Hemin yerde onu diger vertolyotlarin komeyi ile dartib cixarana qeder qalmisdir Anxel ve onun uc seriki selaleye dusmeyi bacardilar ve 11 gun erzinde sivilizasiyaya geri qayirdilar Hazirki dovrde Anxelin teyyaresi Marakae muzeyinde saxlanilir ve selalenin yuxarisinda ise onun esl oxsari yaradilmisdir Anxel selalesi Venesuelanin en vehsi cengellikler olan yerinde yaradilmisdir ve bura gedib catmaq ucun yalniz hava neqliyyatindan istifade etmek mumkundur Selaleye turlar komplekt halda verilir ve ozunde Karkasdan yaxud Kanaymunun Syudad Bolivar erazisindeki pilotlari birlesdirir Kanaymoda yerlesen bu qesebe ozunde milli parka gezintide istirak eden iscileri birlesdirmisdir Hemcinin tura suda gezinti yemek ve yuklerin dasinmasi selale ucun lazimi olan avadanliqlar da daxil edilir Bundan elave selalenin ucus xettinden de bilet alib getmek mumkundur lakin ele hallar ola biler ki semadan selale gorulmesin Quraqliq dovrunde xususen dekabrdan marta qeder olan muddetde su olduqca az olur lakin bezen buludlu ve dumanli hava olan movsume de dusmek mumkundur Butunlukde tur texminen bir sutka vaxt teleb edir YerlesmesiSelale 1935 ci ilden ziyaretciler ucun aciq elan edilmisdir Umumiyyetle bu selalenin yerlesdiyi yer cox elcatmaz yer hesab olunur ve mehz buna gore de selale olduqca gec askar edilmisdir Anxel Cenubi Amerikanin Venesuela erazisinde dagliq massiv sayilan Auyantepuy hissesinde bu dag Iblis de adlandirilir yerlesir Mesameli qum dasindan ibaretdir ve 2600 metr yuksekliye malikdir hemcinin qayaliq divarlardan ibaretdir Qayaliq divarlari qalin selva tropik meseleri ehate edir Caves ve AnxelCaves Anxel selalesinin bundan sonra Curum Meru adlanacagini beyan edib Venesuela prezidenti selalenin amerikali teyyareci serefine Anxel adlandirilmasindan qezeblenib Maraqli faktlarArtur Konan Doyl ozunun Itirilmis dunya eserinde bu selale haqqinda yazmisdir Latin Amerika olkelerinin xeritelerinde bu selalenin adi Salto Angel kimi yazilir Bezileri bu adi meleyin tullanmasi kimi menalandirmagi sevir Istinadlarhttps en wikipedia org wiki Angel Falls Dunyanin en hundur selalesinin adi deyisildi olu kecid 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 12 21 2010 09 17 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 12 21 MenbeAnxel selalesiVikianbarda Anxel selalesi ile elaqeli mediafayllar var Cografiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin