Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Alışdırma şamları — Yanma şamları hava ilə yanacağın qarışığının alışdırılması üçün istifadə olunur. Şamların qığılcım, qızma, yarım keçiriçi, katalik və s. növləri var.
Benzin ilə işləyən mühəriklərdə qığılcım şamlardan istifadə edilir. Yanma kamerasında hava ilə yanacağın qarışmasına minlərlə vəya on minlərlə voltun qığılcımı nəticəsində alışma baş verir. Şamlar hər silindirdə idarə etmə blokundan vəya "traplordan" gələn informasiya əsasında qığılcım verir. Bunlar mühərrikin t/o vəziyətinə uyğun hesablanılıb qoyulur. Raket mühərriklərində şamlar yalnız işə salma zamanı istifadə edilir və ikinci dəfə istifadə edilməsi mümkün olmur, amma avtomobil mühərriklərində yanacaqdan asılı olaraq şamlar bir neçə min km istifadə edilə bilir.
Dizel mühərriklərində yanma şamları sadəcə mühərrik işə salan zaman ilk növbədə qızır və yanmanı verir. Bundan sonra növbəti partlayış üçün sönür və alışma özü özündən daxili baş verir. Yəni, əsas iş prinsipi ilk startı verməkdir. İlk şam Robert Boş tərəfindən 1902-ci ildə yaradıldı. İlk şamlar çox yüksək gərginlik əsasında işləyirdi. Bunlar ilk dəfə daxili yanma mühəriklərində istifadə olundu. İlk mühərrik Karl benzin idi. Orada yoxlanıldıqdan sonra artıq ümumi mühərriklərdə istifadə edilməyə başladı. Hal-hazırdada müasir şamlar elə 1902-ci ildəki şamların işləmə prinsipi ilə işləyirlər. Şamlar Dəmir metalından, daxili naqildən və izolyatordan ibarətdir. Şamların üzərində keramikadan korpus qoyulur. Bunun əsas funksiyasi 450–1000 dərəcəyə kimi dözümlülüyünü qoruyur. Həmçinin 60 min V-ə qədər cərəyan keçirə bilir.
Şamların üzün müddətli işləməsi üçün keyfiyyətli yanacaqdan istifadə edilməlidir. Şamların yanması üçün uclarında nazik Platin, İridium vəya başqa əlvan metallardan istfiadə edilir. Adətən onlar yeyildicə şamların qığılcım vurması zəifləyir. Burada xüsusi diqqət yetirmək lazımdır ki, onların zəifləməsi yanmanın zəif baş verməsinə gətirəcək, bu zaman da mühərrikdə yanma tam baş verməyəcək. Şamların ömürləri stabil olaraq 100 min nəzərdə tutulur, amma keyfiyyətsiz yanacaqdan istifadə edilməklə bunlar 2 dəfə az xidmət göstərir. Bundan əlavə, şamlara yüksək gərginlik verən "babin"-lər də öz növbəsində zamanla zəifləyir. Babinlərin daxilində cərəyanı güCləndirən "katuşka"-lar olur. Zamanla bunlar cərəyanı kifayət qədər güclü vermirlər, bu da öz növbəsində şamlara təsir edir. Vizual olaraq cərəyan verməyində problem olmayacaq, amma endoskopla baxdıqda artıq cərəyan gərginliyinin istehsalçı tərəfindən verilən limiti vermədiyi məlum olur. Hər 50 mindən bir şamları dəyişdikdə,"babin"-ləri də dəyişmək məsləhətdir.
Şamların sıradan çıxmasının əlamətlərindən biri də, yanma kamerasında olan kompressiyanı keramikadan buraxmasıdır. Burada kompressiya itkisi olacaq.
Şamların vəziyətinə görə mühərrkyin işləməsini də təyin etmək mümkün olur.
1. Açıq şabalıdı rəngdə olan çamlar və üzərində yağ ləkəsi yoxdursa bu mühərrikin əla işlədiyini göstərir. Burada hər şey qaydasındadır.
2. Əgər şamların mərkəzi qığılcım hissəsi qara rəngdədirisə (naqar), bu zaman mühərrikdə varlı yanmanın getdiyini bildirir.
3. Əgər şamlar ağ rəngdədisə burada kasıb yanma gedir, və yanacaq ya çatışmır vəya yanma düzgün getmir. Buda avtomobili "qovsanız" qaynatmağa gətirib çıxardacaq.
4. Şamlar qırmızı rəngdə başlığı olursa, daha doğrusu qırmızı kərpic kimi bu yanacağın tərkibində çoxlu sayda əlavə maddələrin olduğunu göstərir. Bu da tez bir zamanda şamların sıradan çıxmasına və kompressiyanın buraxmasına gətirir.
5. Şamların zərində nəmişlik və yağ əlamətləri varsa, burada mühərrikin yağ yeməsini göstərir və həmçinin də belə mühərriklər uzun müddət qaldıqda və ilk start verdikdə mühərrik düzgün işləməyəcək (priboy). Bunlar da tez bir zamanda şamları sıradan çıxardacaq.
6. Əgər şamlar üzərində yağ varsa və şam tamamilə yağ içindədirsə, bu həmin silindirdə yanmanın olmaması və həmin silindirin problemli olmasını göstərir.
7. Şamın qığılcım verən hissəsi (kəlləsi, başı) yoxdusa bu şam artıq yararsızdır. Bunun səbəbi uzun müddət detonasiya ilə işləyən mühərriklərdə və ya oktan ədədi aşağı olan yanacaq ilə çalışan mühərriklərdə rast gəlinir.
8. Əgər çamın üzərində ağ pas kimi ləkələr varsa bu artıq mühərrikin külli miqdarda yağ yeməsini göstərir.
İstinadlar
- The Bosch book of the Motor Car, Its evolution and engineering development, St. Martin's Press, copyright 1975, Library of Congress # 75–39516, pp 206–207.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Alisdirma samlari Yanma samlari hava ile yanacagin qarisiginin alisdirilmasi ucun istifade olunur Samlarin qigilcim qizma yarim kecirici katalik ve s novleri var Benzin ile isleyen muheriklerde qigilcim samlardan istifade edilir Yanma kamerasinda hava ile yanacagin qarismasina minlerle veya on minlerle voltun qigilcimi neticesinde alisma bas verir Samlar her silindirde idare etme blokundan veya traplordan gelen informasiya esasinda qigilcim verir Bunlar muherrikin t o veziyetine uygun hesablanilib qoyulur Raket muherriklerinde samlar yalniz ise salma zamani istifade edilir ve ikinci defe istifade edilmesi mumkun olmur amma avtomobil muherriklerinde yanacaqdan asili olaraq samlar bir nece min km istifade edile bilir Dizel muherriklerinde yanma samlari sadece muherrik ise salan zaman ilk novbede qizir ve yanmani verir Bundan sonra novbeti partlayis ucun sonur ve alisma ozu ozunden daxili bas verir Yeni esas is prinsipi ilk starti vermekdir Ilk sam Robert Bos terefinden 1902 ci ilde yaradildi Ilk samlar cox yuksek gerginlik esasinda isleyirdi Bunlar ilk defe daxili yanma muheriklerinde istifade olundu Ilk muherrik Karl benzin idi Orada yoxlanildiqdan sonra artiq umumi muherriklerde istifade edilmeye basladi Hal hazirdada muasir samlar ele 1902 ci ildeki samlarin isleme prinsipi ile isleyirler Samlar Demir metalindan daxili naqilden ve izolyatordan ibaretdir Samlarin uzerinde keramikadan korpus qoyulur Bunun esas funksiyasi 450 1000 dereceye kimi dozumluluyunu qoruyur Hemcinin 60 min V e qeder cereyan kecire bilir Samlarin uzun muddetli islemesi ucun keyfiyyetli yanacaqdan istifade edilmelidir Samlarin yanmasi ucun uclarinda nazik Platin Iridium veya basqa elvan metallardan istfiade edilir Adeten onlar yeyildice samlarin qigilcim vurmasi zeifleyir Burada xususi diqqet yetirmek lazimdir ki onlarin zeiflemesi yanmanin zeif bas vermesine getirecek bu zaman da muherrikde yanma tam bas vermeyecek Samlarin omurleri stabil olaraq 100 min nezerde tutulur amma keyfiyyetsiz yanacaqdan istifade edilmekle bunlar 2 defe az xidmet gosterir Bundan elave samlara yuksek gerginlik veren babin ler de oz novbesinde zamanla zeifleyir Babinlerin daxilinde cereyani guClendiren katuska lar olur Zamanla bunlar cereyani kifayet qeder guclu vermirler bu da oz novbesinde samlara tesir edir Vizual olaraq cereyan vermeyinde problem olmayacaq amma endoskopla baxdiqda artiq cereyan gerginliyinin istehsalci terefinden verilen limiti vermediyi melum olur Her 50 minden bir samlari deyisdikde babin leri de deyismek meslehetdir Samlarin siradan cixmasinin elametlerinden biri de yanma kamerasinda olan kompressiyani keramikadan buraxmasidir Burada kompressiya itkisi olacaq Samlarin veziyetine gore muherrkyin islemesini de teyin etmek mumkun olur 1 Aciq sabalidi rengde olan camlar ve uzerinde yag lekesi yoxdursa bu muherrikin ela islediyini gosterir Burada her sey qaydasindadir 2 Eger samlarin merkezi qigilcim hissesi qara rengdedirise naqar bu zaman muherrikde varli yanmanin getdiyini bildirir 3 Eger samlar ag rengdedise burada kasib yanma gedir ve yanacaq ya catismir veya yanma duzgun getmir Buda avtomobili qovsaniz qaynatmaga getirib cixardacaq 4 Samlar qirmizi rengde basligi olursa daha dogrusu qirmizi kerpic kimi bu yanacagin terkibinde coxlu sayda elave maddelerin oldugunu gosterir Bu da tez bir zamanda samlarin siradan cixmasina ve kompressiyanin buraxmasina getirir 5 Samlarin zerinde nemislik ve yag elametleri varsa burada muherrikin yag yemesini gosterir ve hemcinin de bele muherrikler uzun muddet qaldiqda ve ilk start verdikde muherrik duzgun islemeyecek priboy Bunlar da tez bir zamanda samlari siradan cixardacaq 6 Eger samlar uzerinde yag varsa ve sam tamamile yag icindedirse bu hemin silindirde yanmanin olmamasi ve hemin silindirin problemli olmasini gosterir 7 Samin qigilcim veren hissesi kellesi basi yoxdusa bu sam artiq yararsizdir Bunun sebebi uzun muddet detonasiya ile isleyen muherriklerde ve ya oktan ededi asagi olan yanacaq ile calisan muherriklerde rast gelinir 8 Eger camin uzerinde ag pas kimi lekeler varsa bu artiq muherrikin kulli miqdarda yag yemesini gosterir IstinadlarThe Bosch book of the Motor Car Its evolution and engineering development St Martin s Press copyright 1975 Library of Congress 75 39516 pp 206 207