Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Alkoqolizm — spirtli içkilərin istifadəsi nəticəsində yaranmış və xroniki intoksikasiya doğuran, spirtli içkilərdən psixi və (və ya) fiziki asılılıqla, habelə digər mənfi tibbi–sosial nəticələrlə ifadə olunan xəstəlikdir.
| Alkoqolizm | |
|---|---|
 "King Alcohol and his Prime Minister" c. 1820 | |
| XBT-10 | F.2 |
| XBT-9 | |
| OMIM | 103780 |
| DiseasesDB | alcoholism |
| MedlinePlus | 000944 |
| eMedicine | /285913 |
| MeSH | D000437 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı alkoqol asılılığı diaqnozunun təyin olunmasının 6 meyarını müəyyənləşdirilib. Əsas və ilk meyar insanın içki qəbuluna nəzarət edə bilməməsidir. İkinci meyara görə, insan içki qəbul etmək istəyi hiss edir. Bu istək özünü həm açıq şəkildə büruzə verə, həm də gərginliyin aradan qaldırılması, istirahət bəhanəsi altında gizlənə bilər. Bu istək nəticəsində insan öz ailəsini, qanunları və sosial davranış normalarını unudur. Üçüncü əlamət isə orqanizmin spirtli içkiyə asanlıqla "dözməsi"dir. Əgər insan üç şüşə araq içsə və sərxoş olmaması ilə öyünürsə, bu, təhlükəli sindromdur. Məsələ burasındadır ki, orqanizm son gücünə qədər qana daxil olan etil spirtini emal etməyə çalışır, amma gec və ya tez son mərhələ çatır və mexanizm pozulur. Nəticədə alkoqol əqli zəifliyə səbəb olur. Yəni, insan sizinlə salamlaşa və bir neçə saniyə sonra bunu unuda bilər.
Dördüncü simptom abstinent sindromdur. Bu, insanın içki qəbulundan bir gün sonra özünü yorğun, əzilmiş, hiss etməsi, əllərinin əsməsidir. Belə adamlar səhər tezdən içki qəbul etməsələr belə, yenidən içmək üçün səbirsizliklə iş gününün sonunu gözləyirlər, amma içki qəbul edəndən sonra özünü pis hiss edənlər də iki qrupa bölünür və alkoqoldan zəhərlənənləri içkin düşkünləri sırasına aid etmək olmaz. Sadəcə olaraq, onlar zəhərləndiklərinə görə səhəri gün özlərini pis hiss edirlər və vəziyyətlərinin düzəlməsi üçün yenidən içki qəbul etmək istəyi hiss etmirlər. Alkoqoliklər isə yenidən içmək zərurəti hiss edirlər, lakin alkoqoldan zəhərlənmə də içki istehlakı mədəniyyəti ilə birbaşa bağlıdır. Əgər bir adam iki şüşə araq içərsə, 400 millilitr etil spirti qəbul etmiş olur. Bu, 70 kiloqramlıq bir insan üçün ölümcül dozadır. Adi insan bu doza ilə reanimasiyaya düşür. Alkoqoliklərdə isə bu baş vermir. Ona görə də içki qəbul edənlər üçün alkoqolizm və qəhrəmanlıq sinonim təşkil edir. Beşinci əlamət müxtəlif xəstəliklərdir. Yəni, insan laborator təhlilləri mənfi nəticələnir və ya içki nəticəsində ailəsi dağılır. O isə içkidən ayrıla bilmir və alkoqol qəbul edilməsini dayandıra bilmir. Sonuncu meyar isə alkoqolun insanın həyatında əsas rolu oynamasıdır. Başqa sözlə, bu meyara görə, insanın məişəti və şəxsi həyatı içki ətrafında qurulur. Alqokolla bağlı olmayan digər maraqlar isə sonrakı yerlərə keçir.
Alkoqol tərkibində etil spirti olan, və içildiyi zaman insana müvəqqəti kef və sərxoşluq verən, eyni zamanda vücuda zərərli təsir edən, bir çoxlarında vərdişə çevrilən içkilərdəndir. İçkisiz dura bilməyənlərə bədən və ruhi-mənəvi sağlamlığını, ailə, sosial, və iş həyatını pozacaq dərəcədə içki qəbul edənlərə alkoqolik deyilir. Alkoqolizm, spirtli içkiləri müntəzəm qəbul etmək nəticəsində yaranan və içkiyə aludə etdirən bir xəstəlikdir. Bu xəstəlik fiziki və psixi pozğunluqlar törətməklə şəxsin nüfuzuna mənfi təsir göstərir. Alkoqol əsasən beyin hüceyrələri üçün zəhərlidir. Sərxoş adam ilk anlar şənlik edir, keyfi durulur və s. amma içkinin təsiri artdıqca, bütün bunlar əsəbilik, ədəbsizlik, hövsələsizlik, və kobudluqla əvəzlənə bilər. Alkoqolizm qan-damar sistemində distrofik dəyişikliklərə, xəstəliyinin vüsət almasına, qara ciyərin serozuna, böyrəklərin funksiyasının pozulmasına, eləcə də dərin psixi və somatik pozğunluqlara səbəb olur. Bu xəstəlik ağıl zəifliyi, alkoqol epilepsiyası, bəzən isə alkoqol psixozları ilə nəticələnir. Xəstə olan şəxs vahimələnir, yuxusu pozulur, müşahidə olunur. Spirtli içki düşkünləri arasında tez-tez bədbəxt hadisələr, baş verir, onların əmək qabiliyyəti zəifləyir. Alkoqolizm daha çox qadın psixikasına mənfi təsir göstərir. Hamiləlik dövründə spirtli içkilərin qəbulu xüsusilə yolverilməzdir. Belə ki, bu zaman qəbul olunan alkoqol nəinki ananın orqanizminə, eləcə də gələcək körpənin sağlamlığına çox mənfi təsir edir. Alkoqol düşkünü olan qadınlarda fiziki və əqli cəhətdən şikəst uşaqların doğulmasına daha tez-tez təsadüf edilir. İçkiyə başlamanın bir neçə səbəbi ola bilər. Bioloji səbəblər — atanın evliliyinin ilk günündən və ananın hamiləlik dövründə içki qəbul etməsi nəticəsində və sinir sisteminin pozulması ilə uşaqlar bəzən anadangəlmə alkoqolik olur. Ətrafla bağlı səbəblər — davamlı içki içilən, bir mühitdə yaşayan gənclər ya çevrədən ya da valideynlərdən təsirlənərək içkiyə aludə olur. Psixoloji səbəblər — cəmiyyətin adət və ənənələrini heç sayan ailələrin uşaqlarına örnək ola bilməmələri də əsas səbəblərdən biridir. Dünya Səhiyyə Təşkilatının 30 ölkə arasında apardığı araşdırmaya görə içkiyə aludəçilik cinayətlərin 85%-na, yol qəzasının 61%-na, namusa təcavüzün 80%- na zor tətbiqinin 50%-na, yanğınların 16%-na səbəb olur. Eyni araşdırma alkoqol mübtəlası olanların olmayanlara nisbətən 16 dəfə artıq hər şeyini bərbad etdiyini, 30 dəfə artıq zəhərləndiyini, 58 dəfə artıq intihar etdiyini aşkar etmişdir. Ruhi xəstələrin 40–50%-nı, həbs edilənlərin 50%-ni alkoqoliklər təşkil edir. İçki içilən ailələr yeni nəsillərə böyük zərər verir. Dünya Səhiyyə Təşkilatının hesablamalarına görə içki qəbul edilən qadının dünyaya gətirdiyi uşağın çəkisinin normaldan aşağı olması 98%, dodaq və barmaqlarda anormallıq 95%, ruhi problemlər 89%, aqressiv əlamətlər 72%, hormonik cinsi pozğunluq 46%, hissiyat pozğunluğu 41%, otropedik xəsarət 33%, dəri və dırnaq xəsarəti 30%, ürək zəifliyi 29%, görmə zəifliyi 25% təşkil edir. İçkinin ürək və damar xəstəliklərinə yaxşı təsir etməsi fikrinin tərəfdarlarına cavab olaraq, Amerikanın Baltimor əyalətindəki Con Hopkins Universitetində işləyən doktor Cinqzhonq Dinq və heyəti 1909 nəfər üzərində təcrübələr aparmış və ayrı-ayrı vaxtlarda onların beyin MR-larını çəkərək, içkini az da olsa qəbul edənlərin beyinlərində getdikcə kiçilmə əmələ gəldiyini sübut etmişlər.
Müalicəsi
İçki içməyə aludə olan fərdlərin, içkidən əvvəlki sağlamlığını bacarıqlarını əldə etməsi, içki üzərindən toplumda itirdiyi rolunu və nüfuzunu qaytarması üçün hər cür müalicə üsullarından istifadə olunmaqdadır. Müalicədə məqsəd, içkinin tam buraxılmasıdır. Müalicənin istənilən nəticəni verməsi üçün xəstə bunu istəməli, müalicə başlayandan etibarən içki içməməlidir. Antebus müalicəsi xəstəyə antebus, və ya bəzi dərmanlar verilməklə onda keçici böhran əmələ gəlməsinə, təzyiqin düşməsinə, tərləmələrə, istiliyin artmasına, bədəninin bəzi hissələrinin qızarmasına və ürək döyüntüsünün güclənməsinə səbəb olunur. Bu zaman klinik ölüm halı sınaqdan çıxarılır. İçki qəbul etmə istəyi keçənə qədər bu proses davam etdirilə bilər. Nifrət hissi oyatma- xəstəyə bəzi dərmanlar verilməklə, ürək bulanmasına, içki verilməklə qusmasına və alkoqola qarşı nifrət hissinin oyandırılmasına çalışılır. Psixoloji müalicədə alkoqolik içkinin zərərləri ilə bağlı məlumatlandırılır. Alkoqolizmlə bütün cəmiyyət mübarizə aparmalı, sağlam həyat tərzini qorumaq lazımdır.
Mənbə
- Kimlərə "alkoqolik" demək olar? 2014-04-09 at the Wayback Machine
- Alkoqolizm [ölü keçid]
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Alkoqolizm spirtli ickilerin istifadesi neticesinde yaranmis ve xroniki intoksikasiya doguran spirtli ickilerden psixi ve ve ya fiziki asililiqla habele diger menfi tibbi sosial neticelerle ifade olunan xestelikdir Alkoqolizm King Alcohol and his Prime Minister c 1820XBT 10 F10 2XBT 9 303OMIM 103780DiseasesDB alcoholismMedlinePlus 000944eMedicine 285913 MeSH D000437 Vikianbarda elaqeli mediafayllarWilliam Hogarth Gin LaneUmumi melumatUmumdunya Sehiyye Teskilati alkoqol asililigi diaqnozunun teyin olunmasinin 6 meyarini mueyyenlesdirilib Esas ve ilk meyar insanin icki qebuluna nezaret ede bilmemesidir Ikinci meyara gore insan icki qebul etmek isteyi hiss edir Bu istek ozunu hem aciq sekilde buruze vere hem de gerginliyin aradan qaldirilmasi istirahet behanesi altinda gizlene biler Bu istek neticesinde insan oz ailesini qanunlari ve sosial davranis normalarini unudur Ucuncu elamet ise orqanizmin spirtli ickiye asanliqla dozmesi dir Eger insan uc suse araq icse ve serxos olmamasi ile oyunurse bu tehlukeli sindromdur Mesele burasindadir ki orqanizm son gucune qeder qana daxil olan etil spirtini emal etmeye calisir amma gec ve ya tez son merhele catir ve mexanizm pozulur Neticede alkoqol eqli zeifliye sebeb olur Yeni insan sizinle salamlasa ve bir nece saniye sonra bunu unuda biler Dorduncu simptom abstinent sindromdur Bu insanin icki qebulundan bir gun sonra ozunu yorgun ezilmis hiss etmesi ellerinin esmesidir Bele adamlar seher tezden icki qebul etmeseler bele yeniden icmek ucun sebirsizlikle is gununun sonunu gozleyirler amma icki qebul edenden sonra ozunu pis hiss edenler de iki qrupa bolunur ve alkoqoldan zeherlenenleri ickin duskunleri sirasina aid etmek olmaz Sadece olaraq onlar zeherlendiklerine gore seheri gun ozlerini pis hiss edirler ve veziyyetlerinin duzelmesi ucun yeniden icki qebul etmek isteyi hiss etmirler Alkoqolikler ise yeniden icmek zerureti hiss edirler lakin alkoqoldan zeherlenme de icki istehlaki medeniyyeti ile birbasa baglidir Eger bir adam iki suse araq icerse 400 millilitr etil spirti qebul etmis olur Bu 70 kiloqramliq bir insan ucun olumcul dozadir Adi insan bu doza ile reanimasiyaya dusur Alkoqoliklerde ise bu bas vermir Ona gore de icki qebul edenler ucun alkoqolizm ve qehremanliq sinonim teskil edir Besinci elamet muxtelif xesteliklerdir Yeni insan laborator tehlilleri menfi neticelenir ve ya icki neticesinde ailesi dagilir O ise ickiden ayrila bilmir ve alkoqol qebul edilmesini dayandira bilmir Sonuncu meyar ise alkoqolun insanin heyatinda esas rolu oynamasidir Basqa sozle bu meyara gore insanin meiseti ve sexsi heyati icki etrafinda qurulur Alqokolla bagli olmayan diger maraqlar ise sonraki yerlere kecir Alkoqol terkibinde etil spirti olan ve icildiyi zaman insana muveqqeti kef ve serxosluq veren eyni zamanda vucuda zererli tesir eden bir coxlarinda verdise cevrilen ickilerdendir Ickisiz dura bilmeyenlere beden ve ruhi menevi saglamligini aile sosial ve is heyatini pozacaq derecede icki qebul edenlere alkoqolik deyilir Alkoqolizm spirtli ickileri muntezem qebul etmek neticesinde yaranan ve ickiye alude etdiren bir xestelikdir Bu xestelik fiziki ve psixi pozgunluqlar toretmekle sexsin nufuzuna menfi tesir gosterir Alkoqol esasen beyin huceyreleri ucun zeherlidir Serxos adam ilk anlar senlik edir keyfi durulur ve s amma ickinin tesiri artdiqca butun bunlar esebilik edebsizlik hovselesizlik ve kobudluqla evezlene biler Alkoqolizm qan damar sisteminde distrofik deyisikliklere xesteliyinin vuset almasina qara ciyerin serozuna boyreklerin funksiyasinin pozulmasina elece de derin psixi ve somatik pozgunluqlara sebeb olur Bu xestelik agil zeifliyi alkoqol epilepsiyasi bezen ise alkoqol psixozlari ile neticelenir Xeste olan sexs vahimelenir yuxusu pozulur musahide olunur Spirtli icki duskunleri arasinda tez tez bedbext hadiseler bas verir onlarin emek qabiliyyeti zeifleyir Alkoqolizm daha cox qadin psixikasina menfi tesir gosterir Hamilelik dovrunde spirtli ickilerin qebulu xususile yolverilmezdir Bele ki bu zaman qebul olunan alkoqol neinki ananin orqanizmine elece de gelecek korpenin saglamligina cox menfi tesir edir Alkoqol duskunu olan qadinlarda fiziki ve eqli cehetden sikest usaqlarin dogulmasina daha tez tez tesaduf edilir Ickiye baslamanin bir nece sebebi ola biler Bioloji sebebler atanin evliliyinin ilk gununden ve ananin hamilelik dovrunde icki qebul etmesi neticesinde ve sinir sisteminin pozulmasi ile usaqlar bezen anadangelme alkoqolik olur Etrafla bagli sebebler davamli icki icilen bir muhitde yasayan gencler ya cevreden ya da valideynlerden tesirlenerek ickiye alude olur Psixoloji sebebler cemiyyetin adet ve enenelerini hec sayan ailelerin usaqlarina ornek ola bilmemeleri de esas sebeblerden biridir Dunya Sehiyye Teskilatinin 30 olke arasinda apardigi arasdirmaya gore ickiye aludecilik cinayetlerin 85 na yol qezasinin 61 na namusa tecavuzun 80 na zor tetbiqinin 50 na yanginlarin 16 na sebeb olur Eyni arasdirma alkoqol mubtelasi olanlarin olmayanlara nisbeten 16 defe artiq her seyini berbad etdiyini 30 defe artiq zeherlendiyini 58 defe artiq intihar etdiyini askar etmisdir Ruhi xestelerin 40 50 ni hebs edilenlerin 50 ni alkoqolikler teskil edir Icki icilen aileler yeni nesillere boyuk zerer verir Dunya Sehiyye Teskilatinin hesablamalarina gore icki qebul edilen qadinin dunyaya getirdiyi usagin cekisinin normaldan asagi olmasi 98 dodaq ve barmaqlarda anormalliq 95 ruhi problemler 89 aqressiv elametler 72 hormonik cinsi pozgunluq 46 hissiyat pozgunlugu 41 otropedik xesaret 33 deri ve dirnaq xesareti 30 urek zeifliyi 29 gorme zeifliyi 25 teskil edir Ickinin urek ve damar xesteliklerine yaxsi tesir etmesi fikrinin terefdarlarina cavab olaraq Amerikanin Baltimor eyaletindeki Con Hopkins Universitetinde isleyen doktor Cinqzhonq Dinq ve heyeti 1909 nefer uzerinde tecrubeler aparmis ve ayri ayri vaxtlarda onlarin beyin MR larini cekerek ickini az da olsa qebul edenlerin beyinlerinde getdikce kicilme emele geldiyini subut etmisler MualicesiIcki icmeye alude olan ferdlerin ickiden evvelki saglamligini bacariqlarini elde etmesi icki uzerinden toplumda itirdiyi rolunu ve nufuzunu qaytarmasi ucun her cur mualice usullarindan istifade olunmaqdadir Mualicede meqsed ickinin tam buraxilmasidir Mualicenin istenilen neticeni vermesi ucun xeste bunu istemeli mualice baslayandan etibaren icki icmemelidir Antebus mualicesi xesteye antebus ve ya bezi dermanlar verilmekle onda kecici bohran emele gelmesine tezyiqin dusmesine terlemelere istiliyin artmasina bedeninin bezi hisselerinin qizarmasina ve urek doyuntusunun guclenmesine sebeb olunur Bu zaman klinik olum hali sinaqdan cixarilir Icki qebul etme isteyi kecene qeder bu proses davam etdirile biler Nifret hissi oyatma xesteye bezi dermanlar verilmekle urek bulanmasina icki verilmekle qusmasina ve alkoqola qarsi nifret hissinin oyandirilmasina calisilir Psixoloji mualicede alkoqolik ickinin zererleri ile bagli melumatlandirilir Alkoqolizmle butun cemiyyet mubarize aparmali saglam heyat terzini qorumaq lazimdir MenbeVikisitatda Alkoqolizm ile elaqedar sitatlar var Kimlere alkoqolik demek olar 2014 04 09 at the Wayback Machine Alkoqolizm olu kecid Xarici kecidler