Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksey Andreyeviç Arakçeyev (23 sentyabr (4 oktyabr) 1769 – 21 aprel (3 may) 1834, Qruzino[d], Novqorod quberniyası[d])—Rusiya hərbi xadimi.
| Aleksey Arakçeyev | |
|---|---|
| rus. Алексей Аракчеев | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | hərbçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Rusiyanın hərbi naziri məşhur dövlət adamı Arakçeyev (qraf Aleksey Andreyeviç Arakçeyev 1769–1834) qədim, lakin yoxsullaşmış zadəgan ailəsindən çıxmışdı. Rusların "Nəsil Şəcərəsi Kitabı"nda Arakçeyevlərin nəsli haqqında deyilir: "1695-ci il martın 6-da çar fərmanı ilə Novqorodlu İvan Stepanoviç Arakçeyevə onun özünün, ata və babalarının dövlət qarşısındakı xidmətlərinə görə Novqorod quberniyasında kəndlər, əkin-biçin yerləri bağışlanır".
Qraf Arakçeyevə qədər də bu ailədən onu şöhrətləndirən hərb adamları çıxmışlar. Məsələn, Arakçeyevin babası Vasili Stepanoviç Arakçeyev general Minixin komandanlığı altında vuruşmuş, Oçakov altında yaralanmıĢ, general rütbəsində istefaya çıxmışdı. Onun qardaşı oğlu Andrey Alekseyeviç isə, poruçik rütbəsində istefaya çıxanda, ona irsən yetişmiş 20 təhkimlisi olan kiçicik kəndə malik idi. Bu Pyotrun onun babalarına səxavətlə bağışladığı hədiyyədən qalan son yadigar idi. Üç oğlu var idi. Bu kasıb zadəganın üç oğlunun üçü də general rütbəsinə qalxıb dövlətdə görkəmli mövqelər qazanacaqdılar. Hələ ki, həmin gələcəyin böyük dövlət adamı olacaq oğlunu Peterburqa aparıb artilleriya məktəbinə düzəldənə kimi yazığm döymədiyi qapı qalmayacaqdı. Nəhayət uşağı xeyirxah adamların vasitəsilə (Yekaterinanın xeyriyyə tədbirləri üçün maddi vəsaitlə təmin etdiyi mitropolitin böyük əməyi sayəsində) Artilleriya və Mühəndislər Korpusunda oxumağa düzəldə bilir. Gənc Arakçeyev riyaziyyatda misilsiz bacarığı, həyatda fərasəti, səyi və çalışqanlığı, daha doğrusu, zirəkliyi ilə tez bir zamanda nəzəri cəlb edir. Yekaterinanın saray əyanlarından olan Saltıkovun köməyi sayəsində yaxĢı məvaciblə işə düzəlir. Elə Saltıkov özü də onu vicdanlı və işgüzar gənc kimi şahzadə Pavelə tövsiyə edir. Arakçeyev zəhmətsevərliyi, zirəkliyi, doğruçulluğu ilə gələcək hökmdarın rəğbətini qazanır.
Odur ki, vəliəhd hakimiyyətə gələn kimi ona general rütbəsi verir, onun tavanasaz olduğunu bildiyindən iki min təhkimli ilə Quruzino kəndini bağışlayır. Bu gözəl kəndi vaxtilə çar Pyotr öz əziz dostu MenĢikova bağışlamışdı. Deyilənlərə görə xiyabanda sıralanmış əzəmətli palıd ağaclarının da çubuqlarını bir vaxt çar öz əllərilə dost bağında əkmişdi. Kənd Arakeçeyin idarəsinə keçən kimi az bir zaman ərzində burada tikilən saray və digər tikililər paytaxtın ən zəngin saraylarını geridə qoyurdu. Çar Pavel özünün ad günündə ona "Nəcabətli qraf" titulu verir. Bununla əlaqədar olaraq Arakçeyevlərin gerbinə bu sözlər həkk olunur: "Səmimi və sadiqdir". Deyirlər, bu sözləri çar Pavel öz əllərilə tərtib etmişdi. Bu cümlə sonralar qanadlı ifadəyə — aforizmə çevrilir. Sonralar Puşkin ona yazdığı epiqramında "Bütün Rusiyanı sıxışdıran, qubernatorları ağlaşdıran" qiymətini verir, bununla bir vaxt çarın özündən aldığı təltif qədər qiymətli həmin sözlərin dəyərini "Nüfuzlu adamların qarşısında köləlik etmək, əyilmək" mənasında aşağı salmaq istəyirdi. Amma saray əyanları içərisində onu gözü götürməyənlər, dostlarından qat-qat çox düĢmənləri var idi və paxıllar çox idi. Bu adamlar onun, rus ordusunun artilleriyasını az bir zamanda ağlamalı vəziyyətdən çıxarmasını, yıxılanın qolundan tutmasını unudurdular; onun sədaqətli və etibarlılığı hamının gözündən yayınırdı. Məsələn, hamıya məlum idi ki, əgər I Pavel sui-qəsd gecəsi o paytaxtda olsaydı, həmin sui-qəsd də baş tutmayacaqdı. Amma əleyhdarları tərəfindən onun bu keyfiyyətləri yaltaqlıq və yarınmaq kimi qiymətləndirilirdi. Buna baxmayaraq o, sədaqəti və fədakarlığı ilə gənc çar Aleksandrın da təvəccöhünü qazandı və imperatorun yanında az qala birinci adama çevrildi. Aleksandrın vaxtında xüsusən 1815-ci ildən başlayaraq, faktiki olaraq Dövlət Şurası və Nazirlər Kabineti Şurasının rəhbərliyini öz əlinə alır.
Onun dövlət siyasəti, xüsusən böyük hərbiləşdirmə tədbirləri rus ictimaiyyətində "Arakçeyevçilik" adı alır. Çar ona inandı; onu özünə və Vətənə sədaqətli, vəfadar dost sanırdı. O çarın üzünə çəkinmədən həqiqətləri deyə bilirdi.
Çar məhz, onun tövsiyəsinə və məsləhətinə əməl edib 1812-ci ildə müharibənin başlanğıcında ordunun baş komandanı vəzifəsindən gedib öz yerinə Kutuzovu təyin etdi. Nəhayət, o çarı inandıra bildi ki, onun məhəbbəti, coĢqun vətənpərvərlik duyğuları bu böyük vəzifəyə kifayət etmir, vətənin belə ağır anlarında baĢ komandanlıq döyüş sınaqlarından çıxmıĢ sərkərdəyə həvalə olunmalıdır. Yoxsa yaltaq və karyerist, vəzifəpərəst nazirlərin heç biri cürət edib imperatoru bu fikirdən daşındıra bilməzdi.
Arakeçeyev adamları əlüstü və gözəl tanımaq qabiliyyətinə malik idi, bir-iki yığcam ifadə ilə də insanın tam, dolğun xasiyyətnaməsini verə bilirdi. Yüksək saray dairələrində vəzifəyə adam qoyub, həmçinin vəzifədən adam götürmək onun işi idi. O bunda şəxsi xeyir, mənfəət güdmürdü. Sadəcə işə yararlı, müvafiq adamları axtarıb tapa bilirdi. Heç bir padşahın ona olan hüdudsuz etibarından "bəhrələnə bilmirdi", çünki özü yüksək mövqelərə işgüzarlığı, çalıĢqanlığı və sədaqəti ilə gəlib çatmıĢdı. Elə onun ən gözəl keyfiyyətləri də əsasən bundan ibarət idi. Əlində olan pula, vara gözünün ucu ilə də baxmazdı. Düşmənləri belə onun bu xüsusiyyətləri barədə susa bilmirdilər. Təəssüf ki, onun xasiyyətindəki qəddarlıq, zalımlıq, əlində böyük ixtiyar toplandıqca hər cür sərhədləri aşırdı. Həm də həddən artıq düzlüyüdürüstlüyü də onun xeyrinə olmurdu, çünki məsul iĢlərdə həddən artıq vicdanlı olmaq özü də Ģəraiti dözülməz dərəcədə ağırlaşdırırdı. Ona görə çar Pavel özü qədər inandığı və Peterburqun komendantı təyin etdiyi bu adamı vəzifədən uzaqlaĢdırıb özündən də kənarlaĢdırır. Düşmənləri də bunu istəyirdilər -yataq otağına girib "sahibsiz" çarı öldürürlər, atasının yerinə hakimiyyətə keçən I Aleksandr da Arakçeyevi imperiyaya lazım olduğunu bildiyindən dərhal onu çağırır. Çar ölənə kimi Arakçeyev onun yanında olur. Çar onun əlinin və ürəyinin təmizliyini bilir, həmiĢə onun sözünə əməl edirdi. Arakçeyev düĢmənlərinin çox-çox olduğunu bilirdi, öz evində belə yeməyi əvvəl yoxlatdırıb sonra yeyirdi. Ailə həyatı uğursuz çıxmıĢdı, bütün ömrü iĢdə, fəaliyyətdə keçirdi. Buna baxmayaraq qadınları sevirdi, qadın onunçün böyük qüvvə idi; general sədaqətli aĢiq idi.
Çarın özü ilə bəzən dövlət mənafeyinə görə mübahisəyə giriĢən, ona sərt etirazlarını bildirən bu adamın əli altında işləmək də cəhənnəm əzabı idi. Belə bir adam vəfalı məĢuq idi. Elə məĢuqəsinin ölümündən sonra o kəndinə köçür, saqqalda gəzir, deyirlər bu qadının qanına batırdığı dəsmalı boynuna bağlayırmıĢ. Amma bu aĢiq xəyanətlə də barıĢmırdı. Yalana qarşı, saxtakarlıq və sədaqətsizliyə qarĢı də qəribə intiqamlar uydura bilirdi. İki sevgilisi vardı. Yüksək dairəyə mənsub olan, Peterburqda yaşayan qadın və daha çox sevdiyi, əsil məhəbbət bildiyi qadını. Bu xanım onun kənddəki malikanəsini idarə edirdi. Elə o da ağası kimi əli altında olan xidmətçilərlə, kəndlilərlə amansız rəftar edirdi. Nəhayət cana doyan kənd əhalisi ayağa qalxdı, bu zülmkar qadını — Anastasiya Minnikovanı həmin qəddarlıqla da öldürdülər. Kənd bilərəkdən hamısı elliklə bu iĢdə iĢtirak edirdi ki, bu əzazil qadına qarĢı sui-qəsddə kimisə ayrıca günahlandırıb cəzalandırmasınlar. Arakçeyev sevgilisi qadının ölümü ilə əməlli-baĢlı qəm-qüssəyə batır, dostunu dəfn edir və məzarının yanında özünə yer saxlayır. Dərdli gecələrini qadının son yadigarlarını eĢələyib oxumaqla keçirir. Bu qadının kağızlarını oxuyub tanıĢ olduqca bu ölüb gedən sevgilisini indi tanımalı olur: inanıb etibar etdiyi bu qadının iĢ aĢırıb rüĢvət aldığım, onun adıyla nələr etdiyini öyrənir. Eləcə də digər oyunlarının Ģahidi olur. Deyirlər ki, o bundan qeyzlənir, keçmiş aşnasının qəbrini sökdürüb ümumi qəbristanlığa köçürür.
Dünən həqiqət sanıb baĢı ilə cavabdeh olduğu müqəddəsliklər bu gün rəzilliyə çevrilmiĢdi. Arakçeyev bu tale oyununa mat qalır; rüĢvət verən insanları özünün yas içində olan malikanəsinə dəvət edib əĢyaları — rüĢvət hədiyyələri göstərib "götürün, bunlar sizindir, mən hər şeyi bilirəm…" demiĢdi. Adamlar bu an ona inanırdılar. O neçə gecə idi sevgilisinin kağızlarını oxuyub onlarla da tənhalığın ilk acı çağlarını ovutmaq istəyirdi. Əksinə olmuĢdu. Həqiqətin — xəyanətin üstü açılmıĢdı, gec olsa da…
Akarçeyevin coĢqun həyatında maraqlı dəqiqələr çox idi: Hərbi nazir kimi maaĢı qaldırarkən onun əmri əcaibliklər doğurur, rota komandirlərindən baĢqa digər zabitlərin maaĢlarının artırılmasına sərəncam verir. Bunun səbəbini sadəcə belə əsaslandırmıĢ və bunu heç kimdən gizlətmirdi; rota komandirləri rotadan gələn gəlirlə dolana bilər. Bununla o sanki hərb sahəsindəki oğurluğu elə bil etiraf etməli olurdu. Hərbi intizam elə qanına hopmuĢdu ki, evdə də hərbi qaydalar hökm sürürdü: heç kəs porsiyadan artıq yemək götürə bilməzdi. Ətrafda, hər yerdə ideal təmizlik yaradırdı, bu təmizliyə hamı riayət edirdi.
Arakeçevin qanuni nikahı olmadığından sevgilisi Anastasiya Minnikovadan doğulan qeyri-rəsmi yeganə oğlu Şumski familiyası daĢıyırdı. Bu oğlan uĢaqlıq illərində keçirdiyi xəstəlikdən qurtulmaq üçün həkimin daim içirdiyi spirtli içkidən adətkərdə olmuşdu. Çar Nikolay Arakçeyevin ölümündən sonra onu Qafqaza - Yermolovun yanında işləməyə göndərdi. Çünki oğlan axırıncı dərəcədə sərxoĢluq edirdi və saraydakı fligel adyutant vəzifəsindən də buna görə azad olunmuĢdu. Çar müharibə meydanına çevirdiyi qan içində üzən Qafqazın ağır tərbiyələndirici məktəb olacağını düĢünürdü. Bu oğlan savadlı və fitri istedada malik bir gənc idi, hələ çox gənc ikən içki onun axırına çıxdı, bihudə yerə də öldü.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Аммон Ф. Г. В фаворе у кесаря: Александр I и Аракчеев
- Аракчеев А. А. Автобиографические заметки графа Аракчеева // Русский архив, 1866. — Вып. — 9. — Стб. 923–927. 2013-11-03 at the Wayback Machine
- Аракчеев А. А. Письма 1796–1979 гг. / Сообщ. А. И. Макшеев // Русская старина, 1891. — Т. 71. — № 8. — С. 404–407. — Под загл.: Алексей Андреевич Аракчеев в 1796–1797 гг. 2016-03-07 at the Wayback Machine
- Аракчеев А. А. Письмо графа Аракчеева к графине Канкриной / Примеч. П. А. Вяземского // Русский архив, 1868. — Изд. 2-е. — М., 1869. — Стб. 281–283. 2013-11-03 at the Wayback Machine
- Аракчеев А. А., Карамзин Н. М. Письма к великому князю цесаревичу Константину Павловичу / Сообщ. Г. Александровым // Русский архив, 1868. — Изд. 2-е. — М., 1869. — Стб. 289–293. 2013-11-03 at the Wayback Machine
- Биографический очерк Аракчеева Алексея Андреевича 2014-03-01 at the Wayback Machine
- Биографический очерк об Алексее Аракчееве
- Биография Аракчеева
- Вилие Я. В. Письмо Я. В. Виллие к А. А. Аракчееву
- Врангель Н., Маковский С., Трубников А. Аракчеев и искусство // Старые годы, 1908. — № 7. — С. 439–471. (иллюстр.). 2014-02-27 at the Wayback Machine
- Граф А. А. Аракчеев. (Материалы) // Русская старина, 1900. — Т. 101. — № 1. — С. 97–106. 2013-11-03 at the Wayback Machine
- Гриббе А. К. Граф Алексей Андреевич Аракчеев. (Из вспоминаний о Новгородских военных поселениях). 1822–1826 // Русская старина, 1875. — Т. 12. — № 1. — С. 84–123. 2013-12-27 at the Wayback Machine
- Европеус И. И. Воспоминания Европеуса о службе в военном поселении и об отношениях к графу Аракчееву // Русская старина, 1872. — Т. 6. — № 9. — С. 225–242. 2013-12-27 at the Wayback Machine
- Европеус И. И. Воспоминания И. И. Европеуса. Бунт военных поселян короля прусского полка. 17-го июля 1831 г. // Русская старина, 1872. — Т. 6. — № 11. — С. 547–558. 2013-12-27 at the Wayback Machine
- Зубов Андрей. Размышления над причинами революции в России. Царствование Александра Благословенного
- Минкина Н. Ф. (Шумская) Письма Настасьи Федоровой Минкиной к графу А. А. Аракчееву / Сообщ. Н. Г. Богословским // Русский архив, 1868. — Изд. 2-е. — М., 1869. — Стб. 1656–1672. 2013-12-27 at the Wayback Machine
- Отто Н. К. Черты из жизни графа Аракчеева / Сообщ. И. К. Отто // Древняя и Новая Россия, 1875. — Т. 1. — № 1. — С. 95–102. 2011-09-29 at the Wayback Machine
- Подушков Д. Л. Роль графа А. А. Аракчеева в Отечественной войне 1812 года 2009-08-15 at the Wayback Machine. Краеведческий альманах "Удомельская старина", № 29, сентябрь 2002.
- Подушков Д. Л. Родословная Аракчеевых 2009-08-17 at the Wayback Machine. Краеведческий альманах "Удомельская старина", № 29, сентябрь 2002. Колькольцов В. Б. Исполнил и дополнил
- Подушков Д. Л. (составитель), Воробьев В. М. (научный редактор).Знаменитые россияне в истории Удомельского края. — Тверь: СФК-офис 2009. — 416 с.
- Романович Е. М. Пресмертные дни и кончина графа Аракчеева. (Из рассказа отставного штабс-капитана Евгения Михайловича Романовича) / Сообщ. П. А. Мусатовским // Русский архив, 1868. — Изд. 2-е. — М., 1869. — Стб. 283–289. 2013-11-03 at the Wayback Machine
- Сигунов Н. Г. Черты из жизни графа Аракчеева. Рассказы генерал-майора Ник. Григор. Сигунова / Сообщ. М. И. Богданович // Русская старина, 1870. — Т. 1. — Изд. 3-е. — Спб., 1875. — С. 245–249. 2013-11-03 at the Wayback Machine
- Томсинов В. А. Аракчеев (серия ""). М.: Молодая гвардия, 2003, 2010
- Троицкий Н. Россия во главе Священного союза: Аракчеевщина
- Аракчеев, Алексей Андреевич (rus.). // Русский биографический словарь СПб: 1900. Т. 2. С. 261–270.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksey Andreyevic Arakceyev 23 sentyabr 4 oktyabr 1769 21 aprel 3 may 1834 Qruzino d Novqorod quberniyasi d Rusiya herbi xadimi Aleksey Arakceyevrus Aleksej ArakcheevDogum tarixi 1769Vefat tarixi 1834Vefat yeri Qruzino d Novqorod qezasi d Novqorod quberniyasi d Rusiya imperiyasiTehsili Ikinci kadet korpusu d Fealiyyeti herbci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiRusiyanin herbi naziri meshur dovlet adami Arakceyev qraf Aleksey Andreyevic Arakceyev 1769 1834 qedim lakin yoxsullasmis zadegan ailesinden cixmisdi Ruslarin Nesil Seceresi Kitabi nda Arakceyevlerin nesli haqqinda deyilir 1695 ci il martin 6 da car fermani ile Novqorodlu Ivan Stepanovic Arakceyeve onun ozunun ata ve babalarinin dovlet qarsisindaki xidmetlerine gore Novqorod quberniyasinda kendler ekin bicin yerleri bagislanir Qraf Arakceyeve qeder de bu aileden onu sohretlendiren herb adamlari cixmislar Meselen Arakceyevin babasi Vasili Stepanovic Arakceyev general Minixin komandanligi altinda vurusmus Ocakov altinda yaralanmiG general rutbesinde istefaya cixmisdi Onun qardasi oglu Andrey Alekseyevic ise porucik rutbesinde istefaya cixanda ona irsen yetismis 20 tehkimlisi olan kicicik kende malik idi Bu Pyotrun onun babalarina sexavetle bagisladigi hediyyeden qalan son yadigar idi Uc oglu var idi Bu kasib zadeganin uc oglunun ucu de general rutbesine qalxib dovletde gorkemli movqeler qazanacaqdilar Hele ki hemin geleceyin boyuk dovlet adami olacaq oglunu Peterburqa aparib artilleriya mektebine duzeldene kimi yazigm doymediyi qapi qalmayacaqdi Nehayet usagi xeyirxah adamlarin vasitesile Yekaterinanin xeyriyye tedbirleri ucun maddi vesaitle temin etdiyi mitropolitin boyuk emeyi sayesinde Artilleriya ve Muhendisler Korpusunda oxumaga duzelde bilir Genc Arakceyev riyaziyyatda misilsiz bacarigi heyatda feraseti seyi ve calisqanligi daha dogrusu zirekliyi ile tez bir zamanda nezeri celb edir Yekaterinanin saray eyanlarindan olan Saltikovun komeyi sayesinde yaxGi mevacible ise duzelir Ele Saltikov ozu de onu vicdanli ve isguzar genc kimi sahzade Pavele tovsiye edir Arakceyev zehmetseverliyi zirekliyi dogrucullugu ile gelecek hokmdarin regbetini qazanir Odur ki veliehd hakimiyyete gelen kimi ona general rutbesi verir onun tavanasaz oldugunu bildiyinden iki min tehkimli ile Quruzino kendini bagislayir Bu gozel kendi vaxtile car Pyotr oz eziz dostu MenGikova bagislamisdi Deyilenlere gore xiyabanda siralanmis ezemetli palid agaclarinin da cubuqlarini bir vaxt car oz ellerile dost baginda ekmisdi Kend Arakeceyin idaresine kecen kimi az bir zaman erzinde burada tikilen saray ve diger tikililer paytaxtin en zengin saraylarini geride qoyurdu Car Pavel ozunun ad gununde ona Necabetli qraf titulu verir Bununla elaqedar olaraq Arakceyevlerin gerbine bu sozler hekk olunur Semimi ve sadiqdir Deyirler bu sozleri car Pavel oz ellerile tertib etmisdi Bu cumle sonralar qanadli ifadeye aforizme cevrilir Sonralar Puskin ona yazdigi epiqraminda Butun Rusiyani sixisdiran qubernatorlari aglasdiran qiymetini verir bununla bir vaxt carin ozunden aldigi teltif qeder qiymetli hemin sozlerin deyerini Nufuzlu adamlarin qarsisinda kolelik etmek eyilmek menasinda asagi salmaq isteyirdi Amma saray eyanlari icerisinde onu gozu goturmeyenler dostlarindan qat qat cox duGmenleri var idi ve paxillar cox idi Bu adamlar onun rus ordusunun artilleriyasini az bir zamanda aglamali veziyyetden cixarmasini yixilanin qolundan tutmasini unudurdular onun sedaqetli ve etibarliligi haminin gozunden yayinirdi Meselen hamiya melum idi ki eger I Pavel sui qesd gecesi o paytaxtda olsaydi hemin sui qesd de bas tutmayacaqdi Amma eleyhdarlari terefinden onun bu keyfiyyetleri yaltaqliq ve yarinmaq kimi qiymetlendirilirdi Buna baxmayaraq o sedaqeti ve fedakarligi ile genc car Aleksandrin da teveccohunu qazandi ve imperatorun yaninda az qala birinci adama cevrildi Aleksandrin vaxtinda xususen 1815 ci ilden baslayaraq faktiki olaraq Dovlet Surasi ve Nazirler Kabineti Surasinin rehberliyini oz eline alir Onun dovlet siyaseti xususen boyuk herbilesdirme tedbirleri rus ictimaiyyetinde Arakceyevcilik adi alir Car ona inandi onu ozune ve Vetene sedaqetli vefadar dost sanirdi O carin uzune cekinmeden heqiqetleri deye bilirdi Car mehz onun tovsiyesine ve meslehetine emel edib 1812 ci ilde muharibenin baslangicinda ordunun bas komandani vezifesinden gedib oz yerine Kutuzovu teyin etdi Nehayet o cari inandira bildi ki onun mehebbeti coGqun vetenperverlik duygulari bu boyuk vezifeye kifayet etmir vetenin bele agir anlarinda baG komandanliq doyus sinaqlarindan cixmiG serkerdeye hevale olunmalidir Yoxsa yaltaq ve karyerist vezifeperest nazirlerin hec biri curet edib imperatoru bu fikirden dasindira bilmezdi Arakeceyev adamlari elustu ve gozel tanimaq qabiliyyetine malik idi bir iki yigcam ifade ile de insanin tam dolgun xasiyyetnamesini vere bilirdi Yuksek saray dairelerinde vezifeye adam qoyub hemcinin vezifeden adam goturmek onun isi idi O bunda sexsi xeyir menfeet gudmurdu Sadece ise yararli muvafiq adamlari axtarib tapa bilirdi Hec bir padsahin ona olan hududsuz etibarindan behrelene bilmirdi cunki ozu yuksek movqelere isguzarligi caliGqanligi ve sedaqeti ile gelib catmiGdi Ele onun en gozel keyfiyyetleri de esasen bundan ibaret idi Elinde olan pula vara gozunun ucu ile de baxmazdi Dusmenleri bele onun bu xususiyyetleri barede susa bilmirdiler Teessuf ki onun xasiyyetindeki qeddarliq zalimliq elinde boyuk ixtiyar toplandiqca her cur serhedleri asirdi Hem de hedden artiq duzluyudurustluyu de onun xeyrine olmurdu cunki mesul iGlerde hedden artiq vicdanli olmaq ozu de Geraiti dozulmez derecede agirlasdirirdi Ona gore car Pavel ozu qeder inandigi ve Peterburqun komendanti teyin etdiyi bu adami vezifeden uzaqlaGdirib ozunden de kenarlaGdirir Dusmenleri de bunu isteyirdiler yataq otagina girib sahibsiz cari oldururler atasinin yerine hakimiyyete kecen I Aleksandr da Arakceyevi imperiyaya lazim oldugunu bildiyinden derhal onu cagirir Car olene kimi Arakceyev onun yaninda olur Car onun elinin ve ureyinin temizliyini bilir hemiGe onun sozune emel edirdi Arakceyev duGmenlerinin cox cox oldugunu bilirdi oz evinde bele yemeyi evvel yoxlatdirib sonra yeyirdi Aile heyati ugursuz cixmiGdi butun omru iGde fealiyyetde kecirdi Buna baxmayaraq qadinlari sevirdi qadin onuncun boyuk quvve idi general sedaqetli aGiq idi Carin ozu ile bezen dovlet menafeyine gore mubahiseye giriGen ona sert etirazlarini bildiren bu adamin eli altinda islemek de cehennem ezabi idi Bele bir adam vefali meGuq idi Ele meGuqesinin olumunden sonra o kendine kocur saqqalda gezir deyirler bu qadinin qanina batirdigi desmali boynuna baglayirmiG Amma bu aGiq xeyanetle de bariGmirdi Yalana qarsi saxtakarliq ve sedaqetsizliye qarGi de qeribe intiqamlar uydura bilirdi Iki sevgilisi vardi Yuksek daireye mensub olan Peterburqda yasayan qadin ve daha cox sevdiyi esil mehebbet bildiyi qadini Bu xanim onun kenddeki malikanesini idare edirdi Ele o da agasi kimi eli altinda olan xidmetcilerle kendlilerle amansiz reftar edirdi Nehayet cana doyan kend ehalisi ayaga qalxdi bu zulmkar qadini Anastasiya Minnikovani hemin qeddarliqla da oldurduler Kend bilerekden hamisi ellikle bu iGde iGtirak edirdi ki bu ezazil qadina qarGi sui qesdde kimise ayrica gunahlandirib cezalandirmasinlar Arakceyev sevgilisi qadinin olumu ile emelli baGli qem qusseye batir dostunu defn edir ve mezarinin yaninda ozune yer saxlayir Derdli gecelerini qadinin son yadigarlarini eGeleyib oxumaqla kecirir Bu qadinin kagizlarini oxuyub taniG olduqca bu olub geden sevgilisini indi tanimali olur inanib etibar etdiyi bu qadinin iG aGirib ruGvet aldigim onun adiyla neler etdiyini oyrenir Elece de diger oyunlarinin Gahidi olur Deyirler ki o bundan qeyzlenir kecmis asnasinin qebrini sokdurub umumi qebristanliga kocurur Dunen heqiqet sanib baGi ile cavabdeh oldugu muqeddeslikler bu gun rezilliye cevrilmiGdi Arakceyev bu tale oyununa mat qalir ruGvet veren insanlari ozunun yas icinde olan malikanesine devet edib eGyalari ruGvet hediyyeleri gosterib goturun bunlar sizindir men her seyi bilirem demiGdi Adamlar bu an ona inanirdilar O nece gece idi sevgilisinin kagizlarini oxuyub onlarla da tenhaligin ilk aci caglarini ovutmaq isteyirdi Eksine olmuGdu Heqiqetin xeyanetin ustu acilmiGdi gec olsa da Akarceyevin coGqun heyatinda maraqli deqiqeler cox idi Herbi nazir kimi maaGi qaldirarken onun emri ecaiblikler dogurur rota komandirlerinden baGqa diger zabitlerin maaGlarinin artirilmasina serencam verir Bunun sebebini sadece bele esaslandirmiG ve bunu hec kimden gizletmirdi rota komandirleri rotadan gelen gelirle dolana biler Bununla o sanki herb sahesindeki ogurlugu ele bil etiraf etmeli olurdu Herbi intizam ele qanina hopmuGdu ki evde de herbi qaydalar hokm sururdu hec kes porsiyadan artiq yemek goture bilmezdi Etrafda her yerde ideal temizlik yaradirdi bu temizliye hami riayet edirdi Arakecevin qanuni nikahi olmadigindan sevgilisi Anastasiya Minnikovadan dogulan qeyri resmi yegane oglu Sumski familiyasi daGiyirdi Bu oglan uGaqliq illerinde kecirdiyi xestelikden qurtulmaq ucun hekimin daim icirdiyi spirtli ickiden adetkerde olmusdu Car Nikolay Arakceyevin olumunden sonra onu Qafqaza Yermolovun yaninda islemeye gonderdi Cunki oglan axirinci derecede serxoGluq edirdi ve saraydaki fligel adyutant vezifesinden de buna gore azad olunmuGdu Car muharibe meydanina cevirdiyi qan icinde uzen Qafqazin agir terbiyelendirici mekteb olacagini duGunurdu Bu oglan savadli ve fitri istedada malik bir genc idi hele cox genc iken icki onun axirina cixdi bihude yere de oldu IstinadlarHemcinin baxXarici kecidlerAmmon F G V favore u kesarya Aleksandr I i Arakcheev Arakcheev A A Avtobiograficheskie zametki grafa Arakcheeva Russkij arhiv 1866 Vyp 9 Stb 923 927 2013 11 03 at the Wayback Machine Arakcheev A A Pisma 1796 1979 gg Soobsh A I Maksheev Russkaya starina 1891 T 71 8 S 404 407 Pod zagl Aleksej Andreevich Arakcheev v 1796 1797 gg 2016 03 07 at the Wayback Machine Arakcheev A A Pismo grafa Arakcheeva k grafine Kankrinoj Primech P A Vyazemskogo Russkij arhiv 1868 Izd 2 e M 1869 Stb 281 283 2013 11 03 at the Wayback Machine Arakcheev A A Karamzin N M Pisma k velikomu knyazyu cesarevichu Konstantinu Pavlovichu Soobsh G Aleksandrovym Russkij arhiv 1868 Izd 2 e M 1869 Stb 289 293 2013 11 03 at the Wayback Machine Biograficheskij ocherk Arakcheeva Alekseya Andreevicha 2014 03 01 at the Wayback Machine Biograficheskij ocherk ob Aleksee Arakcheeve Biografiya Arakcheeva Vilie Ya V Pismo Ya V Villie k A A Arakcheevu Vrangel N Makovskij S Trubnikov A Arakcheev i iskusstvo Starye gody 1908 7 S 439 471 illyustr 2014 02 27 at the Wayback Machine Graf A A Arakcheev Materialy Russkaya starina 1900 T 101 1 S 97 106 2013 11 03 at the Wayback Machine Gribbe A K Graf Aleksej Andreevich Arakcheev Iz vspominanij o Novgorodskih voennyh poseleniyah 1822 1826 Russkaya starina 1875 T 12 1 S 84 123 2013 12 27 at the Wayback Machine Evropeus I I Vospominaniya Evropeusa o sluzhbe v voennom poselenii i ob otnosheniyah k grafu Arakcheevu Russkaya starina 1872 T 6 9 S 225 242 2013 12 27 at the Wayback Machine Evropeus I I Vospominaniya I I Evropeusa Bunt voennyh poselyan korolya prusskogo polka 17 go iyulya 1831 g Russkaya starina 1872 T 6 11 S 547 558 2013 12 27 at the Wayback Machine Zubov Andrej Razmyshleniya nad prichinami revolyucii v Rossii Carstvovanie Aleksandra Blagoslovennogo Minkina N F Shumskaya Pisma Nastasi Fedorovoj Minkinoj k grafu A A Arakcheevu Soobsh N G Bogoslovskim Russkij arhiv 1868 Izd 2 e M 1869 Stb 1656 1672 2013 12 27 at the Wayback Machine Otto N K Cherty iz zhizni grafa Arakcheeva Soobsh I K Otto Drevnyaya i Novaya Rossiya 1875 T 1 1 S 95 102 2011 09 29 at the Wayback Machine Podushkov D L Rol grafa A A Arakcheeva v Otechestvennoj vojne 1812 goda 2009 08 15 at the Wayback Machine Kraevedcheskij almanah Udomelskaya starina 29 sentyabr 2002 Podushkov D L Rodoslovnaya Arakcheevyh 2009 08 17 at the Wayback Machine Kraevedcheskij almanah Udomelskaya starina 29 sentyabr 2002 Kolkolcov V B Ispolnil i dopolnil Podushkov D L sostavitel Vorobev V M nauchnyj redaktor Znamenitye rossiyane v istorii Udomelskogo kraya Tver SFK ofis 2009 416 s Romanovich E M Presmertnye dni i konchina grafa Arakcheeva Iz rasskaza otstavnogo shtabs kapitana Evgeniya Mihajlovicha Romanovicha Soobsh P A Musatovskim Russkij arhiv 1868 Izd 2 e M 1869 Stb 283 289 2013 11 03 at the Wayback Machine Sigunov N G Cherty iz zhizni grafa Arakcheeva Rasskazy general majora Nik Grigor Sigunova Soobsh M I Bogdanovich Russkaya starina 1870 T 1 Izd 3 e Spb 1875 S 245 249 2013 11 03 at the Wayback Machine Tomsinov V A Arakcheev seriya M Molodaya gvardiya 2003 2010 Troickij N Rossiya vo glave Svyashennogo soyuza ArakcheevshinaArakcheev Aleksej Andreevich rus Russkij biograficheskij slovarSPb 1900 T 2 S 261 270