Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksandr Mixayloviç Topanov (rus. Алексaндр Михaйлович Топaнов; 10 oktyabr 1903, Şira aymağı, Qərbi Sibir vilayəti[d] – 10 yanvar 1959, Alupka, Krım vilayəti[d]) – Xakas şairi və dramaturqu, Xakas ədəbiyyatının ilk yaradıcılarından biri, xakas əlifbasının və yazı sisteminin müəllifi.
| Aleksandr Topanov | |
|---|---|
| Aleksandr Mixayloviç Topanov | |
 | |
| Doğum tarixi | 10 oktyabr 1903 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 10 yanvar 1959 (55 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Milliyyəti | xakas türkü |
| Təhsili | Karsnoyark Ruhani Seminariyası, İrkutsk Universiteti (bitirə bilməmişdir) |
| Fəaliyyəti | şair, dramaturq, pedaqoq |
| Fəaliyyət illəri | 1928-1959-cu illər |
| Əsərlərinin dili | xakas dili |
| Janrlar | şeir, pyes |
Həyatı
Alexander Topanov 28 sentyabr 1903-cü ildə Yenisey quberniyasının Ust-Fırkal kəndində (indiki Xakasiyanın Şirinsk rayonu) anadan olmuşdur. Orta təhsilini doğulduğu kənddə almış, sonra Krasnoyarsk Ruhani Seminariyasını, birillik müəllimlik kursunu bitirmişdir. Daha sonra İrkutsk Universitetininin hüquq fakültəsinə daxil olsa da, ancaq vətəndaş müharibəsi ilə bağlı baş verən hadisələr səbəbindən məzun ola bilməmidir.
Orta və pedaqoji məktəbdə müəllim işləmişdir. 1927-ci ildən Moskvada Milli Azlıqlar Şurasında çalışmışdır.
1931-1947-ci illərdə Xakasiya Milli Teatrının aktyoru və ilk bədii rəhbəri olmuşdur. O, teatrda həm dramaturq, həm bədii rəhbər, həm də aktyor kimi fəaliyyət göstərmişdir.
1948-ci ildə repressiya qurbanı kimi Xakasiyanı tərk etməyə məcbur olmuş, Krıma köçərək ömrünün sonlarına kimi orada yaşamışdır. 10 yanvar 1959-cu ildə Krımın Alupka şəhərində vəfat etmiş, orda da dəfn olunmuşdur.
Yaradıcılığı
Aleksandr Topanovun 1928-ci ildə xakas ədəbiyyatında ilk şeirlər toplusu olan “Mahnılar kitabı”nı, bunun ardınca"Qırmızı bozkır" poetik məcmuəsini nəşr etdirmişdir.
Onun ilk şeirlər toplusu olan “Mahnılar kitabı” və “Gərəksiz öyrətmə” (“Ӱгредігліг чобағ чох”) dramı rus yazıçısı Maksim Qorkinin təşəbbüsü ilə yayınlanmışdır.
Daha çox dramaturgiya sahəsində fəaliyyət göstərən müəllif “Babi üsyanı” (“Хаттар утии”), “Silahdan traktora” (“Мылтыхтаң тракторзар”), “Dəvətikanı”, “Sinfi düşmənlər” pyeslərinin müəllifi kimi şöhrət tapmışdır. Bununla yanaşı, ilk xakas musiqili komediyası olan "Aldanmış Xorxlo" (“Алаахтыртхан Хорхло”) müəllifidir.
Aleksandr Topanov xakas yazı sisteminin yaradıcılarından biri, ilk xakas əlifbasının müəllifi və rus poeziyasının xakas dilinə tərcüməçisi kimi tanınır.
Xatirəsi
Abakan şəhərindəki Xakasiya Milli Dram Teatrı A.M.Topanovun adını daşıyır.
Kitabları
- «С ученьем без нужды» (Драма) Москва: 1928
- «Книга песен» (Поэтич. сб.), Москва: 1928
Ədəbiyyat
- Майнагашева, Н.С. Жизнь и творчество Александра Михайловича Топанова : [монография] / Н.С. Майнагашева ; гос. бюджетное науч.-исслед. учреждение РХ «Хакас. науч.-исслед. ин-т яз., лит. и истории». – Абакан: Хакас. кн. изд-во, 2013.– 203 с
- Топанов Александр Михайлович. // Писатели Хакасии. - Абакан, 2000
İstinadlar
- "Литературная карта Хакасии". 2018-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-03.
- Литературы народов России: XX в.: словарь (1100 nüs.). М.: Наука. 2005. 315–316. ISBN .
- Литературы народов России: XX в.: словарь (1100 nüs.). М.: Наука. 2005. 315–316. ISBN .
- Жизнь и творчество Александра Михайловича Топанова : [монография] / Н.С. Майнагашева ; гос. бюджетное науч.-исслед. учреждение РХ «Хакас. науч.-исслед. ин-т яз., лит. и истории». Abakan: Хакас. кн. изд-во. 2013. 203.
- Жизнь и творчество Александра Михайловича Топанова : [монография] / Н.С. Майнагашева ; гос. бюджетное науч.-исслед. учреждение РХ «Хакас. науч.-исслед. ин-т яз., лит. и истории». Abakan: Хакас. кн. изд-во. 2013. 203.
- Топанов Александр Михайлович. // Писатели Хакасии. - Абакан, 2000
Xarici keçidlər
- Qısa ədəbi ensiklopediya (rus.)
- Xakasiyanın ədəbi xəritəsi (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Mixaylovic Topanov rus Aleksandr Mihajlovich Topanov 10 oktyabr 1903 Sira aymagi Qerbi Sibir vilayeti d 10 yanvar 1959 Alupka Krim vilayeti d Xakas sairi ve dramaturqu Xakas edebiyyatinin ilk yaradicilarindan biri xakas elifbasinin ve yazi sisteminin muellifi Aleksandr TopanovAleksandr Mixaylovic TopanovDogum tarixi 10 oktyabr 1903 1903 10 10 Dogum yeri Sira aymagi Xakas Muxtar Vilayeti d Qerbi Sibir vilayeti d RSFSRVefat tarixi 10 yanvar 1959 1959 01 10 55 yasinda Vefat yeri Alupka Yalta Seher Surasi d Krim vilayeti d Ukrayna SSR SSRIMilliyyeti xakas turkuTehsili Karsnoyark Ruhani Seminariyasi Irkutsk Universiteti bitire bilmemisdir Fealiyyeti sair dramaturq pedaqoqFealiyyet illeri 1928 1959 cu illerEserlerinin dili xakas diliJanrlar seir pyesHeyatiAlexander Topanov 28 sentyabr 1903 cu ilde Yenisey quberniyasinin Ust Firkal kendinde indiki Xakasiyanin Sirinsk rayonu anadan olmusdur Orta tehsilini doguldugu kendde almis sonra Krasnoyarsk Ruhani Seminariyasini birillik muellimlik kursunu bitirmisdir Daha sonra Irkutsk Universitetininin huquq fakultesine daxil olsa da ancaq vetendas muharibesi ile bagli bas veren hadiseler sebebinden mezun ola bilmemidir Orta ve pedaqoji mektebde muellim islemisdir 1927 ci ilden Moskvada Milli Azliqlar Surasinda calismisdir 1931 1947 ci illerde Xakasiya Milli Teatrinin aktyoru ve ilk bedii rehberi olmusdur O teatrda hem dramaturq hem bedii rehber hem de aktyor kimi fealiyyet gostermisdir 1948 ci ilde repressiya qurbani kimi Xakasiyani terk etmeye mecbur olmus Krima kocerek omrunun sonlarina kimi orada yasamisdir 10 yanvar 1959 cu ilde Krimin Alupka seherinde vefat etmis orda da defn olunmusdur YaradiciligiAleksandr Topanovun 1928 ci ilde xakas edebiyyatinda ilk seirler toplusu olan Mahnilar kitabi ni bunun ardinca Qirmizi bozkir poetik mecmuesini nesr etdirmisdir Onun ilk seirler toplusu olan Mahnilar kitabi ve Gereksiz oyretme Ӱgrediglig chobag choh drami rus yazicisi Maksim Qorkinin tesebbusu ile yayinlanmisdir Daha cox dramaturgiya sahesinde fealiyyet gosteren muellif Babi usyani Hattar utii Silahdan traktora Myltyhtan traktorzar Devetikani Sinfi dusmenler pyeslerinin muellifi kimi sohret tapmisdir Bununla yanasi ilk xakas musiqili komediyasi olan Aldanmis Xorxlo Alaahtyrthan Horhlo muellifidir Aleksandr Topanov xakas yazi sisteminin yaradicilarindan biri ilk xakas elifbasinin muellifi ve rus poeziyasinin xakas diline tercumecisi kimi taninir XatiresiAbakan seherindeki Xakasiya Milli Dram Teatri A M Topanovun adini dasiyir Kitablari S uchenem bez nuzhdy Drama Moskva 1928 Kniga pesen Poetich sb Moskva 1928EdebiyyatMajnagasheva N S Zhizn i tvorchestvo Aleksandra Mihajlovicha Topanova monografiya N S Majnagasheva gos byudzhetnoe nauch issled uchrezhdenie RH Hakas nauch issled in t yaz lit i istorii Abakan Hakas kn izd vo 2013 203 s Topanov Aleksandr Mihajlovich Pisateli Hakasii Abakan 2000Istinadlar Literaturnaya karta Hakasii 2018 12 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 08 03 Literatury narodov Rossii XX v slovar 1100 nus M Nauka 2005 315 316 ISBN 5 02 010208 3 Literatury narodov Rossii XX v slovar 1100 nus M Nauka 2005 315 316 ISBN 5 02 010208 3 Zhizn i tvorchestvo Aleksandra Mihajlovicha Topanova monografiya N S Majnagasheva gos byudzhetnoe nauch issled uchrezhdenie RH Hakas nauch issled in t yaz lit i istorii Abakan Hakas kn izd vo 2013 203 Zhizn i tvorchestvo Aleksandra Mihajlovicha Topanova monografiya N S Majnagasheva gos byudzhetnoe nauch issled uchrezhdenie RH Hakas nauch issled in t yaz lit i istorii Abakan Hakas kn izd vo 2013 203 Topanov Aleksandr Mihajlovich Pisateli Hakasii Abakan 2000Xarici kecidlerQisa edebi ensiklopediya rus Xakasiyanin edebi xeritesi rus