Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alban xalqının formalaşması
Albaniya ərazisində yaşayan qədim xalqlardan biri də İlliryalılardır.
Orta əsrlər
Osmanlı dövrü
1385-ci ildə Timurtaş paşa, İstip, Manastır və Ohri vilayətlərini ələ keçirdi. Bolqarıstanda Sofiya Osmanlı hakimiyyətinə keçdi. Serbiya və Bosniya kralları, Xorvatiya və Albaniya şahzadələri osmanlılara qarşı birləşdi və 30.000 nəfərlik bir orduyla Timurtaş paşanı Plosnik deyilən yerdə məğlub etdilər.
Osmanlı dövləti 1417-ci ildə bu ölkəyə daxil olub, 1913-cü ildə son Osmanlı Həsən Rza Paşanın şəhid edilməsi ilə də buranı tərk edib.
İskəndər bəyin üsyanı
İskəndər bəy deyilən Yorgi Kostriota 1443 ilə 1468 illəri arasında Osmanlı hakimiyyətinə qarşı girişilən üsyanı idarə etmişdir.
İkinci Dünya Müharibəsi illərində
Müharibədən sonrakı Albaniya
Avropada müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi yeganə ölkə olan Albaniya 1944-cü il noyabrın 29-da azad edildi. 1946-cı ilin yanvarında elan olundu. Albaniya Kommunist partiyası isə Albaniya Əmək Partiyası adlandı. Albaniya Əmək Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi və stalinizmin qatı tərəfdarı olan Ənvər Xoca 1946-cı ildən 1985-ci ilin aprelinədək, yəni ölənə qədər ölkəyə rəhbərlik etdi. Albaniya Qarşılıqlı İqtisasi Yardım Şurası və Varşava müqaviləsi Təşkilatına üzv olsa da, SSRİ-də Stalinin şəxsiyyətinə pərəstiş tənqid olunduqda qəti ehkamçılıq mövqeyində qaldı. 1961-ci ildə Albaniya SSRİ ilə diplomatik əlaqələri kəsdi. 1962-ci ildə o, Qarşılıqlı İqtisadi Yardım şurasından, 1968-ci ildə isə Varşava Müqaviləsi Təşkilatından çıxdı. Albaniya Avropada yeganə ölkə idi ki, 1975-ci ildə Avropada təhlükəsizlik və əməkdaşlıq məsələlərinə dair Helsinkidə keçirilən müşavirədə iştirak etmədi. 1976-cı ildə Albaniya Sosialist Xalq Respublikası adlandı. Albaniya iqtisa-diyyatında xrom istehsalı xüsusi yer tutur, xrom istehsalına görə o, Avropada və dünyada ilk yerlərdən birini tutur. XX əsrin 70–80-ci illərdə Albaniya ən çox qərb yönümlü siyasət yeridirdi. O, xüsusilə Çin ilə münasıbətlərini yüksək səviyyədə inkişaf etdirirdi. 1985-ci ildə Ənvər Xocanın ölümündən sonra onu Ramiz Aliya əvəz etdi. Bu dövrdə Albaniyada çoxpartiyalılığa keçid baş verdi və bazar iqtisadiyyatı təzahür etdi. Albaniyada da fikir azadlığına geniş yer verildi.
1967-ci ildən qadağan edilmiş dini mərasimlərin icrasına icazə verildi, alban vətəndaşları artıq xarici ölkələrə gedə bilərdilər. Xarici radionu dinləmək üçün təqiblər dayandırıldı. Xarici siyasətdə də dəyişikliklər edildi. AFR və SSRİ ilə diplomatik münasibətlər bərpa olundu. Albaniyanın qarşılıqlı fayda əsasında Şərqi Avropa ölkələri ilə münasibətləri inkişaf etdirməyə hazır olduğu bildirildi. Ölkə özünütəcrid vəziyyətindən çıxdı.
80-ci illərin sonu – 90-cı illərin əvvəllərində ölkənin iqtisadi vəziyyəti ağır idi. 1989–1990-cı illərdə milli gəlir 13% azaldı, əhalinin 10%-i işsiz idi, qiymətlər yüksək oldu. On minlərlə adam xaricə qaçmağa cəhd edirdi. Bu şəraitdə Xalq Yığıncağının Rəyasət Heyəti çoxpartiyalı sistemi həyata keçirmək haqqında qərar qəbul etdi. AƏP-nin rəhbərliyindən qatı mühafizəkarlar kənar edildi. Bazar iqtisadiyyatına keçməyin, "həqiqi sosializm cəmiyyəti"nin iqtisadi və siyasi strukturlarının yaradılmasının zəruriliyi elan edildi. 1991-ci ilin martında Albaniya tarixində ilk dəfə keçirilən çoxpartiyalı seçkilərdə kənd yerlərindən səs verənlərin hesabına AƏP səslərin 65%-ni aldı. İri şəhərlərdə isə gənclərin və ziyalıların müdafiə etdiyi müxalifət partiyaları – demokrat və respublikaçı partiyalar müvəffəqiyyət qazandılar. R. Aliya Albaniyanın prezidenti seçildi. Parlamentin qərarı ilə Albaniya Sosialist Xalq Respublikası adı dəyişilərək Albaniya Respublikası adlandırıldı. Parlament ordunu, hüquq-mühafizə orqanlarını siyasətdən kənar elan etdi, bazar münasibətlərinin inkişafı və dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi proqramını bəyəndi.
1991-ci ilin mayında baş vermiş ümumi tətildən sonra tərkibinə beş siyasi partiyanın nümayəndələrinin daxil olduğu koalision hökumət təşkil edildi. AƏP-in 1991-ci ilin iyununda olan qurultayında partiyanın adı dəyişdirilərək Albaniya Sosialist partiyası (ASP) adlandırıldı. 90-cı illərdə də Albaniyada iqtisadi vəziyyət ağır olaraq qalırdı. Onda müasir texnologiya və avadanlıq çatışmırdı. Albaniya hökuməti bu problemin həlli ilə ciddi məşğul olmağa başladı.
Yenidən yaranmış Aqrar partiyası Demokratik partiya ilə ittifaqa girərək 1992-ci ilin aprelində keçirilən yeni parlament seçkilərində kənd yerlərində səslərin əksəriyyətini ala bildi. Demokratik partiya parlamentdə yerlərin 2/3 hissəsini tutdu. Bu partiyanın lideri professor Sali Beruşunun prezident seçilməsi Albaniya üçün demokratiya yolu ilə inkişafa imkan yaratdı. Bu hadisədən sonra ölkənin iqtisadi və siyasi həyatında sabitlik yarandı. Albaniya 90-cı illərdə Avropa ölkələri ilə münasibətləri inkişaf etdirdi. Onun həmçinin inkişaf etməkdə olan ölkələrlə də iqtisadi əlaqələri genişləndi.
Mənbə
- Александров В. В. Новейшая история стран Европы и Америки 1945–1986 гг. М., 1988.
- Балканы: между прошлым и будущим. М., 1995.
- Краткая история Албании. М., 1965.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alban xalqinin formalasmasiAlbaniya erazisinde yasayan qedim xalqlardan biri de Illiryalilardir Esas meqale IlliryalilarOrta esrlerOsmanli dovru 1385 ci ilde Timurtas pasa Istip Manastir ve Ohri vilayetlerini ele kecirdi Bolqaristanda Sofiya Osmanli hakimiyyetine kecdi Serbiya ve Bosniya krallari Xorvatiya ve Albaniya sahzadeleri osmanlilara qarsi birlesdi ve 30 000 neferlik bir orduyla Timurtas pasani Plosnik deyilen yerde meglub etdiler Osmanli dovleti 1417 ci ilde bu olkeye daxil olub 1913 cu ilde son Osmanli Hesen Rza Pasanin sehid edilmesi ile de burani terk edib Iskender beyin usyani Iskender bey deyilen Yorgi Kostriota 1443 ile 1468 illeri arasinda Osmanli hakimiyyetine qarsi girisilen usyani idare etmisdir Ikinci Dunya Muharibesi illerindeMuharibeden sonraki AlbaniyaAvropada muselmanlarin coxluq teskil etdiyi yegane olke olan Albaniya 1944 cu il noyabrin 29 da azad edildi 1946 ci ilin yanvarinda elan olundu Albaniya Kommunist partiyasi ise Albaniya Emek Partiyasi adlandi Albaniya Emek Partiyasinin Merkezi Komitesinin birinci katibi ve stalinizmin qati terefdari olan Enver Xoca 1946 ci ilden 1985 ci ilin aprelinedek yeni olene qeder olkeye rehberlik etdi Albaniya Qarsiliqli Iqtisasi Yardim Surasi ve Varsava muqavilesi Teskilatina uzv olsa da SSRI de Stalinin sexsiyyetine perestis tenqid olunduqda qeti ehkamciliq movqeyinde qaldi 1961 ci ilde Albaniya SSRI ile diplomatik elaqeleri kesdi 1962 ci ilde o Qarsiliqli Iqtisadi Yardim surasindan 1968 ci ilde ise Varsava Muqavilesi Teskilatindan cixdi Albaniya Avropada yegane olke idi ki 1975 ci ilde Avropada tehlukesizlik ve emekdasliq meselelerine dair Helsinkide kecirilen musavirede istirak etmedi 1976 ci ilde Albaniya Sosialist Xalq Respublikasi adlandi Albaniya iqtisa diyyatinda xrom istehsali xususi yer tutur xrom istehsalina gore o Avropada ve dunyada ilk yerlerden birini tutur XX esrin 70 80 ci illerde Albaniya en cox qerb yonumlu siyaset yeridirdi O xususile Cin ile munasibetlerini yuksek seviyyede inkisaf etdirirdi 1985 ci ilde Enver Xocanin olumunden sonra onu Ramiz Aliya evez etdi Bu dovrde Albaniyada coxpartiyaliliga kecid bas verdi ve bazar iqtisadiyyati tezahur etdi Albaniyada da fikir azadligina genis yer verildi 1967 ci ilden qadagan edilmis dini merasimlerin icrasina icaze verildi alban vetendaslari artiq xarici olkelere gede bilerdiler Xarici radionu dinlemek ucun teqibler dayandirildi Xarici siyasetde de deyisiklikler edildi AFR ve SSRI ile diplomatik munasibetler berpa olundu Albaniyanin qarsiliqli fayda esasinda Serqi Avropa olkeleri ile munasibetleri inkisaf etdirmeye hazir oldugu bildirildi Olke ozunutecrid veziyyetinden cixdi 80 ci illerin sonu 90 ci illerin evvellerinde olkenin iqtisadi veziyyeti agir idi 1989 1990 ci illerde milli gelir 13 azaldi ehalinin 10 i issiz idi qiymetler yuksek oldu On minlerle adam xarice qacmaga cehd edirdi Bu seraitde Xalq Yigincaginin Reyaset Heyeti coxpartiyali sistemi heyata kecirmek haqqinda qerar qebul etdi AEP nin rehberliyinden qati muhafizekarlar kenar edildi Bazar iqtisadiyyatina kecmeyin heqiqi sosializm cemiyyeti nin iqtisadi ve siyasi strukturlarinin yaradilmasinin zeruriliyi elan edildi 1991 ci ilin martinda Albaniya tarixinde ilk defe kecirilen coxpartiyali seckilerde kend yerlerinden ses verenlerin hesabina AEP seslerin 65 ni aldi Iri seherlerde ise genclerin ve ziyalilarin mudafie etdiyi muxalifet partiyalari demokrat ve respublikaci partiyalar muveffeqiyyet qazandilar R Aliya Albaniyanin prezidenti secildi Parlamentin qerari ile Albaniya Sosialist Xalq Respublikasi adi deyisilerek Albaniya Respublikasi adlandirildi Parlament ordunu huquq muhafize orqanlarini siyasetden kenar elan etdi bazar munasibetlerinin inkisafi ve dovlet mulkiyyetinin ozellesdirilmesi proqramini beyendi 1991 ci ilin mayinda bas vermis umumi tetilden sonra terkibine bes siyasi partiyanin numayendelerinin daxil oldugu koalision hokumet teskil edildi AEP in 1991 ci ilin iyununda olan qurultayinda partiyanin adi deyisdirilerek Albaniya Sosialist partiyasi ASP adlandirildi 90 ci illerde de Albaniyada iqtisadi veziyyet agir olaraq qalirdi Onda muasir texnologiya ve avadanliq catismirdi Albaniya hokumeti bu problemin helli ile ciddi mesgul olmaga basladi Yeniden yaranmis Aqrar partiyasi Demokratik partiya ile ittifaqa girerek 1992 ci ilin aprelinde kecirilen yeni parlament seckilerinde kend yerlerinde seslerin ekseriyyetini ala bildi Demokratik partiya parlamentde yerlerin 2 3 hissesini tutdu Bu partiyanin lideri professor Sali Berusunun prezident secilmesi Albaniya ucun demokratiya yolu ile inkisafa imkan yaratdi Bu hadiseden sonra olkenin iqtisadi ve siyasi heyatinda sabitlik yarandi Albaniya 90 ci illerde Avropa olkeleri ile munasibetleri inkisaf etdirdi Onun hemcinin inkisaf etmekde olan olkelerle de iqtisadi elaqeleri genislendi MenbeAleksandrov V V Novejshaya istoriya stran Evropy i Ameriki 1945 1986 gg M 1988 Balkany mezhdu proshlym i budushim M 1995 Kratkaya istoriya Albanii M 1965 Hemcinin bax