Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alagir (oset. Алагир ) — Rusiyanın subyekti olan Şimali Osetiya respublikasında yerləşən Alagirski rayonunun şəhər mərkəzi.
| Şəhər | |
| Alagir | |
|---|---|
| oset. Алагир | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Respublika | Şimali Osetiya |
| Rayon | |
| Mer | Tolparov Eduard Vladimiroviç |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1850 |
| Yaşayış məntəqəsi statuslu | 1938 |
| Sahəsi | 26.76 km² |
| Mərkəzin hündürlüyü | 611 m |
| İqlimi | mülayim |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 20.013 nəfər (2019) |
| Sıxlığı | 748,47 nəf./km² |
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +7 86731 |
| Poçt indeksi | 363240 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Vladiqafqazın 55 km qərbində yerləşən Alagir şəhərinin şərqindən Ardon, qərbindən çayları axır. Osetiya maili düzənliyində, girişində qurulan şəhərin sahəsi təxminən 27 km²-dır.
Alagirin ətəklərin sulfid-sulfat-maqnezium-kalsium sularıyla zəngin balneoloji kurortu var.
Etimologiyası
Şəhərin adı osetin dilindəki "Ullaq İr" (Ullaq - yuxarı, İr - Osetiyanın milli adı) söz birləşməsindən əmələ gəlib, Yuxarı Osetiya mənasını verir.
Tarixi
1824-cü ildə (bəzi mənbələrə görə - 1781) müasir Alagir ərazisində daha sonra Alagirlə birləşək olan Saluqardan kəndi quruldu.
1850-ci ildə Ardon çayının sağ sahilində 1897-ci ilə qədər fəaliyyət göstərən gümüş qurğuşun zavodu tikildi. 1863-cü ildə kəndin adı Qornaya olaraq dəyişdirildi.
19-cu əsrin sonlarına gəldikdə Alagir Vladiqafqaz bölgəsinin Terek mahalında bir yaşayış yeri idi. Tolmaçova görə bu dövrdə burada 1975 nəfər yerli sakin, 736 nəfər imeretiyalı, 949 nəfər osetiyalı yaşayırdı.
20-ci əsrin əvvəlindəki məlumatlara görə Alagir qəsəbəsi Terek mahalının bir hissəsi olaraq siyahıya alındı. Əsasən, rus, pravoslav olan 3183 sakini var idi. Qəsəbədə 2 kilsə, 2 məktəb, aptek poçt və teleqraf idarəsi, dövlət poçt xidməti fəaliyyət göstərirdi.
1905-ci ilin dekabrında Alagirdə kəndlilərin baş verdi.
1938-ci ildə qəsəbəyə şəhər statusu verildi.
Böyük Vətən Müharibəsi zamanı şəhər 1 noyabr 1942-ci ildə alman qoşunları tərəfindən işğal edildi. 24 dekabr 1942-ci ildə Nalçik istiqamətində əks-hücum zamanı qoşunları tərəfindən azad edildi.
Əhalisi
| İllər | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1976 | 1979 | 1989 | 1992 | 1996 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4200 | 12 648 | 15 163 | 18 161 | 18 000 | 19 007 | 21 132 | 23 200 | 24 500 | |
| İllər | 1998 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 |
| 23 700 | 23 100 | 22 700 | 21 496 | 21 500 | 20 500 | 20 300 | 19 900 | 19 700 | |
| İllər | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
| 19 528 | 20 949 | 20 966 | 20 709 | 20 575 | 20 399 | 20 270 | 20 211 | 20 133 | |
| İllər | 2018 | 2019 | |||||||
| 20 043 | 20 013 |
Milli tərkibi
| Millət | Sayı | Ümumi əhali içərisindəki nisbəti % |
|---|---|---|
| osetinlər | 19 178 | 91,5 % |
| ruslar | 1 164 | 5,6 % |
| ermənilər | 131 | 0,6 % |
| digərləri | 476 | 2,3 % |
| Cəmi | 20 949 | 100 % |
Sosyal əhəmiyyətli yerləri
- Beş orta məktəb
- Alagir rayon təcili yardım mərkəzi
- Alagir rayon klinikası
- Alagir rayon klinik xəstəxanası
- Diş klinikası
- Milli Diyarşünaslıq Muzeyi
- Sadon Qurğuşun Sink Zavodunun Muzeyi və Park Kompleksi
- Yeddi uşaq bağçası
- İncəsənət məktəbi
- Musiqi məktəbi
- Mədəniyyət Sarayı
- Kitabxana
- Uşaq kitabxanası
- Kinoteatr (2016-cı il mayın əvvəlində açıldı)
- 2 idman mərkəzi
Abidələr
Şəhərdə Leninin, Stalinin, Kosta Xetaqurovun heykəlləri, İkinci Dünya müharibəsində ölən alagirlilərin xatirəsinə qoyulmuş , osetin pedaqoq Babu Zanqiyevin xatirəsinə olan lövhə, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Pyotr Qujvinin adına obelisk vardır.
İdman
Alagir şəhərini təmsil edən Alagir FK 1992-2000-ci illərdə oynamışdır. 2012-ci ildə Albars FK yaradılmışdır.
Məşhur şəxslər
- Stanislav Çerçesov - Rusiya millisinin baş məşqçisi, köhnə futbolçu
- Aslan Dudiyev - profesional futbolçu
- Xetaq Qazyumov - Sərbəst güləşçi və məşqçi
- Zemfira Sahilova - Sovet və Rusiya teatr və kino aktrisası, pedaqoq
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Алагир". 2011-10-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-03.
- "Фатима Бутаева: У истоков создания лазера". 2015-04-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-03.
- Цагаева А. Дз. Топонимия Северной Осетии. Часть II. Орджоникидзе, 1975. С. 488
- Иваницкий Александр Борисович
- "Том 4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года". 2013-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
- "Alagir - Mənim Şəhərim". 2022-02-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-03.
Mənbə
- Алагир // Новый энциклопедический словарь: В 48 томах (вышло 29 томов). — СПб., Пг., 1911—1916.
- Алагир // Города России: энциклопедия. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 15. — 559 с. — 50 000 экз
- Алагирь // Большая советская энциклопедия : в 66 т. (65 т. и 1 доп.) / гл. ред. О. Ю. Шмидт. — М. : Советская энциклопедия, 1926—1947.
- Очерк «Селение Алагир» // Газета «Терские Ведомости» 1883 год №7, №10; 1899 год №127, №133, №139. №140, №142. Автор Толмачёв Сафоний Иоаннович
Xarici keçidlər
- Алагир в энциклопедии «Мой город»
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alagir oset Alagir Rusiyanin subyekti olan Simali Osetiya respublikasinda yerlesen Alagirski rayonunun seher merkezi SeherAlagiroset Alagir48 02 30 sm e 44 12 38 s u Olke RusiyaRespublika Simali OsetiyaRayonMer Tolparov Eduard VladimirovicTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1850Yasayis menteqesi statuslu 1938Sahesi 26 76 km Merkezin hundurluyu 611 mIqlimi mulayimSaat qursagi UTC 3EhalisiEhalisi 20 013 nefer 2019 Sixligi 748 47 nef km Resmi dili Osetin dili rus diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 7 86731Poct indeksi 363240Alagir Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiVladiqafqazin 55 km qerbinde yerlesen Alagir seherinin serqinden Ardon qerbinden caylari axir Osetiya maili duzenliyinde girisinde qurulan seherin sahesi texminen 27 km dir Alagirin eteklerin sulfid sulfat maqnezium kalsium sulariyla zengin balneoloji kurortu var EtimologiyasiSeherin adi osetin dilindeki Ullaq Ir Ullaq yuxari Ir Osetiyanin milli adi soz birlesmesinden emele gelib Yuxari Osetiya menasini verir Tarixi19 cu esrin sonu Alagir 1824 cu ilde bezi menbelere gore 1781 muasir Alagir erazisinde daha sonra Alagirle birlesek olan Saluqardan kendi quruldu 1850 ci ilde Ardon cayinin sag sahilinde 1897 ci ile qeder fealiyyet gosteren gumus qurgusun zavodu tikildi 1863 cu ilde kendin adi Qornaya olaraq deyisdirildi 19 cu esrin sonlarina geldikde Alagir Vladiqafqaz bolgesinin Terek mahalinda bir yasayis yeri idi Tolmacova gore bu dovrde burada 1975 nefer yerli sakin 736 nefer imeretiyali 949 nefer osetiyali yasayirdi 20 ci esrin evvelindeki melumatlara gore Alagir qesebesi Terek mahalinin bir hissesi olaraq siyahiya alindi Esasen rus pravoslav olan 3183 sakini var idi Qesebede 2 kilse 2 mekteb aptek poct ve teleqraf idaresi dovlet poct xidmeti fealiyyet gosterirdi 1905 ci ilin dekabrinda Alagirde kendlilerin bas verdi 1938 ci ilde qesebeye seher statusu verildi Boyuk Veten Muharibesi zamani seher 1 noyabr 1942 ci ilde alman qosunlari terefinden isgal edildi 24 dekabr 1942 ci ilde Nalcik istiqametinde eks hucum zamani qosunlari terefinden azad edildi EhalisiEhalinin sayi Iller 1926 1939 1959 1970 1976 1979 1989 1992 19964200 12 648 15 163 18 161 18 000 19 007 21 132 23 200 24 500Iller 1998 2000 2001 2002 2003 2005 2006 2007 200823 700 23 100 22 700 21 496 21 500 20 500 20 300 19 900 19 700Iller 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 201719 528 20 949 20 966 20 709 20 575 20 399 20 270 20 211 20 133Iller 2018 201920 043 20 013Milli terkibi Millet Sayi Umumi ehali icerisindeki nisbeti osetinler 19 178 91 5 ruslar 1 164 5 6 ermeniler 131 0 6 digerleri 476 2 3 Cemi 20 949 100 Sosyal ehemiyyetli yerleriBes orta mekteb Alagir rayon tecili yardim merkezi Alagir rayon klinikasi Alagir rayon klinik xestexanasi Dis klinikasi Milli Diyarsunasliq Muzeyi Sadon Qurgusun Sink Zavodunun Muzeyi ve Park Kompleksi Yeddi usaq bagcasi Incesenet mektebi Musiqi mektebi Medeniyyet Sarayi Kitabxana Usaq kitabxanasi Kinoteatr 2016 ci il mayin evvelinde acildi 2 idman merkeziAbidelerSeherde Leninin Stalinin Kosta Xetaqurovun heykelleri Ikinci Dunya muharibesinde olen alagirlilerin xatiresine qoyulmus osetin pedaqoq Babu Zanqiyevin xatiresine olan lovhe Sovet Ittifaqi Qehremani Pyotr Qujvinin adina obelisk vardir IdmanAlagir seherini temsil eden Alagir FK 1992 2000 ci illerde oynamisdir 2012 ci ilde Albars FK yaradilmisdir Meshur sexslerStanislav Cercesov Rusiya millisinin bas mesqcisi kohne futbolcu Aslan Dudiyev profesional futbolcu Xetaq Qazyumov Serbest gulesci ve mesqci Zemfira Sahilova Sovet ve Rusiya teatr ve kino aktrisasi pedaqoqHemcinin baxRekomIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Alagir 2011 10 15 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 03 Fatima Butaeva U istokov sozdaniya lazera 2015 04 22 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 03 Cagaeva A Dz Toponimiya Severnoj Osetii Chast II Ordzhonikidze 1975 S 488 Ivanickij Aleksandr Borisovich Tom 4 Tablica 4 Nacionalnyj sostav RSOA po municipalnym obrazovaniyam po perepisi 2010 goda 2013 08 19 tarixinde arxivlesdirilib Alagir Menim Seherim 2022 02 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 03 MenbeAlagir Novyj enciklopedicheskij slovar V 48 tomah vyshlo 29 tomov SPb Pg 1911 1916 Alagir Goroda Rossii enciklopediya M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 1994 S 15 559 s 50 000 ekz Alagir Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 66 t 65 t i 1 dop gl red O Yu Shmidt M Sovetskaya enciklopediya 1926 1947 Ocherk Selenie Alagir Gazeta Terskie Vedomosti 1883 god 7 10 1899 god 127 133 139 140 142 Avtor Tolmachyov Safonij IoannovichXarici kecidlerAlagir v enciklopedii Moj gorod