Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Afad Qurbanov (azərb. Afad Məmməd oğlu Qurbanov; 10 yanvar 1929, Cücəkənd – 26 sentyabr 2009, Bakı) — Azərbaycanın görkəmli dilçi-alimi, türkoloq, elm və təhsil təşkilatçısı, ictimai-siyasi xadimi, Azərbaycan dilçilik elmində elmi məktəb yaratmış alim, Azərbaycan Əlifba Komissiyasının sədri (1990) və hazırkı Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasısının müəllifi, Azərbaycan SSR-i Natiqlik Cəmiyyətinin sədri (1980), akademiki (1989), Azərbaycan SSR-i Elmlər Akademiyasının üzvü (1983), Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor (1970), Əməkdar elm xadimi (1981), Azərbaycan SSR dövlət mükafatı (1991).
| Afad Qurbanov | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 10 yanvar 1929 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 sentyabr 2009 (80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | alim |
| Uşaqları |
|
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | Dilçilik |
| Elmi dərəcəsi | Professor, Filologiya elmləri doktoru, Akademik |
| Elmi adı | Professor, AMEA-nın üzvü |
| İş yeri | V.İ.Lenin adına Azərbaycan Pedoqoji İnstitutunun Rektoru, Azərbaycan Əlifba Komissiyasının Sədri |
| | |
| Təltifləri |   |
| afadgurbanov.az/?lang=az | |
Həyatı
Afad Qurbanov 1929-cu ildə yanvarın 10-da Borçalının Qızıl Şəfəq kəndində (indi Ermənistan Respublikasının Kalinino rayonu) anadan olmuşdur. Uşaqlığı, ilk təhsil illəri də sazlı-sözlü Borçalı elində keçib.
O, ilk illər Borçalıda məktəb direktoru vəzifəsində çalışıb. 1950-ci illərdən etibarən isə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində Filologiya fakültəsinin dekan müavini, dekanı, Azərbaycan dilçiliyi kafedrasının müdiri vəzifəsində çalışıb. 1981–1989-cu illərdə APİ-nin rektoru olub. 1990–1994-cü illərdə isə Milli Məclisin üzvü olmuş A. Qurbanov əlifba islahatının təşkilatçılarındandır.
XX əsrin 90-cı illərində ölkəmizdə əlifba islahatının aparılmasında Afad Qurbanovun Azərbaycan Əlifba Komissiyasının sədri və latın qrafikası əsasında hazırlanmış və bügün istifadə etdiyimiz Azərbaycanın latın qrafikalı əlifbasının müəllifi kimi böyük xidmətləri olmuşdur. O dövrdə latın qrafikalı yeni müstəqil əlifbaya keçməyin zəruriliyini elmi faktlarla əsaslandıran ilk alim məhz Afad Qurbanov olmuşdur.
Görkəmli dilçi-alim, əlifba islahatçısı, Azərbaycan SSR-i Elmlər Akademiyasının üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi, Dövlət mükafatı laureatı, Onomastika elmi məktəbinin banisi Afad Qurbanovun təşəbbüsü ilə 1990-cı il 1 avqust tarixində Azərbaycan Əlifba Komissiyası yaradılmış və əlifba mütəxəssisi olduğu nəzərə alınaraq o həmin komissiyanın sədri təyin edilmişdir.
Afad Qurbanov latın qrafikası əsasında yeni müstəqil əlifbamızın layihəsini Azərbaycan dilinin səs sistemi və digər xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla hazırlamış və Komissiyanın müzakirəsinə vermişdir. Sonradan televiziya və mətbuat vasitəsilə müasir əlifbamızın layihəsi ictimaiyyətə çatdırılmış, geniş müzakirə olunaraq 1992-ci ildə qəbul olunmuşdur.
XX əsrin 20-ci illərində Azərbaycanda istifadə olunan latın qrafikalı əlifba böyük mütəfəkkir M. F. Axundovun ideyası əsasında yaradıldığı halda, hazırda istifadə etdiyimiz latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası Afad Qurbanovun adı ilə bağlıdır.
Ümumxalq sərvətimiz olan bügünkü əlifba bu yorulmaz insanın, xalqını dərindən sevən fəal vətəndaşın, dilçilik elmimizin korifeyi, məşhur dilçimiz akademik Afad Qurbanovun elmi və ictimai fəaliyyətinin bəhrəsi kimi Azərbaycan xalqına ən böyük töhfələrindən biridir.
Elmi fəaliyyəti
Aspirantlıqdan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvülyünə qədər şərəfli bir tədqiqatçı yolu keçən A. Qurbanov 1962-ci ildə professor Əbdüləzəl Dəmirçizadənin rəhbərliyi ilə "Səməd Vurğunun "Vaqif pyesinin dili və üslubu" mövzusunda namizədlik, 1968-ci ildə isə "Müasir Azərbaycan ədəbi dili" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.
Azərbaycan dilçiliyində fonetika Ə. Dəmirçizadə və A. Axundovun, leksikologiya S. Cəfərovun, dialektologiya M. Şirəliyevin, morfologiya M. Hüseynzadənin, sintaksis Ə. Abdullayevin, dil tarixi H. Mirzəzadə, Ə. Dəmirçizadə və T. Hacıyevin, morfologiya F. Cəlilovun, onomalogiya isə A. Qurbanovun adı ilə bağlıdır. Onun onomalogiyaya dair 100-ə qədər məqaləsi "Azərbaycan onomastikası" (1986), "Azərbaycan onomalogiyası məsələləri" (1986), "Poetik onomastika" (1988), "Azərbaycan dilinin onomalogiyası" (1988) kimi sanballı monoqrafiyaları çap olunmuşdur. Bu əsərlərdə onomastik vahidlərin tədqiqi tarixi, onomastik mənbələr, onomalogiyanın elmi-nəzəri məsələləri kompleks və sistemli şəkildə tədqiq edilmişdir. Azərbaycan dilçiliyi tarixində ilk dəfə olaraq antroponimlərin inkişafı dövrlərini müəyyənləşdirən, hər bir dövrün səciyyəvi cəhətlərini konkret dil faktları ilə əsaslandıran da A. Qurbanovdur.
Elmi yaradıcılığa "Şagirdlərin yazılı və şifahi nitqlərindəki yerli şivə və qalıqlarına qarşı mübarizə" (1956) adlı məqalə ilə başlayan yorulmaz tədqiqatçı Azərbaycanda və bütün türk dünyasında "Dilçiliyin sistemi" (1976), "Dilçiliyin tarixi" (1976), "Müasir Azərbaycan ədəbi dili" (1967, 1985), "Bədii mətnin linqvistik təhlili" (1986), "Azərbaycan onomastikası" (1986), "Azərbaycan dilinin onomalogiyası" (1988), "Ümumi dilçilik", I–II cildlər (1989–1993), "Dünyanın dil ailələri" (1994) və s. kimi sanballı əsərləri ilə məşhurdur.
Azərbaycan ədəbi dilinin fonetika, qrafika, leksikologiya, semasiologiya, frazeologiya və digər sahələri A. Qurbanovun 1967-ci ildə çap etdirdiyi "Müasir Azərbaycan ədəbi dili" kitabında sistemli şəkildə, həm də sinxronik prizmadan tədqiq edilmişdir. Əsər barədə akademik A. N. Kononovun fikri maraqlıdır: "A. M. Qurbanovun kitabı yalnız Azərbaycan dili materiallarını deyil, həm də başqa türk dillərinin materiallarını əhatə edən mövzuları işıqlandırır".
A. Qurbanovun əsərləri Almaniya, Rusiya, İran, Türkiyə, Qazaxıstan, Türkmənistan, Özbəkistan və s. ölkələrdə yayılıb. Görkəmli dilçi son 50 ildə dünyanın bir sıra böyük şəhərlərində dilçiliyə, xüsusilə türkologiyaya aid keçirilən konfransların əksəriyyətində aktual və orijinal məruzələrlə çıxış edib.
Görkəmli alim Azərbaycan elmindəki rolu və nüfuzu sayəsində 1981–1983-cü illərdə APİ-də (ADPU-da) filologiya və pedaqogika elmləri üzrə müdafiə şurasının sədri olmuşdur.
Afad Qurbanov 26 sentyabr 2009-cu ildə vəfat edib.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Qurbanov Afad Məmməd oğlu". 2018-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-09.
- ATV. "Alim türkoloq və ictimai xadim Afad Qurbanovun doğum günüdür" (az.). Youtube.com. 10.01.2021. İstifadə tarixi: 2021-01-11.
- İctimai TV. "Əlifba islahatının aparılmasında rolu olan Afad Qurbanovun 95 illik yubileyidir" (az.). Youtube.com. 10.01.2024. 2024-01-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-01-11.
- Şöhrətli xalq dilçisi
Xarici keçidlər
- Akademik Afad Qurbanovun rəsmi veb saytı 2011-11-24 at the Wayback Machine
- YENİ BİBLİOQRAFİYA NƏŞR OLUNUB 2008-06-15 at the Wayback Machine
- Azərbaycanın görkəmli dilçi alimi Afat Qurbanov vəfat edib 2009-09-28 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Afad Qurbanov azerb Afad Memmed oglu Qurbanov 10 yanvar 1929 Cucekend 26 sentyabr 2009 Baki Azerbaycanin gorkemli dilci alimi turkoloq elm ve tehsil teskilatcisi ictimai siyasi xadimi Azerbaycan dilcilik elminde elmi mekteb yaratmis alim Azerbaycan Elifba Komissiyasinin sedri 1990 ve hazirki Latin qrafikali Azerbaycan elifbasisinin muellifi Azerbaycan SSR i Natiqlik Cemiyyetinin sedri 1980 akademiki 1989 Azerbaycan SSR i Elmler Akademiyasinin uzvu 1983 Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu filologiya elmleri doktoru professor 1970 Emekdar elm xadimi 1981 Azerbaycan SSR dovlet mukafati 1991 Afad QurbanovSexsi melumatlarDogum tarixi 10 yanvar 1929 1929 01 10 Dogum yeri Cucekend ErmenistanVefat tarixi 26 sentyabr 2009 2009 09 26 80 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanTehsili Azerbaycan Dovlet Pedaqoji UniversitetiFealiyyeti alimUsaqlari Resad Qurbanov d Ramin QurbanovElmi fealiyyetiElm sahesi DilcilikElmi derecesi Professor Filologiya elmleri doktoru AkademikElmi adi Professor AMEA nin uzvuIs yeri V I Lenin adina Azerbaycan Pedoqoji Institutunun Rektoru Azerbaycan Elifba Komissiyasinin SedriTeltifleriafadgurbanov az lang azHeyatiAfad Qurbanov 1929 cu ilde yanvarin 10 da Borcalinin Qizil Sefeq kendinde indi Ermenistan Respublikasinin Kalinino rayonu anadan olmusdur Usaqligi ilk tehsil illeri de sazli sozlu Borcali elinde kecib O ilk iller Borcalida mekteb direktoru vezifesinde calisib 1950 ci illerden etibaren ise Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universitetinde Filologiya fakultesinin dekan muavini dekani Azerbaycan dilciliyi kafedrasinin mudiri vezifesinde calisib 1981 1989 cu illerde API nin rektoru olub 1990 1994 cu illerde ise Milli Meclisin uzvu olmus A Qurbanov elifba islahatinin teskilatcilarindandir XX esrin 90 ci illerinde olkemizde elifba islahatinin aparilmasinda Afad Qurbanovun Azerbaycan Elifba Komissiyasinin sedri ve latin qrafikasi esasinda hazirlanmis ve bugun istifade etdiyimiz Azerbaycanin latin qrafikali elifbasinin muellifi kimi boyuk xidmetleri olmusdur O dovrde latin qrafikali yeni musteqil elifbaya kecmeyin zeruriliyini elmi faktlarla esaslandiran ilk alim mehz Afad Qurbanov olmusdur Gorkemli dilci alim elifba islahatcisi Azerbaycan SSR i Elmler Akademiyasinin uzvu filologiya elmleri doktoru professor emekdar elm xadimi Dovlet mukafati laureati Onomastika elmi mektebinin banisi Afad Qurbanovun tesebbusu ile 1990 ci il 1 avqust tarixinde Azerbaycan Elifba Komissiyasi yaradilmis ve elifba mutexessisi oldugu nezere alinaraq o hemin komissiyanin sedri teyin edilmisdir Afad Qurbanov latin qrafikasi esasinda yeni musteqil elifbamizin layihesini Azerbaycan dilinin ses sistemi ve diger xususiyyetlerini nezere almaqla hazirlamis ve Komissiyanin muzakiresine vermisdir Sonradan televiziya ve metbuat vasitesile muasir elifbamizin layihesi ictimaiyyete catdirilmis genis muzakire olunaraq 1992 ci ilde qebul olunmusdur XX esrin 20 ci illerinde Azerbaycanda istifade olunan latin qrafikali elifba boyuk mutefekkir M F Axundovun ideyasi esasinda yaradildigi halda hazirda istifade etdiyimiz latin qrafikali Azerbaycan elifbasi Afad Qurbanovun adi ile baglidir Umumxalq servetimiz olan bugunku elifba bu yorulmaz insanin xalqini derinden seven feal vetendasin dilcilik elmimizin korifeyi meshur dilcimiz akademik Afad Qurbanovun elmi ve ictimai fealiyyetinin behresi kimi Azerbaycan xalqina en boyuk tohfelerinden biridir Elmi fealiyyetiAspirantliqdan Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin muxbir uzvulyune qeder serefli bir tedqiqatci yolu kecen A Qurbanov 1962 ci ilde professor Ebdulezel Demircizadenin rehberliyi ile Semed Vurgunun Vaqif pyesinin dili ve uslubu movzusunda namizedlik 1968 ci ilde ise Muasir Azerbaycan edebi dili movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir Azerbaycan dilciliyinde fonetika E Demircizade ve A Axundovun leksikologiya S Ceferovun dialektologiya M Sireliyevin morfologiya M Huseynzadenin sintaksis E Abdullayevin dil tarixi H Mirzezade E Demircizade ve T Haciyevin morfologiya F Celilovun onomalogiya ise A Qurbanovun adi ile baglidir Onun onomalogiyaya dair 100 e qeder meqalesi Azerbaycan onomastikasi 1986 Azerbaycan onomalogiyasi meseleleri 1986 Poetik onomastika 1988 Azerbaycan dilinin onomalogiyasi 1988 kimi sanballi monoqrafiyalari cap olunmusdur Bu eserlerde onomastik vahidlerin tedqiqi tarixi onomastik menbeler onomalogiyanin elmi nezeri meseleleri kompleks ve sistemli sekilde tedqiq edilmisdir Azerbaycan dilciliyi tarixinde ilk defe olaraq antroponimlerin inkisafi dovrlerini mueyyenlesdiren her bir dovrun seciyyevi cehetlerini konkret dil faktlari ile esaslandiran da A Qurbanovdur Elmi yaradiciliga Sagirdlerin yazili ve sifahi nitqlerindeki yerli sive ve qaliqlarina qarsi mubarize 1956 adli meqale ile baslayan yorulmaz tedqiqatci Azerbaycanda ve butun turk dunyasinda Dilciliyin sistemi 1976 Dilciliyin tarixi 1976 Muasir Azerbaycan edebi dili 1967 1985 Bedii metnin linqvistik tehlili 1986 Azerbaycan onomastikasi 1986 Azerbaycan dilinin onomalogiyasi 1988 Umumi dilcilik I II cildler 1989 1993 Dunyanin dil aileleri 1994 ve s kimi sanballi eserleri ile meshurdur Azerbaycan edebi dilinin fonetika qrafika leksikologiya semasiologiya frazeologiya ve diger saheleri A Qurbanovun 1967 ci ilde cap etdirdiyi Muasir Azerbaycan edebi dili kitabinda sistemli sekilde hem de sinxronik prizmadan tedqiq edilmisdir Eser barede akademik A N Kononovun fikri maraqlidir A M Qurbanovun kitabi yalniz Azerbaycan dili materiallarini deyil hem de basqa turk dillerinin materiallarini ehate eden movzulari isiqlandirir A Qurbanovun eserleri Almaniya Rusiya Iran Turkiye Qazaxistan Turkmenistan Ozbekistan ve s olkelerde yayilib Gorkemli dilci son 50 ilde dunyanin bir sira boyuk seherlerinde dilciliye xususile turkologiyaya aid kecirilen konfranslarin ekseriyyetinde aktual ve orijinal meruzelerle cixis edib Gorkemli alim Azerbaycan elmindeki rolu ve nufuzu sayesinde 1981 1983 cu illerde API de ADPU da filologiya ve pedaqogika elmleri uzre mudafie surasinin sedri olmusdur Afad Qurbanov 26 sentyabr 2009 cu ilde vefat edib IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Qurbanov Afad Memmed oglu 2018 09 18 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 09 ATV Alim turkoloq ve ictimai xadim Afad Qurbanovun dogum gunudur az Youtube com 10 01 2021 Istifade tarixi 2021 01 11 Ictimai TV Elifba islahatinin aparilmasinda rolu olan Afad Qurbanovun 95 illik yubileyidir az Youtube com 10 01 2024 2024 01 11 tarixinde Istifade tarixi 2024 01 11 Sohretli xalq dilcisiXarici kecidlerAkademik Afad Qurbanovun resmi veb sayti 2011 11 24 at the Wayback Machine YENI BIBLIOQRAFIYA NESR OLUNUB 2008 06 15 at the Wayback Machine Azerbaycanin gorkemli dilci alimi Afat Qurbanov vefat edib 2009 09 28 at the Wayback Machine