Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adi gavalı (lat. Prunus domestica) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid bitki növü.
| Adi gavalı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Adi gavalı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki təsviri
Gavalını tərkibində müxtəlif orqanik turşular, karbohidratlar, 9-16% şikər, pektin (2% qədər), mineral maddələr, C,B vitamini, karotin, azot birləşmələri və rəngləyici maddələr vardır.
B vitaminlərinin, eləcə də C və PP vitaminlərinin bolluğu ilə məşhurdur.
Təbabətdə
Orta əsr müəllifləri gavalının müalicəvi xüsusiyyətlərindən misallar gətirirlər. Məhəmməd Mömin yazır ki, gavalı qızdırmada, şiddətli titrəmə və baş ağrısında xeyirlidir. 460 q gavalını 0,7 suda qaynadaraq yaxşı işlətmə dərmanı əldə edirlər. Gavalı qurdqovucu təsirə malikdir. Ağızı yaxalamaq üçün yemiş həlimi, gavalının yarpaq və kökündən hazırlanan dərman angina və badamcıq şişi zamanı xeyirlidir və damağı möhkəmlədir. Gavalını yaxşı həzm etmək üçün, onu qızılgül ləçəklərindən bişirilmiş mürəbbə ilə yemək lazımdır. İbn Sina qeyd edir ki, gavalı əzilib, dəri üzərindəki yara və dəmrova çəkilsə, fayda vermiş olar. Gavalı yarpaqlarının həlimi ilə ağızı yaxalasanız, boğazdakı iltihab dilçəyə və badamğıca gəlib çıxa bilməz. Gavalı kitrəsindən hazırlanan mərhəm gözün nurunu möhkəmlədir. Şirin gavalı ödü qovur. Gavalı kitrəsini su ilə qatıb içilsə sidik kisəsindəki daşları parçalayır.
Tibet həkimləri gavalını ürək, qara ciyər və ələş xəstəliklərində məsləhət görürlər. Hindistan və Seylonda gavalı tumları sidik kisəsi və böyrəklərdəki daşları parçalamaq üçün tətbiq olunurdu. Başqa dərmanlarla qarışdırıb, onu ilan sancmasına qarşı istidifadə edirdilər. Yara və xoraların üzərinə gavalının təzə, yaxud quru pörtlədilmiş yarpaqlarını və yaxud da ki sirkədə qaynadılmış yarpaqların həlimini qoyurlar.
Daha çox müalicəvi effekti qara gavalı verir, hansı ki, qəbz vaxtı məsləhət görülür. Orqanizmdən suyu və xörək duzunu çıxartmağa qadir olan kalium duzunun mövcudluğu qara gavalını qan təzyiqi və böyrək xəstəlikləri üçün tətbiq edilməsi buna imkan verir. Qara gavalı orqanizmdən xolesterini çıxarır, oteroskleroz və öd kisəsi xəstəliklərində faydalıdır.
Gavalı həm də karbohidratların mübadiləsini normalaşdırır, həyəcanı aradan qaldırır, diqqəti gücləndirir, uzunmüddətli stresi aadan qaldırır, əlavə çəki ilə mübarizədə faydalıdır. Amma şəkərli diabet xəsətlərinə gavalı yeməsi tövsiyə edilmir.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 475.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi gavali lat Prunus domestica bitkiler aleminin gulcicekliler destesinin gulciceyikimiler fesilesinin gavali cinsine aid bitki novu Adi gavaliElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste GulciceklilerFesile GulciceyikimilerYarimfesile GavalikimilerTriba Cins GavaliNov Adi gavaliBeynelxalq elmi adiPrunus domestica L 1753Sekil axtarisiITIS 24774NCBI 3758EOL 301139Botaniki tesviriGavalini terkibinde muxtelif orqanik tursular karbohidratlar 9 16 siker pektin 2 qeder mineral maddeler C B vitamini karotin azot birlesmeleri ve rengleyici maddeler vardir B vitaminlerinin elece de C ve PP vitaminlerinin bollugu ile meshurdur TebabetdeOrta esr muellifleri gavalinin mualicevi xususiyyetlerinden misallar getirirler Mehemmed Momin yazir ki gavali qizdirmada siddetli titreme ve bas agrisinda xeyirlidir 460 q gavalini 0 7 suda qaynadaraq yaxsi isletme dermani elde edirler Gavali qurdqovucu tesire malikdir Agizi yaxalamaq ucun yemis helimi gavalinin yarpaq ve kokunden hazirlanan derman angina ve badamciq sisi zamani xeyirlidir ve damagi mohkemledir Gavalini yaxsi hezm etmek ucun onu qizilgul leceklerinden bisirilmis murebbe ile yemek lazimdir Ibn Sina qeyd edir ki gavali ezilib deri uzerindeki yara ve demrova cekilse fayda vermis olar Gavali yarpaqlarinin helimi ile agizi yaxalasaniz bogazdaki iltihab dilceye ve badamgica gelib cixa bilmez Gavali kitresinden hazirlanan merhem gozun nurunu mohkemledir Sirin gavali odu qovur Gavali kitresini su ile qatib icilse sidik kisesindeki daslari parcalayir Tibet hekimleri gavalini urek qara ciyer ve eles xesteliklerinde meslehet gorurler Hindistan ve Seylonda gavali tumlari sidik kisesi ve boyreklerdeki daslari parcalamaq ucun tetbiq olunurdu Basqa dermanlarla qarisdirib onu ilan sancmasina qarsi istidifade edirdiler Yara ve xoralarin uzerine gavalinin teze yaxud quru portledilmis yarpaqlarini ve yaxud da ki sirkede qaynadilmis yarpaqlarin helimini qoyurlar Daha cox mualicevi effekti qara gavali verir hansi ki qebz vaxti meslehet gorulur Orqanizmden suyu ve xorek duzunu cixartmaga qadir olan kalium duzunun movcudlugu qara gavalini qan tezyiqi ve boyrek xestelikleri ucun tetbiq edilmesi buna imkan verir Qara gavali orqanizmden xolesterini cixarir oteroskleroz ve od kisesi xesteliklerinde faydalidir Gavali hem de karbohidratlarin mubadilesini normalasdirir heyecani aradan qaldirir diqqeti guclendirir uzunmuddetli stresi aadan qaldirir elave ceki ile mubarizede faydalidir Amma sekerli diabet xesetlerine gavali yemesi tovsiye edilmir IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 475 Hemcinin bax