Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağaçayırı müharibəsi — 16 avqust 1488-ci ildə Osmanlı İmperiyası ilə Məmlük dövləti arasında Çukurova bölgəsində baş verən müharibə.
| Ağaçayırı müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| Osmanlı- | |||
| Tarix | 16 avqust 1488 | ||
| Yeri | |||
| Nəticəsi | Məmlük dövlətinin qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
Davud Paşa səfərdən qayıtdıqdan sonra, İstanbulda yeni bir Məmlük yürüşü üçün hazırlıqlara başlanıldı. Padşah, bu dəfə Osmanlı donanmasına da göndərməyi qərara alınmışdı. Hətta II Bəyazid Osmanlı donanmasının Şərqi Aralıq dənizində rahat hərəkət etməsi üçün Venesiya dövlətindən icazə istəsə də, buna müvəffəq olmamışdır.
yürüş hazırlığını tamamlayan Osmanlı ordusu, vəzirliyə yüksələn Rumeli bəylərbəyi Xədim Əli Paşanın komandanlağı ilə İstanbuldan hərəkət etdi. Tabeçiliyinə yeni Rumeli bəylərbəyi Xəlil Paşa ilə Anadolu bəylərbəyi Sinan Paşa da verilmişdi. 60 min nəfərlik bir qüvvə ilə Çukurova gedən Xədim Əli Paşaya yolda Qaraman bəylərbəyi Yaqub Paşa da qoşuldu. Bundan başqa, Hersekzadə Əhməd Paşa da, 100 gəmidən mütəşəkkil donanma ilə Şərqi Aralıq dənizi sahillərinə hərəkət eləmişdi.
Xədim Əli Paşa, Ereğlidən sonra, Külek boğazını keçərək Adanaya çatdı. Tarsus şəhəri ilə buranı yaxşıca mülki etdikdən sonra, Ayaş qalası üzərinə yeridi. Qala naibin qaçması ilə həm qurudan, həm də dənizdən edilən Ayaş, müqavimət göstərmədən Osmanlı qüvvələrinə təslim oldu.
Bu arada II Bəyazidin istəyini rədd edəndən sonra, Hersekzadə Əhməd Paşanın donanma ilə Kiprə hücum etməsindən qorxan Venesiya senatı Françesko di Priali komandasında 40 gəmilik bir donanma ilə Kiprə göndərməklə təhkim etmişdi.
Osmanlı donanması, Ayaş limanının zəpt etdikdən sonra ardınca Trablusşam sahillərində İsgəndərun körfəzinə girdi. Burada dağ ilə sahilin birləşdiyi keçidi tutaraq Məmlük ordusunun keçidinə mane olmaq istədi.
Əmir Özbək komandanlığındakı Məmlük ordusu Bakras keçidini keçib, İsgəndərun limanına doğru irəliləməyə başlayanda, çıxan bir fırtına ilə Osmanlı donanmasının pərişan olduğunu gördülər (Yarıkkaya fırtınası). Qəfil fırtına, bir çox Osmanlı gəmisini batırdığı kimi, mühüm bir qismini də sahilə sürükləmiş, bu üzdən keçidin qarşısından çəkilmək məcburiyyətində qalmışdı.
Osmanlı donanmasının bu aqibətini fürsət bilən Məmlüklər, Adana istiqamətində irəliləməsinə davam etdirərkən Babül-Melik (Sarıseki) Dərbənd Nablus şeyx İbn İsmayılın əmrindəki bir qabaqcıl birliyi məğlub edildi. Ancaq əsl Əmir Özbək komandasındakı qüvvələrin keçidinə mane ola bilmədilər. Bu arada dənizdən çıxan Osmanlı əsgərlərini də əsir edən Məmlük ordusu, Ayaş yolu ilə Adanaya gələrək Ağaçayırı deyilən mövqedə düşərgə qurmuş Osmanlı ordusunun qarşısında döyüş nizamı ilə dayandılar. Əmir Özbəkin əmrində olan Məmlük ordusunda tanınmış bir çox Məmlük sərkərdə var idi. 40 min nəfərlik orduları da son dərəcə yaxşı təchiz olunmuş idi.
17 avqust 1488-ci ildə baş verən və Ağaçayırı deməklə şöhrət tapan çox şiddətli bir müharibədə, Osmanlı ordusunun mərkəzində Xədim Əli Paşa, İsfendiyaroğlu Əhməd Bəy, Turahanoğlu Ömər Bəy, Mehmed və Yəhya Bəy və yeniçəri yer almışdılar.
Sağ cinahda isə, Anadolu bəylərbəyi Sinan Paşa ilə Qaraman bəylərbəyi Yaqub Paşa, Veliyyüddinoğlu Əhməd Paşa və Süleyman Paşa qoşunları ilə mövqe tutmuşdular.
Sol qanadda da, Rumeli bəylərbəyi Xəlil Paşa Rumeli əsgəri ilə hazır idi.
Evrenosoğulları İsa və Süleyman Bəy sağ qolun, Oxrid bayraq bəyi Hüseyn Bəy də sol qanada rəhbərlik edirdilər.
Məmlük ordusunun tərtibi isə belə idi:
Əmir Özbək mərkəzdə,
Şam əsgərləri ilə Dımaşk naibi və Türk əmirləri sağ qanadda,
Hələb naibi əsgərləri ilə sol tərəfdə yer almışdılar.
Timraz deyilən 4 min nizəli əsgər də ordunun önündə idi.
Döyüşə Məmlüklər üzərinə şiddətli hücumla Osmanlı ordusu başladı. İlk anda Şam naibinin əsgərləri dağılaraq qaçdılar. Qaramanlıların qaçmaları və Evrenosoğulları İsa bəyin və Süleyman bəyin həlak olmaları sol qanadda dağılmalara yol açdı. Rumeli bəylərbəyi Xəlil Paşanın qətiyyətsizliyi isə vəziyyəti tamamilə Osmanlıların əleyhinə çevirdi. Bu üzdən məhz Osmanlı ordusu böyük bir təhlükə ilə qarşı-qarşıya qaldı. Məmlük qabaqcıl Timraz birliyi Ramazanlı, Turqutlu və Varsaklarla birlikdə Osmanlı düşərgəsinə çatıb qarət etməyə başladılar. Digər tərəfdən döyüş meydanından qaçan bəzi Məmlük əsgərləri, Bakras keçidini keçərkən, Hersekzadə Əhməd Paşa tərəfindən məğlub edildilər.
Xədim Əli Paşa, bütün bu ağır şərtlərə baxmayaraq, qapıqulları və öz adamları ilə şiddətlə müqavimət göstərdiyi kimi, bir ara hücuma da keçdi. Daha sonra Xəlil və Yəhya Paşa hücumları da bir nəticə verməmişdir. Bu israr etmələr və zaman zaman qarşı hücumlarla qəti bir məğlubiyyətdən xilas olan Osmanlı ordusu, özləri ilə daşıdıqları top və sair hərbi ləvazimatları ilə Adanaya çata bilmişdilər. Osmanlı ordusunun son müqaviməti qarşısında bir şey edə bilməyən Əmir Özbək, Hersekzade Əhməd Paşanın qələbəsini də eşidəndə, Adana ətrafında çox qalmayaraq Hələbə doğru dönmək üçün hazırlığa başlamışdı. Ancaq Turqutlu və Varsakların təkidi ilə, mancanaqlar quraraq Adananı mühasirəyə aldı. Üç ay davam edən mühasirə zamanı, şəhər güclü müdafiə edildi. Ancaq barıt zirzəmisinə düşən od ilə baş verən partlayış ilə mühafizəçilər şəhəri Əmir Özbəyə təslim etdilər.
Xədim Əli Paşa, Adananın ələ keçirilməsindən sonra Ereğli və Larendeye çəkilərək dağılan qüvvələri topladı. Müharibədə qətiyyətsizlik göstərən şəxsləri təsbit etməyə başladı. II Bəyazid də, döyüşdən qaçan Kayseri bəylərbəyi Yularkısdı Sinan Bəy, Karesi bəylərbəyi İshaq Bəy və Qaraca Paşaoğlu İsgəndər Çələbi ilə Anadolu kəndxudasını İstanbula gətirdərək Rumeli qalasında habs etdi. Karahisarda dustaq olan Qaragöz Mehmed Paşa edam olundu.
Mənbələr
- Har-El, Shai. Struggle for Domination in the Middle East: The Ottoman-Mamluk War, 1485–1491. The Ottoman Empire and its Heritage. 4. Leiden; New York: . 1995. ISBN . ISSN 1380-6076. LCCN 94-40784. OCLC 31434541. İstifadə tarixi: June 15, 2013.
- Moose, Christina J., redaktorGreat Events from History: The Renaissance & Early Modern Era, 1454-1600. Great Events from History. Pasadena, CA: Salem Press. 2005. ISBN . LCCN 2004028878. OCLC 57208671.
- Winter, Michael; Levanoni, Amalia, redaktorlar . The Medieval Mediterranean. 51. Leiden; Boston, MA: E. J. Brill. 2003. ISBN . ISSN 0928-5520. LCCN 2003051917. OCLC 744961624. October 28, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 15, 2013.
İstinadlar
- Har-El 1995,s.168–169
- Har-El 1995, s. 164
- Çukurova bölgesinde gerçekleşmiş olan savaş[ölü keçid]
- Har-El 1995
- Moose 2005
- Winter & Levanoni 2003
- "Hadım Ali Paşa'nın Çukurova Seferi ve Ağaçayırı Savaşı". 2021-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-22.
- Hadım Ali Paşa’nın Çukurova Seferi ve Ağaçayırı Savaşı[ölü keçid]
- . 2020-09-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Agacayiri muharibesi 16 avqust 1488 ci ilde Osmanli Imperiyasi ile Memluk dovleti arasinda Cukurova bolgesinde bas veren muharibe Agacayiri muharibesiOsmanli Tarix 16 avqust 1488Yeri KilikiyaNeticesi Memluk dovletinin qelebesiMunaqise terefleriMemluk dovleti Osmanli imperiyasiKomandan lar Emir Ozbek Xedim Eli PasaTereflerin quvvesi40000 70000 60000 120000 Davud Pasa seferden qayitdiqdan sonra Istanbulda yeni bir Memluk yurusu ucun hazirliqlara baslanildi Padsah bu defe Osmanli donanmasina da gondermeyi qerara alinmisdi Hetta II Beyazid Osmanli donanmasinin Serqi Araliq denizinde rahat hereket etmesi ucun Venesiya dovletinden icaze istese de buna muveffeq olmamisdir yurus hazirligini tamamlayan Osmanli ordusu vezirliye yukselen Rumeli beylerbeyi Xedim Eli Pasanin komandanlagi ile Istanbuldan hereket etdi Tabeciliyine yeni Rumeli beylerbeyi Xelil Pasa ile Anadolu beylerbeyi Sinan Pasa da verilmisdi 60 min neferlik bir quvve ile Cukurova geden Xedim Eli Pasaya yolda Qaraman beylerbeyi Yaqub Pasa da qosuldu Bundan basqa Hersekzade Ehmed Pasa da 100 gemiden mutesekkil donanma ile Serqi Araliq denizi sahillerine hereket elemisdi Xedim Eli Pasa Eregliden sonra Kulek bogazini kecerek Adanaya catdi Tarsus seheri ile burani yaxsica mulki etdikden sonra Ayas qalasi uzerine yeridi Qala naibin qacmasi ile hem qurudan hem de denizden edilen Ayas muqavimet gostermeden Osmanli quvvelerine teslim oldu Bu arada II Beyazidin isteyini redd edenden sonra Hersekzade Ehmed Pasanin donanma ile Kipre hucum etmesinden qorxan Venesiya senati Francesko di Priali komandasinda 40 gemilik bir donanma ile Kipre gondermekle tehkim etmisdi Osmanli donanmasi Ayas limaninin zept etdikden sonra ardinca Trablussam sahillerinde Isgenderun korfezine girdi Burada dag ile sahilin birlesdiyi kecidi tutaraq Memluk ordusunun kecidine mane olmaq istedi Emir Ozbek komandanligindaki Memluk ordusu Bakras kecidini kecib Isgenderun limanina dogru irelilemeye baslayanda cixan bir firtina ile Osmanli donanmasinin perisan oldugunu gorduler Yarikkaya firtinasi Qefil firtina bir cox Osmanli gemisini batirdigi kimi muhum bir qismini de sahile suruklemis bu uzden kecidin qarsisindan cekilmek mecburiyyetinde qalmisdi Osmanli donanmasinin bu aqibetini furset bilen Memlukler Adana istiqametinde irelilemesine davam etdirerken Babul Melik Sariseki Derbend Nablus seyx Ibn Ismayilin emrindeki bir qabaqcil birliyi meglub edildi Ancaq esl Emir Ozbek komandasindaki quvvelerin kecidine mane ola bilmediler Bu arada denizden cixan Osmanli esgerlerini de esir eden Memluk ordusu Ayas yolu ile Adanaya gelerek Agacayiri deyilen movqede duserge qurmus Osmanli ordusunun qarsisinda doyus nizami ile dayandilar Emir Ozbekin emrinde olan Memluk ordusunda taninmis bir cox Memluk serkerde var idi 40 min neferlik ordulari da son derece yaxsi techiz olunmus idi 17 avqust 1488 ci ilde bas veren ve Agacayiri demekle sohret tapan cox siddetli bir muharibede Osmanli ordusunun merkezinde Xedim Eli Pasa Isfendiyaroglu Ehmed Bey Turahanoglu Omer Bey Mehmed ve Yehya Bey ve yeniceri yer almisdilar Sag cinahda ise Anadolu beylerbeyi Sinan Pasa ile Qaraman beylerbeyi Yaqub Pasa Veliyyuddinoglu Ehmed Pasa ve Suleyman Pasa qosunlari ile movqe tutmusdular Sol qanadda da Rumeli beylerbeyi Xelil Pasa Rumeli esgeri ile hazir idi Evrenosogullari Isa ve Suleyman Bey sag qolun Oxrid bayraq beyi Huseyn Bey de sol qanada rehberlik edirdiler Memluk ordusunun tertibi ise bele idi Emir Ozbek merkezde Sam esgerleri ile Dimask naibi ve Turk emirleri sag qanadda Heleb naibi esgerleri ile sol terefde yer almisdilar Timraz deyilen 4 min nizeli esger de ordunun onunde idi Doyuse Memlukler uzerine siddetli hucumla Osmanli ordusu basladi Ilk anda Sam naibinin esgerleri dagilaraq qacdilar Qaramanlilarin qacmalari ve Evrenosogullari Isa beyin ve Suleyman beyin helak olmalari sol qanadda dagilmalara yol acdi Rumeli beylerbeyi Xelil Pasanin qetiyyetsizliyi ise veziyyeti tamamile Osmanlilarin eleyhine cevirdi Bu uzden mehz Osmanli ordusu boyuk bir tehluke ile qarsi qarsiya qaldi Memluk qabaqcil Timraz birliyi Ramazanli Turqutlu ve Varsaklarla birlikde Osmanli dusergesine catib qaret etmeye basladilar Diger terefden doyus meydanindan qacan bezi Memluk esgerleri Bakras kecidini kecerken Hersekzade Ehmed Pasa terefinden meglub edildiler Xedim Eli Pasa butun bu agir sertlere baxmayaraq qapiqullari ve oz adamlari ile siddetle muqavimet gosterdiyi kimi bir ara hucuma da kecdi Daha sonra Xelil ve Yehya Pasa hucumlari da bir netice vermemisdir Bu israr etmeler ve zaman zaman qarsi hucumlarla qeti bir meglubiyyetden xilas olan Osmanli ordusu ozleri ile dasidiqlari top ve sair herbi levazimatlari ile Adanaya cata bilmisdiler Osmanli ordusunun son muqavimeti qarsisinda bir sey ede bilmeyen Emir Ozbek Hersekzade Ehmed Pasanin qelebesini de esidende Adana etrafinda cox qalmayaraq Helebe dogru donmek ucun hazirliga baslamisdi Ancaq Turqutlu ve Varsaklarin tekidi ile mancanaqlar quraraq Adanani muhasireye aldi Uc ay davam eden muhasire zamani seher guclu mudafie edildi Ancaq barit zirzemisine dusen od ile bas veren partlayis ile muhafizeciler seheri Emir Ozbeye teslim etdiler Xedim Eli Pasa Adananin ele kecirilmesinden sonra Eregli ve Larendeye cekilerek dagilan quvveleri topladi Muharibede qetiyyetsizlik gosteren sexsleri tesbit etmeye basladi II Beyazid de doyusden qacan Kayseri beylerbeyi Yularkisdi Sinan Bey Karesi beylerbeyi Ishaq Bey ve Qaraca Pasaoglu Isgender Celebi ile Anadolu kendxudasini Istanbula getirderek Rumeli qalasinda habs etdi Karahisarda dustaq olan Qaragoz Mehmed Pasa edam olundu MenbelerHar El Shai Struggle for Domination in the Middle East The Ottoman Mamluk War 1485 1491 The Ottoman Empire and its Heritage 4 Leiden New York 1995 ISBN 978 90 04 10180 7 ISSN 1380 6076 LCCN 94 40784 OCLC 31434541 Istifade tarixi June 15 2013 Moose Christina J redaktorGreat Events from History The Renaissance amp Early Modern Era 1454 1600 Great Events from History Pasadena CA Salem Press 2005 ISBN 978 1 587 65214 1 LCCN 2004028878 OCLC 57208671 Winter Michael Levanoni Amalia redaktorlar The Medieval Mediterranean 51 Leiden Boston MA E J Brill 2003 ISBN 978 9 004 13286 3 ISSN 0928 5520 LCCN 2003051917 OCLC 744961624 October 28 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi June 15 2013 IstinadlarHar El 1995 s 168 169 Har El 1995 s 164 Cukurova bolgesinde gerceklesmis olan savas olu kecid Har El 1995 Moose 2005 Winter amp Levanoni 2003 Hadim Ali Pasa nin Cukurova Seferi ve Agacayiri Savasi 2021 10 28 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 22 Hadim Ali Pasa nin Cukurova Seferi ve Agacayiri Savasi olu kecid 2020 09 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 01