Hava quldurları ing hijackers kimi tanınan əl Qaidə ilə əlaqəli 11 sentyabr terror aktları icraçıları 19 nəfərdən ibarət

"Hava quldurları" (ing. hijackers) kimi tanınan "Əl-Qaidə" ilə əlaqəli 11 sentyabr terror aktları icraçıları 19 nəfərdən ibarət idilər. Onlardan 15-i Səudiyyə Ərəbistanı, ikisi BƏƏ və daha biri Misir vətəndaşı idilər. Hava quldurları dörd qrupa bölünmüşdülər, hər birinə təlim görmüş pilot başçılıq edirdi, hansı ki 3 və ya 4 "əzələli hava qulduru"nun (ing. muscle hijackers) dəstəyi ilə uçuşa nəzarət etməli idi. "Əzələli hava quldurları"nın funksiyaları içərisinə təyyarə pilotları, ekipaj və sərnişinləri fiziki saxlama və onlar üzərində nəzarəti təmin etmək daxil idi. Terrorist qruplarının hamısı müəyyən reysə təyin olunmuş və idarə etdikləri təyyarənin dəyəcəyi konkret nişanı almışdılar.

Teraktları həyata keçirmək üçün ABŞ-yə gələn ilk hava quldurları və oldular, onlar 2000-ci ilin yanvar ayında San Dieqoda məskunlaşmışdılar. Elə həmin ilin ortalarında yay təlimindən keçmiş Məhəmməd Atta, və adlı üç quldur pilotu onların arxasıyca getdilər. Dördüncü quldur pilotu San Dieqoya 2000-ci ilin dekabr ayında gəldi. Qalan "əzələli hava quldurları" 2001-ci ilin əvvəllərində və ya ortalarında ABŞ-yə çatmış idilər.

Xalid əl-Mihdar və Nəvaf əl-Həzmi "Əl-Qaidə" lideri Üsamə bin Ladenin gözündə təcrübəli və hörmətli cihadçılar idilər. Hücumlarda iştirak etməli olacaq pilotlardan üçü adlı radikal islamçılar qrupunun ən birinci üzvlərindən idilər (Məhəmməd Atta, Mərvan əl-Şehhi və Ziyad Cərrah).Əfqanıstanda yerləşən "Əl-Qaidə" təlim düşərgələrində iştirak etdikdən sonra onlar əməliyyatın müvəffəqiyyətlə keçməsi şansını artıran Qərb mədəniyyəti sahələsində geniş məlumatlar və dil biliklərinə sahib olduqlarına görə bin Laden və "Əl-Qaidə"nin hərbi qanadı tərəfindən seçildilər. Ehtimal olunan dördüncü pilot və Hamburq hücrəsinin üzvü də terror hücumlarında iştirak etmək üçün seçilmiş, lakin ABŞ-yə daxil olmaq üçün viza ala bilməmişdir. Sonradan onu Səudiyyə Ərəbistanı vətəndaşı Həni Hanjur əvəz elədi.

Həmçinin, Xalid əl-Mihdar və Nəvaf əl-Həzmi də potensial quldur pilotları idilər, lakin San Dieqodakı ilk idarə etmə dərslərində müvəffəq olmadılar. Nəticədə onlar "əzələli hava quldurları" düşərgəsinə köçürüldülər. Onlardan başqa 2000-ci ilin sonu və ya 2001-ci ilin əvvəlində bu rol üçün daha 13 nəfər seçilmişdir. BƏƏ vətəndaşı olan Fəyaz Bənihəmməd istisna olmaqla, onların hər biri Səudiyyə Ərəbistanından idi.

Teraktların baş verdiyi gündə FTB PENTTBOM (Pentagon / Twin Towers Bombing Investigation ingilis — "Pentaqon və Əkiz Qüllələr hücumunun təhqiqatı") əməliyyatını başlatdı, hansının ki keçirilməsinə 7.000 (fəaliyyətdə olan 11.000-dən) cəsus və yardımçı heyətinin bir neçə min siması cəlb olunmuşdur. Sonradan FTB ona "tarixindəki ən mürəkkəb və geniş əməliyyat" tərifini vermişdir. 14 sentyabr 2001-ci il tarixində 19 şübhəli müəyyən edildi, bu iş təyyarələr bortunda yer almış sərnişin siyahıları, qaçırma zamanı telefon danışıqları, bilet ödəmə əməliyyatları və digər sənəd növləri barədə məlumatlar əsasında görülmüşdür. Şəxsi məlumatların dəqiqləşdirilməsi ilə adlar 27 sentyabr 2001-ci ildə təsdiqləndi.

Digər 3 qrupdan fərqli olaraq qrupların biri 4 nəfərdən ibarət olması iddia olunan "" nəzəriyyəsini ortaya çıxardı, hansı ki hər-hansısa səbəbə üzündən terror aktının həyata keçirilməsində iştirak edə bilməmişdir. Hücumlarda iştirak etməyən, lakin hücumların hazırlanmasında dərindən iştirak edən bir şəxsin mövcudluğu geniş müzakirə olunur. Çox sayda ad çəkilir. onlar arasında ABŞ-yə viza ala bilməyənlər şəxslər yer alır, hansılar ya əməliyyatların hazırlanmasında kifayət qədər etibarlı olmamışdılar, ya da iştirak etmək istədiklərini ifadə edən "Əl-Qaidə" üzvləri idilər.

Siyahı

Siyahıda 11 sentyabr 2001-ci il tarixli terror aktlarının 19 icraçısı təqdim olunub. Siyahıda onların ərəb dilində (hər biri üçün doğma idi) adları, fotoşəkilləri, teraktların baş verdiyi gündə yaşları (terrorçuların hamısı həmin gün öldü) və doğum tarixi, vətəndaşlıq, hücumlarda iştirak etmək üçün ABŞ-yə gəlmə tarixi, gəlişdən sonrakı dövrdə və terror hücumlarına qatılmadan əvvəl ABŞ-də əsas qaldıqları yerlər qeyd olunub. Qeydlər təqdim olunan məlumatları təsdiqləyən mənbələrə istinadları ehtiva edir.

Siyahıdakı terrorçular ələ keçirtdikləri aviareyslərə görə qruplaşdırılıb. Qrupda ilk öncə pilotlar qeyd olunub, sonra isə "əzələli hava quldurları". Qruplar qəcb etdikləri təyyarələrin məhv olma xronoloji qaydasında sıralanıb.

Legenda
طيار	Pilot


Ad	Yaş (doğum tarixi)	Vətəndaşlıq	ABŞ-yə gəliş	ABŞ-də qalma yeri
Amerika Hava Yolları reys 11
طيار Məhəmməd Atta ərəb. محمد عطا‎	33 (1 sentyabr 1968)	Misir	3 iyun 2000
Əbdüləziz əl-Öməri ərəb. عبد العزيز العُمري‎	22 (28 may 1979)	Səudiyyə Ərəbistanı	29 iyun 2001	Nyu-Cersi
Vail əl-Şəhri ərəb. وائل الشهري‎	28 (31 iyul 1973)	Səudiyyə Ərəbistanı	8 iyun 2001
Valid əl-Şəhri ərəb. وليد الشهري‎	22 (20 dekabr 1978)	Səudiyyə Ərəbistanı	23 aprel 2001
Sətəm əs-Suqami ərəb. سطام السقامي‎	25 (28 iyun 1976)	Səudiyyə Ərəbistanı	23 aprel 2001
Yunayted Hava Yolları reys 175
طيار ərəb. مروان الشحي‎	23 (1 sentyabr 1968)	BƏƏ	27 may 2000
Fəyaz Bənihəmməd ərəb. فايز بني حماد‎	24 (19 mart 1977)	BƏƏ	27 iyun 2001
Mohand əl-Şəhri ərəb. مهند الشهري‎	22 (7 may 1979)	Səudiyyə Ərəbistanı	28 may 2001
ərəb. حمزة الغامدي‎	20 (18 noyabr 1980)	Səudiyyə Ərəbistanı	28 may 2001
ərəb. أحمد الغامدي‎	22 (2 iyul 1979)	Səudiyyə Ərəbistanı	2 may 2001
Amerika Hava Yolları reys 77
طيار ərəb. هاني حنجور‎	29 (30 avqust 1972)	Səudiyyə Ərəbistanı	8 dekabr 2000	San-Dieqo
ərəb. خالد المحضار‎	26 (16 may 1975)	Səudiyyə Ərəbistanı	15 yanvar 2000	San-Dieqo
ərəb. ماجد موقد‎	24 (18 iyun 1977)	Səudiyyə Ərəbistanı	2 may 2001	— ?
ərəb. نواف الحازمي‎	25 (9 avqust 1976)	Səudiyyə Ərəbistanı	15 yanvar 2000	San-Dieqo
ərəb. سالم الحازمي‎	20 (2 fevral 1981)	Səudiyyə Ərəbistanı	29 iyun 2001	Paterson (Nyu-Cersi)
Yunayted Hava Yolları reys 93
طيار ərəb. زياد جراح‎	26 (11 may 1975)	Livan	27 iyun 2000
ərəb. احمد الحزناوي‎	20 (11 oktyabr 1980)	Səudiyyə Ərəbistanı	8 iyun 2001
ərəb. أحمد النعمي‎	24 (17 avqust 1977)	Səudiyyə Ərəbistanı	28 may 2001
ərəb. سعيد الغامدي‎	21 (21 noyabr 1979)	Səudiyyə Ərəbistanı	27 iyun 2001

İstinadlar

"DCI Testimony Before the Joint Inquiry into Terrorist Attacks Against the United States" 2010-03-24 at the Wayback Machine 2010-03-24 at the Wayback Machine, June 18, 2002.
"ФБР опубликовало фотографии 19 угонщиков, устроивших крупнейшие в истории теракты" (ingilis). newsru.com. 2021-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-01-05. (#apostrophe_markup)
"9-11 Commission Report" (PDF). National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States. 2018-12-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-09-11.
"Первый приговор по делу о терактах 11-го сентября". dw.com. 2021-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-01-05. (#apostrophe_markup)
"Теракты в Нью-Йорке и Вашингтоне были спланированы в Гамбурге". lenta.ru. İstifadə tarixi: 2021-01-05. (#apostrophe_markup)
"The Hamburg connection". BBC News. August 19, 2005. 2013-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11.
"Timeline". Federal Bureau of Investigation Official Site. 2020-11-25 tarixində . (ing.)
"Facts and Figures 2003 — Counterterrorism Case: PENTTBOM". Federal Bureau of Investigation Official Site. 2020-11-17 tarixində . (ing.)
"FBI Press Response September 14, 2001" (PDF). FBI National Press Office. 2020-10-23 tarixində (PDF). (ing.)
"The FBI Releases 19 Photographs of Individuals Believed to be the Hijackers of the Four Airliners that Crashed on September 11, 2001 /". FBI National Press Office. 2020-10-19 tarixində . (ing.)
Sciutto, Jim; Koran, Laura. "New allegations of Saudi involvement in 9/11". CNN. 2020-11-25 tarixində . (ing.)
"11 September 2001 Hijackers" (PDF). Testimony by George Tenet before the Joint Inquiry into Terrorist Attacks Against the United States. Federation of American Scientists (FAS). 2002-06-18. 2008-10-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-09-11. (ing.)
Gary D. Joiner, 2016. səh. 69
"Mohamed Atta" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Abdulaziz al-Omari" (ingilis). globalsecurity.org. İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)^{[ölü keçid]}
"Wail al-Shehri" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Waleed al-Shehri" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Satam al-Suqami" (ingilis). globalsecurity.org. İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)^{[ölü keçid]}
"Marwan al-Shehhi" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Fayez Banihammad" (ingilis). globalsecurity.org. İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)^{[ölü keçid]}
"Mohand al-Shehri" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Hamza al-Ghamdi" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Ahmed al-Ghamdi" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Hani Hanjour" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Khalid al-Mihdhar" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Majed Moqed" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
Gary D. Joiner, 2016. səh. 70
"Nawaf al-Hazmi" (ingilis). globalsecurity.org. 2020-09-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Salem al-Hazmi" (ingilis). globalsecurity.org. 2020-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Ziad Jarrah" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Ahmed al-Haznawi" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Ahmed al-Nami" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)
"Saeed al-Ghamdi" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

Ədəbiyyat

Gary D. Joiner, Alexander Mikaberidze, W. Christopher Hale, Michael Bronner, Ashley Dean, Warren Ward, W. Lane Callaway, Dennis Pinner. 9/11: A Brief History and A Case Study of America’s Worst Terrorist Attack. Report of SAC LSUS for the 9/11. Symposium, September 10, 2016. 2016. (ing.)

Xarici keçidlər

"11 September 2001 Hijackers" (PDF). Testimony by George Tenet before the Joint Inquiry into Terrorist Attacks Against the United States. Federation of American Scientists (FAS). 2002-06-18. 2008-10-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-09-11. (ing.)

[cia.gov-1] "DCI Testimony Before the Joint Inquiry into Terrorist Attacks Against the United States" 2010-03-24 at the Wayback Machine 2010-03-24 at the Wayback Machine, June 18, 2002.

[2] "ФБР опубликовало фотографии 19 угонщиков, устроивших крупнейшие в истории теракты" (ingilis). newsru.com. 2021-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-01-05. (#apostrophe_markup)

[Report-3] "9-11 Commission Report" (PDF). National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States. 2018-12-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-09-11.

[4] "Первый приговор по делу о терактах 11-го сентября". dw.com. 2021-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-01-05. (#apostrophe_markup)

[5] "Теракты в Нью-Йорке и Вашингтоне были спланированы в Гамбурге". lenta.ru. İstifadə tarixi: 2021-01-05. (#apostrophe_markup)

[6] "The Hamburg connection". BBC News. August 19, 2005. 2013-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11.

[7] "Timeline". Federal Bureau of Investigation Official Site. 2020-11-25 tarixində . (ing.)

[Case-8] "Facts and Figures 2003 — Counterterrorism Case: PENTTBOM". Federal Bureau of Investigation Official Site. 2020-11-17 tarixində . (ing.)

[9] "FBI Press Response September 14, 2001" (PDF). FBI National Press Office. 2020-10-23 tarixində (PDF). (ing.)

[10] "The FBI Releases 19 Photographs of Individuals Believed to be the Hijackers of the Four Airliners that Crashed on September 11, 2001 /". FBI National Press Office. 2020-10-19 tarixində . (ing.)

[cnn.com-11] Sciutto, Jim; Koran, Laura. "New allegations of Saudi involvement in 9/11". CNN. 2020-11-25 tarixində . (ing.)

[12] "11 September 2001 Hijackers" (PDF). Testimony by George Tenet before the Joint Inquiry into Terrorist Attacks Against the United States. Federation of American Scientists (FAS). 2002-06-18. 2008-10-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-09-11. (ing.)

[FOOTNOTEGary_D._Joiner201669-13] Gary D. Joiner, 2016. səh. 69

[14] "Mohamed Atta" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[15] "Abdulaziz al-Omari" (ingilis). globalsecurity.org. İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)^{[ölü keçid]}

[16] "Wail al-Shehri" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[17] "Waleed al-Shehri" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[18] "Satam al-Suqami" (ingilis). globalsecurity.org. İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)^{[ölü keçid]}

[19] "Marwan al-Shehhi" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[20] "Fayez Banihammad" (ingilis). globalsecurity.org. İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)^{[ölü keçid]}

[21] "Mohand al-Shehri" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[22] "Hamza al-Ghamdi" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[23] "Ahmed al-Ghamdi" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[24] "Hani Hanjour" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[25] "Khalid al-Mihdhar" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[26] "Majed Moqed" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-02-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[FOOTNOTEGary_D._Joiner201670-27] Gary D. Joiner, 2016. səh. 70

[28] "Nawaf al-Hazmi" (ingilis). globalsecurity.org. 2020-09-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[29] "Salem al-Hazmi" (ingilis). globalsecurity.org. 2020-07-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[30] "Ziad Jarrah" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[31] "Ahmed al-Haznawi" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[32] "Ahmed al-Nami" (ingilis). globalsecurity.org. 2018-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)

[33] "Saeed al-Ghamdi" (ingilis). globalsecurity.org. 2019-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-11. (#apostrophe_markup)