Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Əkbər Xanmətov (tam adı: Əkbər Əkbər oğlu Xanmətov; 25 oktyabr 1938, Sudur, Qusar rayonu – 26 dekabr 2020, Bakı) — kimya elmləri doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun 30 saylı "Polimerləşmə katalizi" laboratoriyasının baş elmi işçisi.
| Xanmətov Əkbər | |
|---|---|
| Xanmətov Əkbər Əkbər oğlu | |
 | |
| Doğum tarixi | 25 oktyabr 1938 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 dekabr 2020 (82 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yeri | |
Həyatı
Əkbər Əkbər oğlu Xanmətov 25 oktyabr 1938-ci ildə Qusar rayonunun Sudur kəndində anadan olmuşdur. O, 1957-ci ildə Xaçmaz rayonunun Maksim Qorki adına kənd orta məktəbini bitirmişdir. 1958–1961-ci illərdə Sovet Ordu sıralarında xidmət etmişdir. 1962-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) kimya fakültəsinə daxil olmuş və orada 1965-ci ilə kimi təhsil almışdır. 1965-ci ildən təhsilini M. V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində davam etdirmiş və 1968-ci ildə həmin universiteti kimyaçı ixtisası üzrə bitirmişdir. O, 1969–1972-ci illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Y. H. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun aspiranturasında təhsil almış və 1972–1976-cı illərdə həmin institutda kiçik elmi işçi vəzifəsində işləmişdir. O, 1977–1995-ci illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Y. H. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutuda böyük elmi işçi vəzifəsində, 1996–2001-ci illərdə elmi tədqiqat "Olefinlər" institutunda və 2002 – 2012-ci illərdə AMEA – nın Neft-Kimya Prosesləri İnstitutuda aparıcı elmi işçi, 2014-cü ildən Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun 30 saylı "Polimerləşmə katalizi" laboratoriyasının baş elmi işçisi vəzifəsində çalışır. 2012-ci ildən Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun Kiçik Elmi Şurasının üzvüdür.
Əkbər Xanmətov 26 dekabr 2020-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.
Elmi fəaliyyəti
Ə. Xanmətov 1975-ci ildə "Neft-kimyası" ixtisası üzrə "Nikel tərkibli kompleks katalitik sistemlərin iştirakında butadien və izoprenin etilen və stirol ilə sooliqomerləşmə reaksiyasının tədqiqi" mövzusunda dissertasiyanı müdafiə edərək kimya elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır. 2011-ci ildə "Neft kimyası" ixtisası üzrə kimya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün "Etilenin sirkoniunm tərkibli homogen və heterogenləşdirilmiş kompleks katalitik sistemlərin iştirakında selektiv oliqomerləşməsi" mövzusunda müvəffəqiyyətlə dissertasiyanı müdafiə edərək kimya elmləri doktoru adına layiq görülmüşdür.
Əsas elmi nailiyyətləri
Əkbər Xanmətovun apardığı elmi-tədqiqat işləri əsasən aşağı molekul kütləli olefinlərin metalkompleks katalizatorlar və ion mayelərin iştirakında oliqomerləşmə və polimerləşmə proseslərinin tədqiqinə həsr olunmuşdur. Bu tədqiqatlar sənaye əhəmiyyətli aşağı sıxlığa və yüksək istismar xassələrə malik polietilenin, müxtəlif təyinatlı səthi aktiv maddələrin, aşağı donma temperaturuna və yüksək özlülük indeksinə malik sintetik polietilen yağların, ali spirtlərin və karbon turşularının, alkilaminlərin, n-alkilfenolların, deemulqatorların, korroziyaya qarşı ingibitorların, plastifikatorların və s. alınmasında geniş istifadə olunan xətti alfa olefinlərin dar fraksiyalarının etilenin oliqomerləşmə yolu ilə selektiv sintezini təmin edən homogen və heterogenləşdirilmiş metalkompleks katalizatorlarının işlənib hazırlanması və onların iştirakında etilenin xətti α- olefinlərin dar fraksiyalarına selektiv oliqomerləşməsi proseslərinin yaradılmasına həsr olunmuşdur. Əkbər Xanmətov etilenin xətti α-olefinlərin dar fraksiyalarına selektiv oliqomerləşməsi üçün sirkonium birləşmələri əsasında homogen və heterogenləşdirilmiş kompleks katalizatərlarının işlənib hazırlanmasının elmi əsaslarını yaratmışdır. Etilenin xətti alfa olefinlərin dar fraksiyalara selektiv oliqomerləşməsi üçün yeni katalizatorların məqsədyönlü axtarışının əsası ola biləcək, oliqomer məhsulun molekul-kütlə paylanmasının xarakterinin "marşrutlu tənzimləmə" mexanizmini irəli sürmüşdür. Əkbər Xanmətov tərəfindən işlənib hazırlanmış sirkonium tərkibli kompleks katalitik sistemlər "Plastpolimer" EİB-nin (Rusiya) Qroznı filialında və SABJC firmasının (Səudiyyə Ərəbistanı) elmi-tədqiqat mərkəzində xətti alfa olefinlərin dar fraksiyalarının selektiv alınma proseslərində müvəffəqiyyətlə təcrübi-sənaye sınaqları keçmiş və sənayedə tətbiq üçün tövsiyə olunmuşdur.
Ailəsi
3 övladı, 4 nəvəsi var.
Əsas elmi əsərlərinin adları
Ümumilikdə 150 — dən çox elmi əsərin, o cümlədən 23 ixtiranın, 39 məqalə və 40-dan çox Beynəlxalq və Respublika Elmi konfranslarında məruzələrin tezislərin müəllifidir. Onun ixtiralarına Ümumdünya, Avropa və Rusiya Federasiyasının patentləri alınmışdır.
- Matlab Khamiyev, Akbar Khanmetov, Vakhshouri Amir Reza, Reyhan Aliyeva, Kamala Hajıyeva‐Atayi, Zeynab Akhundova, Gunay Khamiyeva. Zirconium Catalyzed Ethylene Oligomerization. https://doi.org/10.1002/aoc.5409
- Khanmetov A. A., Hajiyeva K. Sh., Khamiyev M. J., Alieva R. V., Azizbeyli H. R., Ahmedbekova S. F. Synthesis of zirconyl naphthenates on the basis of oil acids and their applying as complex catalytic systems in the process of oligomerization (polymerization) of ethylene // Azerbaijan Chemical Journal, 2018, № 3, p. 91–98.
- Xanmətov Ə. Ə., Quliyev A. D., Hacıyeva K. Ş., Xamiyev M. C., Bağırova Ş. R., Əzizbəyli H. R., M. B. Hüseynova. Etilenin oliqomerləşməsi prosesində istifadə olunan sirkonil naftenatların istilik-fiziki və morfoloji xüsusiyyətləri // Gənc Tədqiqatçı, 2018, IV cild, № 2, s.33–39.
- Khamiyev M. J., Azizov A. H., Khanmetov A. A., Alieva R. V. Oligomerization of ethylene in the presence of heterogenized complex catalytic systems based on ionic liquid-type substituted zirconium phenolates // Applied organometallic chemistry, DOI: 10.1002/aoc.3692, 2017, v.31 (9) p. 1–9.
- Azizov A. H., M. J. Khamiyev, Khanmetov A. A., Aliyeva R. V. Oligomerization of the ethylene in the presence of new heterogenized Zr-containing complex catalytic systems // Eur. Chem. Bull. 2015, 4(II), p. 503–511
- Ханметов А.А., Азизов А.Г., Хамиев М. Дж., Алиева Р.В. Олигомеризация этилена в присутствии комплексных каталитических систем на основе фенолятов циркония с ионно-жидкостными заместителями и исследования структурно-группового состава продукта // Müasir biologiya və kimyanın aktual problemləri elmi-praktik konfrans. -Gəncə. −2015. — S. 102–106.
- Ханметов А.А., Азизов А.Г., Хамиев М. Дж., Алиева Р.В., Ахмедбекова С.Ф. Олигомеризация этилена в присутствии комплексных каталитических систем на основе соединений циркония с лигандами содержащими " ионно- жидкостные" заместители // Нефтепереработка и нефтехимия. −2014. — № 3. — с 17 −23.
- Khanmetov A. A., Azizov A. H., Aliyeva R. V., Aliyev B. M. The synthesis and catalytic properties of the zirconium complexes with the ligand "grafted" ionic liguids / Molten salts and ionic liguids XXV, — 2014, Tallin, -p. 295
- Khanmetov A. A., Azizov A. H., Aliyeva R. V., Guliyev A. D. Molecular complexity in modern chemistry Moscow. −2014. -p. 311.
- Ханметов А.А., Азизов А.Г., Алиева Р.В., Аскерова Х. Г. Олигомеризация гептена-1 в олигоалкилнафтеновые масла / IV междунардный конференции — щколы по химии и физикохимии олигомеров. Казань. — 2011. — с.34.
- Ханметов А.А., Азизов А.Г., Алиева Р.В., Кулиев В.Б. Некоторые закономерности и механизм регулирования молекулярно-массового распределения продуктов олигомеризации этилена в присутствии Zr-содержащих металлокомплексных систем // Нефтехимия. — 2008. -№ 6. -с.403–411.
- Ханметов А.А., Азизов А.Г., Гасанова Р.З., Кадымалыева Н. Полисинтетические моторные масла на базе нефтяных и полиэтиленовых масел // Мир Нефтепродуктов. Вестник нефтяных компаний. — 2008. -№ 7. -с.20–23.
- Ханметов А.А. Олигомеризация этилена в присутствии модифицированных комплексных катализаторов на основе смещаннолигандных карбоксилатохлоридов циркония // Нефтепереработка и нефтехимия. — 2007. -№ 1. -с.27–30.
- Ханметов А.А., Азизов А.Г., Пиралиев А.Г. Олигомеризация этилена в присутствии каталитических систем на основе смещаного лигандных дикетонатохлоридов циркония // Нефтехимия. — 2006. -№ 5. -с.366–370.
İstinadlar
- [1] [ölü keçid]
- [. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-13. 2016-03-04 at the Wayback Machine]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Ekber Xanmetov tam adi Ekber Ekber oglu Xanmetov 25 oktyabr 1938 Sudur Qusar rayonu 26 dekabr 2020 Baki kimya elmleri doktoru Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Neft Kimya Prosesleri Institutunun 30 sayli Polimerlesme katalizi laboratoriyasinin bas elmi iscisi Xanmetov EkberXanmetov Ekber Ekber ogluDogum tarixi 25 oktyabr 1938 1938 10 25 Dogum yeri Sudur Qusar rayonu Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 26 dekabr 2020 2020 12 26 82 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanElm sahesi kimyaElmi derecesi kimya elmleri doktoruIs yeri AMEA Neft Kimya Prosesleri InstitutuHeyatiEkber Ekber oglu Xanmetov 25 oktyabr 1938 ci ilde Qusar rayonunun Sudur kendinde anadan olmusdur O 1957 ci ilde Xacmaz rayonunun Maksim Qorki adina kend orta mektebini bitirmisdir 1958 1961 ci illerde Sovet Ordu siralarinda xidmet etmisdir 1962 ci ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin indiki Baki Dovlet Universiteti kimya fakultesine daxil olmus ve orada 1965 ci ile kimi tehsil almisdir 1965 ci ilden tehsilini M V Lomonosov adina Moskva Dovlet Universitetinde davam etdirmis ve 1968 ci ilde hemin universiteti kimyaci ixtisasi uzre bitirmisdir O 1969 1972 ci illerde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Y H Memmedeliyev adina Neft Kimya Prosesleri Institutunun aspiranturasinda tehsil almis ve 1972 1976 ci illerde hemin institutda kicik elmi isci vezifesinde islemisdir O 1977 1995 ci illerde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Y H Memmedeliyev adina Neft Kimya Prosesleri Institutuda boyuk elmi isci vezifesinde 1996 2001 ci illerde elmi tedqiqat Olefinler institutunda ve 2002 2012 ci illerde AMEA nin Neft Kimya Prosesleri Institutuda aparici elmi isci 2014 cu ilden Neft Kimya Prosesleri Institutunun 30 sayli Polimerlesme katalizi laboratoriyasinin bas elmi iscisi vezifesinde calisir 2012 ci ilden Neft Kimya Prosesleri Institutunun Kicik Elmi Surasinin uzvudur Ekber Xanmetov 26 dekabr 2020 ci ilde Bakida vefat etmisdir Elmi fealiyyetiE Xanmetov 1975 ci ilde Neft kimyasi ixtisasi uzre Nikel terkibli kompleks katalitik sistemlerin istirakinda butadien ve izoprenin etilen ve stirol ile sooliqomerlesme reaksiyasinin tedqiqi movzusunda dissertasiyani mudafie ederek kimya elmleri namizedi elmi derecesi almisdir 2011 ci ilde Neft kimyasi ixtisasi uzre kimya elmleri doktoru alimlik derecesi almaq ucun Etilenin sirkoniunm terkibli homogen ve heterogenlesdirilmis kompleks katalitik sistemlerin istirakinda selektiv oliqomerlesmesi movzusunda muveffeqiyyetle dissertasiyani mudafie ederek kimya elmleri doktoru adina layiq gorulmusdur Esas elmi nailiyyetleriEkber Xanmetovun apardigi elmi tedqiqat isleri esasen asagi molekul kutleli olefinlerin metalkompleks katalizatorlar ve ion mayelerin istirakinda oliqomerlesme ve polimerlesme proseslerinin tedqiqine hesr olunmusdur Bu tedqiqatlar senaye ehemiyyetli asagi sixliga ve yuksek istismar xasselere malik polietilenin muxtelif teyinatli sethi aktiv maddelerin asagi donma temperaturuna ve yuksek ozluluk indeksine malik sintetik polietilen yaglarin ali spirtlerin ve karbon tursularinin alkilaminlerin n alkilfenollarin deemulqatorlarin korroziyaya qarsi ingibitorlarin plastifikatorlarin ve s alinmasinda genis istifade olunan xetti alfa olefinlerin dar fraksiyalarinin etilenin oliqomerlesme yolu ile selektiv sintezini temin eden homogen ve heterogenlesdirilmis metalkompleks katalizatorlarinin islenib hazirlanmasi ve onlarin istirakinda etilenin xetti a olefinlerin dar fraksiyalarina selektiv oliqomerlesmesi proseslerinin yaradilmasina hesr olunmusdur Ekber Xanmetov etilenin xetti a olefinlerin dar fraksiyalarina selektiv oliqomerlesmesi ucun sirkonium birlesmeleri esasinda homogen ve heterogenlesdirilmis kompleks katalizaterlarinin islenib hazirlanmasinin elmi esaslarini yaratmisdir Etilenin xetti alfa olefinlerin dar fraksiyalara selektiv oliqomerlesmesi ucun yeni katalizatorlarin meqsedyonlu axtarisinin esasi ola bilecek oliqomer mehsulun molekul kutle paylanmasinin xarakterinin marsrutlu tenzimleme mexanizmini ireli surmusdur Ekber Xanmetov terefinden islenib hazirlanmis sirkonium terkibli kompleks katalitik sistemler Plastpolimer EIB nin Rusiya Qrozni filialinda ve SABJC firmasinin Seudiyye Erebistani elmi tedqiqat merkezinde xetti alfa olefinlerin dar fraksiyalarinin selektiv alinma proseslerinde muveffeqiyyetle tecrubi senaye sinaqlari kecmis ve senayede tetbiq ucun tovsiye olunmusdur Ailesi3 ovladi 4 nevesi var Esas elmi eserlerinin adlariUmumilikde 150 den cox elmi eserin o cumleden 23 ixtiranin 39 meqale ve 40 dan cox Beynelxalq ve Respublika Elmi konfranslarinda meruzelerin tezislerin muellifidir Onun ixtiralarina Umumdunya Avropa ve Rusiya Federasiyasinin patentleri alinmisdir Matlab Khamiyev Akbar Khanmetov Vakhshouri Amir Reza Reyhan Aliyeva Kamala Hajiyeva Atayi Zeynab Akhundova Gunay Khamiyeva Zirconium Catalyzed Ethylene Oligomerization https doi org 10 1002 aoc 5409 Khanmetov A A Hajiyeva K Sh Khamiyev M J Alieva R V Azizbeyli H R Ahmedbekova S F Synthesis of zirconyl naphthenates on the basis of oil acids and their applying as complex catalytic systems in the process of oligomerization polymerization of ethylene Azerbaijan Chemical Journal 2018 3 p 91 98 Xanmetov E E Quliyev A D Haciyeva K S Xamiyev M C Bagirova S R Ezizbeyli H R M B Huseynova Etilenin oliqomerlesmesi prosesinde istifade olunan sirkonil naftenatlarin istilik fiziki ve morfoloji xususiyyetleri Genc Tedqiqatci 2018 IV cild 2 s 33 39 Khamiyev M J Azizov A H Khanmetov A A Alieva R V Oligomerization of ethylene in the presence of heterogenized complex catalytic systems based on ionic liquid type substituted zirconium phenolates Applied organometallic chemistry DOI 10 1002 aoc 3692 2017 v 31 9 p 1 9 Azizov A H M J Khamiyev Khanmetov A A Aliyeva R V Oligomerization of the ethylene in the presence of new heterogenized Zr containing complex catalytic systems Eur Chem Bull 2015 4 II p 503 511 Hanmetov A A Azizov A G Hamiev M Dzh Alieva R V Oligomerizaciya etilena v prisutstvii kompleksnyh kataliticheskih sistem na osnove fenolyatov cirkoniya s ionno zhidkostnymi zamestitelyami i issledovaniya strukturno gruppovogo sostava produkta Muasir biologiya ve kimyanin aktual problemleri elmi praktik konfrans Gence 2015 S 102 106 Hanmetov A A Azizov A G Hamiev M Dzh Alieva R V Ahmedbekova S F Oligomerizaciya etilena v prisutstvii kompleksnyh kataliticheskih sistem na osnove soedinenij cirkoniya s ligandami soderzhashimi ionno zhidkostnye zamestiteli Neftepererabotka i neftehimiya 2014 3 s 17 23 Khanmetov A A Azizov A H Aliyeva R V Aliyev B M The synthesis and catalytic properties of the zirconium complexes with the ligand grafted ionic liguids Molten salts and ionic liguids XXV 2014 Tallin p 295 Khanmetov A A Azizov A H Aliyeva R V Guliyev A D Molecular complexity in modern chemistry Moscow 2014 p 311 Hanmetov A A Azizov A G Alieva R V Askerova H G Oligomerizaciya geptena 1 v oligoalkilnaftenovye masla IV mezhdunardnyj konferencii shkoly po himii i fizikohimii oligomerov Kazan 2011 s 34 Hanmetov A A Azizov A G Alieva R V Kuliev V B Nekotorye zakonomernosti i mehanizm regulirovaniya molekulyarno massovogo raspredeleniya produktov oligomerizacii etilena v prisutstvii Zr soderzhashih metallokompleksnyh sistem Neftehimiya 2008 6 s 403 411 Hanmetov A A Azizov A G Gasanova R Z Kadymalyeva N Polisinteticheskie motornye masla na baze neftyanyh i polietilenovyh masel Mir Nefteproduktov Vestnik neftyanyh kompanij 2008 7 s 20 23 Hanmetov A A Oligomerizaciya etilena v prisutstvii modificirovannyh kompleksnyh katalizatorov na osnove smeshannoligandnyh karboksilatohloridov cirkoniya Neftepererabotka i neftehimiya 2007 1 s 27 30 Hanmetov A A Azizov A G Piraliev A G Oligomerizaciya etilena v prisutstvii kataliticheskih sistem na osnove smeshanogo ligandnyh diketonatohloridov cirkoniya Neftehimiya 2006 5 s 366 370 Istinadlar 1 olu kecid 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 13 2016 03 04 at the Wayback Machine