Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Əbdülrza Azər hərbçi, siyasətçi. Qızılbaş Xalq Qoşunları Ordusunun generalı, Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü.
| Əbdülrza Azər | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1905 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1983 |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Təltifləri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqında
Əbdülrza Azər 1905-ci ildə Məşhəd şəhərində anadan olub. Orta təhsilini Məşhəddə aldıqdan sonra Tehranda Ali Hərbi Məktəbdə oxuyub. Daha sonra Fransada tank üzrə hərbi kurs bitirib. Geri qayıtdıqdan sonra İran ərazisində müxtəlif bölgələrdə xidmət edib və şah ordusunda polkovnik rütbəsinə qədər yüksəlib. 1943-cü ildə Tudə Partiyasına üzv olub. Partiyanın gizli hərbi təşkilatını yaradıb. Təşkilata çox sayda zabiti cəlb edib. Cəlb etdikləri arasında Xosrov Ruzbeh də olub. 1945-ci ilin avqust ayında Əbdülrza Azərin və Əli Əkbər İskəndanin rəhbərliyi ilə Xorasanda yerləşən hərbi hissənin zabitləri şah hakimiyyətinə qarşı üsyan ediblər. Üsyan məğlub olduqdan sonra Əbdülrza Azər zabit yoldaşları ilə birgə Azərbaycana gəlib. Azərbaycan Demokrat Firqəsinə üzv olub və fədai dəstələrinin formalaşdırılmasında iştirak edib.
Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisi 1945-ci il dekabrın 20-də "Qızılbaş" xalq qoşunlarının yaradılması haqqında qanun qəbul etdi. Milli Hökumət yeni yaranmış qoşunlarına Şah İsmayıl Xətainin öz ordusuna verdiyi adı, "Qızılbaş" adını verdi. "Qızılbaş" Xalq Qoşunlarının baş hərbi qərargahı yaradıldı. Bu qərargaha Cəfər Kavian, Əbdülqasım Əzimi, Qulam Yəhya, Mir Cəfər Pişəvəri, Mirzə Rəbi Kəbiri, Mahmud Pənahiyan, Nəvai, Möhsün Milaniyan, Əbdülrza Azər seçildilər.
1946-cı ildə milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün və Milli Hökumətin qurulmasında göstərdiyi şücaətə görə ilə təltif olunub.
1946-cı ilin sentyabr ayında Xalxal-Astara cəbhəsində şah qoşunlarına qarşı döyüşən fədailərə rəhbərlik edib.
1946-cı il dekabrın 11-dən etibarən İran ordusu iri şəhərlərə girməzdən əvvəl bu şəhərlərdə ərbabların quldur dəstələri eləcə də mülki geyimli jandarmalar qırğınlar törətməyə başladılar. Bu dəstələr Tehran radiosu tərəfindən "İran vətənpərvərləri" adlandırılırdılar. Dəstələrin əsas məqsədi demokratların məhv edilməsi və şah qoşununun şəhərlərə girişini təmin etmək idi. Təbriz və Azərbaycanın digər şəhərləri talana və qırğınlara məruz qaldılar. Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi. Minlərlə insan həbs olundu. Baş verən qırğınlarda ADF üzvləri, fədailər eləcə də tanınan şairlərdən Əli Fitrət, Sədi Yüzbəndi, Cəfər Kaşif və Məhəmmədbağır Niknam qətlə yetirildilər. 1946-cı il dekabrın 14-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu. Bundan sonra da qırğınlar və talan davam etdi.
Əbdülrza Azər Milli Hökumət dağıldıqdan sonra Şimali Azərbaycana mühacirət edib. 1974-cü ilə qədər müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərib, bir müddət müəllimlik edib. 1974-cü ildə İrana gedib, 1983-cü ildə isə orada vəfat edib.
Ailəsi
Əbdülrza Azər Bakıda əslən qazaxıstanlı olan İkinci Dünya Müharibəsinin iştirakçısı Liliya Georgiyevna ilə ailə həyatı qurub.
Mənbə
İstinadlar
- İsmayılov, Güləddin. "Əbdülrza Azər". Azərbaycan Ruznaməsi (az.). İstifadə tarixi: 2025-03-18.
- "فراز و فرود توده‌ای‌های یونیفرم‌پوش | تاریخ معاصر". تاریخ معاصر | پژوهشکده تاريخ معاصر (fars). 2023-10-09. İstifadə tarixi: 2025-03-18.
- اسلامی, مرکز اسناد انقلاب. "چگونه یک حزب سیاسی در نیروی نظامی نفوذ کرد؟". fa (fars). ۱۴۰۳/۰۶/۲۰ - ۱۸:۰۰. İstifadə tarixi: 2025-03-18.
- سجاد, صداقت. "افسانه فرصت‌سوز". فرهیختگان آنلاین (fars). İstifadə tarixi: 2025-03-18.
- "اعدام یک توده‌ای". www.tebyan.net (fars). 2018-05-12. İstifadə tarixi: 2025-03-18.
- "زندگی پرفراز و نشیب خسرو روزبه". ایسنا (fars). 2019-05-12. İstifadə tarixi: 2025-03-18.
- Qasımlı, 2012. səh. 49
- "Azərbaycan Demokrat Firqəsinin xalqa müraciətində nə deyilirdi?". Aznews.az (az.). 2024-09-05. 2024-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-06.
- Çingizoğlu, Ənvər. "Mahmud Pənahiyan - Pənahəli xanın kommunist törəməsi". xudaferin.eu (az.). 2020-05-04. 2024-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
- Miyanalı, Əlirza; Ərdəbili, Lütfəli. "İnqilabi hərəkatımızın silahlı qüvvələri" (PDF). achiq.info. 2021-07-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-06.
- Hasanli, 2006. səh. 373
- Balayev, 2018. səh. 36
- Duqlas, Vilyam. Strange lands and friendly people (ingilis). Nyu-York: Harper & Brothers Publishers. 1951. 45.
- Lenczowski, George. United States' Support for Iran's Independence and Integrity, 1945–1959 (ingilis). 401. Annals of the American Academy of Political and Social Science. 1972. 49. doi:10.1177/000271627240100106. ISSN 0002-7162.
- Həsənli, 2006. səh. 445
- Balayev, 2018. səh. 137
- Əmirov, 2000. səh. 51
- Əliqızı, 2001. səh. 24
- Həsənli, 2006. səh. 448
- McEvoy, Joanne; O'Leary, Brendan. Power Sharing in Deeply Divided Places. Filadelfiya: University of Pennsylvania Press. 2013. 191. ISBN .
- Yusibli, Səkinə. "Sovet kinosunun Merilin Monrosu – İndi ABŞ-da yaşayan İreni Azərbaycanla nə bağlayır?". bizim.media. 2021-12-04. İstifadə tarixi: 2025-03-18.
Ədəbiyyat
- Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN .
- Əliqızı, Almaz. Azadlıq və istiqlal poeziyası (PDF) (az.). Bakı: Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı. 2001. səh. 160. ISBN . 2025-01-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-03-14.
- Əmirov, Sabir. Cənubi Azərbaycan milli-demokratik ədəbiyyatı (1941-1990) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2000. səh. 257. ISBN .
- Hasanli, Jamil. At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946 (az.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. 2006. səh. 416. ISBN .
- Həsənli, Cəmil. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг (PDF) (rus). Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 560. ISBN . 2024-12-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-13.
- Qasımlı, Aydın. Güney Azərbaycan Türkləri son 100 ildə (PDF) (az.). Bakı: Adiloğlu nəşriyyatı. 2012. səh. 202.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 36 deqiqe evvel Receb Yaxsi muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Ebdulrza Azer herbci siyasetci Qizilbas Xalq Qosunlari Ordusunun generali Azerbaycan Demokrat Firqesinin uzvu Ebdulrza AzerSexsi melumatlarDogum tarixi 1905Dogum yeri Meshed Meshed sehristani Xorasan IranVefat tarixi 1983Vetendasligi Iran Azerbaycan Milli Hokumeti Azerbaycan SSRHerbi fealiyyetiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaEbdulrza Azer 1905 ci ilde Meshed seherinde anadan olub Orta tehsilini Meshedde aldiqdan sonra Tehranda Ali Herbi Mektebde oxuyub Daha sonra Fransada tank uzre herbi kurs bitirib Geri qayitdiqdan sonra Iran erazisinde muxtelif bolgelerde xidmet edib ve sah ordusunda polkovnik rutbesine qeder yukselib 1943 cu ilde Tude Partiyasina uzv olub Partiyanin gizli herbi teskilatini yaradib Teskilata cox sayda zabiti celb edib Celb etdikleri arasinda Xosrov Ruzbeh de olub 1945 ci ilin avqust ayinda Ebdulrza Azerin ve Eli Ekber Iskendanin rehberliyi ile Xorasanda yerlesen herbi hissenin zabitleri sah hakimiyyetine qarsi usyan edibler Usyan meglub olduqdan sonra Ebdulrza Azer zabit yoldaslari ile birge Azerbaycana gelib Azerbaycan Demokrat Firqesine uzv olub ve fedai destelerinin formalasdirilmasinda istirak edib Azerbaycan Milli Hokumetinin Milli Meclisi 1945 ci il dekabrin 20 de Qizilbas xalq qosunlarinin yaradilmasi haqqinda qanun qebul etdi Milli Hokumet yeni yaranmis qosunlarina Sah Ismayil Xetainin oz ordusuna verdiyi adi Qizilbas adini verdi Qizilbas Xalq Qosunlarinin bas herbi qerargahi yaradildi Bu qerargaha Cefer Kavian Ebdulqasim Ezimi Qulam Yehya Mir Cefer Piseveri Mirze Rebi Kebiri Mahmud Penahiyan Nevai Mohsun Milaniyan Ebdulrza Azer secildiler 1946 ci ilde milli demokratik herekatda istirak etdiyi ucun ve Milli Hokumetin qurulmasinda gosterdiyi sucaete gore 21 Azer medali ile teltif olunub 1946 ci ilin sentyabr ayinda Xalxal Astara cebhesinde sah qosunlarina qarsi doyusen fedailere rehberlik edib 1946 ci il dekabrin 11 den etibaren Iran ordusu iri seherlere girmezden evvel bu seherlerde erbablarin quldur desteleri elece de mulki geyimli jandarmalar qirginlar toretmeye basladilar Bu desteler Tehran radiosu terefinden Iran vetenperverleri adlandirilirdilar Destelerin esas meqsedi demokratlarin mehv edilmesi ve sah qosununun seherlere girisini temin etmek idi Tebriz ve Azerbaycanin diger seherleri talana ve qirginlara meruz qaldilar Azerbaycan Milli Hokumeti suqut etdi Minlerle insan hebs olundu Bas veren qirginlarda ADF uzvleri fedailer elece de taninan sairlerden Eli Fitret Sedi Yuzbendi Cefer Kasif ve Mehemmedbagir Niknam qetle yetirildiler 1946 ci il dekabrin 14 de ABS ve Boyuk Britaniya terefinden desteklenen Iran ordusu Tebrize daxil oldu Bundan sonra da qirginlar ve talan davam etdi Ebdulrza Azer Milli Hokumet dagildiqdan sonra Simali Azerbaycana muhaciret edib 1974 cu ile qeder muxtelif sahelerde fealiyyet gosterib bir muddet muellimlik edib 1974 cu ilde Irana gedib 1983 cu ilde ise orada vefat edib Ailesi Ebdulrza Azer Bakida eslen qazaxistanli olan Ikinci Dunya Muharibesinin istirakcisi Liliya Georgiyevna ile aile heyati qurub MenbeIstinadlar Ismayilov Guleddin Ebdulrza Azer Azerbaycan Ruznamesi az Istifade tarixi 2025 03 18 فراز و فرود توده ای های یونیفرم پوش تاریخ معاصر تاریخ معاصر پژوهشکده تاريخ معاصر fars 2023 10 09 Istifade tarixi 2025 03 18 اسلامی مرکز اسناد انقلاب چگونه یک حزب سیاسی در نیروی نظامی نفوذ کرد fa fars ۱۴۰۳ ۰۶ ۲۰ ۱۸ ۰۰ Istifade tarixi 2025 03 18 سجاد صداقت افسانه فرصت سوز فرهیختگان آنلاین fars Istifade tarixi 2025 03 18 اعدام یک توده ای www tebyan net fars 2018 05 12 Istifade tarixi 2025 03 18 زندگی پرفراز و نشیب خسرو روزبه ایسنا fars 2019 05 12 Istifade tarixi 2025 03 18 Qasimli 2012 seh 49 Azerbaycan Demokrat Firqesinin xalqa muracietinde ne deyilirdi Aznews az az 2024 09 05 2024 12 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 12 06 Cingizoglu Enver Mahmud Penahiyan Penaheli xanin kommunist toremesi xudaferin eu az 2020 05 04 2024 07 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 02 06 Miyanali Elirza Erdebili Lutfeli Inqilabi herekatimizin silahli quvveleri PDF achiq info 2021 07 28 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2024 12 06 Hasanli 2006 seh 373 Balayev 2018 seh 36 Duqlas Vilyam Strange lands and friendly people ingilis Nyu York Harper amp Brothers Publishers 1951 45 Lenczowski George United States Support for Iran s Independence and Integrity 1945 1959 ingilis 401 Annals of the American Academy of Political and Social Science 1972 49 doi 10 1177 000271627240100106 ISSN 0002 7162 Hesenli 2006 seh 445 Balayev 2018 seh 137 Emirov 2000 seh 51 Eliqizi 2001 seh 24 Hesenli 2006 seh 448 McEvoy Joanne O Leary Brendan Power Sharing in Deeply Divided Places Filadelfiya University of Pennsylvania Press 2013 191 ISBN 9780812245011 Yusibli Sekine Sovet kinosunun Merilin Monrosu Indi ABS da yasayan Ireni Azerbaycanla ne baglayir bizim media 2021 12 04 Istifade tarixi 2025 03 18 Edebiyyat Balayev Xaqan Azerbaycanin sosial siyasi heyatinda cenublu muhacirlerin istiraki 1947 1991 az Baki Elm ve tehsil nesriyyati 2018 seh 198 ISBN 9789952370911 Eliqizi Almaz Azadliq ve istiqlal poeziyasi PDF az Baki Baki Dovlet Universiteti nesriyyati 2001 seh 160 ISBN 9789952817607 2025 01 28 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2025 03 14 Emirov Sabir Cenubi Azerbaycan milli demokratik edebiyyati 1941 1990 az Baki Elm nesriyyati 2000 seh 257 ISBN 5806612600 Hasanli Jamil At the Dawn of the Cold War The Soviet American Crisis over Iranian Azerbaijan 1941 1946 az Lanham Rowman amp Littlefield Publishers 2006 seh 416 ISBN 978 0742540552 Hesenli Cemil SSSR Iran Azerbajdzhanskij krizis i nachalo holodnoj vojny 1941 1946 gg PDF rus Moskva Geroi Otechestva 2006 seh 560 ISBN 5910170120 2024 12 21 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2025 02 13 Qasimli Aydin Guney Azerbaycan Turkleri son 100 ilde PDF az Baki Adiloglu nesriyyati 2012 seh 202