Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Şeyx Əhməd | |
|---|---|
| Əhməd Mustafa oğlu | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Zaqatala rayonunun Tala kəndi |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Zaqatala rayonunun Tala kəndi |
| anl.az/el/y/yp_ns_3pdf.p… | |
Həyatı
Şeyx Əhməd Əfəndi 1839-cu ildə Zaqatala rayonunun Tala kəndində doğulub. Atası Mustafa, əkinçiliklə məşğul olurdu. Erkən yaşlarında atasını itirdiyindən, el arasında “Yetim Əhməd” deyə çağrılırmış. “Sən nə bilirsən ki, Qədir gecəsi nədir?!” Hələ uşaqlıqdan Əhmədin dinə böyük marağı vardı. Odur ki, yaşıdlarından fərqli olaraq, Talada kənd ağsaqqallarının təşkil etdikləri dini mərasimlərin demək olar ki, hamısında iştirak edib, orada danışılan söhbətlərə, edilən zikrlərə maraqla qulaq asardı. Əvvəlcə Mürsəl müəllimdən, sonra isə Suvagildə Hətəm Əfəndidən dərs aldı. Daha sonra isə İlisuda Səid Əfəndinin yanında elmini bir qədər də dərinləşdirdi. 1862-ci ildə mənəvi cəhətdən daha da kamilləşmək və tasəvvüf elminin dərinliklərinə varmaq üçün dostu Həmzət Əfəndi ilə birlikdə Nəqşibəndiyyə Şeyxi Mahmud Əfəndiyə mürid oldular. Altı ay mürşidinin xidmətində duran Əhməd Əfəndi, seyr və sülukunu tamamlayaraq, məzun oldu. Şeyx Mahmud Əfəndi Talada irşad fəaliyyəti göstərmək üçün Əhməd Əfəndiyə xilafətnamə (İcazənamə-müəllif) verdi. Həmin dövrdə onun əqidədaşı olan Şeyx Şamil çar hökumətinə qarşı muridizm hərəkatına rəhbərlik etdiyindən, ruslar Zaqatala şeyxlərinin də onlara qoşulacağından ehtiyat edib, 1863-cü ildə Şeyx Əhməd Əfəndini həbs edib, İrkutsk vilayətinə sürgün etdilər. Bir müddət çar həbsxanasında saxlanan Əhməd Əfəndini 1866-cı ildə sərbəst buraxdılar. Sürgündən qayıdandan sonra, Əhməd Əfəndi Aşurə adlı qızla ailə qurdu. Daha sonra iki dəfə Həcc ziyarətində oldu. İkinci həcc ziyarətindən qayıdanda İstanbula gəldi. Səkkiz il İstanbulda yaşayan Şeyx Əhməd, burada ikinci dəfə evləndi və Abidət adlı qızı oldu (Abidətin qəbri Talada atasının yanındadır). İstanbulda yaşadığı dövrdə Şeyx Sultan Əhməd camisində dərs deyirdi. Sonralar o, Misirin Əl-əzhər universitetinə müəllim kimi dəvət alsa da, xanımı vəfat etdiyindən, Talaya qayıtdı. İstanbulda olarkən İmam Şamilin oğlu Qazı Məhəmməd Əhməd Əfəndi ilə görüşərək, “Qazavat” etmək istədiyini bildirdi və Şeyxdən məsləhət istədi. Əhməd Əfəndi Şeyx Şamilin oğluna yazdığı məktubda belə tövsiyə edirdi: “İndi vuruşmağın əhəmiyyəti yoxdur. Atan 30 il vuruşdu, lakin o da, lazım olanda qılıncı yerə qoydu. Avar xalqı böyük xalqdır, amma yenə deyirəm ki, hər işin öz vaxtı var.” Əhməd Əfəndi insanlara xeyirxahlığı təbliğ etdiyi kimi, özü, bu xeyirxahlığın nümunəsi idi. Belə ki, öz vəsaiti və rəhbərliyi ilə Talaya 14km uzunluğunda su xətti çəkdirdi. Bu gün də insanlar həmin sudan istifadə edirlər. Şeyx Əhməd 1901-ci ildə Talada əsasını qoyduğu və vəsaitini ayırdığı məscid, 1910-cu ildə tamamlanmaqla, keçmiş SSRİ-də iç sahəsinə görə ən böyük məscid idi. Kəramətli övliya və Nəqşibəndiyyə Şeyxi olan Əhməd Əfəndi 1904-cü ildə dünyasını dəyişdi. Cənazə namazına 1500-ə yaxın adam dayanmışdı. Dəfn mərasimində iştirak edənlər isə 15 minə yaxın idi. Şeyx Əhməd Əfəndinin başdaşının ərəbcə kitabəsinin tərcüməsi belədir: “Hökmranlıq vahid, qüdrətli Allaha məxsusdur. İki dünyanın hökmdarına eşq olsun. Bu məzar pirlik məqamına çatmışların çırağı, bu torpaq xalqın günəşi, böyük xilaskarların və əzəmətli şeyxlərin qütbü, qüdrətli və hakimiyyət sahibi, Allaha qovuşanların və ariflərin tacı, öz əsrinin vahidi, zəmanəsinin yeganəsi, Allahı dərk etmiş, Allahın rəsulunun canişini, xalqın və dinin mürşidi, on dörd məsumənin dini uğrunda zəhmət çəkən alim, əl-Məhəmmədi, əl-Xadrai ənNəqşibəndi əl-Mücəddədi əl-Xalidi, əl-Mahmudi (Almalı Mahmud Əfəndi nəzərdə tutulur.) Talalı Şeyx Əhməd Əfəndi 1321-ci ildə zilhiccə ayının onu gecəsi vəfat etmişdir (27 fevral 1904-cü il) Torpağı pak olsun”.
Ailəsi
Əhməd Əfəndinin Tala kəndindəki evini 30-cu illərdə sovet hökuməti müsadirə edərək, MTS idarəsinə verdi. Şeyxin Abdulla və Məhəmməd adlı iki oğlu olub. Abdulla uşaq yaşlarında dünyasını dəyişib, din xadimi olan Məhəmməd isə Ruqiyyət adlı qızla evlənib. Onların nigahından Əhməd (1905) və Mustafa (1906) adında iki oğlu, Aşurə (1923), Xatimət, Əminəxatun, Minəsona adlı dörd qızı olub. Atasının yolunu davam etdirdiyinə görə Rus hökuməti Məhəmməd Əfəndini də təqib etməyə başladı. 1930-cu illərdə həbs olunan Molla Məhəmməddən sonralar heç bir xəbər çıxmadı. Onun həbsinin səhərsi günü isə arvadı Ruqiyyəti, oğlanları Əhmədi və Mustafanı, körpə qızları Aşurəni, Xatiməti, Əminəxatunu da həbs edərək, sürgünə göndərdilər. Qızlardan biri- Minəsona ərdə olduğu üçün, onun özünü yox, ərini sürgün etdilər. Qızlardan yeganə sağ qayıdan Aşurə söhbət edirmiş ki, Qazaxıstan çöllərində çox ağır sürgün həyatı keçiriblər. Azov dənizindən qamış qırıb, ocaq yandırırmışlar. Çox çətinliklə əldə etdikləri kəpəyi həmin ocaqda qaynadıb, horra bişirib, içirlərmiş. Anası və iki bacısı bu məşəqqətlərə dözməyərək, vəfat ediblər. On yaşlı Aşurə isə vətənə qayıdıb. (Sonralar o, Həbibullah adlı şəxslə ailə qurub.) Molla Məhəmmədin oğlanları Mustafa və Əhməd 1933-cù ildə sürgündən qayıdandan sonra , yenə də təqib olunduqlarını görüb, dağlara çəkiliblər. 1937-ci ilə qədər qaçaq həyatı yaşayandan sonra, qonşularından biri öyrədilərək, onların yanına göndərilib və aldadılaraq, aşağı endirilib. Evlərinə qayıdan kimi Əhmədi və Mustafanı həbs edərək, güllələnməyə göndəriblər. Həmin vaxt Əhməd subay idi. Mustafanın arvadı isə hamilə idi. 1938-ci ildə Mustafanın bir oğlu oldu ki, adını Abdulla qoydular. 1992-ci ildə vəfat edən Abdullanın Məcamət xanımla nigahından Məhəmməd və Mustafa adlı iki oğlu var.
İstinad
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seyx EhmedEhmed Mustafa ogluDogum tarixi 1839Dogum yeri Zaqatala rayonunun Tala kendiVefat tarixi 1904Vefat yeri Zaqatala rayonunun Tala kendianl az el y yp ns 3pdf p HeyatiSeyx Ehmed Efendi 1839 cu ilde Zaqatala rayonunun Tala kendinde dogulub Atasi Mustafa ekincilikle mesgul olurdu Erken yaslarinda atasini itirdiyinden el arasinda Yetim Ehmed deye cagrilirmis Sen ne bilirsen ki Qedir gecesi nedir Hele usaqliqdan Ehmedin dine boyuk maragi vardi Odur ki yasidlarindan ferqli olaraq Talada kend agsaqqallarinin teskil etdikleri dini merasimlerin demek olar ki hamisinda istirak edib orada danisilan sohbetlere edilen zikrlere maraqla qulaq asardi Evvelce Mursel muellimden sonra ise Suvagilde Hetem Efendiden ders aldi Daha sonra ise Ilisuda Seid Efendinin yaninda elmini bir qeder de derinlesdirdi 1862 ci ilde menevi cehetden daha da kamillesmek ve tasevvuf elminin derinliklerine varmaq ucun dostu Hemzet Efendi ile birlikde Neqsibendiyye Seyxi Mahmud Efendiye murid oldular Alti ay mursidinin xidmetinde duran Ehmed Efendi seyr ve sulukunu tamamlayaraq mezun oldu Seyx Mahmud Efendi Talada irsad fealiyyeti gostermek ucun Ehmed Efendiye xilafetname Icazename muellif verdi Hemin dovrde onun eqidedasi olan Seyx Samil car hokumetine qarsi muridizm herekatina rehberlik etdiyinden ruslar Zaqatala seyxlerinin de onlara qosulacagindan ehtiyat edib 1863 cu ilde Seyx Ehmed Efendini hebs edib Irkutsk vilayetine surgun etdiler Bir muddet car hebsxanasinda saxlanan Ehmed Efendini 1866 ci ilde serbest buraxdilar Surgunden qayidandan sonra Ehmed Efendi Asure adli qizla aile qurdu Daha sonra iki defe Hecc ziyaretinde oldu Ikinci hecc ziyaretinden qayidanda Istanbula geldi Sekkiz il Istanbulda yasayan Seyx Ehmed burada ikinci defe evlendi ve Abidet adli qizi oldu Abidetin qebri Talada atasinin yanindadir Istanbulda yasadigi dovrde Seyx Sultan Ehmed camisinde ders deyirdi Sonralar o Misirin El ezher universitetine muellim kimi devet alsa da xanimi vefat etdiyinden Talaya qayitdi Istanbulda olarken Imam Samilin oglu Qazi Mehemmed Ehmed Efendi ile goruserek Qazavat etmek istediyini bildirdi ve Seyxden meslehet istedi Ehmed Efendi Seyx Samilin ogluna yazdigi mektubda bele tovsiye edirdi Indi vurusmagin ehemiyyeti yoxdur Atan 30 il vurusdu lakin o da lazim olanda qilinci yere qoydu Avar xalqi boyuk xalqdir amma yene deyirem ki her isin oz vaxti var Ehmed Efendi insanlara xeyirxahligi teblig etdiyi kimi ozu bu xeyirxahligin numunesi idi Bele ki oz vesaiti ve rehberliyi ile Talaya 14km uzunlugunda su xetti cekdirdi Bu gun de insanlar hemin sudan istifade edirler Seyx Ehmed 1901 ci ilde Talada esasini qoydugu ve vesaitini ayirdigi mescid 1910 cu ilde tamamlanmaqla kecmis SSRI de ic sahesine gore en boyuk mescid idi Kerametli ovliya ve Neqsibendiyye Seyxi olan Ehmed Efendi 1904 cu ilde dunyasini deyisdi Cenaze namazina 1500 e yaxin adam dayanmisdi Defn merasiminde istirak edenler ise 15 mine yaxin idi Seyx Ehmed Efendinin basdasinin erebce kitabesinin tercumesi beledir Hokmranliq vahid qudretli Allaha mexsusdur Iki dunyanin hokmdarina esq olsun Bu mezar pirlik meqamina catmislarin ciragi bu torpaq xalqin gunesi boyuk xilaskarlarin ve ezemetli seyxlerin qutbu qudretli ve hakimiyyet sahibi Allaha qovusanlarin ve ariflerin taci oz esrinin vahidi zemanesinin yeganesi Allahi derk etmis Allahin resulunun canisini xalqin ve dinin mursidi on dord mesumenin dini ugrunda zehmet ceken alim el Mehemmedi el Xadrai enNeqsibendi el Muceddedi el Xalidi el Mahmudi Almali Mahmud Efendi nezerde tutulur Talali Seyx Ehmed Efendi 1321 ci ilde zilhicce ayinin onu gecesi vefat etmisdir 27 fevral 1904 cu il Torpagi pak olsun AilesiEhmed Efendinin Tala kendindeki evini 30 cu illerde sovet hokumeti musadire ederek MTS idaresine verdi Seyxin Abdulla ve Mehemmed adli iki oglu olub Abdulla usaq yaslarinda dunyasini deyisib din xadimi olan Mehemmed ise Ruqiyyet adli qizla evlenib Onlarin nigahindan Ehmed 1905 ve Mustafa 1906 adinda iki oglu Asure 1923 Xatimet Eminexatun Minesona adli dord qizi olub Atasinin yolunu davam etdirdiyine gore Rus hokumeti Mehemmed Efendini de teqib etmeye basladi 1930 cu illerde hebs olunan Molla Mehemmedden sonralar hec bir xeber cixmadi Onun hebsinin sehersi gunu ise arvadi Ruqiyyeti oglanlari Ehmedi ve Mustafani korpe qizlari Asureni Xatimeti Eminexatunu da hebs ederek surgune gonderdiler Qizlardan biri Minesona erde oldugu ucun onun ozunu yox erini surgun etdiler Qizlardan yegane sag qayidan Asure sohbet edirmis ki Qazaxistan collerinde cox agir surgun heyati keciribler Azov denizinden qamis qirib ocaq yandirirmislar Cox cetinlikle elde etdikleri kepeyi hemin ocaqda qaynadib horra bisirib icirlermis Anasi ve iki bacisi bu meseqqetlere dozmeyerek vefat edibler On yasli Asure ise vetene qayidib Sonralar o Hebibullah adli sexsle aile qurub Molla Mehemmedin oglanlari Mustafa ve Ehmed 1933 cu ilde surgunden qayidandan sonra yene de teqib olunduqlarini gorub daglara cekilibler 1937 ci ile qeder qacaq heyati yasayandan sonra qonsularindan biri oyredilerek onlarin yanina gonderilib ve aldadilaraq asagi endirilib Evlerine qayidan kimi Ehmedi ve Mustafani hebs ederek gullelenmeye gonderibler Hemin vaxt Ehmed subay idi Mustafanin arvadi ise hamile idi 1938 ci ilde Mustafanin bir oglu oldu ki adini Abdulla qoydular 1992 ci ilde vefat eden Abdullanin Mecamet xanimla nigahindan Mehemmed ve Mustafa adli iki oglu var Istinadhttp anl az el y yp ns 3pdf pdf