Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
112-ci surə
| 112-ci surə — İxlas surəsi | |
|---|---|
 Surənin ərəbcə mətni | |
| Adı | |
| Ərəbcə adı | سورة الإخلاص |
| Adının mənası | Yalnız Allaha məxsus olan sifətlər |
| Quranda yeri | |
| Nömrəsi | 112 |
| Statistika | |
| Ayələrin sayı | 4 |
 İxlas surəsi Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
| Quran Akademiyasında tərcüməsi | |
əl-İxlas (Yalnız Allaha məxsus olan sifətlər) surəsi (Məkkədə nazil olmuşdur, 4 ayədir)
Əl-İxlas surəsi və onun qiraət özəllikləri
Nazil olunması, Qur’anda (tərtibi baxımdan) yeri, özəllikləri
- Qur’ani-kərimin yüz on ikinci surəsi olan dörd ayədən ibarət əl-İxlas surəsi Məkkə surələrindən sayılaraq ən-Nas (Qur’ani-kərimin 114-cü) surəsindən sonra nazil olub. Əl-İxlas surəsi islamın ən vacib, onu digər dinlərdən fərqləndirən – Allahın vəhdaniyyətini – yek olduğunu açıq və aydın, eyni zamanda qəti – bəyanı ilə seçilir. Özünün bu tutumuna görə, o – qısa olmasına baxmayaraq – Qur’ani-kərimin üçdə birinə bərabərləşdirilir [3, III, 230; 9, IX, 71–74; 22, XX, 227–228]. Məhəmməd Hüseyn ət-Təbatəbai (1902 – 1981) qeyd edir ki, onun aləmində əl-İxlas surəsinin Qur’ani-kərimin üçdə birinə bərabər etdirən ən ədalətli əsas Qur’anın üç – tövhid, nübuvvət və miad – üsulundan biri olan tövhidi özündə əhatə etməsindədir [27, XX, 452].
- Bu surə Qur’ani-kərimin əmrlə başlayan altı surəsindən biridir [35, I, 268].
Məkkə, yaxud Mədinə surəsi?
- Əl-İxlas surəsini Məkkə surəsi kimi tanıyanlar sırasında İkrimə ibn Əbi Cəhl Amr ibn Hişam əl-Quraşi əl-Məxzumi Əbu Usman (? – 634), Abdullah ibn Məs‘ud ibn əl-Haris ibn Ğafil ibn Habib ibn Şəmx ibn Far ibn Məxzum ibn Sahilə ibn Kahil ibn əl-Haris ibn Təmim ibn Sə‘d ibn Huzeyl ibn Mudrikə ibn İlyas ibn Mudar Əbu Abd ər-Rəhman əl-Huzəli əl-Məkki (? – 653), Cabir ibn Abdillah ibn Amr ibn Haram əl-Ənsari Əbu Abdillah (? – 697), Mucahid ibn Cəbr Əbu əl-Həccac əl-Məkki (642–722), əl-Həsən əl-Basri ibn Əbi əl-Həsən Yəsar Əbu Səid (642–728), İta ibn Əbi Ribah (? – 733), əz-Zəməxşəri Carullah Əbu əl-Qasim Mahmud ibn Umər (1075–1144), ər-Razi Əbu Abdillah (Əbu əl-Fadl) Fəxr əd-Din Muhamməd ibn Umər ibn Huseyn ət-Təbəristaninin (1149–1210) adlarını çəkmək olar. Abdullah ibn Abbas ibn Abd əl-Muttəlib ibn Haşim Əbu əl-Abbas əl-Haşimi (619–686) (bəziləri İbn Abbasın surəni Məkkə surəsi hesab edənlərə aid edir [29, X, 429]), Əbu əl-Aliyə ər-Riyahi Rəfi‘ ibn Mihran (? – 708), əd-Dəhhak ibn Muzahim əl-Hiləli əl-Xorasani əl-Bəlhi Əbu əl-Qasim Əbu Muhamməd (? – 723), Muhəmməd ibn Kə‘b ibn Səlim ibn Amr Əbu Həmzə Əbu Abdillah əl-Qurəzi (? – 727), Qutadə ibn Duama Əbu əl-Xəttab əs-Sədusi əl-Bəsri (? – 735), əs-Suddi (? – ?), əs-Süyuti Cəlal əd-Din Abd ər-Rəhman (1445–1505) əl-İxlas surəsini Mədinə surəsi kimi tanıyırlar. Bəziləri isə, əl-İxlas surəsinin iki dəfə: ilk olaraq Məkkədə, sonra Mədinədə bir daha nazil olunduğunu da söyləyir [14, XXI, 537; 22, XX, 225; 25, I, 42, 113–114].
Müşriklərə cavab
- Təfsir kitablarında əl-İxlas surəsinin müşriklərə cavab olaraq nazil edildiyi bildirilir. Belə ki, Peyğəmbər əleyhissəlamdan Allah-təalanı vəsf etməsini istədikdə o Onun özünə heç bir övlad götürmədiyini, doğulmadığını, tayı-bərabəri, bənzəri olmadığını demişdir [19, 260].
- Hədislərin birində əl-İxlas surəsinin müşriklər tərəfindən Peyğəmbər əleyhissəlamın yanına göndərilən Amir ibn ət-Tufeylin sualına cavab olaraq nazil olunduğu qeyd olunur. Amir Peyğəmbərə ibadət etdiyinin qızıldan, yaxud gümüşdən olduğunu soruşur [23, XXXII, 175]. Rəvayət olunur ki, yəhudilər (Kə‘b ibn əl-Əşrəf adlı bir nəfərlə [23, XXXII, 175]) Peyğəmbər əleyhissəlamın yanına gəlib ondan: "Rəbbini bizə vəsf et, çünki Allah öz vəsfini Tövratda vermişdi, sən də bizə Onun nədən olduğu haqda xəbər ver! Qızıldandır O, yoxsa misdən, yaxud gümüşdən? Yeyirmi, içirmi? Dünyanı kimdən irsən alıb və kimə irsən ötürəcək?"- deyə müraciət ediblər. Beləliklə, Allah-təala əl-İxlas surəsini bütövlüklə Özünə aid edərək nazil etdi [19, 260].
Adları
- Əl-İxlas surəsi daha çox "Qul huval-lah" adı tanınmaqla yanaşı digər adları da mövcuddur: "ət-Təfrid", "ət-Təcrid", "ət-Tavhid" (Allahın yek olmasını bəyan etdiyi üçün), "əl-İxlas (surədə Allah-təalanın sifətlərindən başqa heç nə xatırlanmadığı üçün), "ən-Nəcat" (insanı dünyada küfrdən uzaqlaşdıraraq, axirətdə isə cəhənnəm odundan qoruyaraq xilas edir, ona nicat verir,) "əl-Viləyəh" (onu oxuyan Allahın dostlarına çevrilir), "ən-Nisbəh", "əl-Mə‘rifəh" (çünki Allah-təalanı bu surəsiz tanımaq olmur), "əl-Cəmal", "əl-Muqaşqişah" (xəstəliyi uzaqlaşdıran), "əl-Mu‘avvizəh", "əs-Səməd" (bütövlüklə Allah-təalaya aid olunduğu üçün), "əl-Əsas" (hətta Peyğəmbərdən deyilir: "Yeddi göy və yeddi yer "qul huval-lahu ’əhad" üzərində əsaslanıb), "əl-Mani‘a" (insanları qəbr əzabına və cəhənnəm oduna maneədir), "əl-Məhdər" (mələklər ona qulaq asmaq üçün hüzura gəlirlər), "əl-Munəffirah" (oxunduqca şeytan qovulur, uzaqlaşır), "əl-Bəra’əh" (oxunduqca şirkdən, Allaha şərik qoşmaqdan insan uzaqlaşır, Peyğəmbər əleyhissəlamdan deyilir ki, bu surəni namazda, yaxud namazdan kənar yüz dəfə oxuyan cəhənnəm odundan uzaqlaşır), "əl-Muzəkkira" (namaz surəsi olduğu üçün tez-tez zikr olunan, çox oxunan), "ən-Nur" (Peyğəmbər əleyhissəlamdan deyilir ki, hər bir şeyin nuru olduğu kimi, Qur’anın nuru "qul huval-lahu ’əhəd"dir), "əl-’Əman" (bu surəni oxuyan Allahın əzabından qorunması haqda tə’minat alır) [23, XXXII, 175–176], əş-Şərif", "əl-Bərəkəh". Əl-Kafirun surəsi ilə birlikdə "əl-İxlaseyn" [14, XXI, 537; 29, X, 429], əl-Fələq və ən-Nas surələri ilə birgə "əl-Muavvizat" adlanır [3, III, 224–237]. İşarəsi dal hərfidir (yəni 4 ayə) [14, XXI, 537].
Savabı
- Əl-İxlas surəsinin oxunmasının savabı barəsində bir neçə hədisdə söhbət açılır. Belə ki, Peyğəmbər əleyhissəlamın hər gecə yatmazdan əvvəl əl-Fələq və ən-Nas surələri ilə əl-İxlas surəsini oxumağı ilə yanaşı [3, III, 230], əl-İxlas surəsini gündə 200 dəfə, (50 dəfə [2, IV, 520]) oxusa əlli ilin günahları silinməsi, 10 dəfə oxuyan cənnətdə bir, 20 dəfə oxuyana iki, 30 dəfə oxuyana isə üç saray tikildiyi deyilir, ölümcül xəstə xəstəliyi vaxtı onu oxusa qəbr əzabından qurtulması, mələklər qiyamət günü həmin adama himayə etmələri, cənnətə aparan Siratdan keçirmələri, cümə günü məsciddə dörd rük’ət namazda hər rük’ətində bir dəfə əl-Fatihə surəsini və 50 dəfə əl-İxlas surəsini oxuduqda bu dünyadan köçməzdən əvvəl cənnətdəki mənzilini görməsini, yaxud mənzil ona göstəriləndən sonra köçməsi, öz evinə daxil olarkən əl-İxlas surəsini oxuyan kəsin ailə üzvlərindən və onun qonşularından kasıbçılığın uzaq olması, əl-İxlas surəsini bir dəfə oxuyana xeyir-dua olunması, iki dəfə oxuyanın özünə və ailəsinə xeyir-dua olunması, üç dəfə oxuyanın özünə və qonşularına xeyir-dua olunması, on iki dəfə oxuyana Allah-təala cənnətdə on iki saray tikməsi, yüz dəfə oxuyanın Allah-təala 50 ilin günahlarını (qan və mal borcundan savayı) bağışlanması, dördyüz dəfə oxyana Allah-təala 100 ilin günahlarını (qan və mal borcundan savayı) bağışlaması, 1000 dəfə oxuyana isə bu dünyadan köçməzdən əvvəl cənnətdəki mənzilini görməsi, yaxud mənzil ona göstəriləndən sonra köçməsi, hətta bir dəfə isə bir nəfər Peyğəmbər əleyhissəlama kasıbçılığından şikayət edib, Peyğəmbər əleyhissəlam isə ona evinə daxil olarkən salam verməsini, evində bir kəs olmadıqda (Peyğəmbəri – [2, IV, 521]) salamlamağı və bir dəfə əl-İxlas surəsini oxumasını deyib və həmin şəxs ruzi-bərəkəti nəinki özünə, hətta qonşuları üçün də tapmış olub [28, X, 432]) . Əl-İxlas surəsini bir dəfə oxuyan Qur’anın, Tövratın, İncilin və Zəburun üçdə birisini oxumuş kimidir [2, IV, 521]. Hədislərin birində çatdırılır ki, Peyğəmbər əleyhissəlama hərbi əməliyyata rəhbər göndərdiyi bir kəsin (mənbələrdə həmin kəsin imam Əli ibn Əbu Talib ibn Abd əl-Muttəlib ibn Haşim əl-İmam Əbu əl-Həsən (600 – 661) olduğu göstərilir [2, IV, 520]) döyüş yoldaşlarına namazda imamlıq edərək namazı daima əl-İxlas surəsi ilə bitirdiyi xəbər verilir, Peyğəmbər də cavab olaraq Allahın həmin kəsi sevdiyi haqda xəbəri özünə çatdırmağı buyurur [3, IV, 273]. Əl-İxlas surəsi ilə bir neçə hədisdə İmam Əli ibn Əbu Talib arasında analogiyalar aparılır. Belə ki, birində bu surəni bir dəfə oxuyan Qur’ani-kərimin üçdə birini, iki dəfə oxuyan üçdə ikisini, üç dəfə oxuyan bütöv Qur’anı oxumuş kimi qəbul edildiyi halda, Əli ibn Əbi Talibi ürəyi ilə bağlı olan müsəlman ümmətinin savabının üçdə birini, ürəyi ilə bağlı olub dili ilə təsdiq edən üçdə ikisini, ürəyi ilə bağlı olub, dili ilə təsdiq edib, əməli ilə bildirən savabın hamısını qazanmış olur [2, IV, 522–523]. İmam Əli ibn Əbi Talibdən deyilir ki, bu surəni sübh açılmazdan on bir dəfə oxuyanı həmin gün günah izləməz [13, 604]. Başqa bir hədisdə isə deyilir ki, bir dəfə Təbukda günəş qəribə bir şəkildə ağ şüalar saçırdı və Peyğəmbər əleyhissəlam gəlmiş Cəbrail əleyhissəlamdan bunu soruşaraq Muaviyə ibn Muaviyə əl-Leysi adlı bir nəfərin vəfatı xəbərini alır və eşidir ki, həmin Muaviyənin gecə-gündüz, gəzib-durarkən-oturaraq əl-İxlas surəsi dilindən düşməyibmiş. Peyğəmbər əleyhissəlama onun üçün namaz qılmağı buyurulur [3, III, 230; 22, XX, 225; 23, XXXII, 174]. Oxşar hədisdə deyilir ki, Peyğəmbər əleyhissəlam Sə‘d ibn Muaz adlı bir kəs üçün yetmiş min mələyin, o cümlədən Cəbrail əleyhissəlamın namaz qıldıqlarını hansı əməlinə görə soruşduqda, onun əl-İxlas surəsini durarkən-oturarkən, minərkən-gəzərkən, gedərək-gələrək oxuduğuna görə cavabını almışdır [2, IV, 520]. Əl-İxlas surəsini bir nəfəsə oxumağın bəyənilməməsi barədə də hədis mövcuddur [2, IV, 520]. Evdən çıxaraq əl-İxlas surəsini on dəfə oxuyan kəsin evini evinə qayıdanadək Allah-təala Özü qoruyar [2, IV, 520]. Günlərin bir günü öz beş namazında əl-İxlas surəsini oxumayan kəsin namazı qəbul olunmaz [2, IV, 520]. Peyğəmbər əleyhissəlam hər gecə yatağa girərkən əllərini tutuşdurub-üfürərək əl-İxlas və əl-Muavvizateyn surələrini oxuyarmış [9, X, 254].
Təcvidi və qiraət fərqləri
- Təcvid üzrə bismil-ləəhir-rahməənir-rahiim–də 3 yerdə (l-l, r-r, r-r) assimilyasiya – الادغام (idğam) fonetik hadisəsi baş verir. Birinci halda (l-l) əl- müəyyənlik artikli sukunla olduğu və özündən sonra gələn sözün lam hərfi ilə başladığı üzündən eyni samitlərin assimilyasiyası – ادغام المثلين (idğam əl-misleyn), ikinci və üçüncü hallarda (r-r) əl- müəyyənlik artikli sukunla olduğu və özündən sonra gələn sözün lam hərfinin artikulyasiya yerinə – مخرج (məxrəc) və keyfiyyətlərinə – صفة (sifəh) yaxın olan ra hərfi ilə başladığı üzündən oxşar samitlərin assimilyasiyası – ادغام المتقاربين (idğam əl-mutəqaribeyn) baş verir. Əl- müəyyənlik artiklindən sonra gələn samitlərin şəmsiiyə adlanan samitlər qrupuna daxil olduğundan bu üç halın üçüdə şəmsiyyə assimilyasiyası – الادغام الشمسي (əl-idğam əş-şəmsi) kimi də qəbul olunur.
- bismil-ləəhir-rahməənir-rahiim-də habelə uzatma – مد (mədd) fonetik hadisəsi də baş verir. İki dəfə rast gələn (əə) autentik (əsl, həqiqi, təbii) – المد الحقيقي (əl-mədd əl-əsli, yaxud əl-mədd ət-təbii) 2, ya 4, yaxud 6 hərəkə miqdarında uzadılır. Sonda olan (ii) ardı ilə gələn 1-ci ayə ilə bir oxunduqda autentik, dayananda isə nümayiş olunan – المد العارض (əl-mədd əl-arid), yaxud başqa cür adlanan dayanma – وقف (vəqf) uzatması baş verir və 4, yaxud 5 hərəkə miqdarında uzadılır.
- 1. qul huval-laahu ’əhadun
- Birinci ayədə assimilyasiya (l-l) və uzatma (aa) baş verir, yuxarıda qeyd etdimiz üzrə. ((Əə)-lərin (aa)-laşması (qalın tələffüz olunması) (’al-laah) sözünün xüsusi fonetik qaydası ilə bağlıdır: özündən qabağkı səs (u), yaxud (a)-dırsa, onda (’al-laah) sözündəki (aa) qalın oxunur; qabağdakı səs (i)-dirsə burada yumşaq olaraq (əə) oxunur).
- Ayənin sonunda dayanılırsa, (d) üzərində səyrimə (titrəmə) – القلقلة(əl-qəlqələ) fonetik hadisəsi baş verir. Burada dəl samiti bütöv, olduğu kimi, t-laşmadan, qüvvə ilə öz artikulyasiya yerindən, sifətlərinə tam malik şəkildə tələffüz olunur.
- 2. ’al-laahus-samədu
- Burada da assimilyasiya (l-l) və uzatma (aa) baş verir, yuxarıda qeyd etdimiz üzrə. (s-s) yerində əl- müəyyənlik artikli sukunla olduğu və özündən sonra gələn sözün lam hərfinin artikulyasiya yerinə və keyfiyyətlərinə yaxın olan (sad) hərfi ilə başladığı üzündən oxşar samitlərin assimilyasiyası baş verir. Əl- müəyyənlik artiklindən sonra gələn sad samitinin şəmsiiyə adlanan samitlər qrupuna daxil olduğundan bu assimilyasiya həm də şəmsiyyə assimilyasiyası kimi də qəbul olunur. Ayənin sonunda dayanılırsa, (d) üzərində səyrimə (titrəmə) fonetik hadisəsi baş verir.
- 3. ləm yəlid valəm yuuləd
- Burada (dəl) üzərində iki dəfə: həm ayənin ortasında, həm də sonunda səyrimə (titrəmə) fonetik hadisəsi baş verir.
- 4. valəm yəkul-ləhu kufuvan ’əhadun
- Yəkun ləhu burada yəkul-ləhu kimi oxunur ki, bu da oxşar samitlərin assimilyasiyasının olduğunu göstərməklə yanaşı nun samiti, yaxud tənvinin əhatə etdiyi qayda (nun samiti, yaxud tənvinindən sonra ra, yaxud lam gəldikdə) – nazalizasiyasız assimilyasiya – الادغام بلا غنة(əl-idğam bila ğunnəh) müşahidə olunur.
- Ayənin sonunda dayanılırsa, ardi ilə növbəti bir surə/ayə qiraət edilmirsə (d) üzərində səyrimə (titrəmə) fonetik hadisəsi baş verir. Ardı ilə bismil-ləəhir-rahməənir-rahiim gəlirsə, tənvinin nun-u ilə bə arasında çevirmə – الاقلاب (əl-iqlab) adlanan fonetik hadisə baş verir. Burada nun nazalizasiyalı mim samitinə çevrilərək ’əhadum-bismil-ləəhir-rahməənir-rahiim qiraət edilir.
- 1. qul huval-laahu ’əhadun.
- Abdullah ibn Məs‘ud ilə Ubəyy ibn Kə‘b ibn Qeys ibn Ubeyd ibn Zeyd ibn Muaviyə ibn Amr ibn Malik ibn ən-Nəcər Əbu əl-Munzir əl-Ənsari əl-Mədəni (? – 642/650/655) (İbn Xalaveyh Əbu Abdillah əl-Huseyn ibn Əhməd ən-Nəhvi əl-Hələbi (? – 980) isə əl-Ə‘məş Süleyman ibn Mihran Əbu Muhəmməd əl-Əsədi əl-Kahili (681–765) ilə Abdullah ibn Məs‘ud [32]) qul huval-laahu əvəzinə huval-laahu [34, IV, 298], naməlum qare isə (Məhəmməd peyğəmbərin özünə də aid edilir [32]) sadəcə ’al-laahu oxuyurlar [34, IV, 817–818].
- Əl-Ə‘məş ’əhadun əvəzinə ’əl-vaahidu oxuyur [23, XXXII, 179; 30, VIII, 271; 34, IV, 818].
- 2. ’al-laahus-samədu
- Qarelərin əksəriyyəti birinci ayə ilə ikinci ayəni durmadan, vəslələyərək qiraət etdikdə birinci ayənin sonunu (1-ci ayənin sonu olan dəl-i) tənvin ilə və tənvini kəsrə ilə ikinci ayəyə vəslələyirlər. Burada iki sukun rastlaşır – التقا’ الساكنين (’iltiqa’ əs-sakineyn) fonetik hadisəsi baş verir – tənvinin sukunu (un) və əl- müəyyənlik artikldəki lam-ın sukunu [23, XXXII, 179; 28, X, 433]. Birinci ilə ikinci ayələrin kəsişiyində vəqf etmədikdə ’əhadun-un tənvinindən sonra kəsrə ilə sukunlu lam üzərinə keçməkdə qarelərin fikri yekdildir [11, 557]. Nəsr ibn Asim əl-Leysi əd-Duəli əl-Bəsri ən-Nəhvi (? – 708) və Abdullah ibn Əbi İshaq əl-Hədrəmi ən-Nəhvi əl-Bəsridən (650 – 735) başqa qarelərin hamısı ’əhadun-u tənvinlə qiraət edirlər [26, XXX, 419]. Bu cür Abdullah ibn Kəsir ibn Amr ibn Abdillah ibn Zadan ibn Firuzan ibn Hurmuz Əbu Mə‘dən əd-Dari (? – 738), Nafi‘ ibn Abd ər-Rəhman ibn Əbi Nueym Əbu Məryəm (? – 735), Asim ibn Əbi ən-Nəcud Bəhdələ əl-Əsədi əl-Kufi Əbu Bəkr (? – 745), Abdullah ibn Amir ibn Yəzid ibn Təmim ibn Rəbi‘a ibn Amir ibn Abdillah ibn İmran əl-Yəhsubi Əbu İmran (630 – 736), Həmzə ibn Həbib ibn Əmmarə ibn İsmail Əbu Əmmarə əl-Kufi ət-Teymi əz-Zəyyat (700 – 773), əl-Kisai Əli ibn Həmzə ibn Abdillah ibn Bəhman ibn Feyruz əl-Əsədi Əbu əl-Həsən (? – 805) [16, 701; 28, X, 433], Əbu Amr Zaban ibn əl-Əla‘ ibn Əmmar əl-Uryan ibn Abdilləh ibn əl-Hissin ibn əl-Haris ibn Cəlhəmə ibn Həcər ibn Xuza‘a ibn Mazin ibn Malik ibn Amr ibn Təmim ibn Mər ibn Udd ibn Təbixə ibn İlyas ibn Mudar ibn Muad ibn Ədnan ət-Təmimi əl-Mazini əl-Bəsri (? – 771) (qeyd edərək ki, ərəblər bu cür vəslələmir) [16, 701; 28, X, 433]. (Əbu Amr Nasr rəvayətində tənvin ilə oxuyur [29, X, 429]).
- Ət-Təbəri Muhəmməd ibn Cəririn (839 – 923) fikrinə görə, və onunla razılaşmamaq çətindir, tənvinlə oxumaq daha düzgündür. Bu fikri o iki səbəblə əsaslandırır ki, onlardan biri ərəb dili fəsahətinə uyğun olması ikincisi isə əksər qarelərin qiraəti ilə uyğun gəlməsidir [26, XXX, 419].
- Umər ibn əl-Xəttab ibn Nufeyl ibn Abd əl-Uzə ibn Riyah (584 – 644), Əbu Amr bir rəvayətdə [16, 701; 28, X, 433; 29, X, 429], İbn Sirin Əbu Bəkr Muhəmməd əl-Bəsri (? – 729), İban ibn Usman (? – ?), əl-Həsən əl-Bəsri, Nəsr ibn Asim, Abdullah ibn Əbi İshaq (Nəsr ibn Asim və Abdullah ibn Əbi İshaq bu qayda ilə çıxış edirlər ki, bəzən nun-i‘rabdan sonra əl-, yaxud sukunlu hərfdirsə nun-i‘rab düşür [26, XXX, 419]). Əbu Səmmal Qə‘nəb ibn Əbi Qə‘nəb əl-Bəsri (? – ?), Zeyd ibn Əli ibn əl-Huseyn ibn Əli ibn Əbu Talib (? – 740), Məhbub Muhəmməd ibn əl-Həsən ibn Hilal ibn Məhbub Əbu Bəkr əl-Bəsri (? – ?), əl-Əsmə‘i Abd əl-Məlik ibn Qurayb əl-Bahili (? – 831), Ruveys Muhəmməd ibn əl-Mutəvakkil Əbu Abdillah əl-Lu’lu’i əl-Bəsri (? – 852) ’əhadul-laahu qiraət edərək ‘uzayruni-bnul-laahi əvəzinə Qur’ani-kərimin doqquzuncu surəsinin 30-cu ayəsində [1, 191] ‘uzayru-bnul-laahi kimi qəbul edirlər [10, III, 300; 12, VIII, 528; 15, XII, 319; 16, 701; 20, III, 788–789; 21, II, 391; 22, XX, 244; 23, XXXII, 179; 26, XXX, 222; 28, X, 562; 29, X, 429; 31, 249; 34, IV, 818]. Burada nun lin hərflərinə oxşadığından (necə ki, ləm yəkun əvəzinə ləm yəku oxunur) həzf olunaraq oxunur [23, XXXII, 179; 28, X, 433].
- 3. ləm yəlid valəm yuuləd
- Ru’bə adında qare şaz sayılan qiraətdə ləm yuuləd valəm yəlid oxuyur [30, VIII, 272; 32, 182].
- 4. vələm yəkul-ləhu kufuvan ’əhadun
- Naməlum qare tərəfindən şaz sayılan qiraətdə 4-cü ayə valəm yəkun
’əhadun kufu’ən kimi çatdırılır [30, VIII, 272–273; 32, 182].
- Həfsin qiraətində kufuvan işlədir [8, 487; 17, III, 377] və əş-Şənbuzi də onunla razıdır [33, 604]. Yəni, vav həmzəsiz olaraq, fə damma ilə oxunur [5, 203].
- Abdullah ibn Kəsir, İbn Amir, əl-Kisai və Əbu Amr kufuvan-ı kufu’ən (ağır həmzə ilə, yəni fə damma ilə) olaraq qiraət edirlər [16, 701–702]. Başqa mənbələrdə də bəzi qarelərin kufu’ən oxuması qeyd edilir [4, II, 404; 11, 557; 17, III, 377; 33, 604], məsələn, Əbu Amr, İbn Amir, İbn Kəsir, Nafi‘, əl-Kisai, Asim [4, II, 215; 6, 226; 7, 445; 16, 701; 21, 1, 247; 24, 401; 28, X, 562; 29, X, 429; 30, VIII, 272–273; 31, 378; 36, 777].
- Həmzə, Yə’qub ibn İshaq ibn Zeyd ibn Abdillah ibn Əbi İshaq əl-Hədrəmi (735 – 821), Xələf ibn Hişam ibn Sə‘ləb ibn Xələf ibn Sə‘ləb ibn Haşim ibn Sə‘ləb ibn Davud ibn Məqsəm ibn Ğalib Əbu Muhəmməd əl-Əsədi əl-Bəzzar (767 – 844), Nafi‘, Ruveysın qiraətlərində kufuvan-ın kuf’ən tərzi də var [6, 226; 7, 445; 11, 557; 16, 702; 17, III, 377; 20, III, 791; 29, X, 429; 30, VIII, 272–273; 31, 378; 33, 604; 36, 777]. Yəni, fə sukunla və əgər ardı vəslələnirsə həmzə ilə, vəqf olunursa yerinə fəthəli vav oxunur, yazıldığı kimi [5, 203]. Həmzənin qiraətindəki vəqf iki cürdür: həmzə həzf olunaraq hərəkəsi fə-yə keçir, və yazıda həmzə fəthəli vav, sukunlu fə ilə göstərilir. Gizlədilmir ki, tənvin üzərində vəqf olunaraq tənvin əlif ilə oxunur [33, 604].
- Həfsın digər bir qiraətində kufuvan kufvan kimi oxunur [12, VIII, 528; 23, XXXII, 184; 26, XX, 246; 30, VIII, 272–273].
- Naməlum qare tərəfindən kifvan [23, XXXII, 184; 30, VIII, 272–273], Süleyman ibn Əli ibn Abdillah ibn Abbas (? – ?) adlı qaredən isə kifəə’ən qiraəti gəlib çatıb [12, VIII, 528; 20, III, 791; 30, VIII, 272–273].
- Nafi‘dən gələn bir rəvayətdə kufən işlənilir [12, VIII, 528; 30, VIII, 272–273].
- Bir qiraətdə də kufuvan kif’ən kimi oxunur [30, VIII, 272–273].
Mənbə
- Məqalənin müəllifi: Vüqar Qaradağlı. Məqalə nəşr olunub: Elmi araşdırmalar jurnalı № 3–4, Bakı, Günəş nəşriyyatı, 2004, 133–137-ci səhifələr.
- 1.Qur’ani-kərim, Müshəf ət-təcvid. Diməşq, 1999.
- 2.Əl-Bəhrani, Haşim əl-Hüseyn. Əl-Bürhan fi təfsir əl-Qur’an. Qum, 2001.
- 3.Əl-Buxari, Muhəmməd ibn İsmail. Səhih əl-Buxari. Hələb, 1987.
- 4.İbn əl-Cəzəri, Şəms əd-Din Muhəmməd ibn Muhəmməd. Ən-Nəşr fi əl-qira’at əl-‘aşr. Qahirə, 1988.
- 5.İbn əl-Cəzəri, Şəms əd-Din Muhəmməd ibn Muhəmməd. Təhbir at-taysir fi qira’at ə’imməh əl-‘aşr. Beyrut, 1983.
- 6.Əd-Dani, Usman ibn Səid ibn Usman. Ət-Təysir fi əl-qira’at əs-səb‘. Beyrut, 1974.
- 7.Əd-Dumyəti, Şihab əd-Din Əhməd ibn Muhəmməd. İthaf fudala əl-bəşər. Beyrut, 1984.
- 8.Əl-Ənsari, Əbu Cə‘fər Əhməd ibn Əli ibn Əhməd ibn Xələf. Əl-’Iqna’ fi əl-qira’at əs-səb‘. Beyrut, 1999.
- 9.Əl-Əsqəlani, Əhməd ibn Əli ibn Həcər. Fəth əl-Bari’ bi şərh Səhih əl-Buxari. Qahirə, 1998.
- 10.Əl-Fərra, Yəhya ibn Ziyad. Məani əl-Qur’an. Beyrut, 2000.
- 11.İbn Ğalbun, Əbu əl-Həsən Tahir ibn Abd əl-Mun‘im. Ət-Təzkira fi-l-qira’at. Beyrut, 2001.
- 12.Əbu Həyyan əl-Əndəlusi. əl-Bəhr əl-muhit. Beyrut, 2002.
- 13.Huveydi, Muhəmməd. Ət-Təfsir əl-Mu‘in. Beyrut, 1998.
- 14.İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2000.
- 15.Əl-Mavsu‘ah əl-qur’aniyyəh. Beyrut, 2002.
- 16.İbn Mucahid, Əhməd ibn Musa ibn əl-Abbas. Kitab əs-səb‘a fi əl-qira’at. Qahirə, 1988.
- 17.Muheysin, Muhəmməd Salim. Əl-Muğni fi tavcih əl-qira’at əl-‘aşr əl-mutəvatirah. Beyrut-Qahirə, 1993.
- 18.Mushaf at-tacvid. Qahirə, 1999.
- 19.Ən-Nisaburi, Əli ibn Əhməd əl-Vahidi. Əsbəb ən-nuzul. Beyrut, 1998.
- 20.Ən-Nəhhas. İrab əl-Qur’an. Beyrut, 1972.
- 21.Əl-Qeysi Məkki. Əl-Kəşf. Beyrut, 1997.
- 22.Əl-Qurtubi, Muhəmməd ibn Əhməd əl-Ənsari. Əl-Cəmi li əhkəm əl-Qur’an, Təfsir əl-Qurtubi. Beyrut, 2001.
- 23.Ər-Razi, Əbu Abdillah (Əbu əl-Fadl) Fəxr əd-Din Muhamməd ibn Umər ibn Huseyn ət-Tabəristani. Məfatih əl-ğayb, Təfsir ar-Razi. Beyrut, 1994.
- 24.Əs-Səfaqisi. Ğays ən-naf‘. Qahirə, 1986.
- 25.Əs-Suyuti, Cəlal əd-Din Abd ər-Rəhman. Əl-İtqan fi ulum əl-Qur’an. Qahirə, 1975.
- 26.Ət-Təbəri, Muhəmməd ibn Cərir. Cəmi‘ əl-bəyan ‘an tə’vil ’əəy əl-Qur’an, Təfsir əy-Təbəri. Beyrut, 2001.
- 27.Ət-Təbatəbai, Muhəmməd Hüseyn. Əl-Mizan fi təfsir əl-Qur’an. Beyrut, 1997.
- 28.Ət-Təbərsi, əl-Fədl ibn əl-Həsən. Məcmə‘ əl-bəyan fi təfsir əl-Qur’an. Beyrut, 1994.
- 29.Ət-Tusi, Muhəmməd ibn əl-Həsən.. ət-Tibyan fi təfsir əl-Qur’an. Beyrut, 1998.
- 30.Umar, Əhm. M. və Mukərrəm, Abd əl-Al Salim. Mu‘cəm əl-qira’at əl-qur’aniyyə. Qum, 1991.
- 31.İbn Xalaveyh, əl-Hüseyn ibn Əhməd. Əl-Hiccə fi əl-qira’at əs-səb‘ . Beyrut, 2001
- 32.İbn Xalaveyh, əl-Hüseyn ibn Əhməd. Muxtasar fi şavaz əl-qiraat. Beyrut. 2002.
- 33.Xaruf, Muhəmməd Fəhd. Əl-Muyəssər fi əl-qira’at. Beyrut-Dəməşq, 1995.
- 34.Əz-Zəməxşəri, Carullah Əbu əl-Qasim Mahmud ibn Umər. əl-Kəşşaf ‘an haqa’iq ğavamid ət-tənzil, Beyrut, 1998.
- 35.Əz-Zərkəşi, Bədr əd-Din Muhəmməd ibn Abdillah. Əl-Bürhan fi ‘ulum əl-Qur’an, Beyrut, 1990.
- 36.Əbu Zər‘a. Əl-Hiccə. Beyrut, 1985
| Əvvəlki surə: Əbu Ləhəb surəsi |  Surənin mətni: İxlas surəsi | Sonrakı surə: Fələq surəsi |
| Əvvəl nazil olan surə: Nas surəsi | Sonra nazil olan surə: Nəcm surəsi | |
| 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 | ||
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
112 ci sure112 ci sure Ixlas suresiSurenin erebce metniAdiErebce adi سورة الإخلاص Adinin menasi Yalniz Allaha mexsus olan sifetlerQuranda yeriNomresi 112StatistikaAyelerin sayi 4Ixlas suresi Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarQuran Akademiyasinda tercumesi source source Al Ikhlas el Ixlas Yalniz Allaha mexsus olan sifetler suresi Mekkede nazil olmusdur 4 ayedir El Ixlas suresi ve onun qiraet ozellikleriNazil olunmasi Qur anda tertibi baximdan yeri ozellikleri Qur ani kerimin yuz on ikinci suresi olan dord ayeden ibaret el Ixlas suresi Mekke surelerinden sayilaraq en Nas Qur ani kerimin 114 cu suresinden sonra nazil olub El Ixlas suresi islamin en vacib onu diger dinlerden ferqlendiren Allahin vehdaniyyetini yek oldugunu aciq ve aydin eyni zamanda qeti beyani ile secilir Ozunun bu tutumuna gore o qisa olmasina baxmayaraq Qur ani kerimin ucde birine beraberlesdirilir 3 III 230 9 IX 71 74 22 XX 227 228 Mehemmed Huseyn et Tebatebai 1902 1981 qeyd edir ki onun aleminde el Ixlas suresinin Qur ani kerimin ucde birine beraber etdiren en edaletli esas Qur anin uc tovhid nubuvvet ve miad usulundan biri olan tovhidi ozunde ehate etmesindedir 27 XX 452 Bu sure Qur ani kerimin emrle baslayan alti suresinden biridir 35 I 268 Mekke yaxud Medine suresi El Ixlas suresini Mekke suresi kimi taniyanlar sirasinda Ikrime ibn Ebi Cehl Amr ibn Hisam el Qurasi el Mexzumi Ebu Usman 634 Abdullah ibn Mes ud ibn el Haris ibn Gafil ibn Habib ibn Semx ibn Far ibn Mexzum ibn Sahile ibn Kahil ibn el Haris ibn Temim ibn Se d ibn Huzeyl ibn Mudrike ibn Ilyas ibn Mudar Ebu Abd er Rehman el Huzeli el Mekki 653 Cabir ibn Abdillah ibn Amr ibn Haram el Ensari Ebu Abdillah 697 Mucahid ibn Cebr Ebu el Heccac el Mekki 642 722 el Hesen el Basri ibn Ebi el Hesen Yesar Ebu Seid 642 728 Ita ibn Ebi Ribah 733 ez Zemexseri Carullah Ebu el Qasim Mahmud ibn Umer 1075 1144 er Razi Ebu Abdillah Ebu el Fadl Fexr ed Din Muhammed ibn Umer ibn Huseyn et Teberistaninin 1149 1210 adlarini cekmek olar Abdullah ibn Abbas ibn Abd el Muttelib ibn Hasim Ebu el Abbas el Hasimi 619 686 bezileri Ibn Abbasin sureni Mekke suresi hesab edenlere aid edir 29 X 429 Ebu el Aliye er Riyahi Refi ibn Mihran 708 ed Dehhak ibn Muzahim el Hileli el Xorasani el Belhi Ebu el Qasim Ebu Muhammed 723 Muhemmed ibn Ke b ibn Selim ibn Amr Ebu Hemze Ebu Abdillah el Qurezi 727 Qutade ibn Duama Ebu el Xettab es Sedusi el Besri 735 es Suddi es Suyuti Celal ed Din Abd er Rehman 1445 1505 el Ixlas suresini Medine suresi kimi taniyirlar Bezileri ise el Ixlas suresinin iki defe ilk olaraq Mekkede sonra Medinede bir daha nazil olundugunu da soyleyir 14 XXI 537 22 XX 225 25 I 42 113 114 Musriklere cavab Tefsir kitablarinda el Ixlas suresinin musriklere cavab olaraq nazil edildiyi bildirilir Bele ki Peygember eleyhisselamdan Allah tealani vesf etmesini istedikde o Onun ozune hec bir ovlad goturmediyini dogulmadigini tayi beraberi benzeri olmadigini demisdir 19 260 Hedislerin birinde el Ixlas suresinin musrikler terefinden Peygember eleyhisselamin yanina gonderilen Amir ibn et Tufeylin sualina cavab olaraq nazil olundugu qeyd olunur Amir Peygembere ibadet etdiyinin qizildan yaxud gumusden oldugunu sorusur 23 XXXII 175 Revayet olunur ki yehudiler Ke b ibn el Esref adli bir neferle 23 XXXII 175 Peygember eleyhisselamin yanina gelib ondan Rebbini bize vesf et cunki Allah oz vesfini Tovratda vermisdi sen de bize Onun neden oldugu haqda xeber ver Qizildandir O yoxsa misden yaxud gumusden Yeyirmi icirmi Dunyani kimden irsen alib ve kime irsen oturecek deye muraciet edibler Belelikle Allah teala el Ixlas suresini butovlukle Ozune aid ederek nazil etdi 19 260 Adlari El Ixlas suresi daha cox Qul huval lah adi taninmaqla yanasi diger adlari da movcuddur et Tefrid et Tecrid et Tavhid Allahin yek olmasini beyan etdiyi ucun el Ixlas surede Allah tealanin sifetlerinden basqa hec ne xatirlanmadigi ucun en Necat insani dunyada kufrden uzaqlasdiraraq axiretde ise cehennem odundan qoruyaraq xilas edir ona nicat verir el Vileyeh onu oxuyan Allahin dostlarina cevrilir en Nisbeh el Me rifeh cunki Allah tealani bu suresiz tanimaq olmur el Cemal el Muqasqisah xesteliyi uzaqlasdiran el Mu avvizeh es Semed butovlukle Allah tealaya aid olundugu ucun el Esas hetta Peygemberden deyilir Yeddi goy ve yeddi yer qul huval lahu ehad uzerinde esaslanib el Mani a insanlari qebr ezabina ve cehennem oduna maneedir el Mehder melekler ona qulaq asmaq ucun huzura gelirler el Muneffirah oxunduqca seytan qovulur uzaqlasir el Bera eh oxunduqca sirkden Allaha serik qosmaqdan insan uzaqlasir Peygember eleyhisselamdan deyilir ki bu sureni namazda yaxud namazdan kenar yuz defe oxuyan cehennem odundan uzaqlasir el Muzekkira namaz suresi oldugu ucun tez tez zikr olunan cox oxunan en Nur Peygember eleyhisselamdan deyilir ki her bir seyin nuru oldugu kimi Qur anin nuru qul huval lahu ehed dir el Eman bu sureni oxuyan Allahin ezabindan qorunmasi haqda te minat alir 23 XXXII 175 176 es Serif el Berekeh El Kafirun suresi ile birlikde el Ixlaseyn 14 XXI 537 29 X 429 el Feleq ve en Nas sureleri ile birge el Muavvizat adlanir 3 III 224 237 Isaresi dal herfidir yeni 4 aye 14 XXI 537 Savabi El Ixlas suresinin oxunmasinin savabi baresinde bir nece hedisde sohbet acilir Bele ki Peygember eleyhisselamin her gece yatmazdan evvel el Feleq ve en Nas sureleri ile el Ixlas suresini oxumagi ile yanasi 3 III 230 el Ixlas suresini gunde 200 defe 50 defe 2 IV 520 oxusa elli ilin gunahlari silinmesi 10 defe oxuyan cennetde bir 20 defe oxuyana iki 30 defe oxuyana ise uc saray tikildiyi deyilir olumcul xeste xesteliyi vaxti onu oxusa qebr ezabindan qurtulmasi melekler qiyamet gunu hemin adama himaye etmeleri cennete aparan Siratdan kecirmeleri cume gunu mescidde dord ruk et namazda her ruk etinde bir defe el Fatihe suresini ve 50 defe el Ixlas suresini oxuduqda bu dunyadan kocmezden evvel cennetdeki menzilini gormesini yaxud menzil ona gosterilenden sonra kocmesi oz evine daxil olarken el Ixlas suresini oxuyan kesin aile uzvlerinden ve onun qonsularindan kasibciligin uzaq olmasi el Ixlas suresini bir defe oxuyana xeyir dua olunmasi iki defe oxuyanin ozune ve ailesine xeyir dua olunmasi uc defe oxuyanin ozune ve qonsularina xeyir dua olunmasi on iki defe oxuyana Allah teala cennetde on iki saray tikmesi yuz defe oxuyanin Allah teala 50 ilin gunahlarini qan ve mal borcundan savayi bagislanmasi dordyuz defe oxyana Allah teala 100 ilin gunahlarini qan ve mal borcundan savayi bagislamasi 1000 defe oxuyana ise bu dunyadan kocmezden evvel cennetdeki menzilini gormesi yaxud menzil ona gosterilenden sonra kocmesi hetta bir defe ise bir nefer Peygember eleyhisselama kasibciligindan sikayet edib Peygember eleyhisselam ise ona evine daxil olarken salam vermesini evinde bir kes olmadiqda Peygemberi 2 IV 521 salamlamagi ve bir defe el Ixlas suresini oxumasini deyib ve hemin sexs ruzi bereketi neinki ozune hetta qonsulari ucun de tapmis olub 28 X 432 El Ixlas suresini bir defe oxuyan Qur anin Tovratin Incilin ve Zeburun ucde birisini oxumus kimidir 2 IV 521 Hedislerin birinde catdirilir ki Peygember eleyhisselama herbi emeliyyata rehber gonderdiyi bir kesin menbelerde hemin kesin imam Eli ibn Ebu Talib ibn Abd el Muttelib ibn Hasim el Imam Ebu el Hesen 600 661 oldugu gosterilir 2 IV 520 doyus yoldaslarina namazda imamliq ederek namazi daima el Ixlas suresi ile bitirdiyi xeber verilir Peygember de cavab olaraq Allahin hemin kesi sevdiyi haqda xeberi ozune catdirmagi buyurur 3 IV 273 El Ixlas suresi ile bir nece hedisde Imam Eli ibn Ebu Talib arasinda analogiyalar aparilir Bele ki birinde bu sureni bir defe oxuyan Qur ani kerimin ucde birini iki defe oxuyan ucde ikisini uc defe oxuyan butov Qur ani oxumus kimi qebul edildiyi halda Eli ibn Ebi Talibi ureyi ile bagli olan muselman ummetinin savabinin ucde birini ureyi ile bagli olub dili ile tesdiq eden ucde ikisini ureyi ile bagli olub dili ile tesdiq edib emeli ile bildiren savabin hamisini qazanmis olur 2 IV 522 523 Imam Eli ibn Ebi Talibden deyilir ki bu sureni subh acilmazdan on bir defe oxuyani hemin gun gunah izlemez 13 604 Basqa bir hedisde ise deyilir ki bir defe Tebukda gunes qeribe bir sekilde ag sualar sacirdi ve Peygember eleyhisselam gelmis Cebrail eleyhisselamdan bunu sorusaraq Muaviye ibn Muaviye el Leysi adli bir neferin vefati xeberini alir ve esidir ki hemin Muaviyenin gece gunduz gezib durarken oturaraq el Ixlas suresi dilinden dusmeyibmis Peygember eleyhisselama onun ucun namaz qilmagi buyurulur 3 III 230 22 XX 225 23 XXXII 174 Oxsar hedisde deyilir ki Peygember eleyhisselam Se d ibn Muaz adli bir kes ucun yetmis min meleyin o cumleden Cebrail eleyhisselamin namaz qildiqlarini hansi emeline gore sorusduqda onun el Ixlas suresini durarken oturarken minerken gezerken gederek gelerek oxuduguna gore cavabini almisdir 2 IV 520 El Ixlas suresini bir nefese oxumagin beyenilmemesi barede de hedis movcuddur 2 IV 520 Evden cixaraq el Ixlas suresini on defe oxuyan kesin evini evine qayidanadek Allah teala Ozu qoruyar 2 IV 520 Gunlerin bir gunu oz bes namazinda el Ixlas suresini oxumayan kesin namazi qebul olunmaz 2 IV 520 Peygember eleyhisselam her gece yataga girerken ellerini tutusdurub ufurerek el Ixlas ve el Muavvizateyn surelerini oxuyarmis 9 X 254 Tecvidi ve qiraet ferqleri Tecvid uzre bismil leehir rahmeenir rahiim de 3 yerde l l r r r r assimilyasiya الادغام idgam fonetik hadisesi bas verir Birinci halda l l el mueyyenlik artikli sukunla oldugu ve ozunden sonra gelen sozun lam herfi ile basladigi uzunden eyni samitlerin assimilyasiyasi ادغام المثلين idgam el misleyn ikinci ve ucuncu hallarda r r el mueyyenlik artikli sukunla oldugu ve ozunden sonra gelen sozun lam herfinin artikulyasiya yerine مخرج mexrec ve keyfiyyetlerine صفة sifeh yaxin olan ra herfi ile basladigi uzunden oxsar samitlerin assimilyasiyasi ادغام المتقاربين idgam el muteqaribeyn bas verir El mueyyenlik artiklinden sonra gelen samitlerin semsiiye adlanan samitler qrupuna daxil oldugundan bu uc halin ucude semsiyye assimilyasiyasi الادغام الشمسي el idgam es semsi kimi de qebul olunur bismil leehir rahmeenir rahiim de habele uzatma مد medd fonetik hadisesi de bas verir Iki defe rast gelen ee autentik esl heqiqi tebii المد الحقيقي el medd el esli yaxud el medd et tebii 2 ya 4 yaxud 6 hereke miqdarinda uzadilir Sonda olan ii ardi ile gelen 1 ci aye ile bir oxunduqda autentik dayananda ise numayis olunan المد العارض el medd el arid yaxud basqa cur adlanan dayanma وقف veqf uzatmasi bas verir ve 4 yaxud 5 hereke miqdarinda uzadilir 1 qul huval laahu ehadun Birinci ayede assimilyasiya l l ve uzatma aa bas verir yuxarida qeyd etdimiz uzre Ee lerin aa lasmasi qalin teleffuz olunmasi al laah sozunun xususi fonetik qaydasi ile baglidir ozunden qabagki ses u yaxud a dirsa onda al laah sozundeki aa qalin oxunur qabagdaki ses i dirse burada yumsaq olaraq ee oxunur Ayenin sonunda dayanilirsa d uzerinde seyrime titreme القلقلة el qelqele fonetik hadisesi bas verir Burada del samiti butov oldugu kimi t lasmadan quvve ile oz artikulyasiya yerinden sifetlerine tam malik sekilde teleffuz olunur 2 al laahus samedu Burada da assimilyasiya l l ve uzatma aa bas verir yuxarida qeyd etdimiz uzre s s yerinde el mueyyenlik artikli sukunla oldugu ve ozunden sonra gelen sozun lam herfinin artikulyasiya yerine ve keyfiyyetlerine yaxin olan sad herfi ile basladigi uzunden oxsar samitlerin assimilyasiyasi bas verir El mueyyenlik artiklinden sonra gelen sad samitinin semsiiye adlanan samitler qrupuna daxil oldugundan bu assimilyasiya hem de semsiyye assimilyasiyasi kimi de qebul olunur Ayenin sonunda dayanilirsa d uzerinde seyrime titreme fonetik hadisesi bas verir 3 lem yelid valem yuuled Burada del uzerinde iki defe hem ayenin ortasinda hem de sonunda seyrime titreme fonetik hadisesi bas verir 4 valem yekul lehu kufuvan ehadun Yekun lehu burada yekul lehu kimi oxunur ki bu da oxsar samitlerin assimilyasiyasinin oldugunu gostermekle yanasi nun samiti yaxud tenvinin ehate etdiyi qayda nun samiti yaxud tenvininden sonra ra yaxud lam geldikde nazalizasiyasiz assimilyasiya الادغام بلا غنة el idgam bila gunneh musahide olunur Ayenin sonunda dayanilirsa ardi ile novbeti bir sure aye qiraet edilmirse d uzerinde seyrime titreme fonetik hadisesi bas verir Ardi ile bismil leehir rahmeenir rahiim gelirse tenvinin nun u ile be arasinda cevirme الاقلاب el iqlab adlanan fonetik hadise bas verir Burada nun nazalizasiyali mim samitine cevrilerek ehadum bismil leehir rahmeenir rahiim qiraet edilir 1 qul huval laahu ehadun Abdullah ibn Mes ud ile Ubeyy ibn Ke b ibn Qeys ibn Ubeyd ibn Zeyd ibn Muaviye ibn Amr ibn Malik ibn en Necer Ebu el Munzir el Ensari el Medeni 642 650 655 Ibn Xalaveyh Ebu Abdillah el Huseyn ibn Ehmed en Nehvi el Helebi 980 ise el E mes Suleyman ibn Mihran Ebu Muhemmed el Esedi el Kahili 681 765 ile Abdullah ibn Mes ud 32 qul huval laahu evezine huval laahu 34 IV 298 namelum qare ise Mehemmed peygemberin ozune de aid edilir 32 sadece al laahu oxuyurlar 34 IV 817 818 El E mes ehadun evezine el vaahidu oxuyur 23 XXXII 179 30 VIII 271 34 IV 818 2 al laahus samedu Qarelerin ekseriyyeti birinci aye ile ikinci ayeni durmadan vesleleyerek qiraet etdikde birinci ayenin sonunu 1 ci ayenin sonu olan del i tenvin ile ve tenvini kesre ile ikinci ayeye vesleleyirler Burada iki sukun rastlasir التقا الساكنين iltiqa es sakineyn fonetik hadisesi bas verir tenvinin sukunu un ve el mueyyenlik artikldeki lam in sukunu 23 XXXII 179 28 X 433 Birinci ile ikinci ayelerin kesisiyinde veqf etmedikde ehadun un tenvininden sonra kesre ile sukunlu lam uzerine kecmekde qarelerin fikri yekdildir 11 557 Nesr ibn Asim el Leysi ed Dueli el Besri en Nehvi 708 ve Abdullah ibn Ebi Ishaq el Hedremi en Nehvi el Besriden 650 735 basqa qarelerin hamisi ehadun u tenvinle qiraet edirler 26 XXX 419 Bu cur Abdullah ibn Kesir ibn Amr ibn Abdillah ibn Zadan ibn Firuzan ibn Hurmuz Ebu Me den ed Dari 738 Nafi ibn Abd er Rehman ibn Ebi Nueym Ebu Meryem 735 Asim ibn Ebi en Necud Behdele el Esedi el Kufi Ebu Bekr 745 Abdullah ibn Amir ibn Yezid ibn Temim ibn Rebi a ibn Amir ibn Abdillah ibn Imran el Yehsubi Ebu Imran 630 736 Hemze ibn Hebib ibn Emmare ibn Ismail Ebu Emmare el Kufi et Teymi ez Zeyyat 700 773 el Kisai Eli ibn Hemze ibn Abdillah ibn Behman ibn Feyruz el Esedi Ebu el Hesen 805 16 701 28 X 433 Ebu Amr Zaban ibn el Ela ibn Emmar el Uryan ibn Abdilleh ibn el Hissin ibn el Haris ibn Celheme ibn Hecer ibn Xuza a ibn Mazin ibn Malik ibn Amr ibn Temim ibn Mer ibn Udd ibn Tebixe ibn Ilyas ibn Mudar ibn Muad ibn Ednan et Temimi el Mazini el Besri 771 qeyd ederek ki erebler bu cur veslelemir 16 701 28 X 433 Ebu Amr Nasr revayetinde tenvin ile oxuyur 29 X 429 Et Teberi Muhemmed ibn Ceririn 839 923 fikrine gore ve onunla razilasmamaq cetindir tenvinle oxumaq daha duzgundur Bu fikri o iki sebeble esaslandirir ki onlardan biri ereb dili fesahetine uygun olmasi ikincisi ise ekser qarelerin qiraeti ile uygun gelmesidir 26 XXX 419 Umer ibn el Xettab ibn Nufeyl ibn Abd el Uze ibn Riyah 584 644 Ebu Amr bir revayetde 16 701 28 X 433 29 X 429 Ibn Sirin Ebu Bekr Muhemmed el Besri 729 Iban ibn Usman el Hesen el Besri Nesr ibn Asim Abdullah ibn Ebi Ishaq Nesr ibn Asim ve Abdullah ibn Ebi Ishaq bu qayda ile cixis edirler ki bezen nun i rabdan sonra el yaxud sukunlu herfdirse nun i rab dusur 26 XXX 419 Ebu Semmal Qe neb ibn Ebi Qe neb el Besri Zeyd ibn Eli ibn el Huseyn ibn Eli ibn Ebu Talib 740 Mehbub Muhemmed ibn el Hesen ibn Hilal ibn Mehbub Ebu Bekr el Besri el Esme i Abd el Melik ibn Qurayb el Bahili 831 Ruveys Muhemmed ibn el Mutevakkil Ebu Abdillah el Lu lu i el Besri 852 ehadul laahu qiraet ederek uzayruni bnul laahi evezine Qur ani kerimin doqquzuncu suresinin 30 cu ayesinde 1 191 uzayru bnul laahi kimi qebul edirler 10 III 300 12 VIII 528 15 XII 319 16 701 20 III 788 789 21 II 391 22 XX 244 23 XXXII 179 26 XXX 222 28 X 562 29 X 429 31 249 34 IV 818 Burada nun lin herflerine oxsadigindan nece ki lem yekun evezine lem yeku oxunur hezf olunaraq oxunur 23 XXXII 179 28 X 433 3 lem yelid valem yuuled Ru be adinda qare saz sayilan qiraetde lem yuuled valem yelid oxuyur 30 VIII 272 32 182 4 velem yekul lehu kufuvan ehadun Namelum qare terefinden saz sayilan qiraetde 4 cu aye valem yekun ehadun kufu en kimi catdirilir 30 VIII 272 273 32 182 Hefsin qiraetinde kufuvan isledir 8 487 17 III 377 ve es Senbuzi de onunla razidir 33 604 Yeni vav hemzesiz olaraq fe damma ile oxunur 5 203 Abdullah ibn Kesir Ibn Amir el Kisai ve Ebu Amr kufuvan i kufu en agir hemze ile yeni fe damma ile olaraq qiraet edirler 16 701 702 Basqa menbelerde de bezi qarelerin kufu en oxumasi qeyd edilir 4 II 404 11 557 17 III 377 33 604 meselen Ebu Amr Ibn Amir Ibn Kesir Nafi el Kisai Asim 4 II 215 6 226 7 445 16 701 21 1 247 24 401 28 X 562 29 X 429 30 VIII 272 273 31 378 36 777 Hemze Ye qub ibn Ishaq ibn Zeyd ibn Abdillah ibn Ebi Ishaq el Hedremi 735 821 Xelef ibn Hisam ibn Se leb ibn Xelef ibn Se leb ibn Hasim ibn Se leb ibn Davud ibn Meqsem ibn Galib Ebu Muhemmed el Esedi el Bezzar 767 844 Nafi Ruveysin qiraetlerinde kufuvan in kuf en terzi de var 6 226 7 445 11 557 16 702 17 III 377 20 III 791 29 X 429 30 VIII 272 273 31 378 33 604 36 777 Yeni fe sukunla ve eger ardi veslelenirse hemze ile veqf olunursa yerine fetheli vav oxunur yazildigi kimi 5 203 Hemzenin qiraetindeki veqf iki curdur hemze hezf olunaraq herekesi fe ye kecir ve yazida hemze fetheli vav sukunlu fe ile gosterilir Gizledilmir ki tenvin uzerinde veqf olunaraq tenvin elif ile oxunur 33 604 Hefsin diger bir qiraetinde kufuvan kufvan kimi oxunur 12 VIII 528 23 XXXII 184 26 XX 246 30 VIII 272 273 Namelum qare terefinden kifvan 23 XXXII 184 30 VIII 272 273 Suleyman ibn Eli ibn Abdillah ibn Abbas adli qareden ise kifee en qiraeti gelib catib 12 VIII 528 20 III 791 30 VIII 272 273 Nafi den gelen bir revayetde kufen islenilir 12 VIII 528 30 VIII 272 273 Bir qiraetde de kufuvan kif en kimi oxunur 30 VIII 272 273 Menbe Meqalenin muellifi Vuqar Qaradagli Meqale nesr olunub Elmi arasdirmalar jurnali 3 4 Baki Gunes nesriyyati 2004 133 137 ci sehifeler 1 Qur ani kerim Mushef et tecvid Dimesq 1999 2 El Behrani Hasim el Huseyn El Burhan fi tefsir el Qur an Qum 2001 3 El Buxari Muhemmed ibn Ismail Sehih el Buxari Heleb 1987 4 Ibn el Cezeri Sems ed Din Muhemmed ibn Muhemmed En Nesr fi el qira at el asr Qahire 1988 5 Ibn el Cezeri Sems ed Din Muhemmed ibn Muhemmed Tehbir at taysir fi qira at e immeh el asr Beyrut 1983 6 Ed Dani Usman ibn Seid ibn Usman Et Teysir fi el qira at es seb Beyrut 1974 7 Ed Dumyeti Sihab ed Din Ehmed ibn Muhemmed Ithaf fudala el beser Beyrut 1984 8 El Ensari Ebu Ce fer Ehmed ibn Eli ibn Ehmed ibn Xelef El Iqna fi el qira at es seb Beyrut 1999 9 El Esqelani Ehmed ibn Eli ibn Hecer Feth el Bari bi serh Sehih el Buxari Qahire 1998 10 El Ferra Yehya ibn Ziyad Meani el Qur an Beyrut 2000 11 Ibn Galbun Ebu el Hesen Tahir ibn Abd el Mun im Et Tezkira fi l qira at Beyrut 2001 12 Ebu Heyyan el Endelusi el Behr el muhit Beyrut 2002 13 Huveydi Muhemmed Et Tefsir el Mu in Beyrut 1998 14 Islam Ansiklopedisi Istanbul 2000 15 El Mavsu ah el qur aniyyeh Beyrut 2002 16 Ibn Mucahid Ehmed ibn Musa ibn el Abbas Kitab es seb a fi el qira at Qahire 1988 17 Muheysin Muhemmed Salim El Mugni fi tavcih el qira at el asr el mutevatirah Beyrut Qahire 1993 18 Mushaf at tacvid Qahire 1999 19 En Nisaburi Eli ibn Ehmed el Vahidi Esbeb en nuzul Beyrut 1998 20 En Nehhas Irab el Qur an Beyrut 1972 21 El Qeysi Mekki El Kesf Beyrut 1997 22 El Qurtubi Muhemmed ibn Ehmed el Ensari El Cemi li ehkem el Qur an Tefsir el Qurtubi Beyrut 2001 23 Er Razi Ebu Abdillah Ebu el Fadl Fexr ed Din Muhammed ibn Umer ibn Huseyn et Taberistani Mefatih el gayb Tefsir ar Razi Beyrut 1994 24 Es Sefaqisi Gays en naf Qahire 1986 25 Es Suyuti Celal ed Din Abd er Rehman El Itqan fi ulum el Qur an Qahire 1975 26 Et Teberi Muhemmed ibn Cerir Cemi el beyan an te vil eey el Qur an Tefsir ey Teberi Beyrut 2001 27 Et Tebatebai Muhemmed Huseyn El Mizan fi tefsir el Qur an Beyrut 1997 28 Et Tebersi el Fedl ibn el Hesen Mecme el beyan fi tefsir el Qur an Beyrut 1994 29 Et Tusi Muhemmed ibn el Hesen et Tibyan fi tefsir el Qur an Beyrut 1998 30 Umar Ehm M ve Mukerrem Abd el Al Salim Mu cem el qira at el qur aniyye Qum 1991 31 Ibn Xalaveyh el Huseyn ibn Ehmed El Hicce fi el qira at es seb Beyrut 2001 32 Ibn Xalaveyh el Huseyn ibn Ehmed Muxtasar fi savaz el qiraat Beyrut 2002 33 Xaruf Muhemmed Fehd El Muyesser fi el qira at Beyrut Demesq 1995 34 Ez Zemexseri Carullah Ebu el Qasim Mahmud ibn Umer el Kessaf an haqa iq gavamid et tenzil Beyrut 1998 35 Ez Zerkesi Bedr ed Din Muhemmed ibn Abdillah El Burhan fi ulum el Qur an Beyrut 1990 36 Ebu Zer a El Hicce Beyrut 1985Evvelki sure Ebu Leheb suresi Surenin metni Ixlas suresi Sonraki sure Feleq suresiEvvel nazil olan sure Nas suresi Sonra nazil olan sure Necm suresi1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114