Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İtırqan (çuk. Игынран, esk. Сиклюк) — Sakit okeana daxil olan Berinq dənizi ərazisində, Çukot yarımadası sahilində yerləşəir. Materikdən Senyavin boğazı ilə ayrılır. İnzibati cəhətdən Rusiya Feferasiyası Çukot Muxtar Dairəsinin Providenski rayonu ərazinə daxildir.
| İtırqan adası | |
|---|---|
| çuk. Игынран, esk. Сиклюк | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 55 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 5 km |
| Hündür nöqtəsi | 545 m |
| Əhalisi | 0 nəfər (2010-cu il) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Region |
|
| Akvatoriya | |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yerləşməsi
Çukot yarımadasının cənub-şərq qutaracağı olan Çukotski burnundan şimalda, materikdən 1,5 km, Arakamçeçen adasından isə 3,8 km aralıda yerlir. Arakamçeçen adası ilə arasında yerləşən boğaz dekabr ayında donur. Boğazın buzdan azad olması iyun ayına təsadüf etsə də, buzun tam əriməsi iyul ayına təsadüf edir. Adanın sahəsi 55 km²-dir. Ada 13,5 km məsafədə uzanır. Onun eni isə 5 km-dir.
Ən hündür nöqtəsi İtırqan dağı 545 metr hündürlüyə sahibdir. Dağ adanın mərkəzində yerləşir. Adada iki elədə böyük olmayan göl vardır: Srednee və Kamalikax. Adada yerləşən burunlar: Skalistıy, Amyak, Konovak, Tupoy, Ostrıy, Engelyukan (Postels). Ada sahillərində yerləşən buxtalar:Stıqrak, Tuqak.
Toponim
Çukot dilindən tərcümədə (çuk. Игынран) "canavar ulaması", eskimos dilindən tərcümədə isə (esk. Сиклюк) "ət çuxuru" mənasını verir. Çukotlarda digər bir versiya da vardır. Etqıran tərcümədə "yolun yarısında yaşayış yeri" mənasını verir. Bu onunla əlaqədardır ki, hər zaman qoşqu itləri ilə və ya xizəklə Çaplinodan Yanrakınnota gedənlər İtırqan adasında bir müddət dinclərini alırdılar. Burada istənilən vaxtı dəniz məməlisini ovlamaq mümkün idi. Üstəlik həmoişə ehtiyat ət saxlanılırdı.
Tarixi
İtırqan adası Fyodr Petroviç Litkenin ekspedisiyası zamanı kəşf edilir. 1828-ci ili avqustundfa kəşf edilən ada elə hımin vaxtı xəritəyə salınır.
1940-cı illərə qədər İtırqan adasında eskimoslara aid olan adlı yaşayış məntəqəsi olmuşdur.
Fauna və flora
Burada qayalıqlarda sayları 10 min cütə çatan quş koloniyası yuva qurur. Burada əsasən berinüq qarabatdağı, iri ağbaş qağayı, sakitokean təmizçisi, Sakit okean kütdimdiyi kimi quşlar yayılmışdır.
Adada Çukotun endemiki sayılan (artemisia senjavinensis) Rusiyanın Qırmızı kitabına daxil edilmişdir.
Mədəmi irs
Adada Balina alleyası mövcuddur. Alleya İtırqan dağından qərbdə yerləşir. Bu isə Qədim eskimosların məbədi və ya ibadətgahıdır. Alleya torpaqda Qrenlandiya balinasına məxsus çənə və başdan hazırlanmış bir kompleksdir. Balina alleyası 50–60 ədəd balina başı və 30 ədəd çənədən üstəlik minlərlə xüsusi düzülmüş daşlardan ibarətdir. Alt Punuk dövrünə aid edilir (XIV–XVI əsrlər).
İstinadlar
- Водно-болотные угодья России. Том 4. Водно-болотные угодья Северо-Востока России (сост. А. В. Андреев). М.: Wetlands International, 2001. 296 с.
- А. А. Коробков. "Красная Книга России". 1981. 2013-06-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-08.
- Арутюнов С. Л., Игорь Ильич Крупник, Членов М. А. 1982. "Китовая Аллея" (Древности островов пролива Сенявина). М.: Наука, 175 с.
Mənbə
- Balina alleyası, S.Arutyanov, İ. Krupnik, M. Çlenov 2013-08-20 at the Wayback Machine Vokruk Sveta № 2 (2641). fevral 1979.
- Китовая Аллея, Семь чудес России. Полина Орлова 2020-11-27 at the Wayback Machine
- Китовая Аллея, фото Никиты Хохлова 2016-05-28 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Itirqan cuk Igynran esk Siklyuk Sakit okeana daxil olan Berinq denizi erazisinde Cukot yarimadasi sahilinde yerleseir Materikden Senyavin bogazi ile ayrilir Inzibati cehetden Rusiya Feferasiyasi Cukot Muxtar Dairesinin Providenski rayonu erazine daxildir Itirqan adasicuk Igynran esk SiklyukUmumi melumatlarSahesi 55 km Uzunlugu 13 8 kmEni 5 kmHundur noqtesi 545 mEhalisi 0 nefer 2010 cu il Yerlesmesi64 36 58 sm e 172 35 36 q u Olke RusiyaRegion Cukot Muxtar DairesiAkvatoriya Sakit okeanItirqan adasiItirqan adasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarItirqan adasiYerlesmesiCukot yarimadasinin cenub serq qutaracagi olan Cukotski burnundan simalda materikden 1 5 km Arakamcecen adasindan ise 3 8 km aralida yerlir Arakamcecen adasi ile arasinda yerlesen bogaz dekabr ayinda donur Bogazin buzdan azad olmasi iyun ayina tesaduf etse de buzun tam erimesi iyul ayina tesaduf edir Adanin sahesi 55 km dir Ada 13 5 km mesafede uzanir Onun eni ise 5 km dir En hundur noqtesi Itirqan dagi 545 metr hundurluye sahibdir Dag adanin merkezinde yerlesir Adada iki elede boyuk olmayan gol vardir Srednee ve Kamalikax Adada yerlesen burunlar Skalistiy Amyak Konovak Tupoy Ostriy Engelyukan Postels Ada sahillerinde yerlesen buxtalar Stiqrak Tuqak ToponimCukot dilinden tercumede cuk Igynran canavar ulamasi eskimos dilinden tercumede ise esk Siklyuk et cuxuru menasini verir Cukotlarda diger bir versiya da vardir Etqiran tercumede yolun yarisinda yasayis yeri menasini verir Bu onunla elaqedardir ki her zaman qosqu itleri ile ve ya xizekle Caplinodan Yanrakinnota gedenler Itirqan adasinda bir muddet dinclerini alirdilar Burada istenilen vaxti deniz memelisini ovlamaq mumkun idi Ustelik hemoise ehtiyat et saxlanilirdi TarixiItirqan adasi Fyodr Petrovic Litkenin ekspedisiyasi zamani kesf edilir 1828 ci ili avqustundfa kesf edilen ada ele himin vaxti xeriteye salinir 1940 ci illere qeder Itirqan adasinda eskimoslara aid olan adli yasayis menteqesi olmusdur Fauna ve floraBurada qayaliqlarda saylari 10 min cute catan qus koloniyasi yuva qurur Burada esasen berinuq qarabatdagi iri agbas qagayi sakitokean temizcisi Sakit okean kutdimdiyi kimi quslar yayilmisdir Adada Cukotun endemiki sayilan artemisia senjavinensis Rusiyanin Qirmizi kitabina daxil edilmisdir Medemi irsAdada Balina alleyasi movcuddur Alleya Itirqan dagindan qerbde yerlesir Bu ise Qedim eskimoslarin mebedi ve ya ibadetgahidir Alleya torpaqda Qrenlandiya balinasina mexsus cene ve basdan hazirlanmis bir kompleksdir Balina alleyasi 50 60 eded balina basi ve 30 eded ceneden ustelik minlerle xususi duzulmus daslardan ibaretdir Alt Punuk dovrune aid edilir XIV XVI esrler IstinadlarVodno bolotnye ugodya Rossii Tom 4 Vodno bolotnye ugodya Severo Vostoka Rossii sost A V Andreev M Wetlands International 2001 296 s ISBN 90 5882 986 3 A A Korobkov Krasnaya Kniga Rossii 1981 2013 06 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 06 08 Arutyunov S L Igor Ilich Krupnik Chlenov M A 1982 Kitovaya Alleya Drevnosti ostrovov proliva Senyavina M Nauka 175 s MenbeBalina alleyasi S Arutyanov I Krupnik M Clenov 2013 08 20 at the Wayback Machine Vokruk Sveta 2 2641 fevral 1979 Kitovaya Alleya Sem chudes Rossii Polina Orlova 2020 11 27 at the Wayback Machine Kitovaya Alleya foto Nikity Hohlova 2016 05 28 at the Wayback Machine