İstehsal imkanları əyrisi (İMƏ) (ing. Production–possibility frontier) — iqtisadiyyatda iki müxtəlif mal və ya xidmət arasında istehsalın maksimum səviyyəsini və resursların optimal bölgüsünü göstərən qrafikdir. Bu əyri, müəyyən məhdud resurslarla maksimum məhsul həcminə çatmaq üçün potensial istehsal kombinasiyalarını təmsil edir.
Xüsusiyyətləri
- Mənfi meyillilik
- İstehsal imkanları əyrisi sola doğru aşağı meyilli olur, çünki bir məhsulun daha çox istehsal edilməsi digər məhsulun istehsalının azalması ilə nəticələnir. Bu, resursların məhdud olduğu və onların fərqli məhsullara yönləndirildiyi hallarda qarşılaşılır.
- Konveks forma
- Əyri adətən konveks formada olur (kənarlara doğru əyilir), çünki marjinal dəyərin azalan qanunu tətbiq olunur. Yəni, bir məhsulun istehsalı artdıqca, digər məhsulun istehsalını artırmaq daha çox resurs tələb edir.
- Səmərəlilik nöqtələri
- İMƏ üzərində yerləşən hər bir nöqtə səmərəliliyi təmsil edir. Bu nöqtələr, resursların tam və səmərəli şəkildə istifadə olunduğu vəziyyətləri göstərir. Əyri üzərində hərəkət etmək, bir məhsulun istehsalını azaltmadan digərini artırmağın mümkün olmadığını göstərir.
- İstiqamətdən kənar nöqtələr
- Daxili nöqtələr — əyri daxilindəki nöqtələr resursların tam istifadə olunmadığını və ya səmərəsiz bölgüsünü göstərir.
- Əyri Xaricindəki nöqtələr — əyri xaricindəki nöqtələr isə mövcud resurslarla əlçatan olmayan istehsal səviyyəsini göstərir, yəni bu nöqtələr mövcud texnologiya və resurslarla istehsal edilə bilməyən məhsul həcmləridir.
İstifadəsi
- Alternativ məhsul kombinasiyaları — İMƏ, məhdud resurslarla hansı məhsul kombinasiyasının istehsal edilə biləcəyini göstərir. Məsələn, bir iqtisadiyyat ərzaq və texnologiya məhsulları arasında resurs bölgüsünü necə tənzimləməli olduğu barədə qərarlar qəbul edərkən bu əyridən istifadə edə bilər.
- İqtisadi artım — İMƏ-nin sağa doğru hərəkəti iqtisadi artımı təmsil edir. Yeni resurslar, texnologiyanın inkişafı və ya istehsal qabiliyyətinin artması əyrinin sağa hərəkət etməsinə səbəb olur və daha çox məhsul istehsal etməyə imkan yaradır. İMƏ üzərində hərəkət etmək seçim etmək deməkdir. Bir məhsulun istehsalını artırmaq üçün digər məhsulun istehsalını azaltmaq lazımdır ki, bu da "alternativ dəyər" adlanır.
Misal
Əgər bir iqtisadiyyat yalnız "pambıq" və "mısır" istehsal edə bilirsə, İMƏ bu iki məhsul arasında potensial istehsal kombinasiyalarını göstərər. Əyri üzərindəki hər nöqtə məhdud resurslarla istehsal edilə bilən maksimum pambıq və mısır miqdarını göstərir. Pambığın istehsalını artırmaq istəsələr, mısırın istehsalından imtina etməlidirlər.
İstehsal imkanları əyrisi iqtisadiyyatdakı seçimlər, məhdudiyyətlər və səmərəlilik haqqında ətraflı məlumat verir və qərar qəbul edərkən resursların səmərəli istifadə edilməsinə kömək edir.
İstinadlar
- "Sickles, R., & Zelenyuk, V. (2019). Measurement of Productivity and Efficiency: Theory and Practice. Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/9781139565981" (PDF). 2019-05-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-05.
- Lipsey, Richard G. An introduction to positive economics (fourth). Weidenfeld & Nicolson. 1975. 57–8. ISBN .
- Farrell, M. J. "The Measurement of Productive Efficiency". Journal of the Royal Statistical Society. Journal of the Royal Statistical Society. Series A (General), Vol. 120, No. 3. 120 (3). 1957: 253–290. doi:10.2307/2343100. JSTOR 2343100.
- Samuelson, Paul A., and William D. Nordhaus (2004). Economics. Ch. 1, "Figure 1-5. Investment for Future Consumption Requires Sacrificing Current Consumption."
- Krugman, Paul R. International economics: theory and policy (sixth). 清华大学出版社. 2004. 100–1. ISBN .
- Gillespie, Andrew (2007). Foundations of Economics, "The production possibility frontier (curve): the PPF or PPC" (press +). Oxford University Press. Access date 6 January 2010 .
- . Intermediate Microeconomics (7th). W. W. Norton. 2006. 605–606.
- Standish, Barry. Economics: Principles and Practice. South Africa: Pearson Education. 1997. 13–15. ISBN .
Ədəbiyyat
- Production Possibility Curve (PPC) Arxiv surəti 5 oktyabr 2023 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- HTML5 Interactive on Production Possibilities Curve Arxiv surəti 4 dekabr 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2018-12-04 at the Wayback Machine
- Nicholson, Walter. Microeconomic Theory: Basic Principles and Extensions. Thomson/South-western. 2005. 339–345. ISBN .
- Samuelson, Paul A. "Summary on Factor-Price Equalization". International Economic Review. International Economic Review, Vol. 8, No. 3. 8 (3). 1967: 286–295. doi:10.2307/2525536. JSTOR 2525536.
- Samuelson, Paul A. "The Gains from International Trade Once Again". Economic Journal. The Economic Journal, Vol. 72, No. 288. 72 (288). 1962: 820–829. doi:10.2307/2228353. JSTOR 2228353.
- Samuelson, Paul A. "Ohlin Was Right". Swedish Journal of Economics. 73 (4). 1971: 365–384. doi:10.2307/3439219. JSTOR 3439219.
- Samuelson, Paul A. (1947, Enlarged ed. 1983). Foundations of Economic Analysis. Ch. VIII for welfare-theoretical mathematical expression of PPF.
- Bator, Francis M. "The Simple Analytics of Welfare Maximization". American Economic Review. 47 (1). 1957: pp. 22–59.
- Martin, John P. "Variable Factor Supplies and the Heckscher-Ohlin-Samuelson Model". Economic Journal. The Economic Journal, Vol. 86, No. 344. 86 (344). 1976: 820–83. doi:10.2307/2231455. JSTOR 2231455.
- Sickles, R., & Zelenyuk, V. (2019). Measurement of Productivity and Efficiency: Theory and Practice. Cambridge: Cambridge University Press. https://assets.cambridge.org/97811070/36161/frontmatter/9781107036161_frontmatter.pdf Arxiv surəti 10 may 2019 tarixindən (Wayback Machine) saytında
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Istehsal imkanlari eyrisi IME ing Production possibility frontier iqtisadiyyatda iki muxtelif mal ve ya xidmet arasinda istehsalin maksimum seviyyesini ve resurslarin optimal bolgusunu gosteren qrafikdir Bu eyri mueyyen mehdud resurslarla maksimum mehsul hecmine catmaq ucun potensial istehsal kombinasiyalarini temsil edir XususiyyetleriMenfi meyillilik Istehsal imkanlari eyrisi sola dogru asagi meyilli olur cunki bir mehsulun daha cox istehsal edilmesi diger mehsulun istehsalinin azalmasi ile neticelenir Bu resurslarin mehdud oldugu ve onlarin ferqli mehsullara yonlendirildiyi hallarda qarsilasilir Konveks forma Eyri adeten konveks formada olur kenarlara dogru eyilir cunki marjinal deyerin azalan qanunu tetbiq olunur Yeni bir mehsulun istehsali artdiqca diger mehsulun istehsalini artirmaq daha cox resurs teleb edir Semerelilik noqteleri IME uzerinde yerlesen her bir noqte semereliliyi temsil edir Bu noqteler resurslarin tam ve semereli sekilde istifade olundugu veziyyetleri gosterir Eyri uzerinde hereket etmek bir mehsulun istehsalini azaltmadan digerini artirmagin mumkun olmadigini gosterir Istiqametden kenar noqteler Daxili noqteler eyri daxilindeki noqteler resurslarin tam istifade olunmadigini ve ya semeresiz bolgusunu gosterir Eyri Xaricindeki noqteler eyri xaricindeki noqteler ise movcud resurslarla elcatan olmayan istehsal seviyyesini gosterir yeni bu noqteler movcud texnologiya ve resurslarla istehsal edile bilmeyen mehsul hecmleridir IstifadesiAlternativ mehsul kombinasiyalari IME mehdud resurslarla hansi mehsul kombinasiyasinin istehsal edile bileceyini gosterir Meselen bir iqtisadiyyat erzaq ve texnologiya mehsullari arasinda resurs bolgusunu nece tenzimlemeli oldugu barede qerarlar qebul ederken bu eyriden istifade ede biler Iqtisadi artim IME nin saga dogru hereketi iqtisadi artimi temsil edir Yeni resurslar texnologiyanin inkisafi ve ya istehsal qabiliyyetinin artmasi eyrinin saga hereket etmesine sebeb olur ve daha cox mehsul istehsal etmeye imkan yaradir IME uzerinde hereket etmek secim etmek demekdir Bir mehsulun istehsalini artirmaq ucun diger mehsulun istehsalini azaltmaq lazimdir ki bu da alternativ deyer adlanir MisalEger bir iqtisadiyyat yalniz pambiq ve misir istehsal ede bilirse IME bu iki mehsul arasinda potensial istehsal kombinasiyalarini gosterer Eyri uzerindeki her noqte mehdud resurslarla istehsal edile bilen maksimum pambiq ve misir miqdarini gosterir Pambigin istehsalini artirmaq isteseler misirin istehsalindan imtina etmelidirler Istehsal imkanlari eyrisi iqtisadiyyatdaki secimler mehdudiyyetler ve semerelilik haqqinda etrafli melumat verir ve qerar qebul ederken resurslarin semereli istifade edilmesine komek edir Istinadlar Sickles R amp Zelenyuk V 2019 Measurement of Productivity and Efficiency Theory and Practice Cambridge Cambridge University Press doi 10 1017 9781139565981 PDF 2019 05 10 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2024 11 05 Lipsey Richard G An introduction to positive economics fourth Weidenfeld amp Nicolson 1975 57 8 ISBN 0 297 76899 9 Farrell M J The Measurement of Productive Efficiency Journal of the Royal Statistical Society Journal of the Royal Statistical Society Series A General Vol 120 No 3 120 3 1957 253 290 doi 10 2307 2343100 JSTOR 2343100 Samuelson Paul A and William D Nordhaus 2004 Economics Ch 1 Figure 1 5 Investment for Future Consumption Requires Sacrificing Current Consumption Krugman Paul R International economics theory and policy sixth 清华大学出版社 2004 100 1 ISBN 978 7 302 07889 0 Gillespie Andrew 2007 Foundations of Economics The production possibility frontier curve the PPF or PPC press Oxford University Press Access date 6 January 2010 Intermediate Microeconomics 7th W W Norton 2006 605 606 Standish Barry Economics Principles and Practice South Africa Pearson Education 1997 13 15 ISBN 978 1 86891 069 4 EdebiyyatProduction Possibility Curve PPC Arxiv sureti 5 oktyabr 2023 tarixinden Wayback Machine saytinda HTML5 Interactive on Production Possibilities Curve Arxiv sureti 4 dekabr 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2018 12 04 at the Wayback Machine Nicholson Walter Microeconomic Theory Basic Principles and Extensions Thomson South western 2005 339 345 ISBN 0 324 27086 0 Samuelson Paul A Summary on Factor Price Equalization International Economic Review International Economic Review Vol 8 No 3 8 3 1967 286 295 doi 10 2307 2525536 JSTOR 2525536 Samuelson Paul A The Gains from International Trade Once Again Economic Journal The Economic Journal Vol 72 No 288 72 288 1962 820 829 doi 10 2307 2228353 JSTOR 2228353 Samuelson Paul A Ohlin Was Right Swedish Journal of Economics 73 4 1971 365 384 doi 10 2307 3439219 JSTOR 3439219 Samuelson Paul A 1947 Enlarged ed 1983 Foundations of Economic Analysis Ch VIII for welfare theoretical mathematical expression of PPF Bator Francis M The Simple Analytics of Welfare Maximization American Economic Review 47 1 1957 pp 22 59 Martin John P Variable Factor Supplies and the Heckscher Ohlin Samuelson Model Economic Journal The Economic Journal Vol 86 No 344 86 344 1976 820 83 doi 10 2307 2231455 JSTOR 2231455 Sickles R amp Zelenyuk V 2019 Measurement of Productivity and Efficiency Theory and Practice Cambridge Cambridge University Press https assets cambridge org 97811070 36161 frontmatter 9781107036161 frontmatter pdf Arxiv sureti 10 may 2019 tarixinden Wayback Machine saytinda