Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İspan mətbəxi — ölkənin müxtəlif regionlarının töhfəsi olaraq ispan mətbəxini zənginləşdirən müxtəlif yeməklərin hazırlanması formasıdır. Bu mətbəx kənd yerləri və sahilyanı ərazilərdən tutmuş bir çox ərazilərin və iqlimlərin mədəniyyətini təmsil edir.
Ümumi məlumat
İspan mətbəxi tarix boyu ərazisində yerləşmiş eyni zamanda sonradan yaranmış koloniyaların da mətbəxinə güclü təsir etmişdir. Bu da öz növbəsində ispan mətbəxini müxtəlif cür bişirmə texnikaları və inqredientlərlə təmin etmişdir.
Öz bişirmə texnikaları və ərzaqları ilə XIX əsrin sonu- XX əsrin əvvələrində daha da məşhurlaşmağa başlayan bu mətbəx uzun müddət Avropada məşhur olmamışdır. Bütün bu kulinariya bilikləri onun tarixi və mənşəyi ilə maraqlanan , bu sahə üzrə ixtisaslaşmış kulinariya yazıçıarı sayəsində işıq üzü görmüşdür. Bu yazıçı qruplarını “27-ci nəsil” adlandırmışlar. Bu təkamül hazırda yeni ispan mətbəxi kimi tanıdığımız mərhələyə qədər inkişaf etmişdir. Bəzən bu sahə üzrə mütəxxəsislər onun müxtəlidliyini nəzərə alaraq cəmdə istifadə edirlər “cocinas de España” (İspan mətbəxləri ) . Müasir ispan mətbəxində iki reallıq nəzərə çarpır: ənənələrə əsaslanan klassik ispan mətbəxi və dünya şöhrəti qazanmış və daim yeniliklər, yeni bişirmə texnikaları axtaran müasir ispan mətbəxi. Buna baxmayaraq klassik ispan mətbəxi dərin dini köklərə əsaslanır. İspaniya ərazilərinə məxsus bəzi yeməklər beynəlxalq status qazanmışdır, buna misal olaraq “tapas”ı ( təxmini çərəz mənasında) göstərmək olar. İspan mətbəxinin komponentləri kimi qədim heyvandarlıq nəticəsində yaranməş böyük növ müxtəlifliyi olan pendirləri xüsusi vurğulamaq lazımdır. Həmçinin ispan kulinariyasında müxtəlif növləri olan şərabları da vurğulamaq lazımdır, belə ki İspaniyanın bəzi əraziləri şərabçılığına görə dünyada məşhudur. Bəzi ərazilərdə içkilərdən şərab məşhur olduğu halda , digər içkilərə görə də , məsələn “sidra” (alma suyu) ilə məşhur olan ərazilər də var.
Tapas
İspan mətbəxini zənginləşdirən özəlliklərindən biri də “Tapas” adlandırılan günün müxtəlif saatlarında aclığı aradan qldırmaq üçün atışdırılan məzələrdir. Bunlar xüsusilə, kiçik bar və restoranlarda təklif olunur. Yanında şərablarla təklif olunan bu məzələr əsasən yumurta, ətli və pendirli olmaqla kiçik porslarda serviz olunur. Adətən ispanlar məhəllələrdə olan kiçik barlarda toplaşır və bu məzələrdən dadırlar.
Tarixi
Hələ də Romanların gəlişindən əvvəl İberiya yarmadasında yemək bişirmək texnikası haqqında heç bir məlumat yoxur. Çox güman ki , onların gəlişindən əvvəl yeməklər heyvan yağları ilə bişirilirdi və hazırda geniş istifadə olunan duru yağdan xəbərləri yox idi.
İspaniyada Roman mətbəxi
Noxudlar həmçinin o zaman çox istifadə olunan ərzaqlar idi , əsasən aşağı siniflər tərəfindən tez-tez hazırlanan yemək növü idi, lakin onu indiki kimi deyil, əsasən “puls” adlandırdıqları püre şəklində istifadə edirdilər.
Hələ də yarımadanın bəzi şimal ərazilərinin mətbəxində qorunub saxlanan göbələklərə böyük maraq var idi.
Paella (paeya)
İspan mətbəxi deyəndə ağıla ilk öncə paeya(isp. paella) gəlir. Ət, toyuq və ya dəniz məhsullarından hazırlanan bir növ plov olan bu yemək adını bişirildiyi qabdan götürmüşdür. Ümumiyyətlə, İspaniya tarix boyu birr neçə dövlətin istilası altında olmuşdur və bu hadisələr də ispan mətbəxinə təsir etmişdir. Paeyanın da ərəb və romalıların təsirindən meydana gəldiyi söylənilir. Yeməyin əsasını düyü və dəniz məmulatları tışkil edir və bu hər bölgəyə görə bişirilmə forması dəyişir. Ərzaqlar isə dovşan əti, donuz əti, toyuq əti, qabıqlı və ya qabıqsız dəniz məhsulları və səbzələr ola bilər.
Müasir ispan mətbəxi
XIX əsrin sonlarında bəzi yazıçılar və ispan kulinariyası ilə məşğul olan araşdırmaçılar onu tətbiq etmək və nüfuzunu yenidən dirçəltmək üçün bu haqda yazılar yazmağa başladılar. O yazıçılardan ilklərdən Mariano Pardo de Figera və onun həmkarı Xose Kastro və Serrano olmuşlar. İspan mətbəxindən danışarkən hər ikisi ilk olmaqla yanaşı ispan mətbəxinin ənənəvi köklərinin müdafiəçisi olmuşlar. Artıq XX ərin əvvəllərində digər müəlliflər Dionisio Perez Qutierrez və Teodor Bardaxi Mas əvvəlki dövrlərdən gələn fransız dilindən keçmə sözlərin qarşısını almaq üşün ispan yeməklərinin nomenklaturasını qoruyub saxlayırdılar. Onların araşdırmaları olan, fransız yeməkləri kimi tanınan əslində isə mənşə etibarı ilə ispan yeməkləri olan təamlar haqqındakı məqalələr çox böyük tirajla qəzetlərdə satılmışdır. Belə ki, mayonez, xəmir yeməkləri və şirniyyatlar.ş həmçinin bulyonlar başlıca movzu olmuşdur.
Ərzaqlar
İspan ənənəvi mətbəxinin ayrılmaz hissələrindən biri də tez-tez istifadə olunan ərzaq və ədviyyatlardır. Buna uyğun olaraq da spesifik olaraq bəzi yerlərdə donuz əti, bəzi sahilyanı ərazilərdə balıq, bəzilərində isə paxlalı bitkilər daha çox istifadə olurdu.
Əndəlüs mətbəxi
İspaniyanın Əndəlüs hissəsi uzun illər Ərəb işğalları altında qaldığına görə Əndəlüs mətbəxinin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Afrika mətbəxinin təsiri böyük olduğu bu mətbəxdə dəniz sahilində yerləşdiyinə görə dəniz məhsulları özünəməxsus yer tutur. Bundan başqa karbohidrotlarla zəngin və buğda, zeytun, üzüm xüsusi yer tutur. Zeytun yağnda qızardılmış qızartmalar sayəsində bu mətbəx “ La cocina de los fritos” ( qızartmalar mətbəxi) adını almışdır. Əndəlüs mətbəxində yumurta, pomidor, soğan, bibər, zeytun, sarımsaq xüsusi önəm daşıyır.
Mənbə
https://es.wikipedia.org/wiki/Gastronom%C3%ADa_de_Espa%C3%B1a
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ispan metbexi olkenin muxtelif regionlarinin tohfesi olaraq ispan metbexini zenginlesdiren muxtelif yemeklerin hazirlanmasi formasidir Bu metbex kend yerleri ve sahilyani erazilerden tutmus bir cox erazilerin ve iqlimlerin medeniyyetini temsil edir Umumi melumatIspan metbexi tarix boyu erazisinde yerlesmis eyni zamanda sonradan yaranmis koloniyalarin da metbexine guclu tesir etmisdir Bu da oz novbesinde ispan metbexini muxtelif cur bisirme texnikalari ve inqredientlerle temin etmisdir Oz bisirme texnikalari ve erzaqlari ile XIX esrin sonu XX esrin evvelerinde daha da meshurlasmaga baslayan bu metbex uzun muddet Avropada meshur olmamisdir Butun bu kulinariya bilikleri onun tarixi ve menseyi ile maraqlanan bu sahe uzre ixtisaslasmis kulinariya yaziciari sayesinde isiq uzu gormusdur Bu yazici qruplarini 27 ci nesil adlandirmislar Bu tekamul hazirda yeni ispan metbexi kimi tanidigimiz merheleye qeder inkisaf etmisdir Bezen bu sahe uzre mutexxesisler onun muxtelidliyini nezere alaraq cemde istifade edirler cocinas de Espana Ispan metbexleri Muasir ispan metbexinde iki realliq nezere carpir enenelere esaslanan klassik ispan metbexi ve dunya sohreti qazanmis ve daim yenilikler yeni bisirme texnikalari axtaran muasir ispan metbexi Buna baxmayaraq klassik ispan metbexi derin dini koklere esaslanir Ispaniya erazilerine mexsus bezi yemekler beynelxalq status qazanmisdir buna misal olaraq tapas i texmini cerez menasinda gostermek olar Ispan metbexinin komponentleri kimi qedim heyvandarliq neticesinde yaranmes boyuk nov muxtelifliyi olan pendirleri xususi vurgulamaq lazimdir Hemcinin ispan kulinariyasinda muxtelif novleri olan serablari da vurgulamaq lazimdir bele ki Ispaniyanin bezi erazileri serabciligina gore dunyada meshudur Bezi erazilerde ickilerden serab meshur oldugu halda diger ickilere gore de meselen sidra alma suyu ile meshur olan eraziler de var Tapas Ispan metbexini zenginlesdiren ozelliklerinden biri de Tapas adlandirilan gunun muxtelif saatlarinda acligi aradan qldirmaq ucun atisdirilan mezelerdir Bunlar xususile kicik bar ve restoranlarda teklif olunur Yaninda serablarla teklif olunan bu mezeler esasen yumurta etli ve pendirli olmaqla kicik porslarda serviz olunur Adeten ispanlar mehellelerde olan kicik barlarda toplasir ve bu mezelerden dadirlar TarixiHele de Romanlarin gelisinden evvel Iberiya yarmadasinda yemek bisirmek texnikasi haqqinda hec bir melumat yoxur Cox guman ki onlarin gelisinden evvel yemekler heyvan yaglari ile bisirilirdi ve hazirda genis istifade olunan duru yagdan xeberleri yox idi Ispaniyada Roman metbexiNoxudlar hemcinin o zaman cox istifade olunan erzaqlar idi esasen asagi sinifler terefinden tez tez hazirlanan yemek novu idi lakin onu indiki kimi deyil esasen puls adlandirdiqlari pure seklinde istifade edirdiler Hele de yarimadanin bezi simal erazilerinin metbexinde qorunub saxlanan gobeleklere boyuk maraq var idi Paella paeya Ispan metbexi deyende agila ilk once paeya isp paella gelir Et toyuq ve ya deniz mehsullarindan hazirlanan bir nov plov olan bu yemek adini bisirildiyi qabdan goturmusdur Umumiyyetle Ispaniya tarix boyu birr nece dovletin istilasi altinda olmusdur ve bu hadiseler de ispan metbexine tesir etmisdir Paeyanin da ereb ve romalilarin tesirinden meydana geldiyi soylenilir Yemeyin esasini duyu ve deniz memulatlari tiskil edir ve bu her bolgeye gore bisirilme formasi deyisir Erzaqlar ise dovsan eti donuz eti toyuq eti qabiqli ve ya qabiqsiz deniz mehsullari ve sebzeler ola biler Muasir ispan metbexiXIX esrin sonlarinda bezi yazicilar ve ispan kulinariyasi ile mesgul olan arasdirmacilar onu tetbiq etmek ve nufuzunu yeniden dirceltmek ucun bu haqda yazilar yazmaga basladilar O yazicilardan ilklerden Mariano Pardo de Figera ve onun hemkari Xose Kastro ve Serrano olmuslar Ispan metbexinden danisarken her ikisi ilk olmaqla yanasi ispan metbexinin enenevi koklerinin mudafiecisi olmuslar Artiq XX erin evvellerinde diger muellifler Dionisio Perez Qutierrez ve Teodor Bardaxi Mas evvelki dovrlerden gelen fransiz dilinden kecme sozlerin qarsisini almaq usun ispan yemeklerinin nomenklaturasini qoruyub saxlayirdilar Onlarin arasdirmalari olan fransiz yemekleri kimi taninan eslinde ise mense etibari ile ispan yemekleri olan teamlar haqqindaki meqaleler cox boyuk tirajla qezetlerde satilmisdir Bele ki mayonez xemir yemekleri ve sirniyyatlar s hemcinin bulyonlar baslica movzu olmusdur ErzaqlarIspan enenevi metbexinin ayrilmaz hisselerinden biri de tez tez istifade olunan erzaq ve edviyyatlardir Buna uygun olaraq da spesifik olaraq bezi yerlerde donuz eti bezi sahilyani erazilerde baliq bezilerinde ise paxlali bitkiler daha cox istifade olurdu Endelus metbexiIspaniyanin Endelus hissesi uzun iller Ereb isgallari altinda qaldigina gore Endelus metbexinin ozunemexsus xususiyyetleri vardir Afrika metbexinin tesiri boyuk oldugu bu metbexde deniz sahilinde yerlesdiyine gore deniz mehsullari ozunemexsus yer tutur Bundan basqa karbohidrotlarla zengin ve bugda zeytun uzum xususi yer tutur Zeytun yagnda qizardilmis qizartmalar sayesinde bu metbex La cocina de los fritos qizartmalar metbexi adini almisdir Endelus metbexinde yumurta pomidor sogan biber zeytun sarimsaq xususi onem dasiyir Menbehttps es wikipedia org wiki Gastronom C3 ADa de Espa C3 B1a