Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İqtisadi inteqrasiya — ölkələr arası iqtisadi əməkdaşlığın ən uyğun səviyyəyə çıxarılmasıdır. İqtisadi inteqrasiya proses kimi müxtəlif milli təsərrüfatlara mənsub olan iqtisadi vahidlər arasında bütün əngəllərin ləğv edilməsi, vəziyyət kimi həmin maneələrin yoxluğunu ifadə edir. Başqa sözlə, iqtisadi inteqrasiya qismən və ya tam olaraq tarif və qeyri-tarif məhdudiyyətlərin aradan qaldırımasına yönəlik müxtəlif dövlətlər arasında iqtisadi siyasətin birləşdirilməsidir. Bu üzv ölkələrdə istehsalın məhsuldarlığını artırmaq məqsədilə həm istehsalçılara, həm də alıcılara aşağı qiymətlər təqdim edir.
İqtisadi İnteqrasiyaya gedilməsinin səbəbləri
İqtisadi inteqrasiyanı izləməkdə bəzi iqtisadi və siyasi səbəblər var.
İqtisadi Səbəblər
İqtisadi səbəb üzv ölkələr arasında ticarəti artırmaqla, həm istehsalı, həm də məhsuldarlığı yüksəltməkdir. Bu qlobal səviyyədə formalaşan iqtisadi inteqrasiyanın əsas səbəblərindən biridir. Bu fenomen həm region (Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı () İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT)), həm qitə (ASEAN, NAFTA, (), Avropa İttifaqı, Avrasiya İqtisadi İttifaqı), həm də qitələrarası miqyasda ( (), ()) təzahür edir.
İkinci bir səbəb kimi ölkələrin sahib olduğu nisbi üstünlükləri göstərmək olar. Belə ki, hər hansı şəxs və ya ölkə müəyyən məhsul istehsalında digərinə nisbətənmarjinal faydası daha çoxdur.
Nisbi üstünlük məvhumunu iqtisadiyyata David Rikardo tərəfindən gətirilib. O, 1817-ci ildə yazdığı "" əsərində Birləşmiş Krallıq və Portuqaliya arasındakı misalda bunu izah edib. Belə ki, Portuqaliyada şərab və geyim istehsalı çox ucuz başa gəlir. Əksinə Birləşmiş Krallıqda isə şərab istehsalı çox baha, geyim istehsalı isə orta qiymətlər hesabına istehsal olunur. Birləşmiş Krallıq ölkədəki tələbatı ödəmək üçün Portuqaliyadan ucuz qiymətə olan şərab idxal edir və bunu geyim ilə ödəyir. Beləliklə, yeni alınan şərab geyim qiymətinə başa gəlib ki, bu da ölkədə istehsal olunandan daha ucuzdur. Nəticə etibarilə, Böyük Britaniya şərab istehsalını azaldır və işçi qüvvəsi və kapitalı geyim sektoruna yönəldir və ölkə üçün şərab daha ucuz başa gəlir. Portuqaliya isə geyim sektoru istehsalını azaldır və əsas gücü şərab istehsalına yönəldir və ucuz şərab hesabına daha keyfiyyətli geyim əldə edir. İqtisadi ineqrsiyanın ölkələrə verəcəyi üstünlüklərdən biri də budur.
Yeni bazarlara çıxma müəsisələrin miqyasının böyüməsinə böyük təkan verir. Dəyişməz xərclər hesabına müəssisənin miqyası böyüdükcə onun hər məhsuluna çəkilən orta xərclər azalır. Bu da müəsisənin daha məhsuldar işləməsinə gətirib çıxarır. Miqyasın artmasının xərclərə təsiri iqtisadi inteqrasiya üçün əsas səbəblərdən biridir. Belə ki, bəzi ölkələrin iqtisadiyyatı qədər balacadır ki, orada mənfəətli ola biləcək sahələrin formalaşdırılması mümkün olmur. Məsələn, üçün onun öz maşın bazarı olması səmərəli olmaz. Əhalinin və yerli bazarda tələbatın az olması şəraitində maşın zavodu açılarsa, dəyişməz xərclər hesabına bir maşının qiyməti çox yüksək olar. Amma maşın xarici bazarlara ixrac olunsa, istehsal miqyasının artması hesabına Lixtenşteinin maşın bazarına da daha ucuz yerli maşın daxil olar.
Siyasi Səbəblər
Bu iqtisadi səbəblərlə yanaşı, praktikada iqtisadi inteqrasiyaya yönəlməyin əsas səbəbi daha çox siyasidir. 1867-ci ildə "" və ya "Almaniya Gömrük İttifaqı"nın yaradılmasının səbəbi 4 ildən sonra Almaniyanı Prusiya liderliyi altında birləşdirmək idi. Birləşmiş Krallığın müstəmləkələri ilə zəifləmiş əlaqələrini bərpa etək məqsədilə "" müqaviləsini (razılıq əldə olunmadı) təklif etmişdi. Fransa və Almaniya artıq bir-birləri ilə müharibə aparmaqlarının mənasız olduğunu gördükləri üçün iqtisadi birlikdə toplandılar.
İqtisadi İnteqrasiyanın Səviyyələri (Mərhələləri)
İqtisadi inteqrasiya dərinliyindən aslı olaraq, aşayıdakı səviyyələri var:
- Güzəştli Ticarət Zonası;
- Azad Ticarət Zonası;
- Gömrük İttifaqı;
- Ümumi Bazar;
- İqtisadi İttifaq;
- İqtisadi və Valyuta Birliyi;
- Tam iqtisadi inteqrasiya.
Güzəştli Ticarət Zonası
Güzəştli Ticarət Zonası (GTZ) və ya Güzəştli Ticarət Razılığı üzv ölkələr arasında müəyyən məhsullara azad ticarəti təmin edən ticarət blokudur. Bu sözügedən məhsullar üzərində bəzi tariflərin aradan qaldırılmasını nəzərdə tutur. GTZ ticarət anlaşmasının bağlanması ilə əldə olunur. Bu iqtisadi inteqrasiyanın ilk səviyyəsidir. GTZ və Azad Ticarət Zonası (ATZ) arasında fərq o qədər də böyük olmaya bilər, çünki -a () görə, istənilən GTZ-nin məqsədi sonda ATZ yaratmaqdır. Bunun üstünlükləri Dünya Ticarət Təşkilatına üzv olan ölkələrin təcrübəsində görünür.
Azad Ticarət Zonası
Azad Ticarət Zonası (ATZ), bununla bağlı razılıq imzalamış ölkələri əhatə edən ticarət blokunun yerləşdiyi regiondur. Bu razılıq üzv ölkələr arasında tarifləri, idxal qvotalarını və mal və xidmətlərə tətbiq edilən güzəştləri ləğv edir. Əgər razılıqda vətəndaşların ölkədən ölkəyə hərəkətinə də olan məhdudiyyətlər qaldırılıbsa, bu "açıq sərhəd" hesab edilir. Bu iqtisadi inteqrasiyanın ikinci səviyyəsidir. İnteqrasiyanın bu səviyyəsinə o ölkələr üstünlük verir ki, onların iqtisadiyyatı bir-birini tamamlayır. Əksinə, əgər ölkələr bir-biri ilə iqtisadi baxımdan rəqabətdədirlərsə, bu razılıq əldə etmək üçün stimul yaradmır və ya bu razılıq yalnız müəyyən sahədə olan məhsul və xidmətlərə aid edilir.
Gömrük İttifaqı
Gömrük İttifaqı (Gİ) bu Azad Ticarət Zonasına daxil olan ölkələrin başqa ölkələrə tətbiq etdiyi ümümi tarif sistemidir. Bəzən üzv ölkələr bir xarici ticarət siyasəti aparır, amma xüsusi hallarda fərqli gömrük tarifi tətbiq edirlər. Bu çərçivədə rəqabətlə bağlı əskiklikləri aradan qaldırmaq üçün ümumi rəqabət siyasəti də həyata keçirilir. Gİ iqtisadi inteqrasiyanın üçüncü səviyyəsidir. Gİ qurmaqda məqsəd iqtisadi səmərəkliliyi artırmaq və üzv ölkələr arasında daha sıx siyasi, iqtisadi və mədəni əlaqələr formalaşdırmaqdır.
Ümumi Bazar
Ümumi Bazar (ÜB) iqtisadi inteqrsiyanın başqa bir səviyyəsi olub, mal və xidmətlərin sərbəst hərəkəti ilə bərabər, kapital və istehsalda göstərilən xidmətlərin sərbəst hərəkətini təmin etməkdən ötrü maneələrin və tariflərin aradan qaldırımasıdır. ÜB "Vahid Bazar"a keçid mərhələsidir. Belə ki, Vahid Bazara keçən ölkələrdə bütün istehsal amillərinin maneəsiz hərəkəti təmin edilir. Həm də burada fiziki (sərhədlər), texniki (standardlar) və maliyyə (vergilər) faktorları maksimum səviyyədə uyğunlaşdırlır. Qeyd olunmalıdır ki, Gömrük İttifaq; qurulmadan Ümumi Bazara keçid mümkündür. Yəni İqtisadi inteqrasiyanın 3-cü mərhələsində Ümumi Bazarda yaradıla bilər. İkisinin eyni anda tətbiq edildiyi zaman iqtisadi inteqrasiyanın 4-cü səviyyəsi olan İqtisadi İttifaqı formalaşır.
İqtisadi İttifaq
İqtisadi İttifaq (İİ) ticarət blokunun elə bir növüdür ki, burada ümumi bazar və gömrük ittifaqı eyni anda tətbiq edilir. İttifaq çərçivəsində üzv ölkələr istehsalın ümumi tənzimlənməsini həyata keçirir, mal və xidmətlərin, istehsal amillərinin sərbəst hərəkəti təmin edilir, eləcə də ümumi xarici ticarət siyasəti yeridilir.
İqtisadi və Valyuta Birliyi
İqtisadi və Valyuta Birliyi (İVB) ticarət blokunun elə bir formasıdır ki, burada həm iqtisadi ittifaq (ümumi bazar və gömrük ittifaqı), həm də valyuta birliyi olur. Bunu sadə Valyuta Birliyindən (məs: Latın Valyuta Birliyi, 19-cu əsr) ayırmaq lazımdır. İVB iqtisadi inteqrasiyanın 5-ci səviyyəsidir. İVB və Tam iqtisadi inteqrasiya arasında keçid mərhələsi kimi Maliyyə Birliyi formalaşdırılır.
Tam iqtisadi inteqrasiya
Tam iqtisadi inteqrasiya (Tİİ) iqtisadi inteqrasiyanın son mərhələsidir. Bu mərhələdən sonra üzvlər iqtisadi siyasəti tək başına müəyyən edə bilmir və ya çox cüzi miqyasda həyata keçirirlər. Tam iqtisadi inteqrasiya çoxmillətli təşkilatdan daha çox vahid dövlətə bənzəyir. Onun daxilində Vahid İqtisadiyyat formalaşır. Bunun ən yaxşı nümunəsi 13 koloniyanı özündə birləşdirən Amerika Birləşmiş Ştatlarıdır. ABŞ daxilindəki Ştatlara yüksək inteqrasiya etmiş yarı-müxtar dövlərlər kimi baxmaq olar. Bu misaldan görünür ki, iqtisadi inteqrasiyanın son nəticəsi federal səviyyədə idarə edilən siyasi ittifaqdır.
İstinadlar
- Əvəz Bayramov. Regional İqtisadi İnteqrasiya: Nəzəriyyə və Praktika. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı. 1997. səh. 10
- https://en.wikipedia.org/wiki/Economic_integration Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine Economic İntegration.
- http://www.econlib.org/library/Ricardo/ricP.html 2012-02-04 at the Wayback Machine, Siyasi İqtisadın və Vergi qoymanın Prinsipləri.
- "Saytda ticarət". 2022-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-29.
- Sullivan, arthur; Steven M. Sheffrin (2003). Economics: Principles in action. Upper Saddle River, New Jersey 07458: Pearson Prentice Hall. p. 157. .
- Balassa, В. Trade Creation and Trade Diversion in the European Common Market. The Economic Journal, vol. 77, 1967, səh.2.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Preferential_trading_area#cite_ref-1 Arxivləşdirilib 2022-08-15 at the Wayback Machine, Preferential Trading Area.
- (PDF). 2011-08-10 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-05.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Free_trade_area Arxivləşdirilib 2022-09-24 at the Wayback Machine, Free Trading Area.
- [1] 2019-12-10 at the Wayback Machine, Winters, Alan L (1991). International Economics, Volume IV. Routledge. pp. 528 pages.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Customs_union#cite_note-International_Economics.2C_Volume_IV-1 Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine, Customs Union.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Single_market Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine, Common Market.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Economic_union Arxivləşdirilib 2022-09-16 at the Wayback Machine, Economic Union.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Economic_and_monetary_union Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine, Economic and Monetary Union.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Complete_economic_integration Arxivləşdirilib 2022-07-19 at the Wayback Machine, Complete Economic Integration.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iqtisadi inteqrasiya olkeler arasi iqtisadi emekdasligin en uygun seviyyeye cixarilmasidir Iqtisadi inteqrasiya proses kimi muxtelif milli teserrufatlara mensub olan iqtisadi vahidler arasinda butun engellerin legv edilmesi veziyyet kimi hemin maneelerin yoxlugunu ifade edir Basqa sozle iqtisadi inteqrasiya qismen ve ya tam olaraq tarif ve qeyri tarif mehdudiyyetlerin aradan qaldirimasina yonelik muxtelif dovletler arasinda iqtisadi siyasetin birlesdirilmesidir Bu uzv olkelerde istehsalin mehsuldarligini artirmaq meqsedile hem istehsalcilara hem de alicilara asagi qiymetler teqdim edir Iqtisadi Inteqrasiyaya gedilmesinin sebebleriIqtisadi inteqrasiyani izlemekde bezi iqtisadi ve siyasi sebebler var Iqtisadi Sebebler Iqtisadi sebeb uzv olkeler arasinda ticareti artirmaqla hem istehsali hem de mehsuldarligi yukseltmekdir Bu qlobal seviyyede formalasan iqtisadi inteqrasiyanin esas sebeblerinden biridir Bu fenomen hem region Qara Deniz Iqtisadi Emekdasliq Teskilati Iqtisadi Emekdasliq Teskilati IET hem qite ASEAN NAFTA Avropa Ittifaqi Avrasiya Iqtisadi Ittifaqi hem de qitelerarasi miqyasda tezahur edir Ikinci bir sebeb kimi olkelerin sahib oldugu nisbi ustunlukleri gostermek olar Bele ki her hansi sexs ve ya olke mueyyen mehsul istehsalinda digerine nisbetenmarjinal faydasi daha coxdur Nisbi ustunluk mevhumunu iqtisadiyyata David Rikardo terefinden getirilib O 1817 ci ilde yazdigi eserinde Birlesmis Kralliq ve Portuqaliya arasindaki misalda bunu izah edib Bele ki Portuqaliyada serab ve geyim istehsali cox ucuz basa gelir Eksine Birlesmis Kralliqda ise serab istehsali cox baha geyim istehsali ise orta qiymetler hesabina istehsal olunur Birlesmis Kralliq olkedeki telebati odemek ucun Portuqaliyadan ucuz qiymete olan serab idxal edir ve bunu geyim ile odeyir Belelikle yeni alinan serab geyim qiymetine basa gelib ki bu da olkede istehsal olunandan daha ucuzdur Netice etibarile Boyuk Britaniya serab istehsalini azaldir ve isci quvvesi ve kapitali geyim sektoruna yoneldir ve olke ucun serab daha ucuz basa gelir Portuqaliya ise geyim sektoru istehsalini azaldir ve esas gucu serab istehsalina yoneldir ve ucuz serab hesabina daha keyfiyyetli geyim elde edir Iqtisadi ineqrsiyanin olkelere vereceyi ustunluklerden biri de budur Yeni bazarlara cixma muesiselerin miqyasinin boyumesine boyuk tekan verir Deyismez xercler hesabina muessisenin miqyasi boyudukce onun her mehsuluna cekilen orta xercler azalir Bu da muesisenin daha mehsuldar islemesine getirib cixarir Miqyasin artmasinin xerclere tesiri iqtisadi inteqrasiya ucun esas sebeblerden biridir Bele ki bezi olkelerin iqtisadiyyati qeder balacadir ki orada menfeetli ola bilecek sahelerin formalasdirilmasi mumkun olmur Meselen ucun onun oz masin bazari olmasi semereli olmaz Ehalinin ve yerli bazarda telebatin az olmasi seraitinde masin zavodu acilarsa deyismez xercler hesabina bir masinin qiymeti cox yuksek olar Amma masin xarici bazarlara ixrac olunsa istehsal miqyasinin artmasi hesabina Lixtensteinin masin bazarina da daha ucuz yerli masin daxil olar Siyasi Sebebler Bu iqtisadi sebeblerle yanasi praktikada iqtisadi inteqrasiyaya yonelmeyin esas sebebi daha cox siyasidir 1867 ci ilde ve ya Almaniya Gomruk Ittifaqi nin yaradilmasinin sebebi 4 ilden sonra Almaniyani Prusiya liderliyi altinda birlesdirmek idi Birlesmis Kralligin mustemlekeleri ile zeiflemis elaqelerini berpa etek meqsedile muqavilesini raziliq elde olunmadi teklif etmisdi Fransa ve Almaniya artiq bir birleri ile muharibe aparmaqlarinin menasiz oldugunu gordukleri ucun iqtisadi birlikde toplandilar Iqtisadi Inteqrasiyanin Seviyyeleri Merheleleri Iqtisadi inteqrasiya derinliyinden asli olaraq asayidaki seviyyeleri var Guzestli Ticaret Zonasi Azad Ticaret Zonasi Gomruk Ittifaqi Umumi Bazar Iqtisadi Ittifaq Iqtisadi ve Valyuta Birliyi Tam iqtisadi inteqrasiya Guzestli Ticaret Zonasi Guzestli Ticaret Zonasi GTZ ve ya Guzestli Ticaret Raziligi uzv olkeler arasinda mueyyen mehsullara azad ticareti temin eden ticaret blokudur Bu sozugeden mehsullar uzerinde bezi tariflerin aradan qaldirilmasini nezerde tutur GTZ ticaret anlasmasinin baglanmasi ile elde olunur Bu iqtisadi inteqrasiyanin ilk seviyyesidir GTZ ve Azad Ticaret Zonasi ATZ arasinda ferq o qeder de boyuk olmaya biler cunki a gore istenilen GTZ nin meqsedi sonda ATZ yaratmaqdir Bunun ustunlukleri Dunya Ticaret Teskilatina uzv olan olkelerin tecrubesinde gorunur Azad Ticaret Zonasi Azad Ticaret Zonasi ATZ bununla bagli raziliq imzalamis olkeleri ehate eden ticaret blokunun yerlesdiyi regiondur Bu raziliq uzv olkeler arasinda tarifleri idxal qvotalarini ve mal ve xidmetlere tetbiq edilen guzestleri legv edir Eger raziliqda vetendaslarin olkeden olkeye hereketine de olan mehdudiyyetler qaldirilibsa bu aciq serhed hesab edilir Bu iqtisadi inteqrasiyanin ikinci seviyyesidir Inteqrasiyanin bu seviyyesine o olkeler ustunluk verir ki onlarin iqtisadiyyati bir birini tamamlayir Eksine eger olkeler bir biri ile iqtisadi baximdan reqabetdedirlerse bu raziliq elde etmek ucun stimul yaradmir ve ya bu raziliq yalniz mueyyen sahede olan mehsul ve xidmetlere aid edilir Gomruk Ittifaqi Gomruk Ittifaqi GI bu Azad Ticaret Zonasina daxil olan olkelerin basqa olkelere tetbiq etdiyi umumi tarif sistemidir Bezen uzv olkeler bir xarici ticaret siyaseti aparir amma xususi hallarda ferqli gomruk tarifi tetbiq edirler Bu cercivede reqabetle bagli eskiklikleri aradan qaldirmaq ucun umumi reqabet siyaseti de heyata kecirilir GI iqtisadi inteqrasiyanin ucuncu seviyyesidir GI qurmaqda meqsed iqtisadi semerekliliyi artirmaq ve uzv olkeler arasinda daha six siyasi iqtisadi ve medeni elaqeler formalasdirmaqdir Umumi Bazar Umumi Bazar UB iqtisadi inteqrsiyanin basqa bir seviyyesi olub mal ve xidmetlerin serbest hereketi ile beraber kapital ve istehsalda gosterilen xidmetlerin serbest hereketini temin etmekden otru maneelerin ve tariflerin aradan qaldirimasidir UB Vahid Bazar a kecid merhelesidir Bele ki Vahid Bazara kecen olkelerde butun istehsal amillerinin maneesiz hereketi temin edilir Hem de burada fiziki serhedler texniki standardlar ve maliyye vergiler faktorlari maksimum seviyyede uygunlasdirlir Qeyd olunmalidir ki Gomruk Ittifaq qurulmadan Umumi Bazara kecid mumkundur Yeni Iqtisadi inteqrasiyanin 3 cu merhelesinde Umumi Bazarda yaradila biler Ikisinin eyni anda tetbiq edildiyi zaman iqtisadi inteqrasiyanin 4 cu seviyyesi olan Iqtisadi Ittifaqi formalasir Iqtisadi Ittifaq Iqtisadi Ittifaq II ticaret blokunun ele bir novudur ki burada umumi bazar ve gomruk ittifaqi eyni anda tetbiq edilir Ittifaq cercivesinde uzv olkeler istehsalin umumi tenzimlenmesini heyata kecirir mal ve xidmetlerin istehsal amillerinin serbest hereketi temin edilir elece de umumi xarici ticaret siyaseti yeridilir Iqtisadi ve Valyuta Birliyi Iqtisadi ve Valyuta Birliyi IVB ticaret blokunun ele bir formasidir ki burada hem iqtisadi ittifaq umumi bazar ve gomruk ittifaqi hem de valyuta birliyi olur Bunu sade Valyuta Birliyinden mes Latin Valyuta Birliyi 19 cu esr ayirmaq lazimdir IVB iqtisadi inteqrasiyanin 5 ci seviyyesidir IVB ve Tam iqtisadi inteqrasiya arasinda kecid merhelesi kimi Maliyye Birliyi formalasdirilir Tam iqtisadi inteqrasiya Tam iqtisadi inteqrasiya TII iqtisadi inteqrasiyanin son merhelesidir Bu merheleden sonra uzvler iqtisadi siyaseti tek basina mueyyen ede bilmir ve ya cox cuzi miqyasda heyata kecirirler Tam iqtisadi inteqrasiya coxmilletli teskilatdan daha cox vahid dovlete benzeyir Onun daxilinde Vahid Iqtisadiyyat formalasir Bunun en yaxsi numunesi 13 koloniyani ozunde birlesdiren Amerika Birlesmis Statlaridir ABS daxilindeki Statlara yuksek inteqrasiya etmis yari muxtar dovlerler kimi baxmaq olar Bu misaldan gorunur ki iqtisadi inteqrasiyanin son neticesi federal seviyyede idare edilen siyasi ittifaqdir IstinadlarEvez Bayramov Regional Iqtisadi Inteqrasiya Nezeriyye ve Praktika Azerbaycan Dovlet Nesriyyati Baki 1997 seh 10 https en wikipedia org wiki Economic integration Arxivlesdirilib 2022 09 01 at the Wayback Machine Economic Integration http www econlib org library Ricardo ricP html 2012 02 04 at the Wayback Machine Siyasi Iqtisadin ve Vergi qoymanin Prinsipleri Saytda ticaret 2022 09 05 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 29 Sullivan arthur Steven M Sheffrin 2003 Economics Principles in action Upper Saddle River New Jersey 07458 Pearson Prentice Hall p 157 ISBN 0 13 063085 3 Balassa V Trade Creation and Trade Diversion in the European Common Market The Economic Journal vol 77 1967 seh 2 https en wikipedia org wiki Preferential trading area cite ref 1 Arxivlesdirilib 2022 08 15 at the Wayback Machine Preferential Trading Area PDF 2011 08 10 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 05 https en wikipedia org wiki Free trade area Arxivlesdirilib 2022 09 24 at the Wayback Machine Free Trading Area 1 2019 12 10 at the Wayback Machine Winters Alan L 1991 International Economics Volume IV Routledge pp 528 pages https en wikipedia org wiki Customs union cite note International Economics 2C Volume IV 1 Arxivlesdirilib 2022 09 01 at the Wayback Machine Customs Union https en wikipedia org wiki Single market Arxivlesdirilib 2022 09 01 at the Wayback Machine Common Market https en wikipedia org wiki Economic union Arxivlesdirilib 2022 09 16 at the Wayback Machine Economic Union https en wikipedia org wiki Economic and monetary union Arxivlesdirilib 2022 09 01 at the Wayback Machine Economic and Monetary Union https en wikipedia org wiki Complete economic integration Arxivlesdirilib 2022 07 19 at the Wayback Machine Complete Economic Integration