Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Üçüncü Xarkov döyüşü — yazın gəlişi vaxtlarında (19 fevral-29 mart 1943-cü il) ərazinin cənub cəbhəsində-Xarkov və Voronej bölgəsində döyüşlər gedirdi. Qanlı döyüşlər nəticəsində alman qoşunları sovet hücumunu məğlub edərək, Xarkov və Belqorod şəhərlərini işğal etdilər. Alman komandiri Erix fon Manşteyn metodları hələ də bir çox hərbi akademiyada müdafiə nümunəsi olaraq öyrənilir.
| Üçüncü Xarkov döyüşü | |
|---|---|
 | |
| Tarix | 15 mart 1943 |
| Yeri | |
| Nəticəsi | Almaniyanın taktiki qələbəsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sovet komandasının planları
Sovet komandanlığının ideyası Xarkov — Zaporojye istiqamətində kütləvi tank hücumu etmək idi. Xarkov sənaye bölgəsini işğal etmək planının uğurlu olması, Donbassda hücum üçün əlverişli şərait yaratmağa və cənub-qərb istiqamətində strateji təşəbbüsü həyata keçirməyə imkan yaradardı.
Hücumda 38, 60 və 40-cı orduları, həm də ayrı 18-ci tüfəng korpusu və Voronej cəbhəsinin 2-ci hava ordusu iştirak edirdi. Qoşunlar 3-cü tank ordusu, həmçinin 7-ci süvari alayı, üç tüfəng diviziyası, bir raket artilleriya diviziyası və düşmənlə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə üstünlüyə nail olan Ali Komandanlığın ehtiyatından olan digər bölmələr tərəfindən gücləndirildi.
Görkəmli sovet komandirləri Georgi Jukov və Aleksandr Vasilevski Ali Komandanlığın nümayəndələri kimi əməliyyatın hazırlanmasında iştirak etmişlər. Əməliyyat Xarkovdakı alayı birləşdirməklə "Ulduz" kodu adı altında qoşunlara qarşı mövqeyli bir hücum etmək planı idi.
Başlanması
1943-cü ilin əvvəlində Alman Ordusu böyük bir böhranla üzləşdi. Sovet qüvvələri Almaniyanın 6-cı ordusunu Stalinqradda mühasirəyə alaraq, zərərsizləşdirdi və Qış hərakatını Don çayına qədər genişləndirdi. 31 yanvar 1943-cü ildə 6-cı Ordunun Cənub Qrupu (General-feldmarşal Fridrix Paulus qərargahı daxil olmaqla), 2 fevralda Şimal Qrupu (General-polkovnik Karl Streckerin 11-ci korpus qərargahı daxil olmaqla)təslim oldu və təxminən 90.000 Alman əsgəri Qızıl Orduya əsir düşdü. Stalinqraddakı ümumi Alman itkisi, əsirlər istisna olmaqla 120.000 ilə 150.000 arsı idi. 1942-ci il ərzində Alman əsgərlərinin itkisi 3.000.000 idi və 1943-cü ilin əvvəlinə Alman Ordusunun Şərq Cəbhəsindəki əsgərlərin sayı indiki sayından 470.000 az idi.
23 yanvar 1943-cü il tarixinə bütün Alman-Sovet cəbhəsi boyu döyüşə hazır olan Alman tanklarının sayı 495 idi, bunların əksəriyyəti köhnə modellər idi. Müqayisə üçün, Alman Barbarossa əməliyyatının başında Alman Ordusunda 3300 tank var idi. Stalinqraddakı qələbələrindən məmnun qalan Qırmızı Ordu Donan çayının qərbindəki Alman qoşunlarını məhv etmək üçün Donets çayı istiqamətində hücuma keçdi.
Fevralın 2-də Qırmızı Ordu Belqorod, Xarkov və Kursk şəhərlərini geri almaq üçün Zvezda əməliyyatına başladı. General-leytenant Markian Popovun komandanlığı altında təşkil edilmiş dörd Tank Korpusu Donets çayını keçərək Alman xəttini vurdu və Alman qüvvələrinin daxili xətlərini təhdid etməyə başladı. Fevralın 15-də iki yeni sovet tank korpusu, Rostova aparan əsas nəqliyyat xətlərinə nəzarət edən Cənubi Ordu Qrupu və 4-cü Hava Donanmasının qərargahının yerləşdiyi Zaporojya ilə təhdid etməyə başladı.
Alman komandasının planları
"Don" ordu qrupunun komandiri Erix fon Manşteynin baxımından 1942–1943-cü ilin qışında əsas təhlükə sayılan "A" ordu qrupunun Kuban bölgəsindəki qüvvələrini və Dneprdən Azov dənizinə qədər olan bütün cənub dəstəsini kəsmək üçün bir fürsət idi.
Bu təhlükə Manşteynə görə, Sovet qoşunlarının çox sayda üstünlüyü idi.
Say çoxluğundan əlavə sovetlər çox böyük bir üstünlüyə sahib idi. 1943-cü ilin mart ayında Cənubi Ordu Qrupu Azov dənizindən Xarkovun şimal sahəsinə qədər 700 kilometrlik cəbhədə 32 divizya var idi. Alman ordusunun bütün cənub qanadının kəsilə biləcəyindən, Azov dənizinin sahilinə basıldığından və orada məhv edilməsindən qorxdu.
Manşteynin fikrincə, alman qoşunları üçün strateji təhlükə alman ordusunun düşmənin rabitə qovşaqlarına — Rostov və Zaporojye yaxınlığı idi. O, alman ordusunun bütün cənub qanadının kəsiləcəyindən, Azov dənizinin sahilinə sıxılmağından və orada məhv edilməsindən qorxdu.
Bu təhlükə Luqanskın şimalındakı sovet qoşunlarının uğurlu hücumundan və ərazidəki Alman cəbhəsindəki boşluğu örtən Macarıstan və İtaliya qoşunlarının məğlubiyyətindən sonra daha da artdı.
SS tank korpusu
Xarkov yaxınlığındakı döyüşlər 2-ci tank divizyası "Rayx", 1-ci tank divizyası "Adolf Hitler" və 3-cü tank divizyası "Ölü Baş" SS tank bölmələri üçün atəşə çevrildi. Diviziyalar SS-in 2-ci tank korpusunda Paul Hausserin ümumi komandanlığı altında saxlanılmış və təcili olaraq Fransadakı quruluş bölgəsindən Xarkova köçürüldü.
 | Hərb ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | SSRİ ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Almaniya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ucuncu Xarkov doyusu yazin gelisi vaxtlarinda 19 fevral 29 mart 1943 cu il erazinin cenub cebhesinde Xarkov ve Voronej bolgesinde doyusler gedirdi Qanli doyusler neticesinde alman qosunlari sovet hucumunu meglub ederek Xarkov ve Belqorod seherlerini isgal etdiler Alman komandiri Erix fon Mansteyn metodlari hele de bir cox herbi akademiyada mudafie numunesi olaraq oyrenilir Ucuncu Xarkov doyusuTarix 15 mart 1943Yeri XarkovNeticesi Almaniyanin taktiki qelebesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarSovet komandasinin planlariSovet komandanliginin ideyasi Xarkov Zaporojye istiqametinde kutlevi tank hucumu etmek idi Xarkov senaye bolgesini isgal etmek planinin ugurlu olmasi Donbassda hucum ucun elverisli serait yaratmaga ve cenub qerb istiqametinde strateji tesebbusu heyata kecirmeye imkan yaradardi Hucumda 38 60 ve 40 ci ordulari hem de ayri 18 ci tufeng korpusu ve Voronej cebhesinin 2 ci hava ordusu istirak edirdi Qosunlar 3 cu tank ordusu hemcinin 7 ci suvari alayi uc tufeng diviziyasi bir raket artilleriya diviziyasi ve dusmenle muqayisede ehemiyyetli derecede ustunluye nail olan Ali Komandanligin ehtiyatindan olan diger bolmeler terefinden guclendirildi Gorkemli sovet komandirleri Georgi Jukov ve Aleksandr Vasilevski Ali Komandanligin numayendeleri kimi emeliyyatin hazirlanmasinda istirak etmisler Emeliyyat Xarkovdaki alayi birlesdirmekle Ulduz kodu adi altinda qosunlara qarsi movqeyli bir hucum etmek plani idi BaslanmasiQizil Ordunun irelilemesi 13 dekabr 18 fevral 1943 cu ilin evvelinde Alman Ordusu boyuk bir bohranla uzlesdi Sovet quvveleri Almaniyanin 6 ci ordusunu Stalinqradda muhasireye alaraq zerersizlesdirdi ve Qis herakatini Don cayina qeder genislendirdi 31 yanvar 1943 cu ilde 6 ci Ordunun Cenub Qrupu General feldmarsal Fridrix Paulus qerargahi daxil olmaqla 2 fevralda Simal Qrupu General polkovnik Karl Streckerin 11 ci korpus qerargahi daxil olmaqla teslim oldu ve texminen 90 000 Alman esgeri Qizil Orduya esir dusdu Stalinqraddaki umumi Alman itkisi esirler istisna olmaqla 120 000 ile 150 000 arsi idi 1942 ci il erzinde Alman esgerlerinin itkisi 3 000 000 idi ve 1943 cu ilin evveline Alman Ordusunun Serq Cebhesindeki esgerlerin sayi indiki sayindan 470 000 az idi 23 yanvar 1943 cu il tarixine butun Alman Sovet cebhesi boyu doyuse hazir olan Alman tanklarinin sayi 495 idi bunlarin ekseriyyeti kohne modeller idi Muqayise ucun Alman Barbarossa emeliyyatinin basinda Alman Ordusunda 3300 tank var idi Stalinqraddaki qelebelerinden memnun qalan Qirmizi Ordu Donan cayinin qerbindeki Alman qosunlarini mehv etmek ucun Donets cayi istiqametinde hucuma kecdi Fevralin 2 de Qirmizi Ordu Belqorod Xarkov ve Kursk seherlerini geri almaq ucun Zvezda emeliyyatina basladi General leytenant Markian Popovun komandanligi altinda teskil edilmis dord Tank Korpusu Donets cayini kecerek Alman xettini vurdu ve Alman quvvelerinin daxili xetlerini tehdid etmeye basladi Fevralin 15 de iki yeni sovet tank korpusu Rostova aparan esas neqliyyat xetlerine nezaret eden Cenubi Ordu Qrupu ve 4 cu Hava Donanmasinin qerargahinin yerlesdiyi Zaporojya ile tehdid etmeye basladi Alman komandasinin planlari Don ordu qrupunun komandiri Erix fon Mansteynin baximindan 1942 1943 cu ilin qisinda esas tehluke sayilan A ordu qrupunun Kuban bolgesindeki quvvelerini ve Dneprden Azov denizine qeder olan butun cenub destesini kesmek ucun bir furset idi Bu tehluke Mansteyne gore Sovet qosunlarinin cox sayda ustunluyu idi Say coxlugundan elave sovetler cox boyuk bir ustunluye sahib idi 1943 cu ilin mart ayinda Cenubi Ordu Qrupu Azov denizinden Xarkovun simal sahesine qeder 700 kilometrlik cebhede 32 divizya var idi Alman ordusunun butun cenub qanadinin kesile bileceyinden Azov denizinin sahiline basildigindan ve orada mehv edilmesinden qorxdu Mansteynin fikrince alman qosunlari ucun strateji tehluke alman ordusunun dusmenin rabite qovsaqlarina Rostov ve Zaporojye yaxinligi idi O alman ordusunun butun cenub qanadinin kesileceyinden Azov denizinin sahiline sixilmagindan ve orada mehv edilmesinden qorxdu Bu tehluke Luqanskin simalindaki sovet qosunlarinin ugurlu hucumundan ve erazideki Alman cebhesindeki boslugu orten Macaristan ve Italiya qosunlarinin meglubiyyetinden sonra daha da artdi SS tank korpusuXarkov yaxinligindaki doyusler 2 ci tank divizyasi Rayx 1 ci tank divizyasi Adolf Hitler ve 3 cu tank divizyasi Olu Bas SS tank bolmeleri ucun atese cevrildi Diviziyalar SS in 2 ci tank korpusunda Paul Hausserin umumi komandanligi altinda saxlanilmis ve tecili olaraq Fransadaki qurulus bolgesinden Xarkova kocuruldu Herb ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin SSRI ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Almaniya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin