Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çikamatsu Monzaemon (yapon dilində: 近松 門左衛門, həqiqi adı Sugimori Nobumori, yapon dilində: 杉森 信盛, 1653 – 6 yanvar, 1725) — Yapon dramaturqu.
| Çikamatsu Monzaemon | |
|---|---|
| yap. 近松門左衛門 | |
 | |
| Doğum adı | 杉森次郎吉 Sugimori Jirokichi |
| Doğum tarixi | 1653[…] |
| Vəfat tarixi | 6 yanvar 1725 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, aktyor |
| Əsərlərinin dili | yapon dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqında
Çikamasu Monzaemon 1653-cü ildə anadan olub.
Çikamasu Monzaemon uzaq Şərq Renessansının ən böyük dramaturqudur. Bir faktı görməmək olmaz ki, bu ədəbi hadisə, yəni uzaq Şərqdə meydana çıxan bu intibah gecikmiş intibah idi və bu, artıq Maarifçilik dövrünə gəlib düşmüşdü. Çikamasunun yaradıcılığı XVII əsrin axırına və XVIII əsrin əvvəllərinə düşürdü. Avropada isə İntibah dövrü XVI əsrdə qurtarır.
Çikamasu Samuray ailəsindən çıxmışdır. 1677-ci ildə o, artıq dramaturgiyada böyük uğurlar qazanmışdı. Əvvəla o, Kabuki teatrında fəaliyyət göstərir. İlk əsərləri (pyesləri) üçün süjetləri o, knyaz ailələrində baş verən hadisələrdən götürürdü. Məsələn: onun yaşadığı əyalətin knyazı öləndən sonra, hakimiyyət onun böyük oğlunun ixtiyarına keçir, lakin bu gənc bir Oyranın (qeyşanın) eşqinə düşür və özünün bütün var-dövlətini onun yoluna xərcləyir. Bu fürsətdən istifadə edərək bu knyazın ögey anası çalışır ki, ögey oğlunu mirasdan məhrum eləsin və var-dövlətin hamısını öz doğma oğlunun ayağına keçirsin. Beləliklə, bu ailədə çox mürəkkəb bir situasiya yaranır və bunun da nəticəsində müxtəlif tiplər meydana çıxır. Nəhayət knyazın vəfalı arvadı Ouranın sədaqətli əməli ilə xeyir qalib gəlir. Çikamasunun ilk pyeslərinin süjetləri bu şəkildə qurulurdu.
Sonra Çikamasu Kabuki teatrından uzaqlaşır və bu dəfə Zeruri teatrına yaxınlaşır. O, elə teatr istəyirdi ki, ordu onun yaradıcılığı üçün məhdudiyyət olmasın, sərbəst olsun. Zeruri teatrı məhz belə bir teatr idi. Zeruri nə demək idi? Burada xalq rəvayətlərindən alınmış süjetlərdən ibarət əsərlər tamaşaya qoyulurdu. Bu pyeslər 12 hissədən ibarət idi və burada Zeruri adlı gözəl bir qızın məhəbbətindən bəhs edilir. Bu qız Uşivanodeoru adlı bir gənci sevir. Tamaşanı xüsusi musiqisi müşayiət edirdi. Sonra bu teatra marionetkalarda (oyuncaq kuklalar) daxil oldu. 80-ci illərdə məşhur bir musiqiçi – Tokemato Tidayu meydana çıxdı. O, öz teatrını yaratdı və Çikamasuya təklif etdi ki, bu teatr üçün pyeslər yazsın. Onların dostluğu yapon ədəbiyyatı tarixində xüsusi mərhələ olmuşdu. Zeruri pyeslərinin – xüsusən Çikamasu pyeslərinin ilk nümunələrindən biri "Sredzure qusa" adlanır. Bu pyes nağıl xarakterli əsərdir. Bəs Çikamasu bu teatra hansı yeniliyi gətirmişdi? Yəni "Zeruri" nə ilə fərqlənirdi? Bu pyeslərin birinci fərqli cəhəti ondan ibarətdir ki, köhnə pyeslər 6 hissədən ibarət idi, lakin yeni tarixi pyeslər üç hissədən ibarət idi. Lakin başqa bir radikal fərq də var idi. Köhnə Zerurilər (pyeslər), nağılların dramatikləşdirilmiş şəklindən ibarət idi və pyeslər nəsrlə yazılırdı, yeni Zerurilər formasını dəyişdi və bu pyeslərin artıq bir hissəsi şeirlə yazılırdı: pyeslərin müəyyən hissəsi nəsrlə yazılırdı, qalan hissələri isə şeirlə yazılırdı. Bu Zeruri öz xarakterinə görə bir qədər Ekeku pyeslərinə oxşayırdı. Bu yeni pyeslərdə rəvayət, nağıl şəklində olan hadisələri bir qədər dəyişilərək, həqiqətə uyğunlaşdırılırdı. Çikamasunun fikrincə, incəsənət nazik, zərif bir pərdədir. Bu pərdə də yalanla gerçək arasında dayanır və teatrın əsas məqsədi də bundan ibarət olmalıdır ki, tamaşaçıları inandırsın, onları razı salsın. Teatrda belə vəziyyətə naqusame deyirdilər. Çikamasunun tarixi pyeslərində konflikt həmişə xeyirlə şərin toqquşması ilə müşayiət olunur və xeyrin təntənəsi üstündə ataların və oğulların qarşılıqlı münasibətlərini göstərə bilirdi. Bu əsərlərdə ata ilə oğul, ərlə arvad, qardaşlar, bacılar arasındakı münaqişə, ixtilaf dramatikləşdirilir və insanların borc hissələri öz əksini tapırdı. Çikamasunun məişət pyesləri "Sevemano" adlanırdı. Bu pyeslər elə əsərlərdir ki, onlarda ikiqat qatillik, intihar təsvir edilirdi. İntihar hadisələri isə cəmiyyətin özündən doğurdu, ailə həyatının möhkəm olmamasından irəli gəlirdi. Belə pyeslər "Sicyomono" adlanırdı ("İkiqat qətl" deməkdir). Bütün bu pyeslərdə elə xüsusi yerlər var ki, bunlar bütünlüklə lirik xarakter daşıyır. Bunlar "Mitiyuki" adlanırdı. Bu sözün mənası "Ölümə aparan yollar" deməkdir. Bu pyeslərdən birinin qısa məzmununa diqqət yetirək: bu pyesin adı "Ten-no-Amizima"dır. Kağız ticarətçisi Zihey Kohari adlı bir oyranı (Teysanı) sevir (Teysalar – Yaponiyada elə qadınlara deyilir ki, onlar savadlıdırlar, rəqs etməyi, oxumağı, insanları öz istedadı ilə əyləndirməyi bacaran qadınlardır). Lakin onun sahibi (Geyşanın sahibi) qıza imkan vermir ki, Zihey ilə görüşsün, çünki sahibkar qadın qızı varlı bir tacirə vermək istəyirdi. Ziheyin həqiqi arvadı Geyşadan xahiş edir ki, onun ərindən əl çəksin, heç olmasa onun uşaqlarının xətrinə. Koharu (Geyşa) razı olur. Zihey bunun üstündə arvadını boşayır. Bu zaman Ziheyin qayınatası onun yanına gəlir. Zihey əslində bağlama getmək istərkən görür ki, kürəkəninin bağlamasında olan bütün pal-paltar onun aldıqlarıdır. Qayınata həm qızını, həm də paltarları götürüb aparır və deməli burada intihar üçün imkan yaranır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Swartz A. Monzaemon Chikamatsu // Open Library (ing.). 2007.
- Chikamatsu Monzaemon // https://pantheon.world/profile/person/Chikamatsu_Monzaemon.
- Monzaemon Chikamatsu // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Bədəlzadə A. Yapon ədəbiyyatı tarixi. Bakı, 2016, s.118–120
Xarici keçidlər
- Chikamatsu Monzaemon | Japanese dramatist | Britannica
- Chikamatsu, Monzaemon. Major Plays of Chikamatsu. Columbia University Press. 1990, 485 p.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cikamatsu Monzaemon yapon dilinde 近松 門左衛門 heqiqi adi Sugimori Nobumori yapon dilinde 杉森 信盛 1653 6 yanvar 1725 Yapon dramaturqu Cikamatsu Monzaemonyap 近松門左衛門Dogum adi 杉森次郎吉 Sugimori JirokichiDogum tarixi 1653 Vefat tarixi 6 yanvar 1725 1725 01 06 Vefat yeri Osaka YaponiyaFealiyyeti yazici aktyorEserlerinin dili yapon dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaCikamasu Monzaemon 1653 cu ilde anadan olub Cikamasu Monzaemon uzaq Serq Renessansinin en boyuk dramaturqudur Bir fakti gormemek olmaz ki bu edebi hadise yeni uzaq Serqde meydana cixan bu intibah gecikmis intibah idi ve bu artiq Maarifcilik dovrune gelib dusmusdu Cikamasunun yaradiciligi XVII esrin axirina ve XVIII esrin evvellerine dusurdu Avropada ise Intibah dovru XVI esrde qurtarir Cikamasu Samuray ailesinden cixmisdir 1677 ci ilde o artiq dramaturgiyada boyuk ugurlar qazanmisdi Evvela o Kabuki teatrinda fealiyyet gosterir Ilk eserleri pyesleri ucun sujetleri o knyaz ailelerinde bas veren hadiselerden gotururdu Meselen onun yasadigi eyaletin knyazi olenden sonra hakimiyyet onun boyuk oglunun ixtiyarina kecir lakin bu genc bir Oyranin qeysanin esqine dusur ve ozunun butun var dovletini onun yoluna xercleyir Bu fursetden istifade ederek bu knyazin ogey anasi calisir ki ogey oglunu mirasdan mehrum elesin ve var dovletin hamisini oz dogma oglunun ayagina kecirsin Belelikle bu ailede cox murekkeb bir situasiya yaranir ve bunun da neticesinde muxtelif tipler meydana cixir Nehayet knyazin vefali arvadi Ouranin sedaqetli emeli ile xeyir qalib gelir Cikamasunun ilk pyeslerinin sujetleri bu sekilde qurulurdu Sonra Cikamasu Kabuki teatrindan uzaqlasir ve bu defe Zeruri teatrina yaxinlasir O ele teatr isteyirdi ki ordu onun yaradiciligi ucun mehdudiyyet olmasin serbest olsun Zeruri teatri mehz bele bir teatr idi Zeruri ne demek idi Burada xalq revayetlerinden alinmis sujetlerden ibaret eserler tamasaya qoyulurdu Bu pyesler 12 hisseden ibaret idi ve burada Zeruri adli gozel bir qizin mehebbetinden behs edilir Bu qiz Usivanodeoru adli bir genci sevir Tamasani xususi musiqisi musayiet edirdi Sonra bu teatra marionetkalarda oyuncaq kuklalar daxil oldu 80 ci illerde meshur bir musiqici Tokemato Tidayu meydana cixdi O oz teatrini yaratdi ve Cikamasuya teklif etdi ki bu teatr ucun pyesler yazsin Onlarin dostlugu yapon edebiyyati tarixinde xususi merhele olmusdu Zeruri pyeslerinin xususen Cikamasu pyeslerinin ilk numunelerinden biri Sredzure qusa adlanir Bu pyes nagil xarakterli eserdir Bes Cikamasu bu teatra hansi yeniliyi getirmisdi Yeni Zeruri ne ile ferqlenirdi Bu pyeslerin birinci ferqli ceheti ondan ibaretdir ki kohne pyesler 6 hisseden ibaret idi lakin yeni tarixi pyesler uc hisseden ibaret idi Lakin basqa bir radikal ferq de var idi Kohne Zeruriler pyesler nagillarin dramatiklesdirilmis seklinden ibaret idi ve pyesler nesrle yazilirdi yeni Zeruriler formasini deyisdi ve bu pyeslerin artiq bir hissesi seirle yazilirdi pyeslerin mueyyen hissesi nesrle yazilirdi qalan hisseleri ise seirle yazilirdi Bu Zeruri oz xarakterine gore bir qeder Ekeku pyeslerine oxsayirdi Bu yeni pyeslerde revayet nagil seklinde olan hadiseleri bir qeder deyisilerek heqiqete uygunlasdirilirdi Cikamasunun fikrince incesenet nazik zerif bir perdedir Bu perde de yalanla gercek arasinda dayanir ve teatrin esas meqsedi de bundan ibaret olmalidir ki tamasacilari inandirsin onlari razi salsin Teatrda bele veziyyete naqusame deyirdiler Cikamasunun tarixi pyeslerinde konflikt hemise xeyirle serin toqqusmasi ile musayiet olunur ve xeyrin tentenesi ustunde atalarin ve ogullarin qarsiliqli munasibetlerini gostere bilirdi Bu eserlerde ata ile ogul erle arvad qardaslar bacilar arasindaki munaqise ixtilaf dramatiklesdirilir ve insanlarin borc hisseleri oz eksini tapirdi Cikamasunun meiset pyesleri Sevemano adlanirdi Bu pyesler ele eserlerdir ki onlarda ikiqat qatillik intihar tesvir edilirdi Intihar hadiseleri ise cemiyyetin ozunden dogurdu aile heyatinin mohkem olmamasindan ireli gelirdi Bele pyesler Sicyomono adlanirdi Ikiqat qetl demekdir Butun bu pyeslerde ele xususi yerler var ki bunlar butunlukle lirik xarakter dasiyir Bunlar Mitiyuki adlanirdi Bu sozun menasi Olume aparan yollar demekdir Bu pyeslerden birinin qisa mezmununa diqqet yetirek bu pyesin adi Ten no Amizima dir Kagiz ticaretcisi Zihey Kohari adli bir oyrani Teysani sevir Teysalar Yaponiyada ele qadinlara deyilir ki onlar savadlidirlar reqs etmeyi oxumagi insanlari oz istedadi ile eylendirmeyi bacaran qadinlardir Lakin onun sahibi Geysanin sahibi qiza imkan vermir ki Zihey ile gorussun cunki sahibkar qadin qizi varli bir tacire vermek isteyirdi Ziheyin heqiqi arvadi Geysadan xahis edir ki onun erinden el ceksin hec olmasa onun usaqlarinin xetrine Koharu Geysa razi olur Zihey bunun ustunde arvadini bosayir Bu zaman Ziheyin qayinatasi onun yanina gelir Zihey eslinde baglama getmek isterken gorur ki kurekeninin baglamasinda olan butun pal paltar onun aldiqlaridir Qayinata hem qizini hem de paltarlari goturub aparir ve demeli burada intihar ucun imkan yaranir Hemcinin baxYapon edebiyyatiIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Swartz A Monzaemon Chikamatsu Open Library ing 2007 Chikamatsu Monzaemon https pantheon world profile person Chikamatsu Monzaemon Monzaemon Chikamatsu Brockhauz Ensiklopediyasi alm Bedelzade A Yapon edebiyyati tarixi Baki 2016 s 118 120Xarici kecidlerChikamatsu Monzaemon Japanese dramatist Britannica Chikamatsu Monzaemon Major Plays of Chikamatsu Columbia University Press 1990 485 p