Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Əbukir döyüşü — 25 iyul 1799-cu ildə general Napoleon Bonapartın başçılığı ilə 11 000 nəfərlik fransız qoşunu ilə 18 000 nəfərlik Osmanlı qoşunu arasında Misirin Əbukir burnunda baş verən döyüş. Türk qoşunları Əbukir burnuna fransızların Misirdən çıxarılmasında Osmanlıya dəstək verən Böyük Britaniya donanmasına məxsus gəmilərlə, admiral Sidni Smitin rəhbərliyi altında gətirilmişdilər.
| Əbukir döyüşü (1799) | |||
|---|---|---|---|
| Misir ekspedisiyası | |||
 General Myurat Əbukir döyüşündə (1799), rəssam: Antuan-Jan Qros, 1806. | |||
| Tarix | 25 iyul 1799 | ||
| Yeri | , Misir | ||
| Nəticəsi | Fransızların parlaq qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Napoleon 10 000 piyada və 1 000 süvari ilə döyüşə girərək Osmanlı qoşunlarını məğlub edir və 2 avqustda Əbukir yenidən fransızların əlinə keçir. Bununla da Napoleon bir il öncə Britaniya donanması tərəfindən məruz qaldığı biabırçı məğlubiyyətin əvəzini çıxmış olur.
Döyüşdən əvvəl
Napoleon Bonapart 1798-ci ilin payızında Misir ekspedisiyası zamanı bu torpaqları işğal etdikdən sonra faktiki olaraq bu yerlərin hökmdarına çevrilir. 1799-cu ildə o, Suriyanı ələ keçirmək üçün Misiri tərk edir. İngilislərin köməyinə arxalanan türklər vəziyyətdən istifadə edərək Misiri geri almaq üçün Seyid Mustafa Paşanın başçılığı altında 18 000 nəfərlik ordunu 14 iyulda ingilis gəmiləri ilə Əbukir burnundan Misir sahillərinə çıxarırlar və 16 iyulda əraziyə sahib olurlar. İrəliləməkdən çəkinərək müdafiə mövqeyi tutmağı qərara alırlar. Buna qarşı Napoleon Bonapart Fələstindən geri dönməyi və 11 000 nəfərlik ordu ilə Əbukir uğrunda döyüşə girməyi qərara alır.
Döyüşün gedişi
İki saatlıq hazırlıqdan sonra hər iki tərəf artilleriya duelinə başlayır. Fransız generalı Mürat İoahim hər biri üç yüngül topa malik dörd eskadriliyadan ibarət ikicərgəli atlı süvarisini irəli yeridir. Birinci süvari cərgəsi türklərin qərar tutduğu təpələrin arasına istiqamət götürür və bu zaman türk atıcıları onları hər iki tərəfdən güllə-borana məruz qoyurlar. Lakin süvarilərin arxasınca müşayiət edən yüngül toplar atəş açmağa başladıqda, türklər çaxnaşmaya düşərək müqavimət qabiliyyətlərini itirirlər.
Generallar Lann və Desten vaxtında bunu görərək təpələrə hücuma keçərək onları tuturlar. Türklər dərəyə endikdə burada onları süvarilər qarşılayır. Beləliklə, türklər dənizə qısılırlar. Canlarını qurtarmaq üçün yeganə ümidləri dəniz olan türklər özlərini dalğaların qucağına atırlar. Onlar üzərək gəmiyə yetişməyə can atsalar da əksəriyyəti dənizdə batır. Türk ordusunun mərkəzinin ön cərgəsi cinahlara kömək etmək istədikdə general Mürat məharətlə onları mühasirəyə salır. Artıq döyüşün ilk saatında türklərin itkisi min nəfərlərlə ölçülür. Qalibin əlinə 18 top, 30 sursat qutusu və 50 bayraq keçir. Fransızların türklərin ikinci cərgəsinə hücumu üçün əlverişli şərait yaranır. Mustafa Paşa əhatəsindəki əsgərlərlə birlikdə hücuma keçmiş fransızlara qarşı vuruşarkən general Myurat tərəfindən başından ağır yara alır. Güllə onun bir yanağından girib çənə və dişləri zədələmədən digərindən çıxır. Bundan sonra Paşa minlərlə döyüşçüsü ilə təslim olur. Osmanlıların 3 , 100 bayrağı, 32 səhra topu, 120 sursat qutusu, 400 atı döyüş meydanında qalır.
Döyüşün bitməsi
Fransızlar osmanlı türk ordusunu darmadağın edərək mütləq qələbə qazandılar. Bu döyüşdə fransızların itkisi 200 ölü və 550 yaralıdan ibarət olmuşdur. Türklər isə demək olar ki, bütün ordunu itirdilər. Onlardan 2 000 nəfər döyüş meydanında ölmüş, təxminən 4 000 nəfər suda batmış, 1 000 nəfərə yaxın döyüşdə aldığı yaralar nəticəsində ölmüş, 1 500 nəfər isə əsir götürülmüşdür. Bu qələbə fransızların 1802-ci ilə kimi Misirdə mövqelərini saxlamasına imkan vermişdir. Lakin Amyen sülhünə əsasən 1802-ci ildə Fransa ərazidən çəkilməli olmuşdur.
İstinadlar
- Durant 1975, p. 113.
Mənbə
- Connelly, Owen. 2006. Blundering to Glory: Napoleon's Military Campaigns. MD: Rowman and Littlefield.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Ebukir doyusu 25 iyul 1799 cu ilde general Napoleon Bonapartin basciligi ile 11 000 neferlik fransiz qosunu ile 18 000 neferlik Osmanli qosunu arasinda Misirin Ebukir burnunda bas veren doyus Turk qosunlari Ebukir burnuna fransizlarin Misirden cixarilmasinda Osmanliya destek veren Boyuk Britaniya donanmasina mexsus gemilerle admiral Sidni Smitin rehberliyi altinda getirilmisdiler Ebukir doyusu 1799 Misir ekspedisiyasiGeneral Myurat Ebukir doyusunde 1799 ressam Antuan Jan Qros 1806 Tarix 25 iyul 1799Yeri MisirNeticesi Fransizlarin parlaq qelebesiMunaqise terefleri Fransa Osmanli imperiyasiKomandan lar Napoleon BonapartTereflerin quvvesi10 000 esger 1 000 atli 18 000 esgerItkilerCanli quvve Olu 220 Yarali 600 Canli quvve Olu 7 000 Esir 1 500 Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyusun xeritesi Napoleon 10 000 piyada ve 1 000 suvari ile doyuse girerek Osmanli qosunlarini meglub edir ve 2 avqustda Ebukir yeniden fransizlarin eline kecir Bununla da Napoleon bir il once Britaniya donanmasi terefinden meruz qaldigi biabirci meglubiyyetin evezini cixmis olur Doyusden evvelNapoleon Bonapart 1798 ci ilin payizinda Misir ekspedisiyasi zamani bu torpaqlari isgal etdikden sonra faktiki olaraq bu yerlerin hokmdarina cevrilir 1799 cu ilde o Suriyani ele kecirmek ucun Misiri terk edir Ingilislerin komeyine arxalanan turkler veziyyetden istifade ederek Misiri geri almaq ucun Seyid Mustafa Pasanin basciligi altinda 18 000 neferlik ordunu 14 iyulda ingilis gemileri ile Ebukir burnundan Misir sahillerine cixarirlar ve 16 iyulda eraziye sahib olurlar Irelilemekden cekinerek mudafie movqeyi tutmagi qerara alirlar Buna qarsi Napoleon Bonapart Felestinden geri donmeyi ve 11 000 neferlik ordu ile Ebukir ugrunda doyuse girmeyi qerara alir Doyusun gedisiIki saatliq hazirliqdan sonra her iki teref artilleriya dueline baslayir Fransiz generali Murat Ioahim her biri uc yungul topa malik dord eskadriliyadan ibaret ikicergeli atli suvarisini ireli yeridir Birinci suvari cergesi turklerin qerar tutdugu tepelerin arasina istiqamet goturur ve bu zaman turk aticilari onlari her iki terefden gulle borana meruz qoyurlar Lakin suvarilerin arxasinca musayiet eden yungul toplar ates acmaga basladiqda turkler caxnasmaya duserek muqavimet qabiliyyetlerini itirirler Generallar Lann ve Desten vaxtinda bunu gorerek tepelere hucuma kecerek onlari tuturlar Turkler dereye endikde burada onlari suvariler qarsilayir Belelikle turkler denize qisilirlar Canlarini qurtarmaq ucun yegane umidleri deniz olan turkler ozlerini dalgalarin qucagina atirlar Onlar uzerek gemiye yetismeye can atsalar da ekseriyyeti denizde batir Turk ordusunun merkezinin on cergesi cinahlara komek etmek istedikde general Murat meharetle onlari muhasireye salir Artiq doyusun ilk saatinda turklerin itkisi min neferlerle olculur Qalibin eline 18 top 30 sursat qutusu ve 50 bayraq kecir Fransizlarin turklerin ikinci cergesine hucumu ucun elverisli serait yaranir Mustafa Pasa ehatesindeki esgerlerle birlikde hucuma kecmis fransizlara qarsi vurusarken general Myurat terefinden basindan agir yara alir Gulle onun bir yanagindan girib cene ve disleri zedelemeden digerinden cixir Bundan sonra Pasa minlerle doyuscusu ile teslim olur Osmanlilarin 3 100 bayragi 32 sehra topu 120 sursat qutusu 400 ati doyus meydaninda qalir Doyusun bitmesiFransizlar osmanli turk ordusunu darmadagin ederek mutleq qelebe qazandilar Bu doyusde fransizlarin itkisi 200 olu ve 550 yaralidan ibaret olmusdur Turkler ise demek olar ki butun ordunu itirdiler Onlardan 2 000 nefer doyus meydaninda olmus texminen 4 000 nefer suda batmis 1 000 nefere yaxin doyusde aldigi yaralar neticesinde olmus 1 500 nefer ise esir goturulmusdur Bu qelebe fransizlarin 1802 ci ile kimi Misirde movqelerini saxlamasina imkan vermisdir Lakin Amyen sulhune esasen 1802 ci ilde Fransa eraziden cekilmeli olmusdur IstinadlarDurant 1975 p 113 MenbeConnelly Owen 2006 Blundering to Glory Napoleon s Military Campaigns MD Rowman and Littlefield