İranda prezident seçkiləri (2024)

İranda prezident seçkiləri — İran prezidentini müəyyən etmək üçün 2025-ci ildə keçirilməsi gözlənilən prezident seçkiləri idi. Lakin İran Prezidenti İbrahim Rəisinin helikopter qəzası nəticəsində ölməsi ilə növbədənkənar prezident seçkiləri təyin olunmuşdur. Seçkilərin birinci turu 28 iyun 2024-cü ildə keçirilmiş, birinci turda heç bir namizəd səs çoxluğu qazana bilmədiyi üçün 5 iyul 2024 tarixində ən çox səs almış Məsud Pezeşkiyan və Səid Cəlili arasında seçkilərin ikinci turu keçirilmişdir. Seçkilərdə Məsud Pezeşkiyan qalib gəlmişdir.

İranda prezident seçkiləri
28 iyun 2024 (birinci tur) 5 iyul 2024 (ikinci tur)
Seçici fəallığı	39.93% (birinci tur) 49.68% (ikinci tur)
Namizəd	Məsud Pezeşkiyan	Səid Cəlili
Partiya	bitərəf	bitərəf
İttifaq
Səslər	16,384,403 (54.76%)	13,538,179 (45.24%)
Məsud Pezeşkiyan •      Səid Cəlili
Nəticə	Məsud Pezeşkiyan İranın 9-cu prezidenti seçilmişdir.

Zəmin

Əsas məqalə: Vərziqanda helikopter qəzası (2024)

19 may 2024-cü ildə Azərbaycan–İran sərhədində İran Prezidenti İbrahim Rəisi və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qız Qalası su anbarı hidroqovşağının açılışında iştirak etdilər. İrana geri dönən Rəisini və digər 7 nəfəri daşıyan helikopter Bakı vaxtı ilə günorta saat 13:30-da Qərbi Azərbaycan ostanının Vərziqan şəhristanı ərazisində qəzaya uğradı. Eyni gün helikopterin qəzaya uğradığı yer təyin edildi, helikopterdəki hər kəs ölü halda tapıldı. Hadisədən sonra İran Konstitusiyasının 131-ci maddəsinə əsasən Məhəmməd Müxbir yeni prezident seçilənə qədər prezidentin səlahiyyətlərinin icraçısı vəzifələrini icra etməyə başlamışdır.

Seçkilər

Birinci tur

Prezidentliyə namizəd olan və ən çox səs toplayan iki şəxs — Məsud Pezeşkiyan və Səid Cəlili seçki sisteminə görə ümumi etibarlı səslərin 50%-dən çoxunu toplaya bilmədiyi üçün seçkilər ikinci tura qalmışdır. Seçkilərdə Məsud Pezeşkiyan 10,415,991 (42.45%) səs toplayaraq birinci, Səid Cəlili isə ümumi etibarlı səslərdən 9,473,298 (38.61%) səs toplayaraq ikinci olmuşdur.

İkinci tur

Seçkilərin ikinci turu 5 iyul 2024-cü ildə keçirilmişdir. Seçkilərdə Məsud Pezeşkiyan 16,384,403 (54.76%) səs toplayaraq qalib gəlmişdir. Onun rəqibi Səid Cəlili isə 13,538,179 (45.24%) səs toplamışdır.

İstinadlar

1. Cassini, Farnaz; Vinograd, Cassandra. "Reformist Candidate Wins Iran's Presidential Election". The New York Times. 5 July 2024. İstifadə tarixi: 5 July 2024.
2. Hafezi, Parisa. "Helicopter carrying Iranian President Raisi crashes, search under way". Reuters. 20 May 2024. 20 May 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 20 May 2024.
3. "Thousands at Iran president's funeral procession". BBC. 21 May 2024. 21 May 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 21 May 2024.
4. Xoing, Yong; Rabbane, Teele. "Live updates: Iran's President Raisi killed in helicopter crash". CNN (ingilis). 20 May 2024. 26 June 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 26 June 2024.
5. Makoii, Akhtar; Abrahams, Jessica; Smith, Benedict; Zagon, Chanel. "Search for Iranian president Ebrahim Raisi's helicopter complicated by rain". The Telegraph (ingilis). 19 May 2024. ISSN 0307-1235. 19 May 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 20 May 2024.
6. "Iran president helicopter crash live updates: President Ebrahim Raisi dies - state TV". BBC News (ingilis). 19 May 2024. 11 June 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 20 May 2024.
7. "Constitution". en.mfa.ir. 12 January 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 20 May 2024.
8. Gambrell, Jon; Karimi, Nasser. "Iran to hold runoff election with reformist Pezeshkian and hard-liner Jalili after low-turnout vote". Associated Press. 29 June 2024. 29 June 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 29 June 2024.