Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnanc xatun — Atabəy Məhəmməd Cahan Pəhləvanın həyat yoldaşı olmuş və Eldəniz atabəyləri arasındakı saray intriqalarında fəal iştirak etmişdir. Qutluq İnanc və Əmir Əmiran Ömərin anasıdır.
| İnanc xatun | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat səbəbi | Sui-qəsd |
| Atası | Əmir İnanc |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşaqları | Qutluq İnanc, Əmir Əmiran Öməri |
Həyatı
1161-ci ilin avqustun 3-də in tərəfdarları Həmədan yaxınlığında darmadağın edildi. Eldəniz Reyi tutdu və oranı Cahan Pəhləvana iqta kimi verdi. Rey hakimi İnanc, Sultan Arslan şahdan vassal asılılığını qəbul etməyə və öz qızı İnanc xatunı Cahan Pəhləvana ərə verməyə məcbur oldu. Bunun ardınca Qum və Ərdəbil hakimləri sultanın tərəfinə keçdilər. Əl-Hüseyni yazır : "Sultan və atabəy onların üzrxahlığını qəbul edib, bağışlanmaları haqqında təliqənamə yazdılar. Onlar Həmədanda sultan xidmətinə girdilər, onlann əyalətlərindən yığılan gəlir və xərac sultan xəzinəsinə gəlirdi".
1186-cı ilin əvvəlində, Cahan Pəhləvan uşaqlarına əmiləri Qızıl Arslana tabe olmağı, sultan Toğrula xidmət etməyi vəsiyyət etdi. Lakin atabəyin qəfil ölümü onun qoyduğu qayda-qanunu pozdu. Qızıl Arslan yalnız sultan III Toğrulun deyil, eləcə də İnanc xatunun və onun İraq əmirləri arasındakı tərəfdarlarının müqavimətləri ilə üzləşməli oldu.
Atabəy Cahan Pəhləvanın ölüm xəbərini bir müddət gizli tutan İnanc xatun əmirlərlə dəfələrcə görüşərək hakimiyyətə oğlanlarının keçməsinə çalışsa da onun bu cəhdləri səmərə vermədi. Əmirlər atabəy kimi Qızıl Arlsanı görmək istədiklərini dilə gətirdilər. Əmirlərin bu görüşü qarşısında çarəsiz qalan sultan III Toğrul da Qızıl Arslana bir fərman göndərərək onu atabəy elan etdi. Həmədana gələn Qızıl Arslan atabəylik taxtına oturdu.
Tezlikle III Toğrul ilə Qızıl Arslan arasında münasibətlər pozuldu. III Toğrul, 1190-cı ilin oktyabrında Qızıl Arslana hücuma keçdi. Qızıl Arslan özünü, digər rəqibi olan İnanc xatun və onun tərəfdarları tərəfdən təhlükəsizləşdirən bir sıra üsullara əl atdı. Beləki, İnanc xatunun oğulları ilə barışıq imzaladı və Cahan Pəhləvanın İnanc xatundan olan oğulları Qutluq İnancı Əmir Əmiran Öməri öz yanında xidmətə götürdü. Nəhayət İnanc xatunla evləndə və yalnız bu tədbirlərdən sonra sultana qarşı hərəkətə başladı. Həmin il Həmədan yaxınlığındakı həlledici döyüşdə III Toğrul məğlub edildi və bir müddət sonra həbsə atıldı.
Lakin Qızıl Arslan hakimiyyətinin möhkəmləndirilməsi üçün mövcud olan bütün imkanlardan istifadə etmədi. Sarayda özbaşınalıq hökm sürür, hökmdarın isə içki məclislərindən başı açılmırdı. Nəhayət, Qızıl Arslana qarşı qəsd təşkil olundu. İnanc xatun bu qəsddə fəal rol oynayırdı. 1191-ci ilin sentyabr ayında Qızıl Arslan öldürüldü.
Qızıl Arslanın ölümündən sonra Eldənizlər arasında hakimiyyət üstündə müharibələr gücləndi. Əbu Bəkr Azərbaycanı, İnanc xatunun oğulları - Qutluq İnanc və Əmir Əmiran Həmədan və ona qonşu vilayətlərdə hakimiyyəti ələ keçirdilər. İnanc xatunun özü Reydə qaldı.
Cahan Pəhləvanın silahdaşlarından olan Mahmud Anas 1192-ci ildə Sultan III Toğrulu həbsdən azad etdi. Qutluq İnancın üzərinə hücuma keçən III Toğrul Qəzvin yaxınlığında Qutluq İnancın 15 minlik qoşununu məğlub etdi. Ordusunun xəyanətinə uğrayan Qutluq İnanc Reyə çəkildi. Bu qələbədən sonra sultan III Toğrulun təntənəli surətdə Həmədana daxil oldu və yenidən sultan taxtına sahibləndi. Məğlub olan Qutluq İnanc elçilər vasitəsilə III Toğrula qarşı mübarizə üçün yardım istədi. Xarəzmşah Təkiş Əcəm İraqında vəziyyətin qeyri-müəyyənliyindən istifadə edərək, 1193-cü ilin əvvəlində Əcəm İraqını işğal etmək məqsədi ilə qoşun göndərdi. Xarəzm qoşunları hücuma keçərək Reyi və qalasını ələ keçirdilər. Qutluq İnanc Xarəzmşah qoşunlarının qüvvəsindən qorxaraq, qaçıb Sərcahan qalasında sığındı. Bundan istifadə edən edən III Toğrul Təkişə külli miqdarda bəxşiş göndərdi və Qutluq İnanca qarşı mübarizədə ondan kömək dilədi. Kömək əvəzi olaraq III Toğrul öz qızını Təkişin qardaşı Yunis xana verdi və hətta onun adı ilə pul kəsdirməyə, sultanlıqda onun adına xütbə oxutmağa söz verirdi.
Hadisələrin belə şəkil alması İnanc xatunu III Toğrula münasibətdə siyasəti dəyişməyə vadar etdi. 1193-cü ildə O, III Toğrula müraciət edərək, dostluq münasibətləri və özünün sərvətləri müqabilində onunla evlənmək təklifini qəbul etməyi xahiş etdi. Lakin evləndikdən az sonra Toğrula xəbər verirlər ki, İnanc xatın onu zəhərləmək fikrindədir. Bu xəbər Toğrula çatan kimi təşkil etdiyi sui-qəsd İnanc xatunun özünə qarşı istifadə edilir və İnanc xatun öldürüdü.
İstinadlar
- Azərbaycanca Vikipediya. 2002.
- Ziya Bünyadov.s.41.
- Azərbaycan tarixi.s.314.
- Əkbər N.Nəcəf.s.35
- Ziya Bünyadov.s.74.
- Azərbaycan tarixi.s.317.
- Ziya Bünyadov.s.77.
- Azərbaycan tarixi.317-318.
- Ziya Bünyadov.s.79.Orijinal mətn (az.)
"Lakin kəbin kəsildikdən az sonra Toğrula xəbər verirlər ki, İnanc xatın onu zəhərləmək qəsdindədir. Qulluqçu qızlardan biri III Toğrula xəbər verir ki, onun xanımı sultanın içkisinə zəhər qatıb. III Toğrul İnanc xatını həmin içkini içməyə məcbur edir və o zəhərlənir. Bu dövr Atabəylər dövlətinin siyasi həyatında həddən artıq sui-qəsd və intriqalar törədilməsində dəhşətli rol oynamış həmin qadının həyatı belə sona çatır".
Ədəbiyyat
- Ziya Bünyadov. Azərbaycan Atabəyləri dövləti (1136-1225-ci illər). Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, 312 səh.
- Əkbər N.Nəcəf. Səlcuqlu dövlətləri və atabəyləri tarixi (Oğuzların ortaya çıxmasından - XIV əsrə qədər). Bakı, Qanun, 2010
- Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. II cild (III-XIII əsrin I rübü). Bakı, "Elm". 2007. 608 səh. - 24 səh.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Sara Xatun, Azərbaycanın diplomat xanımları
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Inanc xatun Atabey Mehemmed Cahan Pehlevanin heyat yoldasi olmus ve Eldeniz atabeyleri arasindaki saray intriqalarinda feal istirak etmisdir Qutluq Inanc ve Emir Emiran Omerin anasidir Inanc xatunSexsi melumatlarVefat tarixi 1193Vefat sebebi Sui qesdAtasi Emir InancHeyat yoldasi III TogrulUsaqlari Qutluq Inanc Emir Emiran OmeriHeyati1161 ci ilin avqustun 3 de in terefdarlari Hemedan yaxinliginda darmadagin edildi Eldeniz Reyi tutdu ve orani Cahan Pehlevana iqta kimi verdi Rey hakimi Inanc Sultan Arslan sahdan vassal asililigini qebul etmeye ve oz qizi Inanc xatuni Cahan Pehlevana ere vermeye mecbur oldu Bunun ardinca Qum ve Erdebil hakimleri sultanin terefine kecdiler El Huseyni yazir Sultan ve atabey onlarin uzrxahligini qebul edib bagislanmalari haqqinda teliqename yazdilar Onlar Hemedanda sultan xidmetine girdiler onlann eyaletlerinden yigilan gelir ve xerac sultan xezinesine gelirdi 1186 ci ilin evvelinde Cahan Pehlevan usaqlarina emileri Qizil Arslana tabe olmagi sultan Togrula xidmet etmeyi vesiyyet etdi Lakin atabeyin qefil olumu onun qoydugu qayda qanunu pozdu Qizil Arslan yalniz sultan III Togrulun deyil elece de Inanc xatunun ve onun Iraq emirleri arasindaki terefdarlarinin muqavimetleri ile uzlesmeli oldu Atabey Cahan Pehlevanin olum xeberini bir muddet gizli tutan Inanc xatun emirlerle defelerce goruserek hakimiyyete oglanlarinin kecmesine calissa da onun bu cehdleri semere vermedi Emirler atabey kimi Qizil Arlsani gormek istediklerini dile getirdiler Emirlerin bu gorusu qarsisinda caresiz qalan sultan III Togrul da Qizil Arslana bir ferman gondererek onu atabey elan etdi Hemedana gelen Qizil Arslan atabeylik taxtina oturdu Tezlikle III Togrul ile Qizil Arslan arasinda munasibetler pozuldu III Togrul 1190 ci ilin oktyabrinda Qizil Arslana hucuma kecdi Qizil Arslan ozunu diger reqibi olan Inanc xatun ve onun terefdarlari terefden tehlukesizlesdiren bir sira usullara el atdi Beleki Inanc xatunun ogullari ile barisiq imzaladi ve Cahan Pehlevanin Inanc xatundan olan ogullari Qutluq Inanci Emir Emiran Omeri oz yaninda xidmete goturdu Nehayet Inanc xatunla evlende ve yalniz bu tedbirlerden sonra sultana qarsi herekete basladi Hemin il Hemedan yaxinligindaki helledici doyusde III Togrul meglub edildi ve bir muddet sonra hebse atildi Lakin Qizil Arslan hakimiyyetinin mohkemlendirilmesi ucun movcud olan butun imkanlardan istifade etmedi Sarayda ozbasinaliq hokm surur hokmdarin ise icki meclislerinden basi acilmirdi Nehayet Qizil Arslana qarsi qesd teskil olundu Inanc xatun bu qesdde feal rol oynayirdi 1191 ci ilin sentyabr ayinda Qizil Arslan olduruldu Qizil Arslanin olumunden sonra Eldenizler arasinda hakimiyyet ustunde muharibeler guclendi Ebu Bekr Azerbaycani Inanc xatunun ogullari Qutluq Inanc ve Emir Emiran Hemedan ve ona qonsu vilayetlerde hakimiyyeti ele kecirdiler Inanc xatunun ozu Reyde qaldi Cahan Pehlevanin silahdaslarindan olan Mahmud Anas 1192 ci ilde Sultan III Togrulu hebsden azad etdi Qutluq Inancin uzerine hucuma kecen III Togrul Qezvin yaxinliginda Qutluq Inancin 15 minlik qosununu meglub etdi Ordusunun xeyanetine ugrayan Qutluq Inanc Reye cekildi Bu qelebeden sonra sultan III Togrulun tenteneli suretde Hemedana daxil oldu ve yeniden sultan taxtina sahiblendi Meglub olan Qutluq Inanc elciler vasitesile III Togrula qarsi mubarize ucun yardim istedi Xarezmsah Tekis Ecem Iraqinda veziyyetin qeyri mueyyenliyinden istifade ederek 1193 cu ilin evvelinde Ecem Iraqini isgal etmek meqsedi ile qosun gonderdi Xarezm qosunlari hucuma kecerek Reyi ve qalasini ele kecirdiler Qutluq Inanc Xarezmsah qosunlarinin quvvesinden qorxaraq qacib Sercahan qalasinda sigindi Bundan istifade eden eden III Togrul Tekise kulli miqdarda bexsis gonderdi ve Qutluq Inanca qarsi mubarizede ondan komek diledi Komek evezi olaraq III Togrul oz qizini Tekisin qardasi Yunis xana verdi ve hetta onun adi ile pul kesdirmeye sultanliqda onun adina xutbe oxutmaga soz verirdi Hadiselerin bele sekil almasi Inanc xatunu III Togrula munasibetde siyaseti deyismeye vadar etdi 1193 cu ilde O III Togrula muraciet ederek dostluq munasibetleri ve ozunun servetleri muqabilinde onunla evlenmek teklifini qebul etmeyi xahis etdi Lakin evlendikden az sonra Togrula xeber verirler ki Inanc xatin onu zeherlemek fikrindedir Bu xeber Togrula catan kimi teskil etdiyi sui qesd Inanc xatunun ozune qarsi istifade edilir ve Inanc xatun oldurudu IstinadlarAzerbaycanca Vikipediya 2002 Ziya Bunyadov s 41 Azerbaycan tarixi s 314 Ekber N Necef s 35 Ziya Bunyadov s 74 Azerbaycan tarixi s 317 Ziya Bunyadov s 77 Azerbaycan tarixi 317 318 Ziya Bunyadov s 79 Orijinal metn az Lakin kebin kesildikden az sonra Togrula xeber verirler ki Inanc xatin onu zeherlemek qesdindedir Qulluqcu qizlardan biri III Togrula xeber verir ki onun xanimi sultanin ickisine zeher qatib III Togrul Inanc xatini hemin ickini icmeye mecbur edir ve o zeherlenir Bu dovr Atabeyler dovletinin siyasi heyatinda hedden artiq sui qesd ve intriqalar toredilmesinde dehsetli rol oynamis hemin qadinin heyati bele sona catir EdebiyyatZiya Bunyadov Azerbaycan Atabeyleri dovleti 1136 1225 ci iller Baki Serq Qerb 2007 312 seh Ekber N Necef Selcuqlu dovletleri ve atabeyleri tarixi Oguzlarin ortaya cixmasindan XIV esre qeder Baki Qanun 2010 Azerbaycan tarixi Yeddi cildde II cild III XIII esrin I rubu Baki Elm 2007 608 seh 24 seh Hemcinin baxSemseddin Eldeniz Atabey OzbekXarici kecidlerSara Xatun Azerbaycanin diplomat xanimlari