Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İşıqfor, Yol işığı və eləcə də danışıq dilində Svetofor (rus. cветофор) — yol əlaqələrində, qovşaqlarda, piyada keçidlərinin və nəqliyyatın idarə edilməsi üçün lazım olan digər yerlərdə nəqliyyat tənzimləmə vasitəsidir. Yol hərəkətini tənzimləmək üçün kəşf edilən hələ ki, ən mükəmməl qurğu olaraq qalmaqdadır. 5 avqust Beynəlxalq İşıqfor Günüdür.
Tarix
İşıqfor 1868-ci ildə ilk dəfə olaraq London, İngiltərədə quraşdırılmışdır. Onun yaradıcısı ixtisasca mühəndis olan Jon Pik Nayt idi.
İlk işıqfor sadə quruluşa malik olub əllə idarə olunurdu və 2 oxdan ibarət idi. Oxlar xüsusi qayış ilə yaxınlıqdakı polis əməkdaşını tərəfindən idarə olunurdu. Üfüqi ox dayanmanı, 45 dərəcəli bucaq altındakı ox isə hərəkəti göstərirdi. Bunun hesabına gündüzlər nəqliyyat normal idarə oluna bilirdi. Lakin gecələr bu üsul işə yaramırdı.
Sonrakı işıqforlar qaz lampası ilə çalışırdı. Qırmızı rəngli şüşədəki qaz lampasının yanması durmanı, yaşıl rəngli isə hərəkəti göstərirdi. Lakin bir müddət sonra qaz fanarı partlayaraq polisi ağır yaralayır və bu səbəbdən bir neçə il işıqfordan istifadə edilmir.
Elektriklə çalışan ilk işıqforun yaradıcısı 1912-ci ildə ABŞ-nin Yuta ştatından olan Lester Vayt oldu. Onun yaratdığı işıqforda iki — qırmızı və yaşıl rəng var idi. Lakin Lester Vayt bu qurğunun patentini ala bilmir.
1914-cü ildə amerika işıqfor istehsalı şirkəti eyni vaxtda 4 elektrik işıqforu quraşdırdı. Bu işıqforlarda rənglə yanaşı səs siqnalları da var idi. Bu işıqforların yaradıcısı Ceyms Hoq idi. İşıqforun idarəsi yaxınlıqdakı şüşə kabində oturan polis tərəfindən olunurdu.
İlk 3 rəngli işıqfor isə 1920-ci ildə eyni vaxtda Nyu York və Detroytda quraşdırılmışdır. Yaradıcıları isə Jon F. Xarris və Uilyam Potts idi.
İşıqfor quraşdırılan ilk Avropa ölkəsi 1922-ci ildə Fransa olmuşdur. İşıqforun vətəni sayılan İngiltərə isə elektrik işıqforunu yalnız 1927-ci ildən istifadə etməyə başlamışdır.
Keçmiş Sovetlər İttifaqında isə işıqfor ilk dəfə 1930-cu il 25 Oktyabrda Leniqradda (Sankt Peterburq) quraşdırılmışdı.
Küçə və yol işıqforları
Müəyyən ardıcıllıqla qırmızı, sarı və yaşıl rənglə işıqlanan qurğu avtomobillərin və piyadaların hərəkətini nizamlayır. Bütün rənglərin içində məhz bu üç rəng ən uzun spektr dalğasına malikdir. Buna görə də onlar uzaq məsafədən aydın görünür.
- Yaşıl işıq: əlaqədar istiqamətdə nəqliyyatın açıla biləcəyini,
- Sarı işıq: işığın yaşıldan qırmızıya, ya da qırmızıdan yaşıla dəyişmək üzrə olduğunu,
- Qırmızı işıq: nəqliyyatın dayanmalı olduğunu göstərir.
Bəzi ölkələrdə sarı rəngi narıncı əvəzləyir. Avtomobil sayı artdıqca işıqforlar da inkşaf edir. Son dönəmlərdə dünya LED (Light Emitting Diode – işıq saçan diod) sistemli işıqforlara keçir. Bu cihazların adi işıqforlardan fərqi ondan ibarətdir ki, onların dirəkləri də lampa ilə eyni rəngdə işıqlanır və nəticə olaraq sürücülər işıqforda hansı siqnalın (gözləmə və ya hərəkət etmə) olduğunu asanlıqla müəyyən edirlər. Bundan əlavə, iritutumlu nəqliyyat vasitəsi işıqforun önündə dursa belə, digər nəqliyyat vasitələrinin işıqforu görməsini məhdudlaşdırmır.
Yolayrıclarında təkcə ümumi yol üzrə deyil, həmçinin yoldakı ayrı-ayrı zolaqlar üzrə hərəkəti də müəyyən etməyə imkan verən işıqforlar quraşdırılır. Yəni işıqfor eyni istiqamətdə həm sağ, həm də sol zolaq üzrə ayrıca hərəkəti göstərir.
Rəqəmsal işıqforlarda göstərici nişanların yanıb-sönməsi saniyə ilə ölçülür.
-
![image]()
Zolaqlar üzrə hərəkəti müəyyən edən Tailand -
![image]()
-
![image]()
Rəqəmsal, piyadalar üçün
Dəmiryolu üçün
Dəmiryol keçidlərində hərəkətin təhlükəsizliyi üçün quraşdırılır. Avtomobillərin və qatarların hərəkətini nizamlayır. Standart küçə və yol işıqforlarından fərqli olaraq qırmızı və yaşıl rənglə işıqlanan qurğu olur. Bəzi ölkələrin işıqforlarında qırmızı yananda qurğu paralel olaraq xüsusi səs siqnalı ilə yaxınlaşan qatar haqqında sürücüləri xəbərdar edir.
İstinadlar
- Anticiperende netwerkregelingen 2015-09-23 at the Wayback Machine. (PDF).
- "Arxivlənmiş surət". 2019-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-12.
Xarici keçidlər
- Seeing Green (1937) Inside Traffic Lights
- 150 years since the world’s first traffic light
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Isiqfor Yol isigi ve elece de danisiq dilinde Svetofor rus cvetofor yol elaqelerinde qovsaqlarda piyada kecidlerinin ve neqliyyatin idare edilmesi ucun lazim olan diger yerlerde neqliyyat tenzimleme vasitesidir Yol hereketini tenzimlemek ucun kesf edilen hele ki en mukemmel qurgu olaraq qalmaqdadir 5 avqust Beynelxalq Isiqfor Gunudur Birlesmis Kralliqda bir LED isiqforTarixIsiqfor 1868 ci ilde ilk defe olaraq London Ingilterede qurasdirilmisdir Onun yaradicisi ixtisasca muhendis olan Jon Pik Nayt idi Ilk isiqfor sade qurulusa malik olub elle idare olunurdu ve 2 oxdan ibaret idi Oxlar xususi qayis ile yaxinliqdaki polis emekdasini terefinden idare olunurdu Ufuqi ox dayanmani 45 dereceli bucaq altindaki ox ise hereketi gosterirdi Bunun hesabina gunduzler neqliyyat normal idare oluna bilirdi Lakin geceler bu usul ise yaramirdi Sonraki isiqforlar qaz lampasi ile calisirdi Qirmizi rengli susedeki qaz lampasinin yanmasi durmani yasil rengli ise hereketi gosterirdi Lakin bir muddet sonra qaz fanari partlayaraq polisi agir yaralayir ve bu sebebden bir nece il isiqfordan istifade edilmir Elektrikle calisan ilk isiqforun yaradicisi 1912 ci ilde ABS nin Yuta statindan olan Lester Vayt oldu Onun yaratdigi isiqforda iki qirmizi ve yasil reng var idi Lakin Lester Vayt bu qurgunun patentini ala bilmir 1914 cu ilde amerika isiqfor istehsali sirketi eyni vaxtda 4 elektrik isiqforu qurasdirdi Bu isiqforlarda rengle yanasi ses siqnallari da var idi Bu isiqforlarin yaradicisi Ceyms Hoq idi Isiqforun idaresi yaxinliqdaki suse kabinde oturan polis terefinden olunurdu Ilk 3 rengli isiqfor ise 1920 ci ilde eyni vaxtda Nyu York ve Detroytda qurasdirilmisdir Yaradicilari ise Jon F Xarris ve Uilyam Potts idi Isiqfor qurasdirilan ilk Avropa olkesi 1922 ci ilde Fransa olmusdur Isiqforun veteni sayilan Ingiltere ise elektrik isiqforunu yalniz 1927 ci ilden istifade etmeye baslamisdir Kecmis Sovetler Ittifaqinda ise isiqfor ilk defe 1930 cu il 25 Oktyabrda Leniqradda Sankt Peterburq qurasdirilmisdi Kuce ve yol isiqforlariMueyyen ardicilliqla qirmizi sari ve yasil rengle isiqlanan qurgu avtomobillerin ve piyadalarin hereketini nizamlayir Butun renglerin icinde mehz bu uc reng en uzun spektr dalgasina malikdir Buna gore de onlar uzaq mesafeden aydin gorunur Yasil isiq elaqedar istiqametde neqliyyatin acila bileceyini Sari isiq isigin yasildan qirmiziya ya da qirmizidan yasila deyismek uzre oldugunu Qirmizi isiq neqliyyatin dayanmali oldugunu gosterir Bezi olkelerde sari rengi narinci evezleyir Avtomobil sayi artdiqca isiqforlar da inksaf edir Son donemlerde dunya LED Light Emitting Diode isiq sacan diod sistemli isiqforlara kecir Bu cihazlarin adi isiqforlardan ferqi ondan ibaretdir ki onlarin direkleri de lampa ile eyni rengde isiqlanir ve netice olaraq suruculer isiqforda hansi siqnalin gozleme ve ya hereket etme oldugunu asanliqla mueyyen edirler Bundan elave iritutumlu neqliyyat vasitesi isiqforun onunde dursa bele diger neqliyyat vasitelerinin isiqforu gormesini mehdudlasdirmir Yolayriclarinda tekce umumi yol uzre deyil hemcinin yoldaki ayri ayri zolaqlar uzre hereketi de mueyyen etmeye imkan veren isiqforlar qurasdirilir Yeni isiqfor eyni istiqametde hem sag hem de sol zolaq uzre ayrica hereketi gosterir Reqemsal isiqforlarda gosterici nisanlarin yanib sonmesi saniye ile olculur Zolaqlar uzre hereketi mueyyen eden Tailand Novosibirsk Rusiya Federasiyasi Reqemsal piyadalar ucunDemiryolu ucunDemiryol kecidlerinde hereketin tehlukesizliyi ucun qurasdirilir Avtomobillerin ve qatarlarin hereketini nizamlayir Standart kuce ve yol isiqforlarindan ferqli olaraq qirmizi ve yasil rengle isiqlanan qurgu olur Bezi olkelerin isiqforlarinda qirmizi yananda qurgu paralel olaraq xususi ses siqnali ile yaxinlasan qatar haqqinda suruculeri xeberdar edir IstinadlarAnticiperende netwerkregelingen 2015 09 23 at the Wayback Machine PDF Arxivlenmis suret 2019 11 12 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 12 Xarici kecidlerSeeing Green 1937 Inside Traffic Lights 150 years since the world s first traffic lightVikianbarda Isiqfor ile elaqeli mediafayllar var