Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Ürfət Xanəli oğlu Ağayev (8 dekabr 1927, Bakı – 2000) — azərbaycanlı alim, kimya üzrə elmlər doktoru.
| Ürfət Xanəli oğlu Ağayev | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 8 dekabr 1927 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2000 |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ, Azərbaycan |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | kimya üzrə elmlər doktoru |
| Təhsili | |
Həyatı
Ürfət Xanəli oğlu Ağayev 1927-ci il dekabrın 8-də Bakıda anadan olmuşdur. 1935-1947-ci illərdə orta məktəbdə təhsil almışdır. 1941-1947-ci illərdə “Xəzər” donanmasında maşinist vəzifəsində çalışmışdır. 1949-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinə qəbul olunmuş və orada 1951-ci ilə qədər oxumuş, sonra isə təhsilini 1951-54-cü illərdə Nijni-Novqorod Dövlət Universitetində davam etdirmişdir. 1954-cü ildə ADU-da laborant işləmişdir.
Elmi fəaliyyəti
1955-ci ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının (EA) Neft İnstitutu, Neft-Kimya Priosesləri İnstitutu, Xlor-üzvi-sintez İnstitutu və Polimer Materialları İnstitutunda laborant, kiçik və böyük elmi işçi, labotratoriya müdiri və elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifələrində çalışmışdır. Azərbaycan EA PMİ-də “Polimerlərin elektro-fotokimyəvi sintezi” laboratoriyasının müdiri olmuşdur.
1959-cu ildə “Tsikloheksan karbohidrogenlərinin fotokimyəvi xlorlaşması”mövzusunda namizədlik, 1975-ci ildə isə “Tsikloheksan karbohidrogenlərinin elektro-fotokimyəvi hallogen–ləşməsinin stereokimyəvi və onların halogen törəmələrinin konformasiya tarazlığının tədqiqi”mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.
Ü.X.Ağayev kombinasiyalı elektro-fotokimyəvi halogenləşmə üsulunu işləyib hazırlamış və bu üsulla ilk dəfə olaraq tsikloheksan və asiltsikloheksan törəmələrinin halogenləşmə prosesinin stereokimyasının və alınan halogen törəmələrinin stereokimya və konformasiyasını Nüvə Maqnit Rezonansı, İnfraqırmızı spektroskopiyası və digər fiziki usullarla tədqiq etmiş və mühüm nəzəri nəticələr almışdır. O, aşkar etmişdir ki, monohalogen alkiltsikloheksanlarda alkil qrupu və halogen atomları trans-konfiqurasiyalarda əsasən 1,2- və 1,4-diaksial və ya diekvatorial, 1,3-də isə aksial-ekvatorial, sis-konfiqurasiyalarında isə tərsinə 1,2- və 1,4-ekvatorial-aksial, 1,3-də ekvatorial- ekvatorial fəza vəziyyətlərindədir. Onların İQ-spektrlərində ekvatorial C-Hal rabitəsi zolaqlarının molyar ekstinksiyası aksialınkından 1,7 dəfə çoxdur. Bu isə spektroskopiya və stereokimyada qiymətli nəticədir. Asiltsikloheksenlərin elektrokimyəvi halogenləşməsi trans-diaksial birləşmə mexanizmi ilə gedir. Alınan 1-asil-trans-1,2-halogenlərdə əsasən asil qrupları ekvatorial, dixloridlərdə xlor atomları diaksial vəziyyətində yerləşir. O, ilk dəfə olaraq tərkibində metal saxlayan ionlaşan monomerlərin elektrokimyəvi (birgə)polimerləşməsi və alınan (birgə)polimerlərin fəza quruluşu, işığa həssaslığı və elektrik xassələrinin tədqiqi sahəsində fundamental elmi-tədqiqatlar aparmışdır. Onun apardığı elmi-tədqiqat işlərinin nəticəsi 200-ə qədər elmi əsərdə, o cümlədən 35 müəlliflik şəhadətnaməsində öz əksini tapmışdır. Rəhbərliyi ilə 4 elmlər namizədi hazırlanmışdır.
Ü.X.Ağayev Moskvada, Kazan, Riqa, Sumqayıt və digər şəhərlərdə elektro-, foto-, stereo-, və neft kimyalarına dair keçirilən bir sıra Beynəlxalq və Ümumittifaq simpozium və konfranslarda, o cümlədən I və II Azərbaycan-Türkiyə, Türkiyə-Azərbaycan “Polimer-91” və “Polimer-92” (Bakı, Ankara) Beynəlxalq simpoziumlarında çıxış etmişdir. O, elmi fəaliyyətinə görə Amerikanın Nyu-York EA-nın üzvü seçilmişdir.
Ü.X.Ağayev uzunmüddətli səmərəli elmi fəaliyyətinə görə, keçmiş SSRİ Ali Sovetinin “Əməkdə fərqlənməyə görə”, “Əmək igidliyinə görə”, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin “Uzunmüddətli vicdanlı əməyinə görə” və müharibə və əmək veteranı medalları ilə təltif olunmuşdur.
Ü.X.Ağayev 2000-ci ildə dünyasını dəyişib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Agayev Urfet Xaneli oglu Agayev 8 dekabr 1927 Baki 2000 azerbaycanli alim kimya uzre elmler doktoru Urfet Xaneli oglu AgayevDogum tarixi 8 dekabr 1927 1927 12 08 Dogum yeri Baki Baki qezasi Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 2000Vetendasligi SSRI AzerbaycanElm sahesi kimyaElmi derecesi kimya uzre elmler doktoruTehsili Baki Dovlet UniversitetiHeyatiUrfet Xaneli oglu Agayev 1927 ci il dekabrin 8 de Bakida anadan olmusdur 1935 1947 ci illerde orta mektebde tehsil almisdir 1941 1947 ci illerde Xezer donanmasinda masinist vezifesinde calismisdir 1949 cu ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin kimya fakultesine qebul olunmus ve orada 1951 ci ile qeder oxumus sonra ise tehsilini 1951 54 cu illerde Nijni Novqorod Dovlet Universitetinde davam etdirmisdir 1954 cu ilde ADU da laborant islemisdir Elmi fealiyyeti1955 ci ilden Azerbaycan Elmler Akademiyasinin EA Neft Institutu Neft Kimya Priosesleri Institutu Xlor uzvi sintez Institutu ve Polimer Materiallari Institutunda laborant kicik ve boyuk elmi isci labotratoriya mudiri ve elmi isler uzre direktor muavini vezifelerinde calismisdir Azerbaycan EA PMI de Polimerlerin elektro fotokimyevi sintezi laboratoriyasinin mudiri olmusdur 1959 cu ilde Tsikloheksan karbohidrogenlerinin fotokimyevi xlorlasmasi movzusunda namizedlik 1975 ci ilde ise Tsikloheksan karbohidrogenlerinin elektro fotokimyevi hallogen lesmesinin stereokimyevi ve onlarin halogen toremelerinin konformasiya tarazliginin tedqiqi movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie etmisdir U X Agayev kombinasiyali elektro fotokimyevi halogenlesme usulunu isleyib hazirlamis ve bu usulla ilk defe olaraq tsikloheksan ve asiltsikloheksan toremelerinin halogenlesme prosesinin stereokimyasinin ve alinan halogen toremelerinin stereokimya ve konformasiyasini Nuve Maqnit Rezonansi Infraqirmizi spektroskopiyasi ve diger fiziki usullarla tedqiq etmis ve muhum nezeri neticeler almisdir O askar etmisdir ki monohalogen alkiltsikloheksanlarda alkil qrupu ve halogen atomlari trans konfiqurasiyalarda esasen 1 2 ve 1 4 diaksial ve ya diekvatorial 1 3 de ise aksial ekvatorial sis konfiqurasiyalarinda ise tersine 1 2 ve 1 4 ekvatorial aksial 1 3 de ekvatorial ekvatorial feza veziyyetlerindedir Onlarin IQ spektrlerinde ekvatorial C Hal rabitesi zolaqlarinin molyar ekstinksiyasi aksialinkindan 1 7 defe coxdur Bu ise spektroskopiya ve stereokimyada qiymetli neticedir Asiltsikloheksenlerin elektrokimyevi halogenlesmesi trans diaksial birlesme mexanizmi ile gedir Alinan 1 asil trans 1 2 halogenlerde esasen asil qruplari ekvatorial dixloridlerde xlor atomlari diaksial veziyyetinde yerlesir O ilk defe olaraq terkibinde metal saxlayan ionlasan monomerlerin elektrokimyevi birge polimerlesmesi ve alinan birge polimerlerin feza qurulusu isiga hessasligi ve elektrik xasselerinin tedqiqi sahesinde fundamental elmi tedqiqatlar aparmisdir Onun apardigi elmi tedqiqat islerinin neticesi 200 e qeder elmi eserde o cumleden 35 muelliflik sehadetnamesinde oz eksini tapmisdir Rehberliyi ile 4 elmler namizedi hazirlanmisdir U X Agayev Moskvada Kazan Riqa Sumqayit ve diger seherlerde elektro foto stereo ve neft kimyalarina dair kecirilen bir sira Beynelxalq ve Umumittifaq simpozium ve konfranslarda o cumleden I ve II Azerbaycan Turkiye Turkiye Azerbaycan Polimer 91 ve Polimer 92 Baki Ankara Beynelxalq simpoziumlarinda cixis etmisdir O elmi fealiyyetine gore Amerikanin Nyu York EA nin uzvu secilmisdir U X Agayev uzunmuddetli semereli elmi fealiyyetine gore kecmis SSRI Ali Sovetinin Emekde ferqlenmeye gore Emek igidliyine gore Azerbaycan SSR Ali Sovetinin Uzunmuddetli vicdanli emeyine gore ve muharibe ve emek veterani medallari ile teltif olunmusdur U X Agayev 2000 ci ilde dunyasini deyisib