Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yas və ya matəm – sevilən insanın itkisinin ardınca baş verən kədərin təcrübi, habelə emosional ifadəsi.
Bir ifadə kimi yas həm də vəfat edən şəxsin ardınca təşkil olunan və bir sıra məxsusi elementlər və hərəkətlər toplusu ilə müşayiət olunan rəsmi və ya qeyri-rəsmi tədbirləri də ifadə edir. Bu zaman, əksərən qara rəngli libaslardan istifadə olunur. Lakin dünyanın fərqli yerlərində başqa formada paltarların da məxsusi olaraq yas, yaxud matəm üçün seçildiyi də müşahidə olunur. Şəxsin itkisinin emosional təsirlərinə ən çox məruz qalan şəxs, ya da şəxslərdə sosial fəaliyyətlərdən çəkinmə, özünə qapanma, vəfat edənin xatirəsini yad etmə kimi psixoloji məqamlar özünü büruzə verir. Bəzən sözügedən hadisədən mütəəssir olanların dini rituallara yönəldiyi də məlumdur.
Yas mərasimlərinin forması mədəni, coğrafi, habelə dini amillərlə birbaşa bağlıdır. Bununla yanaşı, qeyd olunan mərasimlərin mahiyyəti arasında da bir sıra fərqlər mövcuddur. Məsələn, bəzən hansısa dövlət rəhbərinin vəfatı üzərinə ölkə miqyasında rəsmi matəm elan oluna bilər. Bu zaman bir sıra xüsusi protokol qaydaları əsasında ölmüş rəhbərin xatirəsi ailə üzvlərinin, rəsmi şəxslərin, zaman-zaman kütlələrin iştirakı ilə yad edilir.
Matəm saxlamağın sosial normaları və qaydaları cəmiyyətdən cəmiyyətə dəyişir. Məsələn, Yaxın Şərqdə yas mərasimləri zamanı əsasən qara rəngli libaslar geyinildiyi halda, Uzaq Şərq ölkəsi olan Çində matəmin rəngi ağdır. Buna baxmayaraq, bir qayda olaraq məxsusi libasların geyilməsi, aksesuarlardan istifadə, yaxud mərasimlərin keçirilməsi bu hadisəyə xas olan əlamətlərdəndir. Bəzi mədəniyyətlərdə mərasimlər dəfnin ardınca qısa, bəzilərində isə daha uzun zaman kəsiyini əhatə edə bilir.
Etimologiyası
"Yas" sözü Azərbaycan dilinə qədim türk dilindən keçmişdir. "Matəm" sözü ərəbmənşəlidir və "cənazə mərasimi, cənazə mərasimində ağı deyən bir qrup qadın" mənasını daşıyan "مأتم" sözündən gəlmişdir.
İstinadlar
- Robben, Antonius C. G. M. Robben, Antonius C. G. M. (redaktor). Death, Mourning, and Burial A Cross-Cultural Reader (Ebook). Wiley. 4 February 2009. səh. 7. ISBN . İstifadə tarixi: May 28, 2021 – https://www.google.co.uk/books/edition/Death_Mourning_and_Burial/pYZ26lnNjG8C?hl=en&gbpv=0 vasitəsilə.
In Death, Mourning, and Burial, an indispensable introduction to the of death, readers will find a rich selection of some of the finest work on this fascinating topic...
- Brennan, Michael. Mourning and Disaster Finding Meaning in the Mourning for Hillsborough and Diana (Ebook). Cambridge Scholars Publications (2008 tarixində nəşr olunub). 14 January 2009. səh. 2. ISBN . İstifadə tarixi: May 28, 2021 – https://www.google.co.uk/books/edition/Mourning_and_Disaster/wbYLBwAAQBAJ?hl=en&gbpv=0 vasitəsilə.
The Hillsborough stadium disaster of 15 April 1989 and the death of Princess Diana on 31 August 1997 sparked expressivist scenes of public mourning hitherto unseen within the context of British society...
- "Understanding the Five Stages of Grief". . February 12, 2021. August 2, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: May 28, 2021.
- Assyrian Rituals of Life-Cycle Events 2019-11-28 at the Wayback Machine by Yoab Benjamin
- . March 4, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 6, 2017.
- (2015-03-05), “yas 2024-01-08 at the Wayback Machine”, in Nişanyan Sözlük
- Nişanyan, Sevan (2002–), “matem 2024-01-08 at the Wayback Machine”, in Nişanyan Sözlük
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yas ve ya matem sevilen insanin itkisinin ardinca bas veren kederin tecrubi habele emosional ifadesi Ekser medeniyyetlerde matem simvolu kimi qebul olunan qara lent Bir ifade kimi yas hem de vefat eden sexsin ardinca teskil olunan ve bir sira mexsusi elementler ve hereketler toplusu ile musayiet olunan resmi ve ya qeyri resmi tedbirleri de ifade edir Bu zaman ekseren qara rengli libaslardan istifade olunur Lakin dunyanin ferqli yerlerinde basqa formada paltarlarin da mexsusi olaraq yas yaxud matem ucun secildiyi de musahide olunur Sexsin itkisinin emosional tesirlerine en cox meruz qalan sexs ya da sexslerde sosial fealiyyetlerden cekinme ozune qapanma vefat edenin xatiresini yad etme kimi psixoloji meqamlar ozunu buruze verir Bezen sozugeden hadiseden muteessir olanlarin dini rituallara yoneldiyi de melumdur Yas merasimlerinin formasi medeni cografi habele dini amillerle birbasa baglidir Bununla yanasi qeyd olunan merasimlerin mahiyyeti arasinda da bir sira ferqler movcuddur Meselen bezen hansisa dovlet rehberinin vefati uzerine olke miqyasinda resmi matem elan oluna biler Bu zaman bir sira xususi protokol qaydalari esasinda olmus rehberin xatiresi aile uzvlerinin resmi sexslerin zaman zaman kutlelerin istiraki ile yad edilir Matem saxlamagin sosial normalari ve qaydalari cemiyyetden cemiyyete deyisir Meselen Yaxin Serqde yas merasimleri zamani esasen qara rengli libaslar geyinildiyi halda Uzaq Serq olkesi olan Cinde matemin rengi agdir Buna baxmayaraq bir qayda olaraq mexsusi libaslarin geyilmesi aksesuarlardan istifade yaxud merasimlerin kecirilmesi bu hadiseye xas olan elametlerdendir Bezi medeniyyetlerde merasimler defnin ardinca qisa bezilerinde ise daha uzun zaman kesiyini ehate ede bilir Etimologiyasi Yas sozu Azerbaycan diline qedim turk dilinden kecmisdir Matem sozu erebmenselidir ve cenaze merasimi cenaze merasiminde agi deyen bir qrup qadin menasini dasiyan مأتم sozunden gelmisdir IstinadlarRobben Antonius C G M Robben Antonius C G M redaktor Death Mourning and Burial A Cross Cultural Reader Ebook Wiley 4 February 2009 seh 7 ISBN 9781405137508 Istifade tarixi May 28 2021 https www google co uk books edition Death Mourning and Burial pYZ26lnNjG8C hl en amp gbpv 0 vasitesile In Death Mourning and Burial an indispensable introduction to the of death readers will find a rich selection of some of the finest work on this fascinating topic Brennan Michael Mourning and Disaster Finding Meaning in the Mourning for Hillsborough and Diana Ebook Cambridge Scholars Publications 2008 tarixinde nesr olunub 14 January 2009 seh 2 ISBN 9781443803793 Istifade tarixi May 28 2021 https www google co uk books edition Mourning and Disaster wbYLBwAAQBAJ hl en amp gbpv 0 vasitesile The Hillsborough stadium disaster of 15 April 1989 and the death of Princess Diana on 31 August 1997 sparked expressivist scenes of public mourning hitherto unseen within the context of British society Understanding the Five Stages of Grief February 12 2021 August 2 2021 tarixinde Istifade tarixi May 28 2021 Assyrian Rituals of Life Cycle Events 2019 11 28 at the Wayback Machine by Yoab Benjamin March 4 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi December 6 2017 2015 03 05 yas 2024 01 08 at the Wayback Machine in Nisanyan Sozluk Nisanyan Sevan 2002 matem 2024 01 08 at the Wayback Machine in Nisanyan Sozluk